ទិវាសុខភាពពិភពលោក ២០១៥ ៖ តើចំណីអាហារក្នុងចានយើងមានសុវត្ថិភាពប៉ុណ្ណា ?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៩:២៦
ថ្ងៃទី ៧ មេសា ជាទិវាសុខភាពពិភពលោក។ នៅឆ្នាំ២០១៥នេះ អង្គការសុខភាពពិភពលោក បានផ្តោតប្រធានបទទៅលើ សុវត្ថិភាពចំណីអាហារ។ ព្រោះចំណីអាហារគ្មានសុវត្ថិភាព បានសម្លាប់ជីវិតមនុស្ស ប្រមាណជាងពីរលាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំៗ ក្នុងនោះភាគច្រើនជាកុមារ។ ម្ហូបអាហារ មានបាក់តេរី មេរោគ មានពពួកប៉ារ៉ាស៊ីត ឬសារធាតុគីមី ជាប្រភពបង្កជំងឺជាង ២០០មុខ ពីជំងឺស្រាល រាករូសបន្តិចបន្តួច ទៅជំងឺមហារីក។ អាហ្វ្រិកជាទ្វីបដែលរងគ្រោះជាងគេ បន្ទាប់មកគឺតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។
ការគំរាមកំហែងសុវត្ថិភាពចំណីអាហារតែងមានលេចចេញថ្មី ជាលំដាប់។ ការប្តូរផ្លាស់ក្នុងប្រព័ន្ធផលិត ចែកចាយនិងការបរិភោគ បរិស្ថានប្រែប្រួល ភ្នាក់ងារចម្លងមេរោគថ្មី ឬចាស់តែធន់នឹងថ្នាំសម្លាប់មេរោគ (ថ្នាំផ្សះ) បានបង្កបញ្ហាផ្នែកសុវត្ថិភាពចំណីអាហារកាន់តែច្រើនឡើង ថ្នាក់ជាតិ និងអន្តរជាតិ។ ការអភិវឌ្ឍន៍ផ្នែកមធ្យោបាយធ្វើដំណើរ ពាណិជ្ជកម្ម បានមកពន្លឿនការចម្លងមេរោគ ឱ្យកាន់តែរីករាលដាលលឿនពេញពិភពលោក។
នារយៈពេល៥០ឆ្នាំ ចុងក្រោយនេះ ចំណីអាហារមានជើងវែងណាស់ ម្ហូបក្នុងចានយើងអាចមានប្រភពមកពីជើងមេឃម្ខាងទៀត។ ការចម្លងមេរោគនៅទីនោះ តែអាចមានកើតចេញជាជំងឺនៅចុងម្ខាងទៀតនៃភពផែនដី នេះហើយសម័យពិភពលោកភាវូបនីកម្ម ! មានន័យថាពេលនេះ គេមិនអាចធ្វេសប្រហែលបានទៀតឡើយ នៅពេលទទួលទានអ្វីមួយ !
មនុស្សភាគច្រើននៅលើលោកនេះ តែងតែបានឆ្លងកាត់ ឬស្គាល់យ៉ាងហោចណាស់ ក៏ម្តងដែរក្នុងមួយជីវិតរបស់ខ្លួន ការកើតជំងឺបង្កឡើងដោយចំណីអាហារ ឬដោយទឹក។ បើយើងនឹងគិតដល់បញ្ហានេះ នោះយើងនឹងថាតើវាជាការសំខាន់និងចាំបាច់ប៉ុណ្ណា ដែលត្រូវជួយការពារនិងធានាឱ្យមានសុវត្ថិភាពចំណីអាហារ ពីមេរោគ ពីបាក់តេរី ពី ពពួកប៉ារ៉ាស៊ីត ពីភាពពុល ឬពីជាតិគីមីបំផ្លាញសុខភាព។
ចំណីអាហារគ្មានសុវត្ថិភាព មានផ្ទុកមេរោគ បាក់តេរី ឬថ្នាំគីមី ជាភ្នាក់ងារបង្កឱ្យមានជំងឺជាង២០០ប្រភេទ ដោយរាប់តាំងពីជំងឺស្រាលរាករូស ដល់ជំងឺធ្ងន់ធ្ងរមហារីក។
ក្នុងមួយឆ្នាំៗ មានអ្នកជំងឺរាប់លាននាក់បានធ្លាក់ខ្លួនឈឺ និងច្រើននាក់បានស្លាប់ បន្ទាប់ពីបានទទួលទានចំណីអាហារមិនស្អាត មិនគួរបរិភោគ។ គ្រាន់តែជំងឺរាកមួយប៉ុណ្ណោះ វាសម្លាប់ជីវិតមនុស្សអស់ប្រមាណពីរលាននាក់ ភាគច្រើនជាកុមារ។
ចំណីអាហារមិនស្អាត អាចបង្កឱ្យមានបញ្ហាសុខភាពទៅថ្ងៃមុខ។ រោគសញ្ញាដែលគេឃើញមានជាញឹកញាប់ និងដូចៗគ្នាច្រើន គឺការឈឺចុកពោះ ក្អួត និងរាក។ ចំណីអាហារពុល ព្រោះមានសារធាតុរ៉ែ អាចនឹងជាមូលហេតុនាំឱ្យខូចសុខភាពទៅថ្ងៃអនាគត រហូតក្លាយជាជំងឺមហារីក និងជំងឺប្រព័ន្ធប្រសាទ។
អ្នកដែលងាយរកគ្រោះអំពីចំណីអាហារជាងគេ គឺមនុស្សដែលមានសុខភាពមិនល្អ ទន់ជ្រាយ ដូចជាមនុស្សចាស់ ទារក ស្រ្តីមានផ្ទៃពោះ អ្នកជំងឺ។ ចំណីអាហារ មានមេរោគ ឬពុល អាចជំរុញឱ្យបុគ្គលខាងលើធ្លាក់ខ្លួនឈឺកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរខ្លាំង និងដល់ស្លាប់តែម្តង។
តើចំណីអាហារដែលគ្មានសុវត្ថិភាព នឹងអាចបង្កគ្រោះថ្នាក់យ៉ាងណាខ្លះដល់សុខភាព ?
ជំងឺចម្បងៗដែលបណ្តាលមកពីចំណីអាហារគ្មានសុវត្ថិភាព ជាទូទៅ ច្រើនតែជាជំងឺឆ្លង ជំងឺពុល ដែលបាក់តេរី វីរ៉ុស សត្វល្អិតដង្កូវព្រូន ឬ សារធាតុគីមី អាចបញ្ជ្រៀបចូលក្នុងសរីរាង្គកាយយើងបានតាមរយៈចំណីអាហារនិងទឹកមិនស្អាត។
ភ្នាក់ងារចម្លងរោគក្នុងចំណីអាហារ អាចបង្កជាជំងឺរាករូសធ្ងន់ធ្ងរ ឬ ការបង្ករោគដែលនាំឱ្យរាងកាយនិងផ្លូវចិត្តចុះខ្សោយ ឬ ជំងឺរលាកស្រោមខួរក្បាល ផងក៏មាន។ ចំណែកសារធាតុគីមីនៅក្នុងចំណីអាហារ អាចបង្កជាអាការៈពុល ធ្ងន់ធ្ងរ ឬ ជំងឺដែលនាំដល់មហារីក នាពេលអនាគត។ ជំងឺបង្កឡើងដោយចំណីអាហារ អាចនឹងធ្វើឱ្យមនុស្សពិការ អសមត្ថភាពយូរអង្វែង រួចធ្លាក់ខ្លួនស្លាប់ក៏មាន។ ចំណីអាហារដែលជាសាច់សត្វឆៅ បន្លែផ្លែឈើមិនស្អាត មានមេរោគព្រោះស្រោចលាមក ព្រមទាំងគ្រឿងសមុទ្ទឆៅ នេសាទមកពីទឹកមិនស្អាត សុទ្ធសឹងជាអាហារដែលគ្មានសុវត្ថិភាពសម្រាប់បរិភោគ។
ពពួកបាក់តេរី ដែលគេជួបញឹកញាប់ និងដែលធ្វើឱ្យមនុស្សរាប់លាននាក់ ក្នុងមួយឆ្នាំ ឈឺ ឬខ្លះដល់ស្លាប់ផង គឺ អ៊ីកូលី Salmonello Campylobacter et Escherichia coli entérohémorragique។ ពពួកបាក់តេរីនេះនឹងបង្កឱ្យមានរោគសញ្ញាដូចជា ក្តៅខ្លួន ឈឺក្បាល ចង់ក្អួតចង្អោរ ចុកពោះ និងរាក។ មិនសូវជួបប្រទះ តែបើជួបអាចបង្កគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ ឱ្យរលូតកូន ចំពោះស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ ឬស្លាប់បើជាទារក គឺពពួកបាក់តេរី Listeria។ អាចចម្លងតាមទឹក និងបន្លែមិនស្អាត បាក់តេរីបាស៊ីល វីប្រីយូ កូឡេរ៉ា Bacille Vibrio choleraeអាចនឹងធ្វើឱ្យមនុស្សមានអាការៈចុកពោះខ្លាំង រាក ក្អួត ខ្សោះទឹកពីខ្លួន ដែលអាចចាត់ទុកបានជាប្រភពនៃជំងឺអាសន្នរោគ។
ថ្នាំសម្លាប់មេរោគ ឬថ្នាំផ្សះ ឬថ្នាំអង់ទីប៊ីយូទិក អាចព្យាបាលជំងឺបង្កឡើងដោយបាក់តេរីទាំងអស់នេះ យ៉ាងឆាប់រហ័ស ប៉ុន្តែដោយហេតុបម្រើបម្រាស់ថ្នាំផ្សះ មានច្រើនជ្រុល និងហួសហេតុ ទាំងនៅក្នុងនៅវិស័យកសិកម្ម ចិញ្ចឹមសត្វ និងមិនត្រឹមត្រូវច្រើនឡើងនៅក្នុងសង្គមរបស់មនុស្សលោក ថ្នាំផ្សះក៏លែងសូវមានប្រសិទ្ធិភាព ព្រោះបាក់តេរីធន់នឹងថ្នាំទៅហើយ។ ភាពស៊ាំនឹងថ្នាំសម្លាប់មេរោគដែល កំពុងគំរាមកំហែងយ៉ាងខ្លាំង វេជ្ជសាស្ត្រទំនើប។
ចំពោះករណីចំណីអាហារមានផ្ទុកវីរ៉ុសវិញ នោះយើងសង្កេតឃើញមានអាការៈក្អួតឥតឈប់ រាកហូរដូចទឹក និងឈឺពោះ។ វីរ៉ុសដែលគួរឱ្យខ្លាចមួយទៀត គឺវីរ៉ុសរលាកថ្លើមប្រភេទអា ដែលអាចបង្កឱ្យមានជំងឺថ្លើមទៅថ្ងៃក្រោយ។ ហើយអ្នកដែលមានផ្ទុកមេរោគនេះហើយ ច្រើនតែអាចចម្លងទៅអ្នកដទៃទៀត តាមរយៈការប៉ះពាល់ចំណីអាហារនេះឯង។
ចំណីអាហារមិនស្អាត គ្មានអនាម័យ មិនសូវឆ្អិន សាច់បន្លែត្រី អាចជាភ្នាក់ងារចម្លងពពួកសត្វបញ្ញើប្រាណ ប៉ារ៉ាស៊ីត សត្វល្អិតដង្កូវព្រូនតេនញ៉ាដែរ។
សារធាតុគីមី
ចំណីអាហារ សម័យបច្ចុប្បន្ន មានផ្ទុកសារធាតុគីមីកាន់តែច្រើនឡើងៗ មិនថាជាសារធាតុគីមីសំយោគ ថ្នាំសម្លាប់សត្វល្អិត ថ្នាំគីមី ឬគីមីពុលបែបធម្មជាតិទេ។ សារធាតុគីមី មានប្រើស្ទើរនៅក្នុងគ្រប់ចំណីអាហារ មិនថាជាសាច់ ជាត្រី ជាបន្លែ ជាម្ហូបធ្វើស្រាប់ គ្រឿងកំប៉ុង អាហារក្រៀម ជាផលិតផលមានជាតិទឹកដោះគោទេ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះសោត បរិស្ថានជុំវិញខ្លួនក៏មានពោរពេញទៅដោយសារធាតុពុល។ ពុលដោយមេរោគតាមបែបធម្មជាតិ ឬពុលដោយបរិស្ថាន ទាំងនេះសុទ្ធតែជាកង្វល់សម្រាប់សុខភាពទៅថ្ងៃអនាគតទាំងអស់។
ថ្វីបើចំណីអាហារដែលបង្កប់សារធាតុគីមីនេះ មិនបានបង្កឱ្យមានជំងឺអ្វីមែន នៅពេលបរិភោគភ្លាមមែន ប៉ុន្តែអង្គការសុខភាពពិភពលោកបានសម្តែងការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង ចំពោះឥទ្ធិពលនិងផលប៉ះពាល់ចំពោះសុខភាពទៅថ្ងៃអនាគត បន្ទាប់ពីបានប្រឈមនឹងសារធាតុគីមីក្នុងកំរិតទាប តែអូសបន្លាយពេលរាប់ខែរាប់ឆ្នាំជាប់ៗគ្នា។
ចំណីអាហារគឺជាអាហារូបត្ថម្ភដ៏សំខាន់សម្រាប់មនុស្សលោក ប៉ុន្តែជាប្រភពប្រឈមខ្លាំងជាងគេនឹងការពុលពីរយ៉ាង ពុលធម្មជាតិ ពុលបរិស្ថាន ជាពិសេសបរិស្ថានពុលជាប់ជានិច្ច និងខ្លាំងឡើងៗជាលំដាប់។ មានចំណីអាហារខ្លះ ក៏មានជាតិពុលពីធម្មជាតិ ដូចជា mycotoxines biotoxineក្នុងសមុទ្ទ ឬជាតិពុលរបស់ពពួកផ្សិត។ អត្រានៃជាតិពុលនេះ មានតិចឬច្រើនទៅតាមកំណើត ប៉ុន្តែប្រសិនបើយើងត្រូវប្រឈមនឹងសារធាតុពុលបែបនេះយូរៗទៅ នោះប្រព័ន្ធការពារខ្លួនអាចនឹងត្រូវរំខាន ការលូតលាស់មិនប្រក្រតី ឬអាចបង្កឱ្យមានជំងឺមហារីក។
បរិស្ថានពុល ដែលមានលក្ខណៈជាប់ជាប្រចាំ និងកើនឡើងជាលំដាប់មិនថាក្នុងបរិយាកាសជុំវិញខ្លួន និងក្នុងខ្លួន គឺជាអ្វីគួរឱ្យព្រួយបារម្ភខ្លាំងមែនទែន។ សារធាតុពុលក្នុងបរិស្ថានដែលគេជួបប្រទះញឹកញាប់ជាងគេ Dioxine polychlorobiphényles ជាលទ្ធផលនៃការលូតលាស់របស់រោងចក្រឧស្សាហកម្ម និងការដុតកម្ទេចសម្រាម។ សារធាតុគីមីពុលនេះ មានពេញក្នុងផ្ទៃបរិយាកាស ក្នុងបរិស្ថានពិភពលោក និងកម្លាំងពុលខ្លាំងបំផុត អាចជំរុញឱ្យមានបញ្ហាដល់ហ្សែន ដល់ការលូតលាស់ ដល់ប្រព័ន្ធការពារខ្លួន ដល់អ័រមូន និងចុងក្រោយគឺបង្កជំងឺមហារីក។ រ៉ែធ្ងន់ៗដូចជាសំណរ បារ៉ត អាចនឹងប៉ះពាល់ដល់ប្រព័ន្ធប្រសាទ ដល់តម្រងនោម។ ចំណីអាហារអាចចម្លងយករ៉ែទាំងអស់នេះ តាមរយៈខ្យល់បរិយាកាស ទឹក និងដី មានផ្សែងពុល។
ខាងក្រោមនេះជាអនុសាសន៍៥យ៉ាង សម្រាប់ជួយលោកអ្នកឱ្យទទួលទានអាហារមានសុវត្ថិភាព ៖
- លាងដៃ
- កុំដាក់បន្លែផ្លែឈើស្រស់ លាយជាមួយសាច់ឆៅ
- ចំអិនម្ហូបឱ្យឆ្អិនល្អ
- រក្សាអាហារបន្លែសាច់ ក្នុងទូរត្រជាក់ បើមិនអាចត្រូវឆាប់ធ្វើបរិភោគ
- ប្រើទឹកស្អាត
នេះគ្រាន់តែជាវិធីងាយដែលលោកសាស្ត្រាចារ្យអាចផ្តល់ដំបូន្មានជូនដល់លោកអ្នកស្តាប់ ជាអតិថិជន ជាអ្នកបរិភោគទេ ប៉ុន្តែដើម្បីលើកស្ទួយសុវត្ថិភាពចំណីអាហារ ឱ្យបានកាន់តែប្រសើរនិងប្រាកដ គេត្រូវការការចូលរួមពីគ្រប់ជាន់ថ្នាក់។
សុវត្ថិភាពចំណីអាហារ ជាទំនួលខុសត្រូវគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ ៖ រដ្ឋាភិបាល សង្គមស៊ីវិល ពលរដ្ឋ កសិករ ផលិតករ/ឧស្សាហកម្មចំណីអាហារ ពាណិជ្ជករ អ្នកដឹកជញ្ជូនចែកចាយ និងអ្នកបរិភោគ។ ដើម្បីធ្វើឱ្យសុវត្ថិភាពចំណីអាហារមានលក្ខណៈប្រសើរឡើងបាន ត្រូវតែមានការចូលរួមស្មើដៃគ្នា ពីសំណាក់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច ពាណិជ្ជកម្ម សុខាភិបាល កសិកម្ម អប់រំ ស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាល សង្គមស៊ីវិល និងសមាគមអតិថិជន។
ស្បៀងអាហារបច្ចុប្បន្ន គ្មានព្រំដែនទេ ! វាហាក់ដូចជាកាន់តែចាំបាច់ខ្លាំងឡើងៗ ដែលគ្រប់គ្នាត្រូវពង្រឹងប្រព័ន្ធសុវត្ថិភាពចំណីអាហារក្នុងប្រទេសរៀងៗខ្លួន និងរវាងពីប្រទេសមួយទៅមួយ។ ហេតុដូច្នេះហើយបានជាអង្គការសុខភាពពិភពលោក នាឱកាសទិវាសុខភាពពិភពលោកថ្ងៃទី ៧ មេសា ២០១៥នេះ បានលើកទឹកចិត្តឱ្យមានការខិតខំ ប្រឹងប្រែង ការពារសុវត្ថិភាពចំណីអាហារ តាំងពីការដាំដុះនៅកសិដ្ឋាន រហូតដល់ពេលជាម្ហូបដួសដាក់ចាន និងរាល់គ្រប់ដំណាក់កាលដែលចំណីអាហារនោះឆ្លងកាត់៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ