១០០ឆ្នាំកន្លង អំពើប្រល័យពូជសាសន៍អាមេនីនៅតែបន្តចម្រូងចម្រាស
២៤មេសា១៩១៥-២៤ មេសា ២០១៥ គឺជាគម្រប់ខួប១០០ឆ្នាំគត់ ដែលអំពើប្រល័យពូជសាសន៍អាមេនីបានផ្ទុះឡើងនៅចក្រភពអូតូម៉ង់។ ទាហានតួកគីបានកាប់សម្លាប់ ជនជាតិអាមេនីអស់ប្រមាណមួយលាននាក់កន្លះ។ មួយសតវត្សរ៍កន្លង តួកគីបានទទួលស្គាល់ថាមានអំពើឃោរឃៅសម្លាប់មនុស្សមែន ប៉ុន្តែបដិសេធពាក្យថា « ប្រល័យពូជសាសន៍ »។ មួយសតវត្សរ៍ក្រោយ ប្រធានាធិបតីអាមេនីសង្ឃឹមថានឹងអាចផ្សះផ្សាទំនាក់ទំនងការទូតជាធម្មតាជាមួយតួកគីបានឡើងវិញ។ នៅថ្ងៃស្អែក ប្រមុខរដ្ឋបរទេសជាច្រើន មានជាអាទិ៍ប្រធានាធិបតីបារាំង រុស្ស៊ី សែរប៊ី … នឹងអញ្ជើញទៅចូលរួមក្នុងពិធីរំលឹកខួប១០០ឆ្នាំ នៃការសម្លាប់រង្គាលជនជាតិអាមេនី ក្បែរប្រធានាធិបតីអាមេនី។
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៧:១៤
អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ជនជាតិអាមេនី បានកើតឡើងនៅអំឡុងឆ្នាំ ១៩១៥-១៩១៨។ ចក្រភពអូតូម៉ង់ លុងខ្លួននឹងសង្គ្រាមលោកលើកទីមួយ និងដែលទំនងជាប្រភពដើមនាំឱ្យចក្រភពនៃរលំរលាយ ហើយក្លាយមកត្រឹមជាសាធារណរដ្ឋតួកគី តាំងពីឆ្នាំ១៩២៣ រហូតមកទល់នឹងពេលបច្ចប្បន្ននេះ។
ចក្រភពអូតូម៉ង់ បានចាប់ដៃធ្វើសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់អាល្លឺម៉ង់ អ៊ីតាលី និងចក្រភពអូទ្រីស-ហុងគ្រី បានធ្វើសង្គ្រាមប្រឆាំងនឹងសម្ព័ន្ធមិត្តម្ខាងទៀតគឺ បារាំងអង់គ្លេស និងរុស្ស៊ី។ ដោយមានបរិបទសង្គ្រាមផង បូកផ្សំនឹងការបះបោរ របស់ពលរដ្ឋអាមេនីផង និងខ្លាចអាមេនីចងសម្ព័ន្ធភាពនឹងរុស្ស៊ី ផង របបដឹកនាំយុវជនតួកគី ដែលជាអ្នកគ្រប់គ្រងចក្រភពអូតូម៉ង់ ក៏បានលេសរៀបចំផែនការកាប់សម្លាប់ជនជាតិអាមេនី ជាពីរដំណាក់កាល។
នៅថ្ងៃទី ២៤មេសា ២០១៥ រដ្ឋាភិបាលគណៈកម្មាធិការសហភាពនិងវឌ្ឍនភាព បានសម្រេច កម្ទេចជាបឋម ក្រុមបញ្ញវន្ត និងអភិជនជាតិអាមេនី នៅក្នុងរដ្ឋធានី និងខេត្តក្រុងធំៗរបស់ចក្រភព ក្រោមបទក្បត់ជាតិ ដោយជម្លៀសចេញដោយបង្ខំ ទាំងហ្វូងៗ។ ប្រុសៗត្រូវបាញ់សម្លាប់ភ្លាម ចំណែកស្ត្រីនិងកុមារ ត្រូវបញ្ជូនទៅកាន់ជំរំលត់ដំ។ ចំនួនជនត្រូវជម្លៀសចេញ កើនឡើងជាលំដាប់ ជាងបីម៉ឺននាក់នៅខែមេសា ជាង១០ម៉ឺននៅខែឧសភា ជាងម្ភៃ ជាងសាមសិបម៉ឺននៅខែបន្តបន្ទាប់ បញ្ជូនទៅកាន់ទីវាលរហោឋាននៅស៊ីរី ឬអ៊ីរ៉ាក់។ ក្នុងចំណោមជាងមួយលានពីរសែននាក់ មានតែមិនដល់កន្លះ លានផងបានទៅជំរំ។
ដំណាក់កាលទីពីរ គឺចាប់ពីឆ្នាំ១៩១៦ទៅ ពេលនោះកងកម្លាំងសម្ព័ន្ធមិត្តរុស្ស៊ី បានសម្រុកកាន់តែខ្លាំង។ តើគេត្រូវធ្វើដូចម្តេច ចំពោះជនភៀសខ្លួនក្នុងជំរំលត់ដំ ?! ជំរំលត់ដំ ក្លាយជារណ្តៅខ្មោច។ ក្នុងរយៈពេល៥ខែ ជនអាមេនី ជាង១៩ម៉ឺននាក់ត្រូវប្រល័យជីវិតនៅក្នុងជំរំ Deir ez-Zor ។
តួកគីមិនបដិសេធជានិច្ច ថាគ្មានការសម្លាប់រង្គាលបែបប្រល័យពូជសាសន៍ទេ
ទទួលស្គាល់អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ គឺដូចជាត្រូវត្រលប់ស្ថាបនាប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ប្រទេសឡើងវិញ។ ហើយបើទទួលស្គាល់អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ គឺត្រូវមានការកាត់ទោស។ មានបទឧក្រិដ្ឋ ត្រូវស្វែងរកឧក្រិដ្ឋជន … ការប្រល័យពូជសាសន៍អាចនឹងធ្វើឱ្យរបបដឹកនាំបីជំនាន់របស់តួកគីមានជាប់ពាក់ព័ន្ធ អ្នកធ្លាប់ជាវីរៈបុរសរបស់តួកគីអាចក្លាយជាឧក្រិដ្ឋជនក៏ថាបាន។ បើទទួលស្គាល់កំហុស អាចនឹងត្រូវមានការទារសំណង បើទោះបីជាថអាមេនីមិនទាមទារក៏ដោយ ក៏ច្បាប់អាចតម្រូវបាន។
ហេតុដូច្នេះហើយបានជាតួកគីដែលជាអ្នកស្នងពីចក្រភពអូតូម៉ង់ តែងបដិសេធជានិច្ច សកម្មភាពប្រល័យពូជសាសន៍លើជនជាតិអាមេនីនេះ និងបានបើកយុទ្ធនាការ រៀបចំឃោសនាថាគ្មានអំពើប្រល័យពូជសាសន៍នៅពេញពិភពលោក។ តួកគីតែងគំរាមសងសឹកលើផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច លើប្រទេសណាដែលហ៊ានថ្កោលទោសអំពើឃោរឃៅប្រល័យពូជសាសន៍ ឬទទួលស្គាល់ថាមានឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ។ ប្រទេសផ្សេងទៀតនៅក្នុងលោកក៏ដូច្នេះដែរ ថ្នាក់ដឹកនាំប្រទេសនៅលើលោកសុទ្ធតែមានសតិសម្បជ្ជញ្ញៈ ប៉ុន្តែនៅពេលត្រូវប្រឈមមុខនឹងផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ច បញ្ហាអាមេនីត្រូវរក្សាក្នុងសៀវភៅកំណត់ហេតុសិនហើយ។
ចរចាដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌ ដើម្បីផ្សះផ្សា
អាមេនី បានឈានចូលដល់បរិបទថ្មី ! អាមេនីខ្លួនឯងក៏បានទទួលឯករាជ្យ។ មួយសតវត្សរ៍កន្លង ពិធីរំលឹកខួបក្លាយជាព្រឹត្តិការណ៍អន្តរជាតិ ! មានប្រមុខរដ្ឋបរទេសជាច្រើនរូបចូលរួម មានអាទិ៍ប្រធានាធិបតីបារាំង និងរុស្ស៊ី ដែលអាចបញ្ជាក់បានអំពីសាមគ្គីភាព និងអំពីទំនួលខុសត្រូវប្រវត្តិសាស្ត្រ។
សង្គមស៊ីវិលតួកគីមួយចំនួនហ៊ានទទួលស្គាល់ប្រវត្តិសាស្ត្រ។ សហគមន៍អន្តរជាតិបានទទួលស្គាល់ កាន់តែច្រើនឡើងៗ ប្រល័យពូជសាសន៍លើជនជាតិអាមេនី ផ្តើមដោយសហភាពអឺរ៉ុប បុរីវ៉ាទីកង់ សភាអូទ្រីសក៏ទើបបានងើបសម្រួបឥរិយាបថមួយនាទី ជាកិច្ចទទួលស្គាល់ការសម្លាប់រង្គាលបែបប្រល័យពូជសាសន៍លើជនជាតិអាមេនី។ អាល្លឺម៉ង់ ក៏នឹងអាចប្រកាសឆន្ទៈក្នុងទិសតែមួយនេះដូចគ្នានៅពេលខាងមុខ។ តំណាងរាស្ត្រអាមេរិក ក៏ជំរុញឱ្យលោកអូបាម៉ាប្រកាសទទួលស្គាល់អំពើប្រល័យពូជសាសន៍អាមេនី។
ប្រធានាធិបតី និងនាយករដ្ឋមន្ត្រីតួកគី បច្ចុប្បន្នក៏បានទទួលស្គាល់ ថាមានអំពើកាប់សម្លាប់ ហើយ តែលោកនៅតែបដិសេធជានិច្ចថាមិនមែនការប្រល័យពូជសាសន៍ ឬជាឧក្រិដ្ឋកម្មគ្រោងទុកទេ។ ប្រធានាធិបតីអាមេនីផ្ទាល់ ក៏រង់ចាំថ្ងៃស្អែកនេះ រង់ចាំសាររបស់ប្រមុខដឹកនាំតួកគី ក្នុងឱកាសខួប១០០ឆ្នាំ ដើម្បីផ្តល់សន្ទុះថ្មីដល់ការផ្សះផ្សាជាតិនឹងគ្នាឡើងវិញ។ ខួប១០០ឆ្នាំដែលនឹងត្រូវរៀបចំឡើងនៅក្រុង យ៉េរ៉េវាន់ ប្រទេសអាមេនី ក្រោមស្លាកសន្តិភាព។ ជាការពិតណាស់ដែលថាអាមេនីត្រូវការឮពាក្យ ទទួលស្គាល់ « អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ » ប៉ុន្តែនៅថ្ងៃនេះ ប្រធានាធិបតីអាមេនីបានប្រកាសចរចាស្វែងរកទំនាក់ទំនងជាធម្មតាជាមួយតួកគីឡើងវិញ ដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌអ្វីទេ។ អាមេនីតួកគីធ្លាប់ចុះកិច្ចព្រមព្រៀងភ្ជាប់ទូតនិងបើកព្រំដែន នៅឆ្នាំ២០០៩ ប៉ុន្តែត្រូវសភាទាំងសងខាងជំទាស់៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ