អាហារ និង ប្រជាធិបេតេយ្យ ( Traçabilité de la démocratie)
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៥:៣០
នៅក្នុងនាទីខ្ញុំនិយាយពីរភាសារបស់យើង នៅសប្តាហ៍នេះ លោក ឆាយ ហុកផេង សូមធ្វើអត្ថាធិប្បាយជុំវិញប្រធានបទ « អាហារនិងប្រជាធិបតេយ្យ » (Traçabilité de la démocratie)។
១-ប្រិយមិត្តស្តាប់ជាទីមេត្រី បើខ្ញុំបកប្រែត្រង់ធ្លូពីបារាំងមកខ្មែរ « រស់ជាតិនិងព័ណ៌ទាំងឡាយវានៅក្នុងធម្មជាតិ » Le goût et les couleurs sont dans la nature គឺជាវិធីមួយដូចម៉ាស៊ីនកិន spaghetti ដែលកិនបន្ទះស្រទាប់ម្សៅពីសំប៉ែតទៅជាមូលទ្រវែងតែប៉ុណ្ណោះ គឺថា វាគ្មានរស់ជាតិប្លែកគ្នាទេនៅពេលដាក់ចូលក្នុងមាត់ នេះក៏ដូចការបកប្រែភាសា”ត្រង់ធ្លូ បែបខាងលើនេះ ដែលធ្វើឲ្យអ្នកស្តាប់នឹកស្មានថា ខ្លួនជាមនុស្សល្ងង់ដោយពុំបានយល់ន័យសេចក្តី តែតាមការពិត គឺអ្នកបកប្រែទេដែលល្ងង់ក្រៃលែងដោយគាត់មិនបានស្វែងរកន័យនៃពាក្យមកបកប្រែឲ្យគេបានយល់ផង។ រីឯរស់ជាតិអាហារខ្មែរ ក៏ដូចគ្នាដែរ ដរាបណាគេមិនរកវិធីផ្សំគ្រឿងតម្រូវមាត់ជនបរទេសទេ ភ្ញៀវទាំងនេះ ពិបាកនឹងទទួលយកមកបរិភោគណាស់។ ឧទ្ទាហរណ៍ ម្ហូបដែលផ្សំគ្រឿងកាពិកឬប្រហុកជាអាទិ៍។ ចំណែកឯម្ហូបនយោបាយដែលសព្វថ្ងៃគេកោតសរសើរប្រជាធិបតេយ្យ តើនៅក្នុងប្រទេសក្រីក្រវាមានប្រជាធិបតេយ្យកំរឹតណាដែរ ?
Adapter un Plat traditionnel pour plaire au palais étranger n’est pas chose facile. Tout d’abord la conscience culinaire de ne pas le faire. Dans l’exemple ci-dessus cité à propos de la traduction, l’on sait pertinement que traduire c’est trahir, d’où un effort s’impose pour rendre la traduction compréhensive. Personnellement je suis partisan de l’effort dans la transmission de la saveur . Cet effort s’explique par le dosage d’un ingrédient supposé nouveau ou insupportable par le nouveau consommateur. Par exemple, un plat de salade de papaye traditionnel épicé ne passe jamais dans le Palais français ou japonais.
២-បានន័យថា គេដាក់ម្ទេសតិចបំផុតក្នុងញាំ ល្ហុងរបៀបថៃ ដែលមើលទៅឃើញក្រហមពេញចាននោះ។ បើស្តីអំពីគ្រឿងគ្រៅសុទ្ធសាធវិញ មាន ស្លឹកគ្រៃ ល្មាត ខ្ជាយ ប្រហុកខ្ទិះដូង កាពិក។ល។នេះវាធ្វើឲ្យរស់ជាតិនៃម្ហូបប្រែខុសស្រឡះប្រសិនបើគ្មានគ្រឿងគ្រៅណាមួយគឺថាផ្ទុយអំពីម្ទេសដែលគ្រាន់តែជាឧបករណ៍កំដរការទំពារស៊ី ដែលមិនញ៉ាំងឲ្យរស់ជាតិនៃញាំល្ហុង វាប្រែទៅជាភ្លាវ ឬខ្វះរស់ជាតិនោះទេ។
A l’origine de l’art culinaire il y a d’abord l'art de tuer le poisson chez les japonnais il en est de même dans la tuerie des vâches en Europe. On parle de «bête heureuse chaire tendre » « Veaux élevés sous leur mère « etc.. Ces viandes à l’instar du poisson « ikejime » coûte 10 à 20 % plus chères que les viandes ou les poissons dits traditionnels. Mais attention, l’étiquette ikejime ne fait pas tout.Le consommateur doit observer l’aspect « heureux » ou « stressé » du poisson . Dans le 1er cas c’est un poisson tué à la japonais dite ikejime , dans le second c’est une escroquerie . « Vâche heureuse » « Poisson calme « . Soit heureux pour que je te mange !
៣-ពាក្យជប៉ុន អ៊ីគេជីមេ មកពីពាក្យផ្សំគ្នាពីរ។
ទី១ គឺពាក្យ “អ៊ីគីបុ” Ikiru » បានន័យថានៅរស់រវើកនៅឡើយ។ ទីពីរគឺពាក្យ “ ស៊ីមេបុ” Shimeru បានន័យថាសម្លាប់គឺសម្លាប់ទាំងរស់រួចហើយគេហាន់សាច់ត្រីភ្លាមៗ ហូបទាំងឆៅមិនបាច់ចំអិន។ ពន្យល់តាមជីវសាស្ត្រ គឺថាត្រីដែល”នៅរស់ស្រួល”មិនភ័យស្លន់ស្លោរ គឺជាត្រីល្អហូបទៅវាឆ្ងាញ់ ត្បិតអីកំរិតជាតិគីមីមួយនៅក្នុងសាច់វា ហៅថា adénosine Triphosphate វានៅមានច្រើនក្នុងសាច់ដែលនៅសំរាកស្រួល មិនបានចំណាយថាមពលរត់ពីនេះទៅនោះ បំរុងនឹងគេចឲ្យផុតពីដៃពេជឃាត។
បើស្តីអំពីសារជាតិនៃរបបប្រជាធិបតេយ្យដែលប្រជាពលរដ្ឋទៅបោះឆ្នោតទាំងភ័យខ្លាចខ្លះទៀតក៏រត់ប្រសេចប្រសាច ភៀសខ្លួន លាក់ខ្លួន ជាតិ adénosine triphosphate ហៅកាត់ថា ជាជាតិ ATPនៃប្រជាធិបតេយ្យ វាចុះអន់ខ្សោយ បណ្តាលឲ្យប្រជាធិបតេយ្យក្លាយទៅជាលិទ្ធិមួយ អស់រស់ជាតិឆ្ងាញ់”។នេះមិននិយាយដល់ការសម្លាប់គ្នាផង។
Le paradoxe se trouve au sein même de l’ONU exigeant dans sa charte la qualité de pays démocratique pour qu’un Etat puisse y être admise. Or , à y regarder de près l’on se rappelle que durant les années 80 , le régime Khmer rouge a conservé le siège de représentant du Cambodge à l’ONU . Adire vrai, la « saveur démocratique » de certains Etats membres de l’ONU est fade.
៤-លិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យប្រៀបបាននឹងម្ហូបទិពមួយដែលបង្កើតឡើងដោយពពួកទេវតានៅឯបច្ចិមប្រទេស។ រីឯក្រុមទេវតានៃប្រទេសក្រីក្រ ក៏ធ្វើតាមគ្នាតៗរៀងរហូតមក។
ព្រះសមណគោតម ទ្រង់បានត្រាស់ប្រដៅថា ការស្រេកឃ្លានរបស់បុគ្គល ជារោគា ដ៏ធំមួយ ជិឃច្ឆាបរមំ រោគា សង្ខារា បរមាទុក្ខា ឯតំ ពាត្វា យថភូតំ និព្វានំ បរមំសុខំ។
ដរាបណាគ្មានអាហារនៅក្នុងពោះ ទោះបី ស្តាប់ធម្មទេសនា ក៏មិនអាចធ្វើឲ្យចំរើនបញ្ញាបានដែរ។ រីឯភាពចំរុងចំរើននៃរបបប្រជាធិបតេយ្យក៏មិនខុសគ្នាដែរ។
Dans certains cas à force de scruter la traçabilité de la démocratie on y voit forcément une insuffisance voix une tromperie certaine .
Merci chers auditeurs d’avoir écouté . Au revoirt et à bientôt.
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ