អំពើពុករលួយកាន់តែស៊ីរូងជ្រៅខ្លាំងជាងឆ្នាំមុនៗ
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
អង្គការដើម្បី តម្លាភាពអន្តរជាតិ Transparency International ដែលមានទីតាំងក្នុងទីក្រុងប៊ែឡាំង បានចេញផ្សាយរបាយការណ៍មួយនៅថ្ងៃអង្គារទី ៩កក្កដា ស្តីពី អំពើពុករលួយ នៅក្នុងពិភពលោក។ ក្នុងរបាយការណ៍នេះ គេបានចុះសួរមតិមនុស្ស១សែន ១ម៉ឺន ៤ពាន់នាក់ ក្នុងប្រទេសចំនួន ១០៧។
តាមរបាយការណ៍ មនុស្សម្នាក់ ក្នុងចំណោមពីរនាក់ គឺ ៥៣ភាគរយមនុស្សដែលគេបានស្រង់មតិបានកត់សំគាល់ឃើញថា អំពើពុករលួយកាន់តែរីកធំៗឡើង ក្នុងរយៈពេល២ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។អំពើពុករលួយ កើតមានគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ មិនថា ក្នុងចំណោមអ្នកមាន ឬអ្នកក្រ។ រឿងនេះធ្វើឲ្យគេនឹកទៅដល់អ្នកនិពន្ធជាតិអង់គ្លេស ម្នាក់ ដែលបានសរសេរពីការលួចសូកលុយរបស់អ្នកទោសដើម្បីបានបន្ទប់ឃុំឃាំង ត្រឹមត្រូវ ឬអ្នកជម្ងឺ លួចសូកលុយដើម្បីទទួលបានសេវាពេទ្យមុនគេ ឬ មានប្រសិទ្ធិភាព។
តាមរបាយការណ៍ យ៉ាងហោច មនុស្សម្នាក់ ក្នុងចំណោម៤នាក់ ដែលគេបានសួរ នោះ បាននិយាយថា ក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំចុងក្រោយនេះ គេធ្លាប់បានធ្វើការសូកប៉ាន់ ដើម្បីទទួលបានសេវាសាធារណៈ។
ឧទាហរណ៍ នៅក្នុងរបាយការណ៍ អំពើពុករលួយនៅកម្ពុជាបានថយចុះ ប៉ុន្តែ យ៉ាងក៏ដោយ កម្ពុជា ស្ថិតនៅក្នុងចំណាត់ថ្នាក់មិនល្អ ជាមួយប្រទេសអាហ្វ្រិកបួន ប្រាំទៀត ដោយសារ តែប្រជាជនពាក់កណ្តាលរបស់ប្រទេសនេះ និយាយថា គេបានធ្វើសំណូកយ៉ាងតិចម្តង ក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ ប្រទេសដែលសំបូរសំណូកច្រើនជាងគេ គឺសេរ៉ាឡេអូន ឬលីបេរីយ៉ា ចំណែកប្រទេសនៅអឺរ៉ុបខាងជើង និងប្រទេសនៅអាស៊ី ដូចជាជប៉ុន និង ម៉ាឡេស៊ី ជាប់ចំណាត់លេខមួយ ដោយសារប្រជាជនរបស់ប្រទេសទាំងនេះ តិចជាង ៥ភាគរយដែលនិយាយថា គេបានសូកលុយ។
គណបក្សនយោបាយ អ្នកនយោបាយជាប់ឈ្មោះ ខាងប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយច្រើនជាងគេ នៅក្នុងពិភពលោក។ មនុស្ស៥៥ភាគរយបាននិយាយថា រដ្ឋាភិបាលរបស់ប្រទេសពួកគេ ធ្វើនយោបាយ ដើម្បីផលប្រយោជន៍បុគ្គលមួយចំនួន ប៉ុន្តែ មិនមែនសម្រាប់ប្រជាជនទូទៅទេ។
បន្ទាប់មកគឺស្ថាប័នប៉ូលិស ជាប់លេខពីរ ក្នុងពេលដែលស្ថាប័នរដ្ឋ ដូចជាសភា និងក្រសួងយុត្តិធម៌ ជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខបី ខាងប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ។ តាមរបាយការណ៍ មនុស្ស៣១ភាគរយដែលធ្លាប់ទាក់ទងការងារជាមួយស្ថាប័នប៉ូលិស បាននិយាយថា គេធ្លាប់បានធ្វើសំណូក។ ចំណែកអ្នកដែលទាក់ទងនឹងស្ថាប័នតុលាការ មាន២៤ភាគរយ ធ្លាប់សូកប៉ាន់។
ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ជាប់ក្នុងចំណាត់ថ្នាក់ទី ៩ ជាពិសេស ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ នៅ អូស្រ្តាលី និងអង់គ្លេស ដែលគេមើលឃើញថា សំបូរអ្នកប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយខ្លាំងជាងគេ។ ស្ថាប័នកងទ័ពស្ថិតនៅពីក្រោយអំពើពុករលួយក្នុងវិស័យអប់រំ។ ស្ថាប័នដែលប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយតិចជាង គេគឺស្ថាប័នសាសនា ប៉ុន្តែ យ៉ាងណាក៏ដោយ ស្ថាប័នសាសនា នៅក្នុងប្រទេសអ៊ីស្រាអែល ជប៉ុន និងស៊ូដង់ខាងត្បូងត្រូវទទួលចំណាត់ថ្នាក់ជាប្រទេសដែលប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយខ្លាំង។
ម្យ៉ាងទៀត បើតាមអង្គការ Transparency International អំពើពុករលួយកំពុងកើតមានកាន់តែច្រើន នៅក្នុងបណ្តាប្រទេសអារ៉ាប់ ជាពិសេស នៅក្រោយពេលបដិវត្តន៍អារ៉ាប់ ចាប់ផ្តើម កាលពីឆ្នាំ ២០១១។
ទាំងនេះគឺខុសផ្ទុយស្រឡះពីឆន្ទះរបស់ប្រជាជនអារ៉ាប់ ដែលតាមពិតធ្វើបដិវត្តដើម្បីទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលលុបបំបាត់អំពើពុករលួយ។ បដិវត្តន៍អារ៉ាប់បានឈានទៅដល់ផ្តួលរំលំមេដឹកនាំប្រទេសដូចជាអេហ្ស៊ីប ទុយនីស៊ី ឬក៏យេម៉ែន ប៉ុន្តែ ផ្ទុយទៅវិញ ប្រជាជនអេហ្ស៊ីបប្រមាណ ៦៤ភាគរយ បាននិយាយថា អំពើពុករលួយមានកាត់តែច្រើន ក្នុងរយៈពេល២ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ នៅប្រទេលីប៊ី ប្រជាជននិយាយច្រើនជាងពាក់កណ្តាលនិយាយថា អំពើពុករលួយ កើតមានច្រើន ជាង សម័យគ្រប់គ្រងរបស់លោកកាដាហ្វី។
ផលប៉ះពាល់របស់អំពើពុករលួយទៅលើសង្គម
បើតាមរបាយការណ៍ អំពើពុករលួយ ប៉ះពាល់ជីវិតមនុស្ស តាំងពីថ្ងៃកើត រហូតដល់ថ្ងៃស្លាប់។ ក្នុងរបាយការណ៍ គេបានលើកឡើងពីករណីពុករលួយ នៅក្នុងប្រទេសហ្ស៊ីមបាវេ ដែលស្រ្តីឆ្លងទន្លេ ត្រូវបង់ពិន័យ ៥ដុល្លារ បើសិនគាត់ស្រែក ក្នុងពេលកំពុងសំរាលកូន។ អាជ្ញាធរហ្ស៊ីមបាវេចាត់ទុកស្រ្តីដែលស្រែកក្នុងពេលកើតកូន ថា បានបង្កអសណ្តាប់ធ្នាប់។ នេះជាអំពើពុករលួយមួយ ព្រោះការហាមមិនបានចែងឡើង នៅក្នុងច្បាប់ទេ។
ចំណែកនៅក្នុងប្រទេសបង់ក្លាដែស គ្រោះថ្នាក់រំលំបាក់អគារ ដែលបានសម្លាប់កម្មករ ជាង១ពាន់នាក់ ក៏ត្រូវគេស្រាវជ្រាវឃើញថា មានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើពុករលួយ។ ក្នុងប្រទេសចិនវិញ តុលាការកំពុងកាត់ទោសអតីតរដ្ឋមន្រ្តីផ្លូវដែក ម្នាក់ថា ពីបទប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ តាមរយៈទទួលសំណូកពីក្រុមហ៊ុនឯកជន ដែលបានសាងសង់ផ្លូវដែក មិនសូវមានប្រសិទ្ធិភាព និងដែលបានបង្កឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់បុករថភ្លើង សម្លាប់មនុស្ស ៤០នាក់ កាលពី២ ឆ្នាំមុន។
អំពើពុករលួយបានប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិជាធរមាន របស់មនុស្ស។ ឧទាហរណ៍ នៅពេលមនុស្សម្នាក់មិនអាចមានសមត្ថភាព គ្មានលុយដើម្បីសូកប៉ាន់ នោះ គេ នឹងគ្មានសិទ្ធិបានទទួលជំនួយ ឬ កម្ចីដើម្បីសង់ផ្ទះ ឬយកទៅវិនិយោគពង្រីកមុខជំនួញ។ អំពើពុករលួយ ប៉ះពាល់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជន ដោយការទារសំណូក បានធ្វើឲ្យប្រជាជនធ្លាក់ខ្លួនកាន់តែក្រ ឬមិនបានទទួលសេវាសាធារណៈតែម្តង។ ជាក់ស្តែង សម្រាប់អ្នកដែលរកលុយបានតិចជាង ២ដុល្លារ ក្នុងមួយថ្ងៃ ឬសម្រាប់ស្រ្តីមេផ្ទះ ដែលមើលថែកូន អំពើពុករលួយ ដូចជាការសូកប៉ាន់ បានធ្វើឲ្យផ្លូវដើររបស់គេកាន់តែតូចចង្អៀត គឺគេត្រូវជ្រើសរើសរវាង ភាពអត់ឃ្លាន ឬក៏បានទទួលសេវាសុខភាព រវាងថ្លៃបង់សាលាដែលចេះតែឡើងថ្លៃ ឬ ស្បែកជើងមួយគូ ដើម្បីពាក់ទៅសាលារៀន។
ជាមួយគ្នានេះដែរ អំពើពុករលួយដែលកំពុងស៊ីរូងផ្ទៃក្នុង កំពុងធ្វើឲ្យប្រជាជនបាត់បង់ជំនឿទៅលើគណបក្សនយោបាយ ប៉ូលិស និងស្ថាប័នយុត្តិធម៌ ដែលជាអ្នកប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយដល់កំពូល។ ចំនួនប្រជាជនដែលធ្លាប់យល់ថា រដ្ឋាភិបាលប្រយុទ្ធប្រឆាំង អំពើពុករលួយយ៉ាងមានប្រសិទ្ធិភាពបានថយចុះ បើប្រៀបធៀបនឹងឆ្នាំ ២០០៨។
លើកនេះ មនុស្សភាគច្រើន និយាយថា សកម្មភាពរបស់រដ្ឋាភិបាលដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំង អំពើពុករលួយ គ្មានប្រសិទ្ធិភាព។ ជាលទ្ធផល ពួកគេអស់ទំនុកចិត្ត ទៅលើស្ថាប័នប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ដែលរដ្ឋាភិបាលបង្កើតឡើង។
តាមរបាយការណ៍ ប្រជាជនក្នុងពិភពលោកតាមដានសកម្មភាពពុករលួយរបស់រដ្ឋាភិបាល របស់ពួកគេច្រើនជាងពេលមុនៗ។ នៅក្នុងការស្ទង់មតិរបស់អង្គការដើម្បីតម្លាភាព មនុស្ស៩នាក់ ក្នុងចំណោម១០នាក់ បាននិយាយថា គេចង់លុបបំបាត់អំពើពុករលួយ។ ពួកគេភាគច្រើនបានអះអាងថា ពួកគេនឹងនិយាយបរិហារអំពើពុករលួយឲ្យបានច្រើនជាមុន។ តាមអ្នកសរសេររបាយការណ៍ គេនៅមានសង្ឃឹមលុបបំបាត់អំពើពុករលួយ ព្រោះថា មនុស្សពីរភាគបី ដែលគេត្រូវទាមទារឲ្យសូកប៉ាន់ បានបដិសេធមិនព្រមធ្វើ។
បើតាមរបាយការណ៍ជនរងគ្រោះដោយអំពើពុករលួយ មិនបានបាក់ខ្លបខ្លាចទេ ផ្ទុយទៅវិញ ពួកគេនៅតែគិតថា ពួកគេនៅមានអំណាចឥទ្ធិពលសំឡេងដើម្បីទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលលុបបំបាត់អំពើពុករលួយ។ ជាក់ស្តែង នៅឥណ្ឌា កាលពីឆ្នាំ ២០១១ មនុស្សចំនួនបានធ្វើកូដកម្មអត់អាហារ ដែលរហូតបណ្តាលឲ្យប្រជាជនឥណ្ឌារាប់លាននាក់ចុះថ្នល់ធ្វើបាតុកម្មតវ៉ា ដើម្បីទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលបង្កើតស្ថាប័នឯករាជ្យដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយ។ នៅប្រេស៊ីល រដ្ឋាភិបាល បាន ផ្លាស់ប្តូរគោលនយោបាយ ដោយលុបចោលផែនការដំឡើងថ្លៃសំបុត្រឡានក្រុង បន្ទាប់ពីមានបាតុកម្មធំ កាលពីពេលថ្មីនេះ។ ប្រជាជនប្រេស៊ីលបានទាមទារឲ្យររដ្ឋាភិបាលកាត់បន្ថយអំពើពុករលួយ និងផ្តោតសំខាន់ទៅលើសេវាសាធារណៈ និងការអប់រំ។
ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងអំពើពុករលួយ អ្នកសរសេររបាយការណ៍ចង់ឲ្យទាំងរដ្ឋាភិបាល និងប្រជាជនចូលរួមទាំងអស់គ្នា។ តាមអង្គការដើម្បីតម្លាភាព រដ្ឋាភិបាលត្រូវប្រឹងប្រែងពង្រឹងស្ថាប័នប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយ។ រដ្ឋាភិបាល រួមទាំងគ្រួសាររបស់សមាជិករដ្ឋាភិបាលត្រូវប្រកាសទ្រព្យសម្បត្តិ។ គណបក្សនយោបាយគួរតែបង្ហាញពីតម្លាភាព ក្នុងបញ្ហាហិរញ្ញវត្ថុ ពោល គឺទាំងនេះ ដើម្បីទាក់ទាញ លើកទឹកចិត្តរបស់ប្រជាជនឲ្យមានជំនឿទុកចិត្តលើអ្នកនយោបាយឡើងវិញ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ