តំណាងរាស្រ្តអាមេរិកអំពាវនាវអោយលោកអូបាម៉ាទទួលស្គាល់អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ជនជាតិអាមេនី
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៤:១២
កាលពីសប្តាហ៍មុន ក្រុមតំណាងរាស្រ្តអាមេរិកជាង ៤០ នាក់បានដាក់សំណើរសុំសេចក្តីសំរេចចិត្តមួយអោយលោកប្រធានាធិបតី បារ៉ាក់ អូបាម៉ា ប្រកាសទទួលស្គាល់អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ជនជាតិអាមេនី។ ពាក្យប្រល័យពូជសាសន៍ ដែលមកដល់ពេលនេះ លោកប្រធានាធិបតីអាមេរិកមិនដែលធ្លាប់បានថ្លែងចេញពីមាត់សោះឡើយ នៅក្នុងអាណ្ណត្តិរបស់លោក។ សេចក្តីស្នើសុំរបស់ក្រុមតំណាងរាស្រ្តអាមេរិកគឺ ធ្វើឡើងគាប់ជួនពេលដែលពិធីរំលឹកខួប ១០០ ឆ្នាំ នៃការសំលាប់រង្គាលមកលើជនជាតិអាមេនីបានខិតជិតមកដល់។ ថ្ងៃទី២៤ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩១៥ ត្រូវបានគេចាត់ទុកថា ជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្រ្ត ដែលកងព័ទប្រទេសតួកគីបានបើកយុទ្ធនាការបោសសំអាត និងបណ្តេញជនជាតិអាមេនីចេញពីប្រទេសរបស់ខ្លួន។
ការសន្យារបស់លោក អូបាម៉ា កាលពីឆ្នាំ ២០០៨
អ្នកតំណាងរាស្រ្តមកពីគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ និងគណបក្សសាធារណរដ្ឋបានដាក់សំណើសុំសេចក្តីសំរេចចិត្តមួយអោយប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកហ៊ានប្រកាសទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ដែលបានកើតឡើងមកលើជនជាតិអាមេនី។ សេចក្តីស្នើនេះក៏បានសំណូមពរអោយលោកប្រធានាធិបតី បារ៉ាក់ អូបាម៉ា ជួយសំរួលទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសតួកគី និងប្រទេសអាមេនីអោយបានកាន់តែប្រសើរជាងមុន។ ក្រុមអ្នកតំណាងរាស្រ្តទាំងនោះចង់ឃើញតួកគី និងអាមេនីស្តាទំនាក់ទំនងការទូតឡើងវិញ ដោយផ្អែកលើមូលដ្ឋាននៃការទទួលស្គាល់ពេញលេញនូវព្រឹត្តិការណ៍ និងផលវិបាកបន្តបន្ទាប់ ដែលបានកើតចេញពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ប្រឆាំងជនជាតិអាមេនី។
ក្នុងយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតឆ្នាំ ២០០៨ លោក អូបាម៉ា ធ្លាប់បានសន្យាថានឹងប្រកាសទទួលស្គាល់អំពើប្រល័យពូជសាសន៍នេះ។ ប៉ុន្តែ មកដល់ពេលនេះ ក្នុងនាមជាប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក លោក អូបាម៉ា មិនដែលធ្លាប់ប្រើពាក្យប្រល័យពូជសាសន៍អោយចំឡើយ តួយ៉ាងដូចជានៅក្នុងរាល់សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរៀងរាល់ឆ្នាំ នាថ្ងៃរំលឹកខួបទី២៤ ខែមេសា។ កាលពីឆ្នាំ ២០១៤ លោក អូបាម៉ា គ្រាន់តែថ្លែងថា សោកនាដកម្មរបស់ជនជាតិអាមេនីជាអំពើឃោឃៅមួយដ៏អាក្រក់បំផុតនៅសតវត្សទី២០ ហើយលោកប្រធានាធិបតីបានអំពាវនាវអោយមានការទទួលស្គាល់អោយបានពេញលេញ ស្មោះអស់ពីចិត្ត និងត្រឹមត្រូវចំពោះហេតុការណ៍ ដែលបានកើតឡើងកាលពី ១០០ ឆ្នាំមុន។
គួររំលឹកផងដែរថា ព្រឹទ្ធសភាអាមេរិកធ្លាប់បានប្រកាសទទួលស្គាល់អំពើប្រល័យពូជសាសន៍នេះ ក្រោយពីមានការអនុម័តពីសភាតំណាងរាស្រ្តកាលពីឆ្នាំ ១៩៧៥ និង ១៩៨៤។ កាលពីឆ្នាំ ១៩៨១ លោកប្រធានាធិបតី Ronald Reagan ធ្លាប់បានធ្វើថ្លែងសុន្ទរកថាមួយ ដោយក្នុងនោះបានប្រើប្រាស់ពាក្យពេចន៍និយាយចំៗពីអំពើប្រល័យពូជសាសន៍លើជនជាតិអាមេនី។
ទំនាក់ទំនងអាមេរិក និងតួកគី
គិតមកដល់ពេលនេះ មានប្រទេសចំនួន ២១ បានទទួលប្រកាសស្គាល់អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ប្រឆាំងជនជាតិអាមេនី ក្នុងនោះមានដូចជា សហរដ្ឋអាមេរិក បារាំង កាណាដា រុស្សី ជាដើម។ ប៉ុន្តែ ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាសាធារណៈ លោកប្រធានាធិបតីអូបាម៉ាពុំដែលហ៊ាននិយាយពាក្យប្រល័យពូជសាសន៍អោយបានពេញមាត់ឡើយ។ គេនៅចាំថា កាលពីឆ្នាំពី២០១០ និង ២០១៤ នៅពេលដែលគណៈកម្មការកិច្ចការបរទេសសភា និងព្រឹទ្ធសភា អាមេរិកបានបោះឆ្នោតបើកផ្លូវអោយមានការប្រើពាក្យប្រល័យពូជសាសន៍ជាផ្លូវការ ទំនាក់ទំនងរវាងតួកគី និងសហរដ្ឋអាមេរិកហាក់មានភាពប្រេះស្រាំ។ ស្ថិតក្នុងបរិបទនៃភូមិសាស្រ្តនយោបាយក្នុងតំបន់ សព្វថ្ងៃនេះ សហរដ្ឋអាមេរិកចាំបាច់ត្រូវការកិច្ចសហការជាមួយតួកគី។
តើពិតជាមានអំពើប្រល័យពូជសាសន៍លើជនជាតិអាមេនីមែនឬ?
សំណុំរឿងសម្លាប់រង្គាលលើជនជាតិអាមេនីគឺជាប្រធានបទដ៏រសើបបំផុតសំរាប់រដ្ឋាភិបាលប្រទេសនីមួយៗ ជាពិសេសនៅតាមបណ្តាប្រទេសក្នុងទ្វីបអឺរ៉ុប និងអាមេរិកខាងជើង ដែលមានសហគមន៍ជនជាតិអាមេនីរស់នៅច្រើន។ បច្ចុប្បន្ននេះ ប្រទេសតួកគី ដែលមានភូមិផងរបងជាមួយប្រទេសអាមេនីនៅតែបដិសេធមិនទទួលស្គាល់ថា បានប្រព្រឹត្តិអំពើប្រល័យពូជសាសន៍គ្រោងទុកជាមុនប្រឆាំងនឹងជនជាតិអាមេនី។ ប្រទេសតួកគីតែងតែបកស្រាយថា មានជនជាតិអាមេនីប្រមាណតែ ៥ សែននាក់ប៉ុណ្ណោះបានស្លាប់បាត់បង់អាយុជិវិតដោយសារការប្រយុទ្ធគ្នា និងគ្រោះអត់ឃ្លាន។
ផ្ទុយទៅវិញ ប្រទេសអាមេនី ក៏ដូចជាសហគមន៍អាមេនីនៅឯនាយសមុទ្របាននិយាយថា ចន្លោះពីខែមេសា ឆ្នាំ១៩១៥ ដល់ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩១៦ មានប្រជាជនអាមេនីចំនួន ១ លាន ៥ សែននាក់ត្រូវបានសំលាប់ដោយស្វ័យប្រវត្តិ តាមរយៈការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ និងការជម្លៀសខ្លួន បណ្តេញចេញពីប្រទេសតួកគី។ លោក Taner Akcam សង្គមវិទូ និងប្រវត្តិវិទូតួកគីបានវិភាគថា សំណុំរឿងសំលាប់រង្គាលជនជាតិអាមេនីមានលក្ខណៈស្មុគស្មាញ ពិសេសការប្រើពាក្យប្រល័យពូសាសន៍។ ការប្រើប្រាស់ពាក្យពេចន៍នេះពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាល ឬប្រមុខដឹកនាំណាមួយតែងបញ្ឆេះកំហឹងរដ្ឋាភិបាលប្រទេសតួកគី ។ តួកគីទំនើប ដែលមានឈ្មោះថា សាធារណរដ្ឋតួកគី ត្រូវបានបង្កើតឡើងកាលពីឆ្នាំ ១៩២៣ ដោយបានបន្តវេនពីចក្រភពអូតូម៉ង់ ដែលជាតួកគីបុរាណ។
តួកគីបច្ចុប្បន្នទទួលស្គាល់ការពិតថា មានការបាត់បង់អាយុជិវិតជនជាតិអាមេនី ក្នុងអំឡុងសង្គ្រាមប្រឆាំងនឹងការបះបោររបស់ជនជាតិអាមេនី រស់នៅក្នុងប្រទេសតួកគី។ ប៉ុន្តែ យុទ្ធនាការសំលាប់រង្គាលកាលនោះគឺ ដឹកនាំដោយគណកម្មាធិការសហភាព និងវឌ្ឈនភាព ឬគេហៅថា គណបក្សយុវជនតួកគី។ គឺក្រុមគណបក្សយុវជនតួកគីនេះហើយ ដែលបានចាប់ផ្តើមដឹកនាំបដិវត្តន៍ទំលាក់របបស្តេចស៊ុលតង់របស់ចក្រភពអូតូម៉ង់ នាឆ្នាំ១៩០៨។ ឆ្លៀតឱកាសក្នុងអំឡុងពេលនៃសង្គ្រាមលោកលើកទី១ គណបក្សយុវជនតួកគីបានបើកយុទ្ធនាការបោសសំអាតជនជាតិអាមេនីរស់នៅក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួន ក្រោមហេតុផលចំនួនពីរ។ ទីមួយ តួកគីកាលនោះប្រឈមនឹងការបោះបោររបស់សហគមន៍ជនជាតិអាមេនី។ ទីពីរ តួកគីបារម្ភខ្លាចជនជាតិអាមេនីបង្កើតសម្ព័ន្ធមិត្តជាមួយរុស្សី នៅក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួន ដែលនេះជាគ្រោះថ្នាក់ធំ។
អំឡុងពេលនៃសង្គ្រាមលោកលើកទី១នេះផងដែរ តួកគីបានចាប់ដៃជាមួយសម្ព័ន្ធមិត្តត្រីភាគគី ដែលមានចក្រភពអាល្លឺម៉ង់ ចក្រភពអូទ្រីស-ហុងគ្រី និងប្រទេសអ៊ីតាលី។ សម្ព័ន្ធមិត្តនេះបានធ្វើចំបាំងដណ្តើមទឹកដីប្រឆាំងនឹងក្រុមម្ខាងទៀត ដែលមានបារាំង អង់គ្លេស និងរុស្សី។ ក្រោយចប់សង្គ្រាម និងក្រោមកិច្ចអន្តរាគមន៍របស់ប្រទេសលោកខាងលិច សាធារណរដ្ឋតួកគីថ្មីមួយត្រូវបានបង្កើតឡើង។ ហើយ ក្រុមមេដឹកនាំរបស់គណបក្សយុវជនតួកគីត្រូវបានកាត់ទោសប្រហារជីវិត នាឆ្នាំ១៩២៦។ ដោយសំអាង ហេតុផលនេះហើយទើបតួកគីទំនើប ឬសាធារណរដ្ឋតួកគីបច្ចុប្បន្នបដិសេធមិនទទួលស្គាល់ពាក្យប្រល័យពូជសាសន៍លើជនជាតិអាមេនី ហើយបានពន្យល់ថាគឺ តួកគីបុរាណ ឬចក្រភពអូតូម៉ង់ឯណោះទេ ដែលបានប្រព្រឹត្តិការកាប់សំលាប់៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ