ពិភពលោកលើកដៃលាឆ្នាំ ២០១៨ ឆ្នាំដ៏ច្របូកច្របល់ ដើម្បីស្វាគមឆ្នាំ ២០១៩!
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៦:២២
នៅរាត្រីថ្ងៃចន្ទ ទី ៣១ធ្នូ ២០១៨ ប្រជាជននៅទូទាំងពិភពលោក នឹងប្រារព្ធអបអរទទួលឆ្នាំថ្មី ឆ្នាំ ២០១៩។ ទីក្រុងស៊ីដនី ដែលនឹងឆ្លងឆ្នាំថ្មី មុនគេ នៅក្នុងលោក បានត្រៀមទស្សនីយភាពភ្លើងកាំជ្រួចដ៏ធំមិនធ្លាប់មាន នៅក្នុងពេលដែលពិធីបុណ្យអបអរឆ្នាំថ្មី នៅកន្លែង ផ្សេង ដូចជា នៅប្រទេសបារាំងជាដើម ត្រូវប្រព្រឹត្តទៅ នៅក្រោមការយាមការពារសន្តិសុខ ដ៏ តឹងរ៉ឹង ដោយសារខ្លាចមានការវាយប្រហារភេរវកម្ម។ ពិភពលោកនឹងបិទទំព័រចាស់ លា ឆ្នាំ២០១៨ ដែលជាឆ្នាំដ៏ច្របូកច្របល់ខ្លាំង មិនថា ក្នុងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ភូមិសាស្រ្តនយោបាយ ឬអាកាសធាតុ។
នៅថ្ងៃចន្ទ ទី ៣១ធ្នូ ដែលជាថ្ងៃចុងក្រោយនៃឆ្នាំ ២០១៨។ ក្រៅតែពីការបំពុលអតីតទីភ្នាក់ងារស៊ើបការណ៍សម្ងាត់ រុស្ស៊ី នៅអង់គ្លេស ការដើរចេញរបស់អង់គ្លេសពីសហភាពអឺរ៉ុប ហើយនិងវិបត្តិសង្គម នៅប្រទេសបារាំង ជាទី ដែល ក្រុមអាវកាក់លឿង ធ្វើបាតុកម្ម ដ៏ហិង្សា នៅទីក្រុងប៉ារីសដើម្បី តវ៉ា ពីរឿងប្រេងឡើងថ្លៃ នៅមានព្រឹត្តិការណ៍លេចធ្លោផ្សេងទៀត ដែលបានកើតឡើង នៅឆ្នាំ ២០១៨។
ឆ្នាំ ២០១៨ កត់សំគាល់ដោយរឿងច្របូកច្របល់ច្រើន តាំងពីជម្លោះ ភូមិសាស្រ្តនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច ឬគ្រោះធម្មជាតិដែលកើតផ្ទុះមាននៅគ្រប់កន្លែង ក្នុងពិភពលោក។
សង្រ្គាមដ៏រ៉ាំរ៉ៃ នៅស៊ីរី និងយេម៉ែន
នៅខែ មីនា ឆ្នាំ ២០១៨ សង្រ្គាមដ៏រ៉ាំរ៉ៃ នៅប្រទេសស៊ីរី ដែលឈានចូលដល់ឆ្នាំ ទី ៧។ សង្រ្គាមស៊ីរី ដែលផ្ទុះឡើងដំបូង ដោយសារតែការបង្រ្កាបដ៏ហិង្សា របស់រដ្ឋាភិបាលទៅលើបាតុកម្មរបស់ក្រុមប្រឆាំង រហូតមកដល់ថ្ងៃនេះ បានបំផ្លាញ ស្ទើរទាំងស្រុង ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរបស់ប្រទេសស៊ីរី សម្លាប់ប្រជាជន ស៊ីរីរាប់ម៉ឺននាក់ និងធ្វើឲ្យមនុស្សរាប់លាននាក់ ត្រូវធ្លាក់ខ្លួនជាជនភៀសខ្លួន នៅប្រទេសដទៃ។ បន្ទាប់ពីស៊ីរី តំបន់ដើមបូព៌ាកំពុងជួបផងដែរ សង្រ្គាមស៊ីវិលនៅប្រទេសយេម៉ែន។ នៅប្រទេសទាំងពីរ ក្រុមប្រទេសខាងក្រៅ ដែលមាននិន្នាការប្រជែងគ្នា ខ្លាំង នៅក្នុងតំបន់ដូចជា អ៊ីរ៉ង់ និងអារ៉ាប៊ី សាអូឌីត ជាដើម សុទ្ធតែបានលូកដៃ ជួយផ្តល់អាវុធ ឲ្យក្រុមគាំទ្ររៀងៗខ្លួន។ សង្រ្គាមបង្ហូរឈាម នៅស៊ីរី យេម៉ែន ដែលបន្តសល់ពីឆ្នាំ២០១៧ និងដែលអាចនៅរ៉ាំរៃ រហូតដល់ឆ្នាំថ្មី ឆ្នាំ ២០១៩ទៀត។
ឃាតកម្មលើអ្នកកាសែត អារ៉ាប៊ សាអូឌីត ហ្សាម៉ាល់ ខាស៊្ហូជី
ក្រៅតែពីសង្រ្គាមបង្ហូរឈាម តំបន់ដើមបូព៌ា ជាកន្លែងបង្កភាពតានតឹងការទូត ផងដែរ បន្ទាប់ពីអាមេរិករបស់លោកដូណាល់ ត្រាំ បានសម្រេចរើស្ថានទូតអាមេរិក នៅទៅទីក្រុងហ៊្សេរុយសាឡិម នៅក្រោមកំហឹង ខឹងសម្បារ ហើយនិង បាតុកម្មហិង្សារបស់ប្រជាជនប៉ាឡេស្ទីន។ រើស្ថានទូត ទៅនៅហ៊្សេរុយសាឡិម គឺមានន័យថា អាមេរិកទទួលស្គាល់ហ៊្សេរុយសាឡិមជារដ្ឋធានីរបស់អ៊ីស្រាអែល។ ដោយធ្វើដូច្នេះ លោកប្រធានាធិបតីអាមេរិក ដូណាល់ ត្រាំ ដើរចាកឆ្ងាយពីការប្រឹងប្រែងចរចាសន្តិភាព ដើម្បីដោះស្រាយជម្លោះ អ៊ីស្រាអែលប៉ាឡេស្ទីន។
មួយវិញទៀត លោកដូណាល់ ត្រាំ ត្រូវបានរិះគន់ ទាំង ពីក្រៅស្រុក និងសមាជិករបស់គណបក្សសាធារណរដ្ឋរបស់លោក ដោយសារតែសំណុំរឿងឃាតកម្មទៅលើអ្នកកាសែត អារ៉ាប៊ី សាអូឌីត ដែលបម្រើការឲ្យកាសែត Washington Post។ លោកហ្សាម៉ាល់ ខាស៊្ហូជីត្រូវបានអាជ្ញាធរតួកគីវាយតម្លៃថា ត្រូវបានក្រុមស៊ើបការណ៍សម្ងាត់អារ៉ាប៊ី សាអូឌីត ដែលទទួលបញ្ជាពីរាជបុត្រស្នងរាជ្យ បិនសាល់ម៉ាន សម្លាប់នៅក្នុងស្ថានកុងស៊ុលនៅទីក្រុងអ៊ីស្តង់ប៊ូល។ ទោះមានភស្តុតាង និងការអះអាងបញ្ជាក់របស់ប្រធានទីភ្នាក់ងារស៊ើបការណ៍សម្ងាត់អាមេរិក CIA លោកដូណាល់ ត្រាំ នៅតែប្រកាសជំហរគាំទ្រ រាជបុត្រ ស្នងរាជ្យ និងបញ្ជាក់ពីសារៈសំខាន់នៃកិច្ចសន្យាទិញអាវុធ តម្លៃរាប់ពាន់លានដុល្លាររបស់អារ៉ាប៊ី សាអូឌីត។
សង្រ្គាមពាណិជ្ជកម្មចិន អាមេរិក
២០១៨ ជាឆ្នាំ ដែលលោកដូណាល់ ត្រាំ បើកសម្ពោធនយោបាយការពារនយោបាយ ឬ នយោបាយសម្រាប់ជនជាតិអាមេរិកដំបូងគេ។ អាមេរិកបានចាប់ធ្វើសង្រ្គាមពាណិជ្ជកម្មជាមួយចិន បន្ទាប់ពីលោកដូណាល់ ត្រាំ ដែលបានចោទចិនក្នុងរឿងធ្វើជំនួញមិនស្មោះត្រង់ លួចកម្មសិទ្ធិបញ្ញា បានសម្រេចដំឡើងពន្ធលើទំនិញចិន ទាំងអស់ ដែលនាំចូលអាមេរិក។
ក្រៅតែពីរករឿងចិន លោកដូណាល់ ត្រាំ សើរើ រករឿង មិនថា ជាមួយ សត្រូវដូចជាអីរ៉ង់ ឬ សម្ព័ន្ធមិត្តអឺរ៉ុប។ នៅខែឧសភា លោកដូណាល់ ត្រាំ បានសម្រេចដោយ អត្តនោម័ត ដកអាមេរិកចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់ និងបានត្រលប់ទៅដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកកិច្ច លើផ្នែកថាមពល ប្រេង រហូតធ្វើឲ្យមានភាពជ្រួលច្របល់ នៅទីផ្សារប្រេង។
លោកដូណាល់ ត្រាំ បានបង្កផងដែរ ឲ្យមានមន្ទិលសង្ស័យជុំវិញ ជំហរការពាររបស់អាមេរិក សម្រាប់សម្ព័ន្ធមិត្តអឺរ៉ុប បន្ទាប់ ពីលោកដូណាល់ បានរិះគន់ និងទាមទារឲ្យសម្ព័ន្ធមិត្តអឺរ៉ុប បង្កើនវិភាគទានរបស់ខ្លួន សម្រាប់អូតង់។
ឆ្នាំ ២០១៨ កត់សំគាល់ផងដែរ ដោយសារការឡើងកាន់អំណាចរបស់ក្រុមស្តាំនិយម ជាតិនិយម ដូចជានៅ អ៊ីតាលី ប្រេស៊ីល ដែលឡើងកូដ ដោយសារតែនយោបាយ ប្រឆាំង មិនទទួលស្វាគមជនអន្តោប្រវេសន៍។ វិបត្តិជនអន្តោប្រវេសន៍ និងជនភៀសខ្លួន បានរាលដាលចេញពីអឺរ៉ុប ទៅនៅអាស៊ី ដូចជាវិបត្តិជនភៀសខ្លួនរ៉ូហ៊ីងយ៉ានៅបង់ក្លាដែស ដែលរត់គេចចេញពីអំពើហិង្សានៅប្រទេសភូមា។ វិបត្តិជនអន្តោប្រវេសន៍បានកើតមានផងដែរ នៅតំបន់អាមេរិកឡាទីន។ ប្រជាជនមកពីអាមេរិកកណ្តាលរាប់ម៉ឺននាក់បានធ្វើដំណើរថ្មើរជើង ឆ្លងកាត់ប្រទេសម៉ិចស៊ិក សំដៅទៅសុំសិទ្ធិជ្រកកោននៅទឹកដីអាមេរិក។ ប៉ុន្តែ លោកដូណាល់ ដែលបានប្រកាសសាងសង់ជញ្ជាំងនៅព្រំដែនម៉ិចស៊ិក បានគំរាមសាជាថ្មីនឹងបិទព្រំដែន ជាមួយប្រទេសម៉ិចស៊ិក បើសិនម៉ិចស៊ិកមិនចាត់វិធានការទប់ស្កាត់ លំហូរជនអន្តោប្រវេសន៍មកពីអាមេរិកកណ្តាល។
គ្រោះធម្មជាតិ គ្រោះទឹកជំនន់ និងភ្លើងឆេះព្រៃ នៅក្នុងពិភពលោក
បើប្រៀបធៀបនឹងប្រទេសផ្សេងទៀត ឥណ្ឌូណេស៊ី រងគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងជាងគេដោយសារគ្រោះថ្នាក់ធម្មជាតិ។ នៅក្នុងតែមួយឆ្នាំ នេះ ប្រទេសកោះឥណ្ឌូណេស៊ី រងគ្រោះស្លាប់មនុស្សរាប់រយនាក់ ដោយសារកំហឹងរបស់ផែនដីដល់ទៅបីលើក ដែលនៅក្នុងនោះ មានគ្រោះរញ្ជួយដី ២លើក ហើយនិងចុងក្រោយគឺរលកយក្សស៊ូណាមី ដោយសារតែការផ្ទុះភ្នំភ្លើង អាណាក់ក្រាកាតូអា។
នៅពេលដែលឥណ្ឌូណេស៊ីរងគ្រោះដោយសាររលកយក្សស៊ូណាមី ហ្វីលីពីនកំពុងតែរងគ្រោះដោយសារគ្រោះទឹកជំនន់ បង់ក្លាដែស មានមនុស្សស្លាប់ ដោយសារគ្រោះរលំបាក់ដី ដោយសារតែភ្លៀងជោគជាំ។ នៅអឺរ៉ុប ហើយនិងអាមេរិកឯណោះវិញ នៅរដូវក្តៅកន្លងទៅ ក៏ធ្លាប់ជួបរឿងភ្លើងឆេះព្រៃ ដូចជា នៅក្រិក អេស្ប៉ាញ អ៊ីតាលី។ តាមអង្គការសហប្រជាជាតិ ឆ្នាំ ២០១៨ ជាឆ្នាំ ដ៏សែនក្តៅបំផុត ដែលពិភពលោកកម្រនឹងជួប ចំណែក ការបញ្ចេញ ឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ ដែលជាដើមហេតុមួយធ្វើឲ្យផែនដីឡើងកំដៅ ក៏កើនឡើងដល់អត្រាមួយខ្ពស់បំផុតដែរ។
រឿងល្អៗ នៅឆ្នាំ ២០១៨
ឆ្នាំ ២០១៨ កត់សំគាល់ដោយការងើបស្រុះគ្នា របស់ក្រុមទាមទារសិទ្ធិស្រ្តី នៅចំពោះមុខការរំលោភបំពារបំពានផ្លូវភេទនៅក្នុងពិភពលោក ដូចជាចលនាស្រ្តីឈ្មោះ Metoo ជាដើម។
មួយវិញទៀត ពិភពលោកឆ្នាំ ២០១៨ បានធូរស្រាលទៅវិញ បន្ទាប់ពីស្ថិតនៅមាត់ជ្រោះសង្រ្គាមនុយក្លេអ៊ែរ នៅឧបទ្វីបកូរ៉េ។ នៅខែមិថុនា នៅប្រទេសសិង្ហបុរី លោកដូណាល់ ត្រាំ ប្រធានាធិបតី អាមេរិកាំងដ៏មិននឹងនរ បានសម្រេចឲ្យមានជំនួបចរចាទ្វេភាគី ជាប្រវត្តិសាស្រ្តអាមេរិក និងកូរ៉េខាងជើង។ ជំនួបទ្វេភាគី រវាងលោកដូណាល់ ត្រាំ និងមេដឹកនាំកូរ៉េខាងជើង គីម ជុងអ៊ុនបានជួយឲ្យភាពតានតឹងនៅឧបទ្វីបកូរ៉េបានស្រាកស្រាន្ត និងបានជំរុញ ឲ្យបងប្អូនកូរ៉េទាំងពីរ ត្រលប់ទៅចរចា និងកាត់បន្ថយច្រើន ភាពតានតឹងផ្នែកអាវុធ នៅព្រំដែន កូរ៉េទាំងពីរ។
រឿងល្អមួយទៀត នៅឆ្នាំ២០១៨ គឺការរួមគ្នា ជួយសង្រ្គោះ ក្មេងថៃ ចេញពីរោងភ្នំ នៅខេត្តឈៀងរ៉ៃ។ ព្រឹត្តិការណ៍នេះ បានឆ្លុះបញ្ចាំងពីភាពក្លាហាន សាមគ្គី ហើយនិងការតស៊ូ អត់ធ្មត់របស់មនុស្សជាតិ នៅពេលគ្រោះអាសន្នកើតឡើង។
ចំណែកដំណឹងល្អសម្រាប់បិទបញ្ចប់ឆ្នាំ ២០១៨ គឺការដែលយានអវកាសផ្ទុករ៉ូបូរបស់ទីភ្នាក់ងារណាសាបានទៅ ចុះចតដោយជោគជ័យ នៅលើឋានព្រះអង្គារ។ ជោគជ័យលើកនេះ បញ្ជាក់ពីបច្ចេកវិទ្យាដ៏ទំនើប កសាងឡើងដោយមនុស្សលើផែនដី ដែលមានសមត្ថភាព ចេញទៅសិក្សាស្វែងយល់ពីជីវិត នៅលើភពផ្សេងដទៃទៀត៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ