គុយបា កែទម្រង់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ បើកទូលាយផ្តល់សិទ្ធិដល់ពលរដ្ឋ និងវិស័យឯកជន
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៦:៣៨
រដ្ឋាភិបាលគុយបា កំពុងតែពិនិត្យកែសម្រួលរដ្ឋធម្មនុញរបស់ខ្លួន។ គម្រោងរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីរបស់កោះកុម្មុយនិស្តគុយបា គឺផ្តោតសំខាន់ទៅលើដង្ហើមសេដ្ឋកិច្ចជាតិ ដោយទទួលស្គាល់កម្មសិទ្ធិឯកជន និងបើកចំហឲ្យមានទីផ្សារ រួមទាំងការវិនិយោគបរទេស ឲ្យកាន់តែទូលំទូលាយ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មី ក៏មានចែងពីកការផ្តល់សិទ្ធិសេរីភាពជូនដល់ប្រជាពលរដ្ឋបានច្រើនជាងមុន ហើយជាពិសេសគឺបើកសិទ្ធិឲ្យមនុស្សស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា អាចរៀបការកសាងគ្រួសារបាន។ ទាំងនេះគឺមិនធ្លាប់មានទេ នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រនៃប្រទេសកុម្មុយនិស្តបក្សតែមួយ ដូចគុយបា។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញគុយបា មានអាយុជាង៤០ឆ្នាំមកហើយ។ រដ្ឋាភិបាលគុយបា ចង់រុះរើច្បាប់កំពូលរបស់ប្រទេសជាលើកដំបូង។ តើគេនឹងត្រូវកែប្រែអ្វីខ្លះទៅ ?
ក្រោយពីបានរៀបចំ៣ថ្ងៃរួចមកនេះ គម្រោងកំណែទម្រង់ច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មី នឹងត្រូវយកទៅជជែកពិភាក្សាដេញដោលគ្នា នៅសភា ក្នុងថ្ងៃច័ន្ទ ទី២៣កក្កដា ហើយបន្ទាប់មក គេនឹងបោះឆ្នោតប្រជាមតិម្តងទៀត ដើម្បីអនុម័តជាចុងក្រោយ។
បើគេពិនិត្យជារួម មានការកែប្រែទៅលើបីចំណុចសំខាន់ គឺផ្នែកនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច និងសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ តែបើយើងពិនិត្យឲ្យលម្អិត គឺគុយបា ចង់បើកច្រកឲ្យប្រទេសរបស់ខ្លួន មានសន្ទុះកំណើដង្ហើមសេដ្ឋកិច្ចមួយខ្លាំងក្លាជាងមុន។ ពីព្រោះថា រដ្ឋកុម្មុយនីស្តមួយនេះ បានបិទច្រកប្រទេសរបស់ខ្លួនរាប់សិបឆ្នាំមកហើយ ទើបតែមានការបើកទ្វារសេដ្ឋកិច្ចប្រមាណជា១០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះតែប៉ុណ្ណោះ។ ពោលគឺនៅឆ្នាំ២០០៨ ក្រោយការលាលែងពីតំណែងរបស់បុរសខ្លាំង Fidel Castro ដែលបានផ្ទេរតំណែងឲ្យប្អូនប្រុសរបស់ខ្លួន។
គួរបញ្ជាក់ដែរថា នៅរាល់ថ្ងៃនេះ សេដ្ឋកិច្ចរបស់គុយបា គឺពឹងផ្អែកទាំងស្រុងទៅលើការនាំចូលពីបរទេស។ ការនាំចូលនេះ គឺរាប់ទាំងទំនិញនិងស្បៀងអាហារផង។ ផលិតផលស្បៀងអាហារដល់ទៅ៨០ភាគរយឯណោះ ដែលនាំចូលពីស្រុកក្រៅ។ បទពិសោធដែលពឹងផ្អែកតែការនាំចូលបរទេសមួយមុខ គឺបានធ្វើឲ្យគុយបាលំបាកលំបិនណាស់។ ជាឧទាហរណ៍ នៅពេលដែលប្រទេស Venezuela ជួបវិបត្តិនយោបាយកាលពីឆ្នាំ២០១៧ ក៏ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ជះវិបត្តិធ្ងន់ធ្ងរខ្លាំងដែរ ចំពោះគុយបា។ ព្រោះថា Venezuela គឺជាប្រទេសនាំចូលប្រេងធំបំផុតទីមួយរបស់គុយបា។ ការនាំចូលប្រេង ជួបវិបត្តិ គឺធ្វើឲ្យផ្នែកផ្សេងៗទៀត ក៏ជួបវិបត្តិរាំងស្ទះដែរ។ សូម្បីតែជិះម៉ូតូ ជិះឡានទៅធ្វើការ ក៏ត្រូវការចាក់សាំងដែរ។
រីឯចំណែកការវិនិយោគទុន និងសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចផ្សេងនៅក្នុងស្រុក ហើយវិស័យសហគ្រាសឯកជន វិញ គឺនៅមានតិចតួចណាស់ នៅគុយបាសព្វថ្ងៃ។ ជាក់ស្តែង ក្នុងចំណោមពលរដ្ឋ ជាង១១លាននាក់ គឺមានមនុស្សតែប្រមាណ៦ម៉ឺនតែប៉ុណ្ណោះ ដែលធ្វើការរកស៊ីក្នុងវិស័យឯកជន។ ផ្នែកឯកជននេះ គឺផ្តល់ផលប្រយោជន៍តែ១៣ភាគរយតែប៉ុណ្ណោះ សម្រាប់ប្រភពចំណូលក្នុងស្រុកសរុប។ ដូច្នេះហើយ គម្រោងច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនេះ គឺបានចែងនិងទទួលស្គាល់យ៉ាងច្បាស់ថា ការវិនិយោគទុនបរទេស គឺជាប្រភពសម្រាប់អភិវឌ្ឍប្រទេស។ ហេតុនេះ គឺត្រូវបើកចំហទីផ្សារឲ្យកាន់តែទូលាយ ត្រូវទទួលស្គាល់កម្មសិទ្ធិឯកជន ព្រមទាំងទទួលស្គាល់ការរកស៊ីរបស់ក្រុមហ៊ុនសហគ្រាសធុនតូចនិងធម្យមផងដែរ។
ក្រៅពីគិតគូរពីសន្ទុះផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច គម្រោងសំណើរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់គុយបា ក៏បានកែប្រែវិស័យនយោបាយ យ៉ាងសម្បើមណាស់ដែរ។ ជាលើកទី១មួយហើយ ដែលគុយបានេះ ចែងច្បាស់តែម្តងថា តំណែងប្រធានាធិបតី ត្រូវតែមានអាយុក្មេងជាង៦០ឆ្នាំ។
គម្រោងកែទម្រង់រដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់គុយបា បានចែងថា ចំពោះបេក្ខជនប្រធានាធិបតី ត្រូវមានអាយុក្រោម៦០ឆ្នាំ នៅមុនពេលដែលត្រូវតែងតាំងជាប្រមុខរដ្ឋ។ ហើយបើពេលតែងតាំងរួចហើយ ប្រធានាធិបតី អាចសុំបន្តអាណត្តិបានតែមួយអាណត្តិទៀតតែប៉ុណ្ណោះ។
ម្យ៉ាងទៀត កំណែទម្រង់រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មី ក៏នឹងបង្កើតឲ្យមានយន្តការបែងចែកអំណាចកំពូល។ ពោលគឺបានចែងពីតួនាទីរបស់ប្រមុខរដ្ឋ ព្រមទាំងបង្កើតមុខតំណែងជាច្រើនទៀត ដូចជា តំណែងអនុប្រធានាធិបតី កម្រិតតួនាទីដឹកនាំរបស់តំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហើយនិងបង្កើតស្ថាប័នអាជ្ញាធរក្រោមជាតិ ដូចជាបង្កើតតំណែងចៅហ្វាយខេត្តជាដើម។ ធ្វើដូច្នេះ ដើម្បីរៀបចំរចនាសម្ព័ន្ធដឹកនាំប្រទេសឲ្យបានល្អប្រសើរជាងមុន។
ក៏ប៉ុន្តែ សូមបញ្ជាក់ថា ប្រទេសគុយបា គឺនៅតែរក្សាខ្លួន ជារដ្ឋសង្គមនិយម បក្សតែមួយ ដដែល ហើយប្រធានាធិបតី នៅតែជាអគ្គលេខាទី១ របស់បក្សកុម្មុយនិស្តដដែល។
ការកែប្រែនយោបាយប្រទេសមួយ ត្រូវការពេលវេលា ហើយពេលខ្លះត្រូវការកែប្រែបន្តិចម្តងៗ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ពេលនេះ គុយបា បានបោះពួយមួយជំហានដ៏ធំ គឺផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស។ នោះគឺកំណែរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មី បានទទួលស្គាល់សិទ្ធនៃស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា។
ត្រង់នេះ គឺជារឿងរស៊ើបណាស់ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រគុយបា ពីព្រោះថា នៅក្នុងអតីតកាល គុយបា ក្រោមការដឹកនាំបែបផ្តាច់ការរបស់ Fidel Castro កាលពីដើមទសវត្សរ៍១៩៦០ បានដាក់ទោស បំបិទសិទ្ធមិនឲ្យមានអ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នាទេ ហើយថែមទាំងបញ្ចូនពួកគេឲ្យទៅ«អប់រំរៀនសូត្រ»ជាថ្មីផង។ ពាក្យថា «រៀនសូត្រជាថ្មី» អាចថាជាការទទួលទណ្ឌកម្ម ឬក៏ ត្រូវយកទៅ«កម្ទេសចោល»ផង ក៏អាចថាបាន។
ក៏ប៉ុន្តែ៥០ឆ្នាំក្រោយមក លោក Fidel Castro ទទួលស្គាល់ដោយខ្លួនឯងថា ការរឹតដ្បិតជ្រុលពេកចំពោះអ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា គឺបានធ្វើឲ្យបញ្ញវន្ត សិល្បករជាច្រើន រួមទាំង អ្នកចេះដឹងផ្សេងៗទៀត រត់ចោលស្រុក អស់ជាច្រើន នាប៉ុន្មានទសវត្សរ៍មកនេះ។ លោកបានចាត់ទុកថា ជារឿងអយុត្តិធម៌ណាស់សម្រាប់ពួកគេទាំងនោះ។ ចំណែកឯកូនស្រីរបស់លោក Fidel Castro គឺលោកស្រី Mariela Castro ក្នុងនាមជាអ្នកតំណាងរាស្ត្រ និងជាប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលជាតិសម្រាប់ការអប់រំភេទ ក៏បានខំប្រឹងតស៊ូខ្លាំងណាស់ដែរ ដើម្បីសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ស្រ្តីគុយបា។ លោកស្រីជាសកម្មជនមួយរូបដែលជំរុញឲ្យមានការកែប្រែសម្រាប់សិទ្ធិស្រ្តី។
ដូច្នេះ ចំពោះការទទួលស្គាល់សិទ្ធិអ្នកស្រឡាញ់ភេទ ក្នុងកំណែរដ្ឋធម្មនុញ្ញ គឺចាត់ទុកជាការភ្ញាក់ផ្អើលផង និងជាការរំភើបផង សម្រាប់ពលរដ្ឋបញ្ញវន្តគុយបា។ ដ្បិតថា រដ្ឋកុម្មុយនិស្ត ភាគច្រើន ដូចជា ចិន និងរុស្ស៊ី គឺគ្មានអនុញ្ញាតឲ្យអ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា អាចរៀបការមានគូស្រករ បាននោះទេ។ ប៉ុន្តែ ប្រទេសកុម្មុយនិស្តសង្គមនិយមគុយបា គ្រោងនឹងទទួលស្គាល់ក្នុងមាត្រា៦៨ថ្មីថា ការចងសម្ព័ន្ធគ្រួសារ គឺធ្វើឡើងដោយស្មគ្រចិត្ត រវាងមនុស្សពីរនាក់។ ត្រង់ពាក្យ«មនុស្សពីរ»នេះ គឺគេមិនកំណត់ពីភេទនោះឡើយ។ ដែលនេះ គឺខុសពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឆ្នាំ១៩៧៦ ជារដ្ឋធម្មនុញ្ញចាស់របស់គុបាយ ដែលចែងកម្រិតថា ការរៀបការគ្រួសារ គឺទាល់តែប្រុសមួយស្រីមួយ ។
ជារួម គេមានសុទិដ្ឋិនិយមច្រើនចំពោះកំណែទម្រង់រដ្ឋធម្មនុញ្ញគុយបា ថាអាចនឹងនាំមកនូវសន្ទុះសេដ្ឋកិច្ចល្អជាងមុន និងហើយពលរដ្ឋក៏មានសិទ្ធិសេរីភាពល្អច្រើនជាងមុនដែរ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ