បាក់ឆ្អឹង ត្រគៀក កដៃ ឆ្អឹងខ្នង ... នេះជាផលវិបាកមួយចំនួននៃជំងឺពុកឆ្អឹង។ ពុកឆ្អឹង ជាជំងឺមួយដែលតែងកើតជាញឹកញយ លើស្ត្រីភេទ។ ស្ត្រីមួយភាគបីច្រើនជួបករណីឆ្អឹងស្ពោតនេះ ក្រោយពីអស់រដូវ។ ជាជំងឺដែលកើតឡើងដោយស្ងាត់ៗ និងដែលអ្នកជំងឺមិនសូវស្គាល់។ គ្រោះកើតជំងឺពុកឆ្អឹងកើនឡើងជានិច្ចទៅតាមអាយុ។ តើជំងឺពុកឆ្អឹងជាអ្វី ? ធ្វើដូចម្តេចទើបអាចដឹងថាមានកើតជំងឺនេះ ? ចុះតើមានមធ្យោបាយព្យាបាលនិងវិធីទប់ស្កាត់យ៉ាងណាខ្លះ ?
ជំងឺពុកឆ្អឹង ដូចឈ្មោះដែលបានហៅ ជំងឺនេះសម្គាល់ដោយភាពស្ពោតនៃឆ្អឹង ឬឆ្អឹងមានកំហាប់និងដង់ស៊ីតេថយចុះ សាច់ឆ្អឹងលែងមាំ ងាយបាក់។ ជាទូទៅ គឺបណ្តាលមកពីភាពចាស់ជរារបស់មនុស្ស។
ដើម្បីអាចយល់អំពីជំងឺនេះ គេត្រូវប្រៀបធៀបឆ្អឹងធម្មតា និងឆ្អឹងដែលមានជំងឺ។ នៅក្នុងឆ្អឹងជា ឆ្អឹងមានសភាពណែន តាន់ មាំល្អ មានក្រឡាចាក់ស្រេះគ្នាញឹកស្មេរ។ តែចំពោះឆ្អឹងដែលពុកវិញ មានសភាពស្ពោត សាច់ឆ្អឹងមិនតាន់ មានរន្ធច្រើន ខ្សោកៗ ខ្សោះគ្មានជាតិខនិក គ្មានសារធាតុអ្វីសម្រាប់បង្ហាប់ឆ្អឹងឱ្យមាំសោះ។
ផលវិបាកនៃការកើតជំងឺឆ្អឹងស្ពោត គឺងាយជួបគ្រោះបាក់ឆ្អឹង។ ឆ្អឹងដែលងាយបាក់ជាងគេ គឺឆ្អឹងខ្នង ឆ្អឹងកដៃ ត្រគៀក និងស្មា។
តើឆ្អឹងល្អ ក្លាយជាស្ពោត ពុកបានយ៉ាងដូចម្តេច ?!
ឆ្អឹងរឹង ឆ្អឹងមាំល្អ ពីព្រោះវាមានបន្សំជាស្រទាប់ណែន ដែលគេហៅថាសំបក។ ប៉ុន្តែបើពិនិត្យមើលផ្នែកខាងក្នុងនៃឆ្អឹងវិញ នោះគេនឹងសង្កេតឃើញមានស្រទាប់ជាលិកាដូចពពុះទឹកបង្កកលើគ្នាដែលមិនសូវមានកោសិការស់ទេ។ នៅកណ្តាលឆ្អឹង ជារន្ធធ្លូ ទីមានផ្ទុកខួរឆ្អឹង។
មិនដូចអ្វីដែលភ្នែកមើលឃើញ ឆ្អឹងដែលថាឃើញថារឹងនេះ មិនមែនជាជាលិកានិច្ចលភាព មិនកម្រើកនោះទេ។ ឆ្អឹងមានដំណើរការលូតលាស់ផលិតជាប់ជាប្រចាំ បៀបដូចជារោងចក្រមួយយ៉ាងដូច្នោះ។ រោងចក្រនេះផលិតកោសិកាពីរប្រភេទ ៖ Ostéoclastesកោសិកាដែលមានភារៈទៅបំផ្លាញឆ្អឹងចាស់ (បង្កឱ្យមានរន្ធនៅឆ្អឹង) និងOstéoblastesកោសិកាដែលមានបន្ទុកផលិតឆ្អឹងថ្មី។ សារធាតុកាល់ស្យ៉ូម និងវីតាមីន D មានភារៈទៅពង្រឹងឆ្អឹងដោយបញ្ជ្រាបបិទរន្ធនិងភាពប្រហោងនៃឆ្អឹង។
ប៉ុន្តែការផលិត និងបំផ្លាញឆ្អឹង ប្រែប្រួលទៅតាមអាយុ។ តាំងពីកើតរហូតដល់អាយុប្រមាណ ២០ ឆ្នាំ គឺជារយៈពេលលូតលាស់ដុះឆ្អឹង ឬហៅថា “ដំណាក់កាលស្ថាបនា”។ ពីអាយុ ២០ឆ្នាំទៅ៣៥ឆ្នាំ ជាដំណាក់កាលមានលំនឹង ការដុះនិងការបំផ្លាញមានកម្លាំងស្មើគ្នា។ ចាប់ពីអាយុ៣៥ឆ្នាំឡើងទៅ និន្នាការដើរបញ្ច្រាសទិសវិញ ការបំផ្លាញខ្លាំងជាងការផលិត។ ដំណាក់កាលនេះ ខ្លួនប្រាណយើងមិនត្រឹមតែមិនអាចផ្តល់ជីវជាតិកាល់ស្យូមដល់ឆ្អឹងទេ តែបែរជាស្រូបយកពីឆ្អឹងមកវិញ។ ចំពោះមនុស្សប្រុស ដង់ស៊ីតេ (កំហាប់) ឆ្អឹងធ្លាក់ចុះបន្តិចម្តងៗ ដោយថេរទៅតាមវ័យ តែសម្រាប់មនុស្សស្រី ឆ្អឹងបាត់បង់លំនឹងយ៉ាងខ្លាំង នៅពេលអស់រដូវ។ អត្រាoestrogene ធ្លាក់ចុះ និងកង្វះអ័រមូន ចូលរួមចំណែកបំផ្លាញឆ្អឹងយ៉ាងខ្លាំង។
ការបញ្ចេញសកម្មភាពថយចុះ កង្វះជាតិកាល់ស្យូម និងកង្វះវីតាមីន D សុទ្ធសឹងជាកត្តាជំរុញឱ្យឆាប់បាត់បង់ម៉ាសមាឌរបស់ឆ្អឹងដែរ។ គ្រោងឆ្អឹងរួមតូច ក្លាយទៅជាផុយស្រួយ គ្រោះជួបហានិភ័យបាក់ឆ្អឹងមានកាន់តែធំ។ ចាប់ពីអាយុ៥០ឆ្នាំឡើងទៅ អត្រាស្ត្រីមានជំងឺពុកឆ្អឹងកើនឡើងជាលំដាប់។ នៅអាយុ៦៥ឆ្នាំ មានស្ត្រី៣៩%ប្រឈមនឹងគ្រោះពុកឆ្អឹង និង៧០%នៃស្ត្រីចាប់ពី៨០ឆ្នាំ មានកើតជំងឺពុកឆ្អឹង។
កត្តាដែលនាំឱ្យឆាប់មានជំងឺស្ពោតឆ្អឹង
ចំពោះបណ្តាជនទូទៅ ៖
- អាយុ និងវ័យចំណាស់ ចាប់ពី៥០ ឬ៦០ឆ្នាំឡើងទៅ
- ធ្លាប់ប្រើប្រាស់ថ្នាំ ពពួក Corticoïde ក្នុងបរិមាណច្រើន និងក្នុងរយៈ ពេលលើសពី៣ខែ
- រងការព្យាបាល ឬមានជំងឺរលាកដែលជាប្រភពនាំឱ្យឆ្អឹងស្ពោត (ដូចជាមានជំងឺនៅក្រពេញ Hyperthyroïdie
ចំពោះមនុស្សស្ត្រីអស់រដូវ
- ឆាប់អស់រដូវ តាំងពីមុនអាយុ៤០ឆ្នាំ
- ស្គមស្គាំងខ្លាំង (មានមាសមាឌក្រោម ១៩ សូមចុចត្រង់នេះដើម្បីដឹងអំពីមាសមាឌ)
- ប្រើថ្នាំពពួក Corticoïde ច្រើន ក្នុងរយៈពេលយ៉ាងតិចបីខែជាប់គ្នា
- មានប្រវត្តិឪពុកម្តាយធ្លាប់បាក់ឆ្អឹង
កត្តាក្រៅខ្លួនផ្សេងទៀតដែលនាំឱ្យមានគ្រោះកើតជំងឺឆ្អឹងស្ពោត
- មិនសូវមានសកម្មភាព បញ្ចេញកម្លាំងកាយធ្វើកីឡា ហាត់ប្រាណ ឬ ចូលចិត្តនៅស្ងៀមអង្គុយដេកមួយកន្លែងយូរ
- កង្វះវីតាមីនD (មិនសូវដើរឱ្យត្រូវថ្ងៃ សំងំតែក្នុងម្លប់ក្នុងផ្ទះ ជាពិសេសមនុស្សចាស់ជរា)
- កង្វះសារធាតុកាល់ស្យ៊ូម ដែលបណ្តាលមកពីរបបអាហារមិនគ្រប់គ្រាន់ ឬមកពី មានរបបអាហារមិនត្រឹមត្រូវ (បរិភោគប្រៃពេក ប្រូតេអ៊ីនច្រើនជ្រុល និងពិសារកាហ្វេច្រើន ដែលនាំសារធាតុកាល់ស្យូមហូរចេញអស់ទៅវិញ ទៅតាមទឹកនោម)។
- ជក់បារី
- ផឹកស្រា
តើគេអាចកំណត់សញ្ញារោគនៃជំងឺពុកឆ្អឹងយ៉ាងដូចម្តេច ?
មាឌស្គមខ្លាំង ជក់បារី ផឹកស្រា ជាដើមហេតុនាំឱ្យគ្រូពេទ្យគិតគូរដល់ជំងឺពុកឆ្អឹង។ ការវិភាគអាចបញ្ជាក់អំពីរោគសញ្ញានៃជំងឺនេះបានគឺការវាស់កំហាប់ ឬដង់ស៊ីតេរបស់ឆ្អឹង។ គេអាចសម្គាល់ថាមានការបាក់ឆ្អឹងខ្នងដោយសារមនុស្សរួញកម្ពស់។ តែការរួញកម្ពស់ មិនមែនមានន័យថាមានឆ្អឹងខ្នងបាក់ទេ។ កើតជំងឺពុកឆ្អឹង នៅវ័យចាស់ ជាបាតុភូតធម្មជាតិ ព្រោះឆ្អឹងលែងសូវហាប់ណែន តែស្ពោត ហើយរួមមាឌ។ សាច់ដុំក៏រលា ! ហេតុដូច្នេះហើយបានជាសង្កេតឃើញមនុស្សចាស់ទៅរួញតូច ខ្នងកោង ឆ្អឹងកងខ្នងកិនសង្កត់លើគ្នា បាត់កម្ពស់អស់ជាច្រើនសង់ទីមែត្រ បើប្រៀបទៅនឹងកម្ពស់កាលពីអាយុ២០ឆ្នាំ។
ប៉ុន្តែសុំកុំច្រលំរវាងជំងឺរលាកសន្លាក់ឆ្អឹង ឬ ពុកឆ្អឹង។ ជំងឺពីរប្រភេទនេះ ច្រើនកើតដូចគ្នាលើស្ត្រីក្រោយពេលអស់រដូវ តែគ្មានទំនាក់ទំនងនឹងគ្នាដោយផ្ទាល់ឡើយ។ ការសិក្សាច្រើនឡើងៗ បានបង្ហាញថា នៅពេលស្ត្រីមា្នក់មានជំងឺរលាកសន្លាក់ឆ្អឹង គ្មានការអភិវឌ្ឍន៍ជំងឺពុកឆ្អឹងទេ ផ្ទុយទៅវិញ បើមានជំងឺពុកឆ្អឹងហើយក៏គ្មានការអភិវឌ្ឍន៍ជំងឺរលាកសន្លាក់ដែរ។
តើជំងឺពុកឆ្អឹងជាជំងឺបន្តពូជ ?
ជំងឺពុកឆ្អឹងជាជំងឺដែលមានចំណែកហ្សេនេទិក។ ប្រសិនបើអ្នកជំងឺម្នាក់មានម្តាយធ្លាប់បាក់ឆ្អឹងព្រោះជំងឺពុកស្ពោតនេះ អ្នកជំងឺនោះមានហានិភ័យពីរដងលើអ្នកដែលឪពុកម្តាយគ្មានប្រវត្តិអ្វីទាំងអស់។ ប៉ុន្តែគ្មានទេហ្សែនជំងឺពុកឆ្អឹង។ វាគឺជាជំងឺដែលបង្កឡើងដោយពហុកត្តា។ មិនមែនស្ថិតលើតែបញ្ហាពូជមួយមុខឡើយ។
តើត្រូវធ្វើដូចម្តេចទើបអាចការពារកុំឱ្យឆ្អឹងពុកស្ពោត ?
បើឆ្អឹងចាប់ផ្តើមស្ពោត ហើយបានបាក់ឆ្អឹងម្តង នឹងមានករណីបាក់ជាបន្តបន្ទាប់ទៀត ដោយចៀសមិនរួច ក្នុងឆ្នាំខាងមុខ។ បើធ្លាប់ជួបគ្រោះបាក់ឆ្អឹងខ្នងម្តង អ្នកជំងឺម្នាក់ក្នុងចំណោមបួននាក់នឹងត្រូវមានគ្រោះបាក់ឆ្អឹងនៅកន្លែងថ្មីមួយទៀត ក្នុងឆ្នាំតែមួយ។ អាយុកាន់តែច្រើន ឆ្អឹងកាន់តែផុយ។
ពុកឆ្អឹងជាជំងឺមនុស្សចាស់ និងមានកត្តាខ្លះគេមិនអាចចៀសវាងបានឡើងដូចជា ភេទស្រី មាឌតូចស្គម ពូជស្បែកស និងពូជសាសន៍អាស៊ីស្បែកលឿង។ ស្រ្តីដែលមានរដូវច្រើន និងមិនទៀង ក៏អាចជួបផលវិបាកមានហានិភ័យខ្ពស់កើតជំងឺពុកឆ្អឹងដែរ។ តែក៏មានកត្តាខ្លះដែលអាចជួយសម្រាលសម្រួលនិងបញ្ចៀសបាន។
ដើម្បីជៀសវាង និងជួយឆ្អឹងកុំឱ្យឆាប់កើតជំងឺពុកស្ពោតឆ្អឹង និងបាក់ទាន់ យើងត្រូវរក្សាកំហាប់ជាតិឆ្អឹងឱ្យខ្ពស់បំផុត ទើបសុខភាពឆ្អឹង រឹងមាំល្អ។ ហើយដើម្បីឱ្យឆ្អឹងរឹងមាំ មានកំហាប់ខ្ពស់ ត្រូវថែខ្លួនតាំងពីនៅក្មេង ៖ ធ្វើកីឡានៅពេលវ័យជំទង់ មានរបបអាហារត្រឹមត្រូវតាំងពីកុមារ ជាអាហារដែលសម្បូរដោយជាតិកាល់ស្យូម (ទឹកដោះគោ ទឹកសណ្តែកបន្លែបៃតង)។ បញ្ចេញសកម្មភាពហាត់ប្រាណ ធ្វើកីឡា និងរក្សាទម្លាប់ល្អក្នុងការរស់នៅ ដោយគ្មានប្រព្រឹត្តគ្រឿងស្រវឹង និងបារី។
សកម្មភាពកីឡាដែលផ្តល់ប្រយោជន៍ដល់សុខភាពឆ្អឹងនិងទទួលស្គាល់ជាលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រ គឺសកម្មភាពដែលផ្តល់បន្ទុក។ ដើរថ្មើរជើង ឬរត់ត្រឹកៗ ជាកីឡាដ៏ប្រពៃបំផុតសម្រាប់ឆ្អឹង មិនថាដើម្បីជាកិច្ចការពារ ឬក្នុងក្របខ័ណ្ឌព្យាបាលជំងឺពុកឆ្អឹងទេ។ គ្រាន់តែថាបើមានកើតជាជំងឺពុកឆ្អឹងហើយ ការធ្វើកីឡាត្រឹមដើរមិនគ្រប់គ្រាន់ ជួយឱ្យជាសះស្បើយទេ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ