តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ បើកសវនាការសំណុំរឿងអ៊ីរ៉ង់និងអាមេរិក
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៥:៤៦
ថ្ងៃចន្ទទី២៧សីហា តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ នៅទីក្រុងឡាអេ បានបើកសវនាការ ថ្ងៃដំបូង ដោយចាប់ផ្តើមពីការស្តាប់សក្ខីកម្មរបស់អ៊ីរ៉ង់។ អ៊ីរ៉ង់បានស្នើសុំតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ កាត់សេចក្តីបង្ខំឲ្យអាមេរិកលើកលែងការដាក់ទណ្ឌកម្មរបស់ខ្លួន ទៅលើអ៊ីរ៉ង់។ ភាគីអាមេរិក នឹងត្រូវចូលឆ្លើយនៅសវនាការនៅថ្ងៃអង្គារនេះ បន្ទាប់ពីអាមេរិកបានប្រកាសថាខ្លួននឹងតតាំងក្តីដោយសេចក្តីអង់អាចក្លាហាន។ ដូច្នេះ តើភាគីទាំងពីរសំអាងលើអ្វីខ្លះ? ហើយតើនរណាឈ្នះនរណាចាញ់?
ក្តីសំអាងរបស់អ៊ីរ៉ង់
អ៊ីរ៉ង់ដែលប្តឹងអាមេរិក ដោយឈរលើកិច្ចព្រមព្រៀងមិត្តភាពដែលប្រទេសទាំងពីរបានចុះហត្ថលេខាជាមួយគ្នា កាលពីឆ្នាំ១៩៥៥ ហើយនឹងកិច្ចព្រមព្រៀងមួយទៀត ដែលប្រទេសទាំងពីរបានចុះ ជាមួយមហាអំណាចក្នុងសហភាពអឺរ៉ុប ចិន រុស្ស៊ី ដែលគេហៅសាមញ្ញថា កិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់ ឆ្នាំ២០១៥។ កិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ត្រូវអាមេរិករបស់លោក ដូណាល់ ត្រាំ ដកខ្លួនដើរចេញ និងទាត់កិច្ចព្រមព្រៀងចោល ជាលក្ខណៈឯកតោភាគី។ អ៊ីរ៉ង់យល់ថា ទង្វើរបស់អាមេរិកជាការរំលោភច្បាប់អន្តរជាតិ។ ដូច្នេះ អ៊ីរ៉ង់ប្តឹងថា អាមេរិករំលោភលើកកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងពីរនេះ ហើយអ៊ឺរ៉ងស្នើសុំឲ្យចៅក្រមទាំង១៥រូបរបស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ សម្រេចឲ្យអាមេរិកដកទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចមកលើអ៊ឺរ៉ង់ ដោយគ្មានកំណត់ពេល។
ជំហររបស់ភាគីអាមេរិក
ចំណែកភាគីអាមេរិកវិញ ពីដំបូងឡើងអ្នកវិភាគច្បាប់អន្តរជាតិមួយចំនួនគិតថា អាមេរិកអាចនឹងច្រានចោលដែនសមត្ថកិច្ចរបស់តុលាការនេះ តែទីបំផុត អាមេរិក តាមរយៈប្រមុខការទូត លោក Mike Pompeo បានប្រកាសថានឹងតតាំងការពារខ្លួនដោយក្លាហាននៅក្នុងសវនាការ។
ដើម្បីទៅតតាំងក្តី អាមេរិក អាចមានហេតុផល យ៉ាងហោចចំនួនពីរ។ ទី១ សន្ធិសញ្ញាមិត្តភាពរវាងអាមេរិក និងអ៊ីរ៉ង់ ឆ្នាំ១៩៥៥ ដែលអ៊ីរ៉ង់យកទៅសំអាងនោះ គឺអាមេរិក យល់ថា វាលែងស្ថិតជាធរមានទៀតឡើយ ពីព្រោះ ប្រទេសទាំងពីរបានក្លាយជាសត្រូវនឹងគ្នាជិត ៤០ឆ្នាំ ទៅហើយ។ គឺក្រោយពីពេលអ៊ីរ៉ងធ្វើបដិវត្តន៍នៅឆ្នាំ១៩៧៩ ហើយចំណងការទូតនៃរដ្ឋទាំងពីរ ត្រូវកាត់ដាច់នៅឆ្នាំ១៩៨០។
ការសំអាងទី២ គឺអាមេរិក ផ្អែកលើសកម្មភាពរបស់អ៊ីរ៉ង់បច្ចុប្បន្នដែលអាមេរិក មើលឃើញថា ធ្ងន់ធ្ងរជាងសន្ធិសញ្ញានោះទៅទៀត។ បើតាមអាមេរិក សកម្មភាពអ៊ីរ៉ង់រាល់ថ្ងៃ ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខពិភពលោក និងសុវត្ថិភាពជាតិរបស់អាមេរិក។ អ្វីដែលអាមេរិកចង់សំដៅដល់នោះ គឺមហិច្ឆតានុយក្លេអ៊ែររបស់អ៊ីរ៉ង់ និងសកម្មភាពភេរវកម្មរបស់អ៊ីរ៉ង់នៅក្នុងតំបន់ ដូចជានៅប្រទេសស៊ីរី ឬយេម៉ែន ដែលអ៊ឺរ៉ង់កំពុងតែគាំទ្រ និងលូកដៃក្នុងសង្គ្រាម។
នៅថ្ងៃច័ន្ទដើមសប្តាហ៍នេះទៀត អាមេរិកបានបញ្ជាក់ជាថ្មីថា ការដែលខ្លួនដាក់ទណ្ឌកម្មលើអ៊ីរ៉ង់ គឺដើម្បីការពារសន្តិសុខសុវត្ថិភាពរបស់ប្រជាជាតិអាមេរិក ហើយការសម្រេចដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចទៅលើប្រទេសណាមួយ គឺជាសិទ្ធិសម្រេចរបស់ប្រទេសខ្លួន ដែលជារដ្ឋមានអធិបតីភាព។
ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចជាកំណាក់កាលៗរបស់អាមេរិក
ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចដែលអាមេរិកដាក់ទៅលើអ៊ីរ៉ង់ ត្រូវអនុវត្តជាដំណាក់កាលៗ ដែលធ្វើឡើងក្រោយពីប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ បានសម្រេចដកអាមេរិកចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់ នៅខែឧសភា។ ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចជាជំហានដំបូង បានចាប់ផ្តើមចំនួន៣សប្តាហ៍មកហើយ ដែលក្នុងរយៈពេលនេះ សេដ្ឋកិច្ចអ៊ីរ៉ង់ទទួលរងវិបត្តិយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ វិបត្តិបានទះឥទ្ធិពលទៅស្ថាប័នសេដ្ឋកិច្ចជាតិ ធនាគារជាតិ ផ្នែករកស៊ីផ្លូវទឹកផ្លូវអាកាស ប្រេង ឧស្ម័ន រហូលដល់ការរកស៊ីលក់ដូរកម្រាលព្រំ ក៏ទទួលរងគ្រោះដែរ។ ក្រុមហ៊ុនរកស៊ីវិនិយោគទុនអឺរ៉ុបអាមេរិក បាននាំគ្នាដកចេញពីអ៊ីរ៉ង់។ ជាក់ស្តែង ក្រុមហ៊ុនប្រេងតូតាល់របស់បារាំង បានដកខ្លួនចេញ កាលពីសប្តាហ៍មុន ហើយជើងហោះហើររបស់អង់គ្លេស បានឈប់ដំណើរការ។ ទណ្ឌកម្មជាបន្ទាប់ នឹងត្រូវផ្តើមអនុវត្តនៅដើមខែវិច្ឆិកាខាងមុខ ដែលអាមេរិកនឹងរឹតបន្តឹងកាន់តែខ្លាំងលើវិស័យប្រេងឥន្ធនៈរបស់អ៊ីរ៉ង់។ ការនាំចេញប្រេងនិងឧស្ម័ននេះ គឺជាដង្ហើមសេដ្ឋកិច្ចដ៏សំខាន់ចាំបាច់របស់អ៊ីរ៉ង់។
អ្នកវិភាគស្ថានការណ៍អន្តរជាតិ មើលឃើញថា ប្រសិនបើអាមេរិកនៅតែបន្តដាក់ទណ្ឌកម្មថែមទៀត អ៊ីរ៉ង់ច្បាស់ជាលំបាករើខ្លួនហើយ ហើយអ៊ីរ៉ង់អាចនឹងត្រូវដួលទន់ជង្គង់នៅចំពោះមុខអាមេរិក។ ទោះបីយ៉ាងណាក្តី អ៊ីរ៉ង់ ហាក់បានយល់ច្បាស់ថា ពងមាន់មិនអាចជល់នឹងថ្ម ប៉ុន្តែអ៊ីរ៉ង់ចង់បង្ហាញថា ពងមាន់ក៏អាចធ្វើឲ្យថ្មប្រឡាក់បានដែរ។ ទំនងជាក្នុងន័យនេះហើយ ទើបបានអ៊ីរ៉ង់កាលពីថ្ងៃចន្ទម្សិលមិញនេះ បានសម្រេចបញ្ជាឲ្យកងកម្លាំងយោធារបស់ខ្លួន បិទខ្ទប់ការចរាចរណ៍របស់មនុស្សនិងនាវាដឹកប្រេង នៅដែនសមុទ្ទ និងឈូងសមុទ្ទ អ័កមូស្ស៍ ( Ormuz)។ វិធានការណ៍ត្រួតពិនិត្យទាំងថ្ងៃទាំងយប់របស់អ៊ីរ៉ង់ គឺលាតសន្ធឹងទៅលើដែនសមុទ្ទ ចន្លោះប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ខាងជើង ប្រទេសអូម៉ង់ (Oman) និងអេមីរ៉ាត់អារ៉ាប់រួម។ ចំណាត់ការនេះ គឺនឹងប៉ះពាល់ដល់ការដឹកជញ្ចូនប្រេង ប្រមាណ៣០ភាគរយ នៃការចរាចរណ៍ប្រេងលើលោក។
អ៊ីរ៉ង់ថែមទាំងបញ្ជាក់ថា ដើម្បីរក្សាសុវត្ថិភាពរបស់ជាតិនិងសុវត្តិភាពដែនសមុទ្រ អ៊ីរ៉ង់មិនត្រូវការចង់ឃើញមានជនជាតិអាមេរិកកាំង នៅលើដែនទាំងនេះឡើយ ព្រោះទីនេះ មិនមែនជាផ្ទះរបស់អាមេរិក អាមេរិក មិនចាំបាច់ត្រូវមានវត្តមាននៅទីនេះ នោះទេ។ តាមបញ្ជារបស់មេបញ្ជាការយោធា, អ៊ីរ៉ង់បានដាក់ទ័ពត្រួតពិតិត្យប្រចាំការជាអចិន្ត្រៃយ៍ ចាប់ពីពេលនេះតទៅ។
សេចក្តីសម្រេចបឋមនិងចុងក្រោយ
នៅទីលានជាក់ស្តែង ជម្លោះអាមេរិកនិងអ៊ីរ៉ង់កំពុងក្តៅគគុក ហើយនិងរឹងរឹតតែក្តៅខ្លាំងថែមទៀតចាប់ពីពេលនេះតទៅ ដ្បិតសំណុំរឿងនេះ បានឡើងដល់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ដែលត្រូវបើកសវនាការស្ទើរពេញសប្តាហ៍នេះ រហូតដល់ថ្ងៃទី៣០សីហា។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ នឹងត្រូវចេញសេចក្តីសម្រេចបណ្តោះអានស្នមួយ នៅអំលុងប៉ុន្មានសប្តាហ៍ខាងមុខ។ សេចក្តីសម្រេចបណ្តោះអាសន្ននេះ ត្រូវធ្វើឡើង ក្នុងរង្វង់កំណត់២ខែ។ ចំណែកឯសេចក្តីសម្រេចផ្លូវការ អាចនឹងត្រូវអូសបន្លាយពេលជាច្រើនឆ្នាំតទៅទៀត៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ