រដូវ៖ កង្វះការអប់រំ និងភាពអៀនខ្មាស នៅតែជាបញ្ហាប្រឈមរបស់សិស្សស្រីជនបទ
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ១៤:៣៨
«មិនស្រួលខ្លួន ឬបងប្អូនមកលេង»បានក្លាយជាពាក្យពេញនិយមសម្រាប់ការប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃជំនួសឲ្យការនិយាយដោយចំហរថា មករដូវ។ ការមករដូវ នៅតែជារឿងលាក់បាំង សម្រាប់មនុស្សស្រីទូទៅជាពិសេសក្មេងស្រីនៅតាមទីជនបទ។ នេះក៏ដោយសារតែកង្វះការអប់រំមិនទាន់ទូលំទូលាយទាំងនៅសាលារៀននិងនៅក្នុងរង្វង់គ្រួសារ។ នៅក្នុងគ្រួសារថា ការមករដូវគឺជារឿងសម្ងាត់ផ្ទាល់ខ្លួនរបស់កូនស្រី។ នៅសាលារៀនសិស្សស្រី មិនហ៊ានសូម្បីតែប្រាប់អាការៈរបស់ខ្លួនពេលកំពុងមករដូវទៅកាន់អ្នកគ្រូ។ តែទោះជាយ៉ាងណាសម្រាប់អ្នកជំនាញផ្នែកសុខភាពថា សង្គមគួរតែប្ដូរការគិតចំពោះបញ្ហាមករដូវ ព្រោះការមករដូវជារឿងសុខភាពដែលចាំបាច់ត្រូវយល់ដឹង និងរក្សាអនាម័យ មិនមែនជារឿងផ្លូវភេទដែលគួរខ្មាសអៀនហើយលាក់បាំងនោះទេ។ យើងស្ដាប់សេចក្ដីរាយការណ៍របស់អេងគីមហុងដែលបានចុះទៅទៅយកការណ៍ពីប្រធានរឿងនេះពីខេត្តរតនគិរី៖
«ខ្ញុំគ្រាន់តែប្រាប់គាត់(លោកគ្រូ អ្នកគ្រូ)ថា ចុកពោះ ឬមិនស្រួលខ្លួន តែមិនធ្លាប់ប្រាប់ថា មករដូវឡើយ។ គាត់មិនដឹងឡើយថា ខ្ញុំមករដូវ។ គាត់គ្រាន់តែគិតថា ខ្ញុំប្រហែលមិនស្រួលខ្លួនមែន»។
«ពេលមករៀនចុកពោះមែនទែន! តែពេលនៅផ្ទះដូចមិនសូវអីទេ ព្រោះនៅតែឯង។ នេះដោយសារតែពេលមករៀនភ័យខ្លាចគេឃើញ(ឈាមរដូវ) ជាពិសេសមិត្តភក្ដិអង្គុយជិតតែម្ដង»។
នេះជាការបង្ហាញអារម្មណ៍ពិតរបស់ក្មេងស្រី២នាក់ ក្នុងវ័យ១៤ឆ្នាំដូចគ្នា និងជាសិស្សរៀនថ្នាក់ទី៦ នៃសាលាបឋមសិក្សាអណ្ដូងមាស ក្នុងខេត្តរតនគិរី។
ដើម្បីទៅដល់សាលាបឋមសិក្សាអណ្ដូងមាស គេត្រូវធ្វើដំណើរជិត២ម៉ោង ដោយមានចម្ងាយផ្លូវប្រមាណជាជិត៦០គីឡូម៉ែត្រពីទីរួមខេត្ត។ សាលាបឋមសិក្សាអណ្ដូងមាសមាន១១បន្ទប់និងសិស្សសរុប៤៨៤នាក់ ក្នុងនោះ សិស្សស្រី៣៥៧នាក់ ប្រុស១២៧នាក់។ នៅក្នុងបរិវេណសាលាដែលមើលឃើញមានអគារសិក្សាចាស់និងថ្មីនៅទល់មុខគ្នា ខណៈទីធ្លាសាលាទាំងមូលត្រូវគ្របដណ្ដប់ដោយស្លឹកឈើជ្រុះរាយប៉ាយពេញផ្ទៃដី។ ដីដែលក្រាលដោយគ្រួសក្រហម។
កុមារីរាជ្យនី នៅក្នុងសម្លៀកបំពាក់ជាសិស្ស អាវស សំពត់ខៀវ មានរាងតូចសស្ដើង ភ្នែកតូចៗ តាំងចិត្តស្ដាប់សំណួរខ្ញុំដោយយកចិត្តទុកដាក់ ហើយឆ្លើយតបដោយសម្ដីស្រួយស្រែសថា ការមករដូវរបស់មនុស្សស្រីមិនអាចលាក់ទុកតែម្នាក់ឯងបានទេ។«ដូច្នេះហើយខ្ញុំចង់បានគ្រូស្រីស្ដាប់ និងផ្ដល់ការប្រឹក្សាដល់ខ្ញុំ និងសិស្សស្រីឯទៀត»។
ដោយសារតែមិនមានគ្រូប្រឹក្សា ឬពន្យល់ពីបញ្ហាមករដូវ ភាគច្រើននៃសិស្សស្រីយកបញ្ហានេះ ទៅជជែកជាមួយមិត្តភត្តិគ្នាឯង។ ជជែកមកដល់ចំណុចនេះ រាជ្យនីសើចដោយបិទភ្នែកថា « ខ្ញុំជ្រើសយកកន្លែងស្ងាត់ និងនិយាយខ្សឹបៗ ទៅកាន់ពួកគេឲ្យយកតម្រាប់រៀបចំខ្លួនតាមខ្ញុំ តែខំហ្នឹង! ការរៀបចំខ្លួនមិនស្រួលនាំឲ្យខ្មាសគេ»។
«ពីមុនធ្លាប់តែនៅស្រួលៗគ្មានការត្រៀមខ្លួនសម្រាប់ការមករដូវនៅរៀងរាល់ខែទេ» រាជ្យនី រអ៊ូបែបនេះ ព្រោះទើបមករដូវបានមួយឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ។ ក្មេងស្រីតូចរូបនេះឲ្យដឹងថា នៅផ្ទះ នាងប្រើប្រាស់បន្ទប់ទឹកក្នុងរយៈពេលយូរនិងញឹកញាប់អំឡុងពេលមករដូវ។ តែពេលមកសាលា ទម្លាប់នេះបានផ្លាស់ប្ដូរ។ ផ្លាស់ប្ដូរដោយសារតែ «សិស្សប្រុសស្រីផ្សេងទៀត គេក៏ចង់ចូលដូចយើងដែរ។ ដូច្នេះវាវេទនា ដែលយើងចូលបន្ទប់ទឹកយូរៗ ហើយមានអ្នករង់ចាំនៅខាងក្រៅ»។
រាជ្យនីចង់ឲ្យសាលាគិតគូរដល់ការធ្វើបន្ទប់ទឹកដាច់ដោយឡែកសម្រាប់តែសិស្សស្រីចូលប្រើប្រាស់ កុំឲ្យលាយឡំជាមួយសិស្សប្រុស។«ព្រោះថា ការមករដូវវាពិបាកត្រូវចំណាយពេលនៅក្នុងបន្ទប់ទឹកដើម្បីធ្វើការផ្លាស់ប្ដូរ(សំឡី)»។ ដោយសារថា ពិបាកក្នុងការផ្លាស់ប្ដូរនៅសាលានេះហើយ ទើបសិស្សស្រីខ្លះបង្ខំចិត្តទៅផ្ទះក្នុងម៉ោងរៀន។
នៅសាលាបឋមសិក្សាអណ្ដូងមាស បន្ទប់ទឹកមានចំនួន៣ ប្រើប្រាស់រួមគ្នារវាងសិស្សទាំងពីរភេទនៅក្នុងសាលារៀនរបស់រាជ្យនី។បន្ទប់ទឹកនេះសាងសង់ឡើងក្រោមការឧបត្ថម្ភថវិកាដោយអង្គការផ្លេនអន្តរជាតិ PLAN និងប្រទេសស៊ុយអែត។ ក្រៅពីសុវត្ថិភាព អ្នកគ្រូដែលទទួលបន្ទុកផ្នែកអនាម័យអះអាងថា អនាម័យនៃបន្ទប់ទឹកក៏រក្សាបានផងដែរ។
«ពីមុនខ្ញុំសម្រេចចិត្តលាក់អារម្មណ៍ឈឺចាប់ព្រោះតែមករដូវពេលកំពុងរៀន ឬបង្ខំចិត្តផ្លាស់ប្ដូរសំឡីនៅក្នុងព្រៃចំការរបស់អ្នកភូមិជាប់សាលា» នេះបើតាមការឲ្យដឹងរបស់ចាន់ធី។កូនស្រីជនជាតិភាគតិចរូបនេះ បដិសេធមិនឲ្យថតសំឡេងឡើយព្រោះមានភាពខ្មាសអៀន។
មានមាឌធំខ្ពស់អាយុទើបតែ១៤ឆ្នាំ ចាន់ធីមានភាពអៀនខ្មាសមិនសូវជាហ៊ាននិយាយ។ ចាន់ធី ទម្រង់មុខឡើងគ្រាប់មុនមួយៗ បែបទំនងជាប្រែប្រួលទៅតាមការមករដូវ បានរំឭកថា «ខ្ញុំមិនហ៊ានងើបពីតុឡើយ ព្រោះតែឈាមរដូវប្រឡាក់ជាប់សំពត់ ក៏បង្ខំចិត្តអង្គុយរៀនរហូតដល់សិស្សចេញពីសាលាឡើងស្ងាត់»។
ជាការកត់សម្គាល់ បង្គន់អនាម័យ និងកន្លែងលាងសម្អាតដៃនៅមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់ដើម្បីរក្សាអនាម័យ និងភាពថ្លៃថ្នូររបស់សិស្សនៅឡើយទេ នៅសាលារៀននៅកម្ពុជា។ ក្រៅពីនេះ សិស្សស្រីនៅខ្វះខាតសំឡីអនាម័យ សម្រាប់ផ្តល់ភាពងាយស្រួល និងការការពារខ្លួនក្នុងពេលរៀនពេញមួយថ្ងៃ និងខ្វះភាពឯកជនដើម្បីផ្លាស់ប្តូរ និងបោះចោលសំឡីអនាម័យនៅទ្បើយ។ ការមករដូវដោយគ្មានសម្ភារៈ និងបរិក្ខារសំខាន់ៗទាំងនេះ អាចបណ្តាលឲ្យក្មេងស្រីខកខានមិនបានមករៀន ឬបោះបង់ចោលការសិក្សាតែម្តង។
ការសិក្សាមួយដែលធ្វើឡើងរួមគ្នាដោយអង្គការ Water Aid និងយូនីសេហ្វ កាលពីឆ្នាំ២០១៦ បានបង្ហាញថា ការខ្វះចំណេះដឹងអំពីការមករដូវ និងការរក្សាអនាម័យក្នុងពេលមករដូវ ធ្វើឲ្យក្មេងស្រីមិនអាចថែទាំសុខភាពរបស់ខ្លួន និងធ្វើឲ្យពួកគេភ័យខ្លាច និងព្រួយចិត្តថែមទៀតផង។
ការសិក្សាក៏បានរកឃើញដែរថា សមាជិកគ្រួសារជាស្រ្តី គឺជាប្រភពផ្តល់ព័ត៌មានអំពីការមករដូវ ប៉ុន្តែគ្រូបង្រៀន និងមិត្តភក្តិ មិនមែនជាប្រភពផ្តល់ព័ត៌មានឡើយ។
«នៅពេលដែលកូនខ្ញុំមករដូវថ្ងៃដំបូង ខ្ញុំភ័យមែនទែនពេលគេស្រែកថា ចុកពោះ ទោះបីខ្ញុំជាម្ដាយធ្លាប់ឆ្លងកាត់អាការៈនេះក៏ដោយ! ដូច្នេះសាលាគួរបន្ថែមចំណេះដឹងទាក់ទងការមករដូវជារឿងល្អ»។ នេះជាយោបល់ម្ដាយកុមារី រាជ្យនី អ្នកស្រី ឡុង សាវ៉ៃ។
អ្នកស្រីសាវ៉ៃ អង្គុយនៅជាប់កូនស្រីបានកត់សម្គាល់ថា ភាគច្រើន ក្មេងស្រីជនជាតិដើមភាគតិចជ្រើសយកការយំ ជាជាងនិយាយប្រាប់បញ្ហាអំឡុងពេលមករដូវទៅកាន់ក្រុមគ្រួសារនិងគ្រូបង្រៀន។ «នរណាមិនអៀននៅពេលនិយាយថា ខ្លួនមករដូវ ប្រាប់ទៅកាន់គ្រូប្រុស។ (សើច) សូម្បីតែខ្ញុំក៏នៅអៀនដែរ»។
ចាន់ធី យល់ស្របនឹងអ្នកស្រីសាវ៉ៃដែរ «មិត្តភក្ដិតែងជំរុញឲ្យខ្ញុំយកបញ្ហាដែលបណ្ដាលមកពីការមករដូវប្រាប់ទៅអ្នកគ្រូ ឬលោកគ្រូដែរ តែខ្ញុំអៀនណាស់»។
សមាជិកក្រុមប្រឹក្សា ឃុំអណ្ដូងមាស ដែលជាជនជាតិដើមភាគតិច ឈ្មោះអ្នកស្រី កាឡាន អែវ ថា មួយផ្នែកនៃអំឡុងពេលមករដូវនៅសាលារៀន គេមិនត្រូវមើលរំលងការទុកដាក់កាកសំណល់ឡើយ។ «ការទុកដាក់មានសុវត្ថិភាពនឹងបញ្ចៀសការចម្លងមេរោគ»។
កន្លងមកក្រសួងអប់រំ និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលបានចែកចាយសៀវភៅប្រមាណជិត ១៥០.០០០ ក្បាលដល់សាលាបឋមសិក្សា ក្នុងខេត្តចំនួន១១ ស្ដីពីចំណេះដឹងពាក់ព័ន្ធ នឹងការមករដូវដែលក្មេងស្រីអាចរក្សាអនាម័យខ្លួនប្រាណក្នុងពេលមករដូវ និងរក្សាវដ្តរដូវឲ្យទៀងទាត់ ។
លោក កែវ ស៊ីថា នាយកសាលាអណ្ដូងមាស ឲ្យដឹងថា កម្មវិធីសិក្សាក្រសួងក៏បានបញ្ចូលដែរ អំពីការរក្សាអនាម័យសិស្សស្រីពេលមករដូវ។ «ចំណែកនៅខាងក្រៅយើងតែងតែលើកទឹកចិត្តឲ្យសិស្សស្រីប្រាប់បញ្ហាទៅកាន់អ្នកគ្រូ ប្រសិនបើខ្មាសមិនហ៊ានប្រាប់លោកគ្រូ»។
ការខ្មាសអៀនត្រូវបានលោកនាយកសាលា កែវ ស៊ីថា ដាក់ការសន្និដ្ឋានថា ជាមូលហេតុនាំឲ្យសិស្សស្រីអវត្តមាននៅក្នុងម៉ោងរៀន។ «ភាគច្រើនគេគ្រាន់តែប្រាប់ថា មិនស្រួលខ្លួនហើយសុំទៅផ្ទះតែប៉ុណ្ណឹង»។
ការសិក្សាអំពីការគ្រប់គ្រងអនាម័យពេលមករដូវនៅប្រទេសកម្ពុជា ចេញផ្សាយដោយក្រសួងអប់រំ និងយូនីសេហ្វ បង្ហាញថា សិស្សស្រី ១៦,៧% អវត្តមានពីសាលាអំឡុងពេលពួកគេមានរដូវ។ តាមរយៈការសិក្សានោះ ក្មេងស្រីត្រូវការជំនួយដើម្បីឲ្យពួកគេអាចគ្រប់គ្រងរដូវឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ។ ស្ថាប័នទាំងពីរឯកភាពថា ការគ្រប់គ្រងអនាម័យរដូវ ត្រឹមត្រូវនៅតាមសាលា មានសារៈសំខាន់នៅក្នុងការធានាថា ក្មេងស្រីមិនបោះបង់សាលា និងបន្តការសិក្សា។
ប៉ុន្តែយ៉ាងណាក៏ដោយ គោលការណ៍អនុវត្តស្ដីពីទឹកស្អាតនិងអនាម័យតាមសាលារៀនចេញផ្សាយកាលពីឆ្នាំ២០១៦ បានកំណត់ឲ្យសាលារៀនមានទឹកសម្រាប់ការលាងសម្អាត ដែលយកមកពីប្រភពទឹកដែលបានកែលម្អ។ ក្នុងនោះក៏ត្រូវមានដែរ សំឡីអនាម័យសម្រាប់សិស្សស្រី ប្រើប្រាស់ពេលត្រូវការបន្ទាន់។ ចំពោះបង្គន់អនាម័យសិស្សស្រី ត្រូវមានធុងសំរាមសម្រាប់គ្រប់គ្រងអនាម័យពេលមករដូវ។
លោក អេង ណូរី មន្ត្រីអង្គការផ្លេនអន្តរជាតិផ្នែកកុមារនិងទំនុកបំរុងលើកឡើងថា ភាគច្រើនកុមារីនៅជនបទមានការយល់តិចតួចទាក់ទងការមករដូវ ដែលចំណុចនេះធ្វើឲ្យគាត់អៀនខ្មាសបង្ខំចិត្តបោះបង់ចោលការសិក្សា។ «ជំហានដំបូង ដោះស្រាយភាពអៀនខ្មាសគឺអ្នកគ្រូស្ម័គ្រចិត្តផ្ដល់ការពិគ្រោះបណ្ដោះអាសន្នជារឿងល្អ»។
«តាំងពីខ្ញុំមកបង្រៀនសិស្សនៅទីនេះ វាមិនសូវមកប្រាប់ខ្ញុំនូវបញ្ហាការមករដូវរបស់វាទេ។ តែមិត្តភក្ដិគ្នាវា វាប្រាប់»។ នេះជាការលើកឡើងរបស់អ្នកគ្រូ សៅ គីមលាវ។
លើសពីនេះ លោក វី ឌុច្ជដា គ្រូពេទ្យឯកទេសផ្នែកជំងឺក្រពេញ និង ទឹកនោមផ្អែម នៃសាកលវិទ្យាល័យ វិទ្យាសាស្រ្តសុខាភិបាលឲ្យដឹងថា ការមិនយកចិត្តទុកដាក់រក្សាអនាម័យពេលមករដូវ ធ្វើឲ្យស្ត្រីប្រឈមបញ្ហាពីរសំខាន់គឺ ការបង្កមេរោគនិងចម្លងរោគក្នុងអំឡុងពេលមករដូវថែមទៀតផង។ «យើងដឹងហើយថា ការមករដូវរបស់មនុស្សស្រីមានធ្លាក់ឈាម នាំឲ្យប្រព័ន្ធការពាររាងកាយចុះខ្សោយ ដូច្នេះទើបវាងាយនឹងចម្លងមេរោគ»។
លោកគ្រូពេទ្យ វី ឌុច្ជដា បានលើកទឹកចិត្តដល់សង្គមខ្មែរឲ្យកែប្រែការគិតដែលថា ការមករដូវជារឿងអាសអាភាសពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងផ្លូវភេទ។ បើតាមការពន្យល់របស់លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ការមករដូវជារឿងដែលសង្គមនិងជាពិសេសគ្រួសារ ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការថែរក្សាសុខភាព។ «វាល្មមដល់ពេលដែលយើងហ៊ាននិយាយជាសាធារណៈហើយចំពោះការមករដូវ។ បើរវល់តែខ្មាសអៀន ការយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការរក្សាអនាម័យពេលមករដូវសម្រាប់ក្មេងស្រី នឹងមិនអាចរីកចម្រើនទៅមុខបានឡើយ»។ ម្យ៉ាងបើគ្រាន់តែនិយាយអំពីការមករដូវ វាមិនអាចក្លាយជាការជំរុញឲ្យមនុស្សគិតដល់ការរួមភេទទេ។ នេះជាការបន្ថែមរបស់លោក វី ឌុច្ជដា ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ