ហេតុអ្វីបានជាគេមិនសូវឮនិយាយពីការចូលរួមរបស់ទាហានខ្មែរក្នុងសង្រ្គាមលោកលើកទី១ ?
ប្រជាជនឥណ្ឌូចិន ប្រមាណ ជិត១សែននាក់ មកពី វៀតណាម កម្ពុជា និងឡាវបានចូលរួមក្នុងសង្រ្គាមលោកលើកទី១។ តាមឯកសារដែលស្រាវជ្រាវបានដោយ Daniel Varga សាស្រ្តាចារ្យផ្នែកប្រវត្តិសាស្រ្ត នៅកោះ Runion ប្រទេសបារាំង ព្រះបាទស៊ីវត្ថិបានយល់ព្រមបញ្ជូនទាហានខ្មែរឲ្យទៅជួយច្បាំងបារាំង ប៉ុន្តែ នៅពេលនោះ ទាហានខ្មែរត្រូវបានចុះឈ្មោះជាទាហានឥណ្ឌូចិនទៅវិញ។។ នៅឆ្នាំ ១៩២៥ រដ្ឋាភិបាលបារាំងបានសង់វិមានរូបពីរ នៅមុខស្ថានទូតបារាំង ក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ។ វិមានដែលមានចារឈ្មោះទាហានខ្មែរ ១៥០នាក់ ហើយនិងទាហានបារាំង រស់នៅប្រទេសកម្ពុជា ជាង៣០ នាក់ ដែលបានស្លាប់ នៅក្នុងសង្រ្គាមលោកលើកទី១ ត្រូវបានខ្មែរក្រហមវាយបំផ្លាញនៅឆ្នាំ ១៩៧៥។
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖ កែប្រែថ្ងៃទី៖
ការពន្យល់របស់លោក Daniel Varga សាស្រា្តចារ្យបារាំង ខាងផ្នែកប្រវត្តិសាស្រ្ត
“ខ្ញុំគិតថា នៅប្រទេសកម្ពុជា ប្រជាជនមានរឿងផ្សេងដែលត្រូវគិតដល់ គឺមិនមែនសង្រ្គាមចាស់យូរឆ្នាំមកហើយ ដូចជាសង្រ្គាមលោកលើកទី១នោះទេ។ ត្រូវដឹងថា ទាំងកម្ពុជា និងវៀតណាម បានចូលរួម នៅក្នុងសង្រ្គាមលោកលើកទី១ ដោយសារតែការតម្រូវរបស់បារាំង ដែលជាម្ចាស់អាណានិគម ប៉ុន្តែ មិនមែនជាការសម្រេចចិត្តថ្នាក់ជាតិនោះទេ។ ថ្វីបើ ព្រះមហាក្សត្រ ស៊ីសុវត្ថិបានអនុញ្ញាតិឲ្យបញ្ជូនមនុស្សទៅប្រយុទ្ធជួយបារាំង ប៉ុន្តែ ប្រជាជនខ្មែរ ប្រយុទ្ធជួយ បារាំងដែលជាម្ចាស់អាណានិគមត្រួតត្រា មិនមែនជារឿងដែលគេត្រូវមានមោទនភាពនោះទេ។ មួយវិញទៀត ប្រជាជនខ្មែរសព្វថ្ងៃកំពុងរវល់នឹងកសាងប្រទេស ដែលទើបងើបរួចចាកផុតពីសង្រ្គាមសោកនាដកម្ម ថ្មីៗ របស់ពួកខ្មែរក្រហម។ អាចនិយាយបានថា សម្រាប់ប្រជាជនខ្មែរ ការធ្វើបុណ្យរំលឹកដល់សង្រ្គាមលោកលើកទី១ កាលពី១០០ឆ្នាំ គឺជារឿងឆ្ងាយដែលគេមិនបាននឹកនាដល់នោះទេ។
នៅបារាំង គេ និយាយរំលឹកច្រើនពីការចូលរួមរបស់ទាហានមកពីអាហ្រ្វិក។ នៅពេលធ្វើបុណ្យ ឬនិយាយដល់សង្រ្គាមលោកលើកទី១ គេរំលឹកមុនដំបូងគេ ដល់សោកនាដកម្មរបស់ទាហានបារាំង ហើយនិងទាហានអាហ្វ្រិក ដែលបានស្លាប់ក្នុងសមរភូមិដ៏ធំជាងគេ គឺVerdun ជាដើម។ បញ្ហារបស់ប្រទេសបារាំង គឺគេភ្លេចនិយាយរំលឹកដល់ការចូលរួមរបស់ទាហានខ្មែរ វៀតណាម ឬឡាវ។ មួយវិញទៀត ខ្ញុំគិតថា រដ្ឋាភិបាលបារាំងនិយាយច្រើនពីទាហានប្រយុទ្ធម៉ារ៉ុក ឬមកពីប្រទេសអាហ្វ្រិក ផ្សេងទៀត ព្រោះថា នៅប្រទេសបារាំង សហគមន៍ជនជាតិអាហ្រ្វិក ឬម៉ារ៉ុក ធ្វើការតវ៉ា ទាមទារច្រើន រហូតដល់ពេលខ្លះ បានបង្ក ចេញជាបញ្ហាសមាហរណកម្ម។ ចំណែក សហគមន៍ខ្មែរ ឬវៀតណាម នៅបារាំងវិញ គឺមិនធ្វើសកម្មភាពអ្វីដើម្បីឲ្យគេកត់សំគាល់ខ្លួននោះទេ។
សុំទោសដែលខ្ញុំធ្វើការប្រៀបធៀបយ៉ាងដូច្នេះ ប៉ុន្តែ ខ្ញុំគិតថា ប្រជាជនខ្មែរ ឬវៀតណាម នៅប្រទេសបារាំងនេះ មិនចង់ទាមទារអ្វីទាក់ទងនឹងរឿងអតីតកាលនោះទេ។ ពួកគេមិនបានគិតដល់រឿងអតីតកាលនោះទេ។”
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ