ហេតុអ្វីបានជាប្រតិបត្តិការកម្ទេចអាវុធគីមីស៊ីរីមានភាពយឺតយ៉ាវខ្លំាង?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៥:០៤
កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែកញ្ញា ឆ្នំា ២០១៣ ប្រទេសរុស្ស៊ី និងសហរដ្ឋអាមេរិកបានអនុម័តលើកិច្ចព្រមព្រៀងមួយស្តីពីការកម្ទេចអាវុធគីមី ដោយមានការចូលរួមសហការណ៍ពីរដ្ឋអំណាចរបស់លោកប្រធានាធិបតីស៊ីរីអាសាដ។ កិច្ចព្រមព្រៀងនោះបានធ្វើឡើង ក្រោយពីមានព្រឹត្តិការណ៍សម្លាប់រង្គាលក្នុងទីក្រុងហ៊្គូតាដោយប្រើអាវុធគីមីកាលពីថ្ងៃទី២១ សីហា ឆ្នំា២០១៣។ កិច្ចការកម្ទេចអាវុធគីមីស៊ីរីត្រូវបានសហគមន៍អន្តរជាតិប្រគល់ទៅឲ្យអង្គការហាមប្រើអាវុធគីមីតាមរយៈសេចក្តីសម្រេចចិត្តលេខ ២១១៨ របស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ។ តើ ៦ខែក្រោយមក ប្រតិបត្តិការកម្ទេចអាវុធគីមីស៊ីរីមានដំណើរការដល់ណាហើយ?
ឆ្នំា ២០១៤ នេះ សង្រ្គាមស៊ីវិលនៅក្នុងប្រទេសស៊ីរីបានឈានជើងចូលដល់ឆ្នំាទី៤ ដោយមិនទាន់មានច្រកចេញនៅឡើយទេ ច្រកចេញតាមផ្លូវការទូតក៏គ្មាន ច្រកចេញតាមផ្លូវយោធាក៏គ្មានដែរ។ ៣ឆ្នំាក្រោយមក លោកប្រធានាធិបតីស៊ីរីអាសាដកំពុងបន្តតោនអំណាចយ៉ាងស្អិត រីឯក្រុមប្រឆំាងឯណោះ ហាក់ដូចជាគ្មានជម្រើសអ្វីនឹងបន្តការតស៊ូប្រយុទ្ធរបស់ខ្លួនដោយគ្មានគោលដៅច្បាស់លាស់។ ក្នុងរយៈពេល ៣ឆ្នំា សង្រ្គាមស៊ីវិលនៅស៊ីរីបានបណ្តាលឲ្យមានមនុស្សស្លាប់ជាង ១៤ម៉ឺននាក់ បន្សល់ទុកជនភៀសខ្លួនរាប់សិបលាននាក់ ព្រមទំាងបានបំផ្លាញខ្ទេចខ្ទីរអស់នូវហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរបស់ប្រទេស។ ចំណែកសហគមន៍អន្តរជាតិវិញ ក៏មិនដឹងជាត្រូវធ្វើអ្វីឲ្យបានលើសពីនេះដែរ ក្រៅតែពីជម្រុញរបបទីក្រុងដាម៉ាសឲ្យរួមសហការណ៍បន្ថែមនៅក្នុងប្រតិបត្តិការកម្ទេចអាវុធគីមីរបស់ខ្លួននោះ។
ដោយឡែក ចំពេលដែលវិបត្តិស៊ីរីនៅមិនទាន់រកច្រកចេញបានផង ក៏ស្រាប់តែមានផ្ទុះចេញនូវវិបត្តិថ្មីមួយទៀត នោះគឺវិបត្តិគ្រីមេ។ គ្រីមេដែលជាតំបន់ស្វយ័តរបស់ប្រទេសអ៊ុយក្រែន តែកំពុងត្រូវបានប្រទេសរុស្ស៊ីក្រសោបយក។ ដូច្នេះចង់ ឬមិនចង់ ក្រុមប្រទេសលោកខាងលិចដែលកំពុងឈឺក្បាលស្រាប់ប្រឈមមុខទល់នឹងប្រទេសរុស្ស៊ីនៅក្នុងសំណុំរឿងស៊ីរីដ៏ស្មុគស្មាញនោះ កាន់តែក្រពុលមុខបន្ថែមទៀតជាមួយរុស្ស៊ីនៅក្នុងបញ្ហាគ្រីមេពេលនេះ។ បើគេពិនិត្យមើលលើសំណុំរឿងទំាងពីរ ស៊ីរី និងគ្រីមេដែលបស្ចិមលោក និងរុស្ស៊ីកំពុងប្រឈមមុខដាក់គ្នាសព្វថ្ងៃ សំណុំរឿងគ្រីមេត្រូវបានគ្រប់គ្នាចាត់ទុកជារឿងបន្ទាន់ដែលត្រូវដោះស្រាយមុនគេ ព្រោះវាជាវិបត្តិអន្តរជាតិធ្ងន់ធ្ងរមួយដែលពិភពលោកមិនធ្លាប់ជួបប្រទះទេ តំាងពីក្រោយសង្រ្គាមត្រជាក់មក។
តែនេះមិនមែនមានន័យថា គេត្រូវបំភ្លេចចោលទុកសោករបស់ប្រជាជនស៊ីរីឡើយ។ ពិតមែនតែនៅមិនមានដំណោះស្រាយណាមួយដើម្បីបិទបញ្ចប់វិបត្តិជាស្ថាពរក៏ដោយ ក៏ការព្យាយាមស្វែងរកដំណោះស្រាយត្រូវបានរៀបចំធ្វើឡើងជាបន្តបន្ទាប់។ ជាក់ស្តែង ការរៀបចំសន្និសីទអន្តរជាតិស្តីពីប្រទេសស៊ីរីចំនួន ២ដងនៅក្នុងទីក្រុងហ្សឺណែវ ប្រទេសស្វីស ពិសេស គឺជំនួបទល់មុខគ្នារវាងតំណាងរដ្ឋាភិបាលស៊ីរី និងក្រុមប្រឆំាងក្រោមប្រេសិតពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ និងសម្ព័ន្ធអារ៉ាប់លោកឡាក់ដា ប្រាហ៊ីមី។ ពិតណាស់ថា ទោះបីជានៅមិនទាន់មានលទ្ធផលអ្វីជាក់ស្តែងនៅក្នុងជំនួបកន្លងមកក៏ដោយ ក៏យ៉ាងហោចណាស់ វាជាចំណុចចាប់ផ្តើមនៃការដោះស្រាយបញ្ហាដោយសន្តិវិធីដែរ។
ម្យ៉ាងវិញទៀត និងជួនចំពេលដែលបស្ចិមលោកកំពុងបន្តបញ្ចុះបញ្ចូលភាគីជម្លោះទំាងពីរក្នុងការស្វែងរកកិច្ចព្រមព្រៀងរួម ដំណើរការកម្ទេចអាវុធគីមីស៊ីរីដោយអង្គការហាមប្រើអាវុធគីមីក៏កំពុងមានដំណើរការទៅមុខសន្សឹមៗដែរ។ តែអ្វីដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់នោះនៅត្រង់ថា ដំណើរការកម្ទេចអាវុធគីមីនោះមានការយឺតយ៉ាវខ្លំាង បើធៀបនឹងកាលវិភាគដែលបានព្រមព្រៀងគ្នារវាងសហគមន៍អន្តរជាតិ និងរដ្ឋាភិបាលស៊ីរីរបស់លោកអាសាដ។ ភាពយឺតយ៉ាវដែលអាចមានរយៈពេលពី ៦ ទៅ ៨សប្តាហ៍ និងដែលកំហុសត្រូវបានគេទម្លាក់លើរបបស៊ីរី។ កាលពីខែកុម្ភៈកន្លងទៅ លោកប្រមុខការទូតបារំាង និងអាមេរិកបានចង្អុលមុខលោកប្រធានាធិបតីស៊ីរីអាសាដថា ពុំមានឆន្ទៈពិតប្រាកដក្នុងការគោរពតាមកាតព្វកិច្ចអន្តរជាតិដែលខ្លួនបានចុះហត្ថលេខា។
គួររម្លឹកជូនថា កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែកញ្ញា ឆ្នំា ២០១៣ ប្រទេសរុស្ស៊ី និងសហរដ្ឋអាមេរិកបានអនុម័តលើកិច្ចព្រមព្រៀងមួយស្តីពីការកម្ទេចអាវុធគីមី ដោយមានការចូលរួមសហការណ៍ពីរដ្ឋអំណាចរបស់លោកប្រធានាធិបតីស៊ីរីអាសាដ។ កិច្ចការកម្ទេចអាវុធគីមីស៊ីរីត្រូវបានសហគមន៍អន្តរជាតិប្រគល់ទៅឲ្យអង្គការហាមប្រើអាវុធគីមីតាមរយៈសេចក្តីសម្រេចចិត្តលេខ ២១១៨ របស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ។ យោងតាមសេចក្តីសម្រេចចិត្តនោះ បេសកកម្មកម្ទេចអាវុធគីមីស៊ីរីទំាងអស់នឹងត្រូវបញ្ចប់ឲ្យបានមុនថ្ងៃទី៣០ មិថុនា ឆ្នំា ២០១៤ ហើយការបញ្ជូនអាវុធគីមីស៊ីរីចេញពីទឹកដីស៊ីរីត្រូវបញ្ចប់ឲ្យបានមុនថ្ងៃទី៥ កុម្ភៈ។ តែរហូតមកដល់ពេលនេះ មានអាវុធគីមីស៊ីរីមិនដល់ ៥០% ផងដែលបានដឹកចេញពីស៊ីរី មានន័យថា គឺមានការយឺតយ៉ាវខ្លំាងណាស់។
ក្រោមភ្នែក ច្រមុះរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិ អ្នកដែលទទួលខុសត្រូវក្នុងបញ្ហានេះ គឺរដ្ឋាភិបាលទីក្រុងដាម៉ាសតែម្តង ពិសេសគឺឆន្ទៈយកជើងរាទឹករបស់លោកប្រធានាធិបតីស៊ីរីអាសាដ។ តែទីក្រុងដាម៉ាសបានច្រានចោលការចោទប្រកាន់នោះ និងថា គេមិនអាចទះដៃម្ខាងឮឡើយ។ អ្វីដែលទីក្រុងដាម៉ាសចង់និយាយនោះ គឺការបន្តវាយប្រហាររបស់ក្រុមឧទ្ទាមដែលនំាឲ្យរំខានដល់ដំណើរការរំសាយអាវុធគីមីនោះ។ តែសម្រាប់សហគមន៍អន្តរជាតិ នេះគ្រាន់តែលេសមួយដើម្បីច្រានចោលការទទួលខុសត្រូវរបស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ។ នៅចំពោះមុខ បារំាង និងអាមេរិក នៅមិនទាន់បានបញ្ជាក់ឲ្យបានច្បាស់នៅឡើយទេថា តើទ័ណ្ឌកម្មកម្រិតណាដែលខ្លួនត្រៀមនឹងដាក់លើស៊ីរីនោះ។
តែគេក៏មិនត្រូវភ្លេចទេថា គ្រប់ទ័ណ្ឌកម្មទំាងអស់ត្រូវតែមានការទទួលយល់ព្រមពីប្រទេសចិន និងរស្ស៊ី។ រុស្ស៊ីដែលនារយៈពេលចុងក្រោយនេះ បានចេញមុខការពារស៊ីរីយ៉ាងខ្លំាងដោយលើកឡើងថា ភាពយឺតយ៉ាវក្នុងការកម្ទេចអាវុធគីមីស៊ីរីមិនមែនមកពីការយកជើងរាទឹករបស់រដ្ឋាភិបាលស៊ីរីទេ តែមកពីបញ្ហាសន្តិសុខ និងការដឹកជញ្ជូន។ ដូច្នេះសម្រាប់ក្រុងម៉ូស្គូ វាគ្មានប្រយោជន៍អ្វីដែលក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន និងក្រុងប៉ារីសត្រូវប្រញិបប្រញាប់ដាក់គំនាបលើក្រុងដាម៉ាសទេ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ