ប្រធានាធិបតីកាហ្សាក់ស្ថាន លាលែងពីតំណែង ក្រោយ៣០ឆ្នាំនៃអំណាច
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៧:០០
កាលពីថ្ងៃអង្គារទី ១៩មីនា លោកណាហ្សាបៃយ៉េវ ប្រធានាធិបតីប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថាន បានបង្កការភ្ញាក់ផ្អើលជាទូទៅមួយ ដោយបានប្រកាសតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ អំពីការលាលែងពីតំណែង យ៉ាងទាន់ហន់បំផុត គឺចាប់ពីថ្ងៃពុធទី២០មីនានេះតែម្តង។ ក្នុងវ័យ ៧៨ឆ្នាំ លោកណាហ្សាបៃយ៉េវ បានកាន់មុខតំណែងនេះ អស់រយៈពេល៣០ឆ្នាំហើយ ហើយបានដឹកនាំប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថាន ឲ្យក្លាយជាមហាអំណាចប្រេងកាត មួយដ៏សំខាន់ ក្នុងតំបន់អាស៊ីកណ្តាល។ តើលោកណាហ្សាបៃយ៉េវ ពិតជាមានបំណងចូលនិវត្តន៍ ហើយលាឈប់ពីការធ្វើនយោបាយ ប្រាកដមែន ឬមួយក៏មានហេតុផលអ្វីផ្សេង នៅពីក្រោយការលាលែងពីតំណែងនេះ។
អ្នកកាសែតម្នាក់ ធ្វើការនៅវិទ្យុជាតិកាហ្សាក់ស្ថាន បានអះអាងថា សូម្បីតែវិទ្យុជាតិ ក៏គេពុំបានឲ្យដំណឹងមុនដែរ។កាលពីថ្ងៃអង្គារ ទី១៩មីនា នៅក្នុងវីដេអូ ដែលគេចាក់ផ្សាយតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ លោក នួរស៊ុលតង់ ណាហ្សាបៃយ៉េវ (Noursoultan Nazarbaïev) បានប្រកាសថាលោកនឹងលាឈប់ពីតំណែងប្រធានាធិបតី ចាប់ពីថ្ងៃទី២០មីនានេះទៅ។ លោកក៏បានលើកឡើង ផងដែរ អំពើដំណើរវិវឌ្ឍន៍ ដ៏វិជ្ជមាន ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ ក្នុងវីដេអូនេះ លោកណាហ្សាបៃយ៉េវ បាននិយាយថា ក្នុងពេលរង់ចាំការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីថ្មី តំណែងប្រធានាធិបតី នឹងត្រូវដឹកនាំ ជាបណ្តោះអាសន្ន ដោយលោក Kassym Jomart Takaïev ដែលជាប្រធានព្រឹទ្ធសភា។
សូមរំលឹកថា លោក ណាហ្សាបៃយ៉េវ បានដឹកនាំប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថាន ក្នុងឆ្នាំ១៩៨៩ ក្នុងនាមលោក ជាអគ្គលេខាធិកា គណបក្សកុម្មុយនីស្ត កាហ្សាក់ស្ថាន។ កាលនោះ កាហ្សាក់ស្ថាន គឺជារដ្ឋចំណុះ របស់សហភាពសូវៀត។ ក្រោយពេលសហភាពសូវៀតដួលរលំទៅ លោកណាហ្សាបៃយ៉េវ បានបន្តដឹកនាំប្រទេស ពីមួយអាណត្តិទៅមួយអាណត្តិ ដោយបានឈ្នះឆ្នោតរាល់តែលើក គ្មានគូរប្រជែងឡើយ។
មួយអាណត្តិ ទៅមួយអាណត្តិ អតីតមេដឹកនៃកុម្មុយនីស្តរូបនេះ បានពង្រឹងអំណាចក្នុងដៃយ៉ាងណែន។ ការផ្ទេរអំណាច ទៅឲ្យសភា ឬព្រឹទ្ធសភា គឺមានតិចបំផុត ពោលគឺប្រធានាធិបតី មានអំណាចប្រមូលផ្តុំសឹងតែទាំងស្រុងក្នុងដៃ។ ដូច្នេះហើយ បានជាការប្រកាសលាលែងចេញពីតំណែង យ៉ាងទាន់ហន់បែបនេះ គឺវាជារឿងមួយភ្ញាក់ផ្អើលខ្លាំងណាស់។
រក្សាតំណែងសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខជាតិ អស់មួយជីវិត
កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ លោកណាហ្សាបៃយ៉េវ បានអនុម័តក្រឹត្យមួយ ដែលបានបើកផ្លូវ ឲ្យប្រធានាធិបតី ក្លាយជាសមាជិកនៃក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខជាតិ អស់មួយជីវិត។ ដូច្នេះ មានន័យថា លោក ណាហ្សាបៃយ៉េវ មិនទៅណាឆ្ងាយ ពីនយោបាយដឹកនាំប្រទេសទេ បើទោះបីជាលាលែងតំណែង ឈប់ធ្វើប្រធានាធិបតីក៏ដោយ។
ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខជាតិកាហ្សាក់ស្ថាន គឺជាអង្គភាពមួយដ៏មានឥទ្ធិពលបំផុត។ ក្នុងនាមជាសមាជិកអស់មួយជីវិត គឺលោកណាហ្សាបៃយ៉េវ នឹងប្រើឥទ្ធិពល នៅក្នុងក្របខណ្ឌរបស់ក្រុមប្រឹក្សានេះ ហើយដែលវានឹងជះឥទ្ធិពល ដោយផ្ទាល់ ទៅលើគោលនយោបាយដឹកនាំប្រទេស របស់អនាគតរដ្ឋាភិបាលថ្មី។
បន្ថែមពីនេះទៀត លោកណាហ្សាបៃយ៉េវ មានងារ ជា “បិតាជាតិ”។ ងារនេះ នឹងផ្តល់អភ័យឯកសិទ្ធិពិសេស មិនមាននរណាអាចរំលោភបំពានបានទេ។ យ៉ាងណាមិញ នៅថ្ងៃពុធនេះ ប្រធានាធិបតីស្តី ដែលទើបចូលកាន់តំណែង ប្រកាសប្តូរឈ្មោះរដ្ឋធានី Astana ទៅជារដ្ឋធានីណាហ្សាបៃយ៉េវ ថែមទៀតផង។ ដូច្នេះ ទាំងឥទ្ធិពលនយោបាយ ទាំងអភ័យឯកសិទ្ធិ គឺលោកណាហ្សាបៃយ៉េវ នៅតែបន្តមាន។
“ពង្រឹងអំណាចក្រុមគ្រួសារ និងបក្សពួក”
លោក Moukthar Abliazov អ្នកជំនួញ និងជាអតតីសកម្មជនប្រឆាំង ចេញមុខជាងគេ នៅកាហ្សាក់ស្ថាន ហើយដែលបច្ចុប្បន្ន បានភៀសខ្លួនមកនៅប្រទេសបារាំង បានលើកឡើងថា តាមពិតទៅ យុទ្ធសាស្ត្រ របស់លោកប្រធានាធិតបីណាហ្សាបៃយ៉េវ គឺធ្វើយ៉ាងម៉េច ប្រមូលក្តោបក្តាប់អំណាច នៅក្នុងដៃក្រុមគ្រួសារ និងបក្សពួកគាត់ឲ្យរឹងមាំ មុននឹងផ្ទេរអំណាច បន្តទៅឲ្យមនុស្សក្នុងគ្រួសារគាត់។
យ៉ាងណាមិញ ដូចយើងឃើញហើយ នៅថ្ងៃទី២០មីនានេះ ក្រោយលាចេញពីតំណែងភ្លាម ប្រធានព្រឹទ្ធសភា ដែលជាមនុស្សស្និទនឹងលោកណាហ្សាបៃយ៉េវ ត្រូវបានតែងតាំងជាប្រធានាធិបតីស្តីទី។ ចំណែកកៅអីប្រធានសភា ត្រូវបានប្រគល់ ទៅឲ្យលោកស្រី Dariga Nazarbaïeva ដែលជាកូនស្រី របស់លោកណាហ្សាបៃយ៉េវ ផ្ទាល់តែម្តង។ បើតាមការយល់ឃើញ របស់លោក Moukthar Abliazov គឺកូនស្រីរបស់លោកណាហ្សាបៃយ៉េវ ប្រាកដជានឹងឈរ ឈ្មោះជាប្រធានធិបតី ក្នុងពេលបោះឆ្នោតអាណត្តិក្រោយ។
ត្រួសត្រាយផ្លូវ ដើម្បីធ្វើការផ្ទេរអំណាចដោយរលូន ទាន់នៅមានជីវិត
មានអ្នកវិភាគជាច្រើន បានលើកឡើងថា ការសម្រេចលាលែងពីតំណែងនេះ គឺជាផ្នែកមួយ នៃការផ្ទេរអំណាច តាមសម្រួល ដើម្បីរៀបចំត្រួសត្រាយផ្លូវ ចៀសវាងបញ្ហាអស្ថិរភាពណាមួយ ទៅថ្ងៃមុខ ក្នុងករណីដែលណាហ្សាបៃយ៉េវ ទទួលមរណៈភាព។ កាហ្សាក់ស្ថាន បានឃើញបទពិសោធន៍ខ្លះ នៃប្រទេសជិតខាង គឺប្រទេស អ៊ូសបេកគីស្ថាន។ ប្រធានាធិបតីប្រទេសនេះ បានស្លាប់នៅឆ្នាំ២០១៦ ទាំងដោយមិនបានត្រៀមរៀបចំការផ្ទេរអំណាចបន្តទេ។ បញ្ហានេះ គឺបានធ្វើឲ្យមានភាពរំជើបរំជួលនយោបាយ ហើយក្រុមគ្រួសាររបស់ប្រធានាធិបតីដែលស្លាប់ទៅនោះ ក៏ផុតដៃផុតជើង មិនមានអ្វីតោង ដោយសារតែមិនបានពង្រឹកអំណាចទុកជាមុន។
បញ្ហានេះ អាចត្រូវបានលោក ណាហ្សាបៃយ៉េវ ក៏ដូចជាក្រុមគ្រួសារគាត់ សម្លឹងឃើញ យកជាបទពិសោធន៍។ ក្នុងន័យហើយ ទើបលោកណាហ្សាបៃយ៉េវ ត្រូវលាលែងពីតំណែងជាមុន ដើម្បីបើកផ្លូវ ឲ្យមានការពុះកញ្ជ្រោលពីសំណាក់ មនុស្សដែលមានបំណងចង់ស្នងតំណែងនេះ ពីលោក។ បើស្ថានការណ៍នយោបាយ ប្រទាញប្រទង់ដណ្តើមគ្នាយ៉ាងណា គឺលោកណាហ្សាបៃយ៉េវ នៅមានជីវិតនៅឡើយ ហើយថែមទាំងមានឥទ្ធិពល ក្នុងក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខជាតិទៀត។ ដូច្នេះ លោកណាហ្សាបៃយ៉េវ អាចក្តោបក្តាប់ស្ថានការណ៍បាន។
យ៉ាងណាមិញ ដំណឹងលេចឡើងថា លោកណាហ្សាបៃយ៉េវ នឹងមិនឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតអាណត្តិក្រោយ គឺធ្លាប់ត្រូវបានប្រធានសភាកាហ្សាក់ស្ថាន និយាយធ្លោយមាត់ម្តង កាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៨ ក្នុងបទសម្ភាសន៍ មួយជាមួយទូរទស្សន៍BBC។ ដូច្នេះ បញ្ហាតែងតាំងមនុស្សថ្មី មកជំនួសលោកណាហ្សាបៃយ៉េវ ក្នុងពេលដែលលោកណាហ្សាបៃយ៉េវ ខ្លួនឯងនៅមានជីវិត អាចជាយន្តការនយោបាយ ដែលបក្សពួកក៏ដូចជាក្រុមគ្រួសារលោកណាហ្សាបៃយ៉េវ គិតទុករួចមកហើយ ដើម្បីធ្វើឲ្យការផ្ទេរអំណាចមានភាពរលូនតាមសម្រួល។
បើតាមការវិភាគ អាចមានមនុស្ស៣នាក់ ដែលអាចមកប្រជែង កៅអីប្រធានាធិបតីកាហ្សាក់ស្ថាន ក្នុងការបោះឆ្នោតក្នុងឆ្នាំ២០២០ខាងមុខ។ ទីមួយ គឺលោកAskar Mamine នាយករដ្ឋមន្ត្រីបច្ចុប្បន្ន។ ម្នាក់ទៀត គឺលោក Kassym Jomart Takaïev អតីតប្រធានព្រឹទ្ធសភា។ លោកម្នាក់នេះ មានបទពិសោធន៍ ការបរទេស លើឆាកអន្តរជាតិច្រើន ដោយធ្លាប់ធ្វើជារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស ហើយធ្លាប់ការនៅអង្គការសហប្រជាជាតិ។ ថ្ងៃនេះ គាត់ទើបតែ ត្រូវបានលោក ណាហ្សាបៃយ៉េវ តែងតាំង ឲ្យធ្វើជាប្រធានាធិបតីស្តីទី។ តែយ៉ាងណា គាត់អាចត្រូវបាន គេលើកមកបន្តុបមួយភ្លែត ដើម្បីលួងចិត្ត រីឯតួឯកពិតប្រាកដ គឺអាចជាកូនស្រី របស់លោកណាហ្សាបៃយ៉េវ ឯណោះ ទៅវិញទេ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ