សាឡុត ស និងឥទ្ធិពលបក្សកុម្មុយនិស្តចិន
សាឡុត ស បានក្លាយជាលេខាបក្សពលករកម្ពុជា ដែលជាតំណែងខ្ពស់បំផុតក្នុងបក្ស កាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៦៣។ ក្រោយពីបានឡើងកាន់តំណែងនេះ មិនដល់មួយខែផង សាឡុត ស ក៏បានបង្ខំចិត្តរត់ចេញ ពីភ្នំពេញ ទៅលាក់ខ្លួនក្នុងព្រៃ ពីការតាមប្រមាញ់របស់រដ្ឋាភិបាល។ ការរស់នៅលាក់ខ្លួនបែបនេះ ធ្វើឲ្យសាឡុត ស ត្រូវកាត់ផ្តាច់ពីពិភពខាងក្រៅ ហើយមិនអាចធ្វើអ្វី ជាដុំកំភួនបានទេ។ ក៏ប៉ុន្តែ អ្វីៗបានផ្លាស់ប្តូរ ក្រោយពីព្រឹត្តិការណ៍រដ្ឋប្រហារទម្លាក់សម្តេច នរោត្តម សីហនុ នៅខែថ្ងៃទី១៨ មីនា ឆ្នាំ១៩៧០។
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖ កែប្រែថ្ងៃទី៖
ស្តាប់ - ០៥:៣២
ចាប់តាំងពីបានរត់ចូលព្រៃ កាលពីដើមឆ្នាំ១៩៦៣មក សាឡុត ស បានចំណាយពេលភាគច្រើននៃជីវិតរបស់គាត់ រស់ក្នុងការលាក់ខ្លួន គេចពួនពីការតាមប្រមាញ់របស់រាជរដ្ឋាភិបាលសង្គមរាស្រ្តនិយម។ ការរស់នៅលាក់ខ្លួនបែបនេះ ជាពិសេស ការរស់នៅ មន្ទីរ១០០ ក្រោមការការពារ និងឃ្លាំមើលយ៉ាងតឹងតែងពីសំណាក់ពួកកុម្មុយនិស្តវៀតណាម ធ្វើឲ្យសាឡុត ស មិនអាចធ្វើអ្វីបានជាដុំកំភួននោះទេ ក្នុងការរៀបចំធ្វើបដិវត្តន៍។ មហិច្ឆតាចង់ឡើងកាន់អំណាចនៅកម្ពុជាបានត្រឹមតែជាការស្រមៃប៉ុណ្ណោះ។
ទោះជាយ៉ាងណា ក្នុងអំឡុងចន្លោះពីពេលរត់ចូលព្រៃ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧០ សាឡុត ស បានទៅធ្វើទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសវៀតណាម និង ប្រទេសចិន ដល់ទៅពីរលើក។
លើកទីមួយ នៅចន្លោះពីខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៦៥ ដល់ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៦៦ ពោលគឺ នៅមុនពេល ដែលពួកខ្មែរក្រហមសម្រេចចិត្តបើកការតស៊ូដោយប្រដាប់អាវុធ។ ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ សាឡុត ស នៅវៀតណាម មានរយៈពេលប្រមាណ ៩ខែ។ សាឡុត សបានចំណាយពេលភាគច្រើនក្នុងការជួបជជែកជាមួយក្រុមខ្មែរកុម្មុយនិស្តនៅក្រុងហាណូយ ដើម្បីពន្យល់ណែនាំអំពីរចនាសម្ព័ន្ធ និងបន្ទាត់នយោបាយរបស់បក្សពលករកម្ពុជា។ នៅទីនោះ សាឡុត ស បានជួបជាមួយ យុន សឿន និង រ័ត្ន សាមឿន ដែលជាមិត្តចាស់ កាលពីនៅប្រទេសបារាំង។ សាឡុត ស ក៏បានជួបផងដែរ ជាមួយមេដឹកនាំកុម្មុយនិស្តវៀតណាម ជាពិសេស លេខាបក្សពលករវៀតណាម Lê Duan។ ក៏ប៉ុន្តែ ខ្លឹមសារនៃការជជែកគ្នារវាង សាឡុត ស និងមេដឹកនាំកុម្មុយនិស្តវៀតណាមនេះ មិនត្រូវបានគេដឹងច្បាស់នោះទេ។
ចេញពីប្រទេសវៀតណាម សាឡុត ស បានបន្តដំណើរទៅកាន់ប្រទេសចិន ដែលកាលនោះ នៅជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់វៀតណាមនៅឡើយ។ ក្នុងអំឡុងពេល ដែល សាឡុត ស កំពុងនៅក្នុងប្រទេសចិន កូនសៀវភៅក្រហម របស់ ម៉ៅ សេទុង ត្រូវបានបោះពុម្ពផ្សាយរាប់សិបម៉ឺនច្បាប់។ មនោគមន៍វិជ្ជាស្តីពីការលុបបំបាត់វណ្ណៈ ការលើកតម្កើងកសិករក្រីក្រ និងការធ្វើបដិវត្តន៍ ជាលក្ខណៈបុគ្គល ដែលមានចែងក្នុង កូនសៀវភៅក្រហម នេះ ប្រាកដជាបានជះឥទ្ធិពលដល់ផ្នត់គំនិតរបស់ សាឡុត ស ជាមិនខាន។ ត្រឡប់ពីប្រទេសចិន មកដល់កម្ពុជាវិញ នៅចុងឆ្នាំ១៩៦៦ សាឡុត ស ក៏បានសម្រេចប្តូរឈ្មោះបក្ស ពី បក្សពលករកម្ពុជា ទៅជា បក្សកុម្មុយនិស្តកម្ពុជា ហើយ សាឡុត ស ក៏ចេញពី មន្ទីរ១០០ ទៅនៅក្នុងព្រៃ ស្ថិតក្នុងខេត្តរតនគិរីវិញ។
ដំណើរទស្សនកិច្ចលើកទីពីររបស់ សាឡុត ស ទៅកាន់ប្រទេសវៀតណាម និងចិន បានចាប់ផ្តើម នៅចុងឆ្នាំ១៩៦៩។ គេមិនបានដឹងច្បាស់ទេ ថា តើដំណើរទស្សនកិច្ចនេះធ្វើឡើងក្នុងគោលដៅអ្វី ហើយថាតើ សាឡុត ស បានជជែកអ្វីខ្លះជាមួយមេដឹកនាំកុម្មុយនិស្តវៀតណាម។ យោងតាមលោក David Chandler សាឡុត ស ត្រូវបានមេដឹកនាំវៀតណាមកោះហៅ ដើម្បីស្នើសុំឲ្យពួកខ្មែរក្រហមបញ្ឈប់ការវាយប្រហារ ទៅលើកងទ័ពរាជរដ្ឋាភិបាលសង្គមរាស្រ្តនិយម។
នៅដើមឆ្នាំ១៩៧០ សាឡុត ស ធ្វើដំណើរចេញពីទីក្រុងហាណូយ ឆ្ពោះទៅទីក្រុងប៉េកាំងប្រទេសចិន។ ដំណើរទស្សនកិច្ចទៅចិនលើកនេះ សាឡុត ស ត្រូវបានអមដំណើរដោយ ផាម វ៉ាន់ដុងប្រមុខរដ្ឋាភិបាលវៀតណាម។
នៅក្នុងអំឡុងពេលនោះ នៅប្រទេសកម្ពុជា សម្តេច នរោត្តម សីហនុ ត្រូវបាន លន់ នល់ និង អ្នកអង្គម្ចាស់ ស៊ីសុវត្ថិ សិរីមតៈ ទម្លាក់ពីតំណែងជាប្រមុខរដ្ឋ ក្នុងពេលដែលព្រះអង្គកំពុងធ្វើទស្សនកិច្ច នៅទីក្រុងម៉ូស្គូ សហភាពសូវៀត។ សម្តេច នរោត្តម សីហនុ បានយាងចេញពីម៉ូស្គូ ទៅដល់ប៉េកាំង នៅថ្ងៃទី១៩ មីនា ឆ្នាំ១៩៧០។ នៅក្នុងពេលនោះ សាឡុត ស ក៏កំពុងតែស្ថិតក្នុងក្រុងប៉េកាំងដែរ។ ក៏ប៉ុន្តែ សម្តេច នរោត្តម សីហនុ មិនបានជួបជាមួយ សាឡុត ស ទេ ហើយក៏មិនបានដឹងដែរថា សាឡុត ស ជាមេដឹកនាំបក្សកុម្មុយនិស្តកម្ពុជា។
ក្រោមការជួយជ្រោមជ្រែងពីសំណាក់ ជូ អេនឡាយ នាយករដ្ឋមន្រ្តីចិន និង ផាម វ៉ាន់ដុង នាយករដ្ឋមន្រ្តីវៀតណាម សម្តេច នរោត្តម សីហនុ ក៏សម្រេចបង្កើតរណសិរ្សរួបរួមជាតិមួយ ដើម្បីប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល លន់ នល់។ ក្រុមខ្មែរក្រហម ដែលដឹកនាំដោយ សាឡុត ស ក៏បានចូលរួមក្នុងរណសិរ្សរួបរួមជាតិនេះដែរ។
សាឡុត ស ដែលនៅមុននេះ ជាជនដែលត្រូវកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធនៃរាជរដ្ឋាភិបាលសង្គមរាស្រ្តនិយម របស់សម្តេច នរោត្តម សីហនុ តាមរកចាប់ខ្លួននោះ បានក្លាយជាមេបញ្ជាការនៃកងទ័ពខ្មែរក្រហម ក្នុងរណសិរ្សរួបរួមជាតិ ដ៏មានប្រជាប្រិយភាព។ ទោះជាយ៉ាងនេះក៏ដោយ ក៏ សាឡុត ស នៅតែបន្តរស់នៅលាក់បាំងអត្តសញ្ញាណពិតរបស់ខ្លួនដដែល។ សូម្បីតែ សម្តេច នរោត្តម សីហនុ ដែលជាប្រមុខរណសិរ្សរួបរួមជាតិ ក៏មិនបានដឹងដែរថា សាឡុត ស គឺជាមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម។
នៅពេលដែលសម្តេច នរោត្តម សីហនុ ធ្វើដំណើរទៅទស្សនកិច្ចតំបន់ដែលខ្មែរក្រហមកាន់កាប់ នៅភូមិភាគឧត្តរ កាលពីដើមឆ្នាំ១៩៧៣ សាឡុត ស បានឲ្យ ហ៊ូ នឹម ហ៊ូ យន់ និង ខៀវ សំផន ចេញមកទទួល សម្តេច នរោត្តម សីហនុ ដោយបានអះអាងថា ពួកគេគឺជាមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម។ ចំណែក សាឡុត ស ខ្លួនឯងផ្ទាល់ ក៏មានវត្តមាននៅទីនោះដែរ តែមិនបានបញ្ចេញឲ្យ សម្តេច នរោត្តម សីហនុ ដឹងថា គាត់ជាលេខាបក្សកុម្មុយនិស្តកម្ពុជានោះទេ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ