អស់រយៈពេលជាង២០ឆ្នាំមកហើយដែលប្រទេសកម្ពុជាបានប្រកាន់យករបបប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស។ ពាក្យថា«ប្រជាធិបតេយ្យឬអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ»បានក្លាយជាពាក្យពេញនិយមកាន់តែខ្លាំងឡើងសម្រាប់ឆាកនយោបាយប្រទេសកម្ពុជា។ ពីការបោះឆ្នោតមួយទៅមួយ គណបក្សនយោបាយតែងលើកយកពាក្យប្រជាធិបតេយ្យដើម្បីទាក់ទាញការគាំទ្រ។ ប៉ុន្តែ អ្វីដែលគួរកត់សម្គាល់នោះគឺ គណបក្សដែលអះអាងថា«ប្រជាធិបតេយ្យ»តែងត្រូវបានគណបក្សថ្មីមួយទៀតចោទថាមិនប្រជាធិបតេយ្យ។ តើហេតុអ្វីបានជាដូច្នេះ?
រយៈពេលជាង២០ឆ្នាំក្នុងរបត់ប្រជាធិបតេយ្យ កម្ពុជាហាក់ដូចជានៅតែមិនទាន់រកឃើញ«អ្នកប្រជាធិបតេយ្យ»ពិតប្រាកដបាននៅឡើយ។ នេះបើគេពិនិត្យមើលចរន្តរ៍នយោបាយដែលបានកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់។ គេនៅចាំបានថា គណបក្សរាជានិយម ហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច ដែលកកើតឡើងពីចលនាតស៊ូជាយដែនកាលពីអំឡុងទសវត្សរ៍ ៨០ ក៏មានគោលដៅនាំយកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមកឲ្យកម្ពុជាដែរ។
ក្រោយបានឡើងកាន់អំណាចមិនបានប៉ុន្មានឆ្នាំផង ក៏ស្រាប់តែលេចចេញគណបក្សថ្មីមួយទៀតឈ្មោះថាគណបក្សជាតិខ្មែរដែលក្រោយមកបានប្តូរឈ្មោះជាគណបក្ស សម រង្ស៊ី។ គណបក្សនេះបានក្លាយជាចលនាប្រឆាំងដ៏ធំមួយដែលអះអាងថាមានបំណងនាំយកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដមកឲ្យកម្ពុជាបន្ទាប់ពីលោក សម រង្ស៊ី ខកចិត្តជាមួយគណបក្សហ្វុនស៊ិនប៉ិច។ ក្រោយពីគណបក្ស សម រង្ស៊ី រីកធំធាត់គួរឲ្យកត់សម្គាល់ ក៏ស្រាប់តែលោក កឹម សុខា បានប្រកាសបង្កើតគណបក្សសិទ្ធិមនុស្សមួយទៀត។
គោលដៅរបស់គណបក្សសិទ្ធិមនុស្សក៏មិនខុសពីគណបក្សមុនៗដែរគឺចង់ឲ្យមានប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដនៅកម្ពុជាពីព្រោះគណបក្សនេះមើលឃើញថា គណបក្ស សម រង្ស៊ី ខ្វះលក្ខណៈប្រជាធិបតេយ្យនៅផ្ទៃក្នុងបក្ស។ ទីបំផុត ដោយសារស្ថានការណ៍បង្ខំ លោក សម រង្ស៊ី និងលោក កឹម សុខា ក៏បានចាប់ដៃគ្នាហើយបង្កើតបានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកាលពីមុនបោះឆ្នោតខែកក្កដាឆ្នាំ ២០១។ គោលការណ៍សំខាន់របស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិក៏ដូចគ្នាដែរគឺប្រមូលផ្តុំ«អ្នកប្រជាធិតេយ្យ» និង«អ្នកស្នេហាជាតិ» ឲ្យមកនៅក្រោមដំបូលតែមួយដើម្បីផ្តួលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលគេចោទថា«កុំក្មុយនិស្ត»។
ចុងក្រោយនេះក៏ស្រាប់តែលេចចេញចលនានយោបាយថ្មីមួយទៀតក្រោមរូបភាពបណ្តាញសង្គមដែលបង្កើតឡើងដោយក្រុមបណ្ឌិត បញ្ញវន្ត ធ្លាប់មានឈ្មោះបោះសំឡេងក្នុងសង្គមមួយចំនួន។ អ្នកបង្កើតចលនានយោបាយថ្មីនេះបានចោទគណបក្សសង្គ្រោះជាតិថា គ្មានលក្ខណៈប្រជាធិបតេយ្យផ្ទៃក្នុងបក្សនៅឡើយហើយអះអាងថាចង់កសាងមូលដ្ឋានគ្រឹះប្រជាធិបតេយ្យនៅឯមូលដ្ឋានដើម្បីបង្ហាញជាគំរូ។ ចំណែកគណបក្សនយោបាយមួយចំនួនទៀតដែលធ្លាប់បានធ្វើសកម្មភាពរួចមកហើយក៏មានគោលដៅនាំយកប្រជាធិបតេយ្យឲ្យស្រុកខ្មែរដែរ។
ជាការពិត ជាងម្ភៃឆ្នាំបានកន្លងផុតទៅ ប្រជាជននិងប្រទេសកម្ពុជាហាក់ដូចជាស៊ាំនឹងពាក្យថាប្រជាធិបតេយ្យទៅហើយ ប៉ុន្តែ ក្នុងពិភពនយោបាយ គេនៅតែមិនទាន់រកឃើញថាតើអ្នកណាជាអ្នកប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដនៅឡើយ។ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជាច្រើនដែលជាម្ចាស់ឆ្នោតជាពិសេសអ្នកទទួលរងគ្រោះដោយអយុត្តិធម៌សង្គមផ្សេងៗហាក់ដូចជាកំពុងតែស្ថិតក្នុងសភាពវិលវុលយ៉ាងខ្លាំងក្នុងការស្វែងរក«អ្នកប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដ»។ នៅកម្ពុជាហាក់ដូចជាសម្បូរ«អ្នកប្រជាធិបតេយ្យ»ណាស់ពីព្រោះស្ទើរតែគ្រប់អ្នកនយោបាយសុទ្ធតែអួតខ្លួនថាជាអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ មិនចង់បានអំណាច និងចង់នាំវប្បធម៌ប្រជាធិបតេយ្យមកស្រុកខ្មែរ។
ប៉ុន្តែ អ្វីដែលគួរឲ្យឆ្ងល់គឺ ហេតុអ្វីបាន ជា«អ្នកប្រជាធិបតេយ្យ»ទាំងនោះមិនអាចចូលគ្នាចុះ? ចម្លើយដំបូងគេតបនឹងសំណួរនេះគឺមកពីជំងឺ«មុខមាត់និយម»។ ជំងឺសង្គមខ្មែរមួយនេះដែលកើតមាននៅគ្រប់ទីកន្លែងនិងដែលពិបាកព្យាបាលកំពុងធ្វើឲ្យកើតជំងឺប្រជាធិបតេយ្យមួយទៀត។ បន្ថែមពីលើនេះ នយោបាយប្រជាភិថុតិក៏នៅតែមានឥទ្ធិពលខ្លាំងនៅឡើយដែរពោលគឺជាតិជាអ្នកនយោបាយបើមិនពូកែ«ប្រូ»មិនអាចរកសំឡេងគាំទ្របានទេជាពិសេសក្នុងបរិបទដែលម្ចាស់ឆ្នោតនៅមានកម្រិតការយល់ដឹងទាបនៅឡើយ។
សរុបមកវិញ វាគួរតែដល់ពេលហើយដែលកម្ពុជាត្រូវព្យាបាលជំងឺច្រើនប្រភេទចេញពីសង្គមរបស់ខ្លួនក្នុងនោះក៏មានប្រជាធិបតេយ្យផងដែរ។ ដើម្បីព្យាបាលជំងឺប្រជាធិបតេយ្យ មានកិច្ចការសំខាន់ចំពោះមុខពីរដែលត្រូវធ្វើដំណាលគ្នា៖ទី១ គឺអ្នកដែលអះអាងថាជាអ្នកប្រជាធិបតេយ្យទាំងឡាយត្រូវបង្ហាញគំរូប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដដល់មហាជនខ្មែរ ហើយត្រូវរួមគ្នាសម្រេចគោលដៅ និងទី២ វប្បធម៌លាបពណ៌គ្នាគួរត្រូវបានលុបបំបាត់។
ប្រសិនបើមិនដូច្នោះទេ ពលរដ្ឋខ្មែរទំនងជាត្រូវបន្តវិលវុលក្នុងពិភពប្រជាធិបតេយ្យមិនពិតប្រាកដក្នុងរយៈពេលយូរតទៅទៀតទម្រាំដល់ពេលដែលពួកគេមានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការសម្គាល់អ្នកប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដដោយខ្លួនឯងបាន។ ការបន្តរស់ត្រាំត្រែងក្នុងជំងឺប្រជាធិបតេយ្យបែបនេះធ្វើឲ្យពួកគេស្គាល់តែការខកចិត្ត ខាតបង់មិនខុសពីមានជំងឺប្រចាំកាយដែលជាប្រភពនៃភាពក្រីក្រ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ