ឧសភា ១៩៦៨-ឧសភា ២០១៨ ! ឆ្នាំនេះជាគម្រប់៥០ឆ្នាំគត់បដិវត្តវប្បធម៌ ដែលជាមហាបាតុកម្មដ៏ធំបំផុតមិនធ្លាប់មានក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្របារាំង។ ៥០ឆ្នាំក្រោយ អនុស្សាវរីយ៍នៃមហាបាតុកម្ម នៅត្រូវបានពលរដ្ឋបារាំងចងចាំទុក ទុកដូចជាទង្វើស្ថាបនាសង្គមបារាំងសម័យទំនើបយ៉ាងដូច្នោះ។ តើមហាបាតុកម្មខែឧសភា ឆ្នាំ៦៨ ជាព្រឹត្តការណ៍អ្វីឱ្យប្រាកដទៅ ? និងបានប្រព្រឹត្តទៅយ៉ាងណាខ្លះ ?
ឧសភាឆ្នាំ៦៨ ឬ Mai 68 ជាចលនាបាតុកម្ម ដ៏ធំក្រៃពុំធ្លាប់ដែលឃើញមាន និងមានទម្រង់ជាដូចជាការប៉ះបោរធ្វើបដិវត្ត។
ក្រោយបញ្ចប់សង្គ្រាមលោក បារាំងបានស្គាល់ភាពរីកលូតលាស់ និងរុងរឿងខ្លាំង ប៉ុន្តែកំណើនសេដ្ឋកិច្ចដ៏លឿនរហ័ស ទំនងជាមិនបានចែកចាយនិងផ្តល់ឱ្យដល់គ្រប់ប្រជាពលរដ្ឋ។ ហើយស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចហាក់ចាប់ធ្លាក់ចុះវិញ។ នៅដើមឆ្នាំ ១៩៦៨ បារាំងមានអ្នកអត់ការងារធ្វើប្រមាណកន្លះលាននាក់។ ពលករជាងពីរលាននាក់ មានប្រាក់ខែទាប ជាអប្បបរិមាកំណត់ដោយច្បាប់ ជាហេតុធ្វើឱ្យវណ្ណៈកម្មករមានអារម្មណ៍ថាដូចជាត្រូវបានគេធិបចោល និងដាក់ឱ្យនៅដាច់ដោយឡែកពីភាពសម្បូរសប្បាយ។ នេះជាបរិបទសេដ្ឋកិច្ច ! ឯបរិបទសង្គមវិញ ប្រជាពលរដ្ឋបារាំងសម័យនោះ មួយភាគបីជាក្មេង ! ចំនួនសិស្សនិស្សិតកើនឡើង (១៤ម៉ឺននាក់នៅឆ្នាំ១៩៥៤ ៥០ម៉ឺននាក់នៅឆ្នាំ១៩៦៨) ប៉ុន្តែរចនាសម្ព័ន្ធមហាវិទ្យាល័យសាកលវិទ្យាល័យនៅដដែល ជាហេតុធ្វើក្រុមអ្នកឆ្វេងនិយមជ្រុលឆ្លៀតឱកាស បង្ហាញភាពមិនសប្បាយចិត្ត។ ឯភាពក្រីក្រ សង្កាត់តោកតាកមានកើតនៅជាប់របងសាលា។
និស្សិតបារាំង មិនចូលចិត្តនយោបាយបែបចក្រពត្តិរបស់អាមេរិក ដែលទៅធ្វើសង្គ្រាមនៅវៀតណាមទែ។ បរិបទនយោបាយនេះប្រៀបដូចជាថ្នាំប៉ូវ ប្រែក្លាយភាពមិនសប្បាយចិត្តទៅជាកំហឹង និងរីករាលយ៉ាងលឿន ទៅជាជម្លោះនិន្នាការនយោបាយ នៅពេលឃើញសកម្មជននិស្សិតអ្នកប្រឆាំងនឹងសង្គ្រាមអាមេរិកនៅវៀតណាមម្នាក់ត្រូវបានចាប់ខ្លួននៅកណ្តាលទីក្រុងប៉ារីស។
ដូចយកសាំងទៅចាក់លើភ្លើង និស្សិតនៅសាកលវិទ្យាល័យ Nanterre ភាគខាងជើងក្រុងប៉ារីស បាននាំគ្នាកាន់កាប់សាលរដ្ឋបាលសាលា នៅថ្ងៃទី២២មីនា ១៩៦៨ ហើយប្រកាសបង្កើតចលនាមួយមានឈ្មោះ២២មីនា។ នៅថ្ងៃទី ២ឧសភា ទិវាប្រឆាំងនឹងចក្រពត្តិនិយមបានប្រារព្ធធ្វើនៅសាកលវិទ្យាល័យណង់ទែរ ក្រុមអ្នកស្តាំនិយមសម្លុតធ្វើការវាយប្រហារ សាកលវិទ្យាធិការព្រួយក៏បិទមហាវិទ្យាល័យ។ ចលនានិស្សិតថ្ងៃទី ២២មីនា ដែលគេបណ្តេញចេញពីសាកលវិទ្យាល័យណង់ទែរ បានមកប្រមូលផ្តុំគ្នានៅសាកលវិទ្យាសកប៊ូន កណ្តាលក្រុងប៉ារីស។ ប៉ុន្តែបើទោះបីជាប៉ូលិសបានធ្វើការបង្ក្រាបយ៉ាងខ្លាំង (៩៤៥នាក់របួស និស្សិត៤០០នាក់ត្រូវចាប់ខ្លួន)ក៏ក្រុមនិស្សិតមិនចុះញ៉ម។ ចលនាបាតុកម្មនិស្សិតបានរាលដាល ទៅដល់តាមខេត្ត និងនាំគ្នាដង្ហែក្បួនបាតុកម្មតាមថ្នល់ និងការប៉ះទង្គិចជាមួយប៉ូលិសជារៀងរាល់ថ្ងៃ។
ប៉ុន្តែនៅថ្ងៃទី ១៣ឧសភា ដោយមានការចូលរួមពីសហជីពកម្មករ អ្នករដ្ឋការ អ្នករដ្ឋបាល បាតុកម្មនិស្សិតបានក្លាយជាបាតុកម្មទូទៅ និងប្រទេសបារាំងទាំងមូលត្រូវជាប់គាំង លែងមានសកម្មភាព គ្មានរថភ្លើងក្រោមដី គ្មានការប្រមូលសម្រាម គ្មានចែកចាយសបុត្រ គ្មានកាសែត គ្មានការផ្សាយវិទ្យុឬទូរទស្សន៍ជាតិទេ មានតែវិទ្យុRTLនិងទូរទស្សន៍ Europe 1 ដែលនៅបន្តផ្តល់ព័ត៌មាន។ សម្រែកជ័យឃោស បែបបដិវត្ត សម្រែកទាមទារឱ្យបើកចំហសេរីភាពនៃទំនៀមទម្លាប់ចាស់ ... ការបញ្ចេញមតិ ជជែកវែកញែក ប្រជុំសភាប្រជាជន ប្រព្រឹត្តទៅតាមថ្នល់ តាមក្រុមហ៊ុន រោងល្ខោន និងសាកលវិទ្យាល័យ។ ចំនួនបាតុករបានឡើងពីរាប់ពាន់នាក់ ទៅដល់២លាននាក់ និងឡើងដល់៨ទៅ១០លាននាក់ នៅថ្ងៃទី ២០ឧសភា។
ជីវិតមនុស្សបួននាក់ ត្រូវបានបាត់បង់ នៅបាតុកម្មទូទៅនេះ។ គេត្រូវរង់ចាំដល់ថ្ងៃទី ១៩ឧសភា ពេលប្រធានាធិបតី De Gaulle ត្រលប់មកពីបំពេញទស្សនកិច្ចនៅរ៉ូម៉ានីវិញ ទើបមានការប្រកាសពីរដ្ឋាភិបាលព្រមធ្វើកំណែទម្រង់។ រដ្ឋាភិបាលបើកការចរចាជាមួយក្រុមសហជីព និងចុះកិច្ចព្រមព្រៀងនៅថ្ងៃទី ២៧ឧសភា ៖ ដំឡើងប្រាក់ខែអប្បបរិមា៣៥% និង១០% សម្រាប់ប្រាក់ខែផ្សេងទៀត កាត់បន្ថយពេលម៉ោងធ្វើការកម្មករ ព្រមទាំងធ្វើកំណែទម្រង់សង្គមសំខាន់ៗជាច្រើន ទៅតាមអ្វីដែលបាតុករចង់បាន។
បីថ្ងៃបន្ទាប់ ប្រធានាធិបតី De Gaulle ប្រកាសរំលាយសភា។ ការបោះឆ្នោតសភា បានរៀបចំឡើងនៅថ្ងៃទី ៣០មិថុនា។ គណបក្សស្តាំនិយមរបស់លោក ដឺហ្គោល ជាអ្នកឈ្នះ និងមានអាសនៈភាគច្រើនដាច់ខាតនៅក្នុងសភា។
ចលនាបាតុកម្មនិស្សិត សហជីពកម្មករ ខែឧសភា៦៨ ដែលជាចលនាបាតុកម្មសង្គមដ៏ធំក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្របារាំងប្រចាំ សតវត្សរ៍ទី ២០ បានបិទបញ្ឈប់ជាមួយនឹងការពង្រឹងរបបសាធារណរដ្ឋ ជាមួយនឹងការបើកចំហវប្បធម៌នៃការចរចាសង្គម ការផ្តល់តម្លៃដល់បុគ្គល ដល់គំនិតផ្តួចផ្តើមថ្មី ដល់សេរីភាពផ្លូវភេទ ... និងជាដំណាក់កាលដ៏សំខាន់នៃការយល់ដឹងអំពីសាកលភាវូបនីកម្ម របស់សង្គមជឿនលឿន៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ