៣០ឆ្នាំក្រោយការរលំជញ្ជាំងប៊ែរឡាំង អត្តសញ្ញាណអាល្លឺម៉ង់នៅតែប្រេះស្រាំ
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៧:៤២
៩ វិច្ឆិកា ១៩៨៩- ៩ វិច្ឆិកា ២០១៩ ថ្ងៃនេះជាគម្រប់៣០ឆ្នាំគត់នៃការរលំជញ្ជាំងប៊ែរឡាំង។ អាល្លឺម៉ង់បានរៀបចំពិធីរំលឹកខួប ក្នុងបរិយាកាសដ៏អាប់អួរ និងក្នុងបរិបទនៃភាពប្រេះឆាផ្ទៃក្នុង។ ប្រេះឆាទាំងក្នុងរង្វង់នៃក្រុមសម្ព័ន្ធមិត្តអន្តរជាតិកាលពីសម័យសង្ក្រាមត្រជាក់ផង និងក្នុងផ្ទៃប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ខ្លួនឯងផង។ តើ៣០ឆ្នាំក្រោយការរលំជញ្ជាំង មរតកនៃការបង្រួបបង្រួមជាតិ នៅតែបន្តពុះច្រៀកអត្តសញ្ញាណអាល្លឺម៉ង់ និងពិភពលោកយ៉ាងណា ?!
អាល្លឺម៉ង់បានរៀបចំពិធីរំលឹកខួប ក្នុងបរិយាកាសដ៏អាប់អួរ និងមិនហ៊ឹកហ៊ាក់សោះ។ គ្មានមេដឹកនាំប្រទេសធំៗ និងក្រុមមហាអំណាចបួនប្រទេសដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តនិងភាគីពាក់ព័ន្ធនឹងសង្គ្រាមលោក មកចូលរួមក្នុងកម្មវិធីនាថ្ងៃសៅរ៍នេះឡើយ។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសអាមេរិក លោក Mike Pompeo បានអញ្ជើញមកបំពេញទស្សនកិច្ចពីរថ្ងៃនៅអាល្លឺម៉ង់ តែបានចាកចេញត្រលប់ទៅសហរដ្ឋអាមេរិកវិញ តាំងពីល្ងាចថ្ងៃសុក្រម្សិលមិញ ដោយមិនរង់ចាំចូលរួមប្រារព្វពិធីរំលឹកខួប៣០ឆ្នាំជាផ្លូវការទេ។ ចំណែកប្រធានាធិបតីបារាំង លោក អេម៉ាណុយអែល ម៉ាក្រុងវិញ ចាំទាល់តែល្ងាចថ្ងៃអាទិត្យស្អែកទើបមកចូលរួមទទួលទានអាហារពេលល្ងាចជុំគ្នាជាមួយប្រមុខរដ្ឋនិងលោកស្រីប្រមុខរដ្ឋាភិបាលអាល្លឺម៉ង់។
សម្រាប់ថ្ងៃសៅរ៍នេះ ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលអាល្លឺម៉ង់ លោកស្រី មែរកិល បានចាប់បើកកម្មវិធីនៅព្រឹក ជាមួយនឹងការថ្លែងសុន្ទរកថាពីវិហារផ្សះផ្សា សង់តាមបណ្តោយស្នាមជញ្ជាំងប៊ែរឡាំងចាស់ នៅចំពោះមុខ ប្រមុខដឹកនាំប្រទេស ឆែក និងហុងគ្រី...។ លោកស្រីបានថ្លែងអំណរគុណប្រទេសនៅអឺរ៉ុបកណ្តាល រាប់តាំងប៉ូឡូញ ស្លូវាគី ដែល បានចូលរួមចំណែករៀបជើងព្រួល ធ្វើបដិវត្តផ្តួលជញ្ជាំងបានដោយសន្តិវិធី។ លោកប្រមុខរដ្ឋអាល្លឺម៉ង់ ដែលយល់អំពីស្ថានភាពអាប់អួរនយោបាយក្នុងប្រទេស នឹងថ្លែងជាសាធារណៈទៅកាន់ហ្វូងមហាជន នៅពេលល្ងាច ពីក្លោងទ្វារ Branderbourg មុននឹងមានការប្រគុំតន្ត្រី ប្រជាពលរដ្ឋជួបជុំរីករាយរហូតដល់យប់ជ្រៅ ...
វិសមភាពរវាងអាល្លឺម៉ង់ខាងលិចនិងខាងកើត ៣០ឆ្នាំក្រោយជញ្ជាំងរលំ
ការរលំជញ្ជាំងប៊ែរឡាំងនៅយប់ថ្ងៃទី ៩ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៨៩ ជាបដិវត្តដែលមានរូបភាពប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏ល្អប្រណិត ផ្តួលជញ្ជាំងហើយ ប្រជាពលរដ្ឋអាល្លឺម៉ង់ស្រវាអោបគ្នា ចាប់ដៃគ្នាប្រកបដោយក្តីសង្ឃឹម និងសុភមង្គល គ្មានអ្វីប្រៀបបានទេ !
ប៉ុន្តែ៣០ឆ្នាំក្រោយ ភាពប្រេះស្រាំនយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ច មិនបានរលុបស្នាម រលាយជាសាច់មួយទេ ដូចក្តីស្រមៃក្នុងថ្ងៃ៩វិច្ឆិកា១៩៨៩ឡើយ។ អាល្លឺម៉ង់ខាងកើត និងខាងលិច ជួនពេលខ្លះ នៅតែពិបាកយល់ចិត្តគ្នា។ ថ្វីបើការដួលរលំជញ្ជាំង បង្រួបបង្រួមប្រទេសវិញ បានស្តារសេដ្ឋកិច្ចអាល្លឺម៉ង់ខាងកើត កាត់បន្ថយអត្រាអ្នកអត់ការងារធ្វើ ឱ្យធ្លាក់មកនៅទាប មែន (១៨,៧% កាលពីឆ្នាំ២០០៥ មកនៅត្រឹម៦,៦%) តែជាកំរិតខ្ពស់ជាងអាល្លឺម៉ង់ខាងលិច (៤,៧%)ដដែល។
សម្រាប់ពេលនេះ បើតាមការស្ទង់ ដែលមានរៀបចំធ្វើជារៀងរាល់ឆ្នាំ តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩០មក មានពលរដ្ឋអាល្លឺម៉ង់ខាងកើតមិនដល់៤០%ទេ ដែលចាត់ទុកការបង្រួបបង្រួមប្រទេសថាមានជោគជ័យ និងមិនដល់២០%ផង សម្រាប់យុវវ័យជំនាន់ក្រោយអាយុក្រោម៤០ឆ្នាំ និងមានមិនដល់ពាក់កណ្តាលទេ ដែលពេញចិត្តដំណើរការលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
ក្រៅពីបញ្ហាអត់ការងារ អាល្លឺម៉ង់ខាងកើតនិងខាងលិច មានគម្លាតគ្នាខ្លាំងលើបញ្ហាមួយចំនួន ដែលមិនអាចលុបបំបាត់បានទៅតាមពេលវេលា និងដែលធ្វើឱ្យពលរដ្ឋខាងកើតអត់មិនព្រួយបារម្ភមិនបាន នោះគឺ វិសមភាពប្រាក់បៀវត្សរ៍ ខាងកើតមានប្រាក់ខែទាបជាមធ្យម១៥%ពីខាងអ្នកខាងលិច។ ឧទាហរណ៍ សំខាន់មួយទៀត គឺ ២៩ឆ្នាំក្រោយការបង្រួបបង្រួម មានក្រុមហ៊ុនតែចំនួន៣៧ប៉ុណ្ណោះ ក្នុងចំណោមក្រុមហ៊ុនយក្សធំៗរបស់ប្រទេស មានទីស្នាក់ការនៅអាល្លឺម៉ង់ខាងកើត។ លោកស្រី មែរកិល មានកំណើតនៅអាល្លឺម៉ង់ខាងកើត បានក្លាយជាប្រមុខរដ្ឋាភិបាលដឹកនាំ ប្រទេស ជាករណីលើកលែង តែជាទូទៅ វិសមភាពក្នុងតួនាទី កាន់អំណាចប្រទេស មានគម្លាតខ្លាំងមែនទែន។ អាល្លឺម៉ង់ខាងកើត មានប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ១៧% នៃប្រជាជនសរុប តែពួកគេមានតំណាងក្នុងក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋបាល កំពូលប្រមាណតែ៣% និង២%នៅក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការ និងគ្មានម្នាក់សោះជានាយកសាកលវិទ្យាល័យ។
គម្លាត និងវិសមភាពដែលបានធ្វើឱ្យពលរដ្ឋអាល្លឺម៉ង់ខាងកើតមានអារម្មណ៍ថា ខ្លួនជាពលរដ្ឋស្រទាប់ក្រោម។ និន្នាការជាតិនិយម គំនិតស្អប់ប្រឆាំងនឹងក្រុមជាន់ខ្ពស់ ប្រឆាំងនឹងប្រព័ន្ធដឹកនាំបានផុសផុសឡើង ... តែលោកស្រីប្រមុខរដ្ឋាភិបាល បានទទួលស្គាល់ថា ការបង្រួបបង្រួមប្រទេសមួយ ត្រូវការពេលវេលាយូរ ដល់កន្លះសតវត្សរ៍ ឬច្រើនជាងនេះទៀតទើបអាចបន្ស៊ីបញ្ចប់បានយ៉ាងត្រឹមត្រូវ។
ក្រុមសម្ព័ន្ធមិត្តក៏ ប្រេះឆា
ក្រុមសម្ព័ន្ធមិត្តបួនប្រទេស បារាំង អង់គ្លេស សហរដ្ឋអាមេរិក និងរុស្ស៊ី ក្នុងសម័យសង្គ្រាមលោក កំពុងប្រេះឆា ដាក់គ្នាជាងពេលណាៗទាំងអស់ និងបានយកពេលវេលា នៃការប្រារព្ធខួបរលំជញ្ជាំង បញ្ចប់សង្គ្រាមត្រជាក់ ដែលធ្លាប់ជាពន្លកនៃក្តីសង្ឃឹមថាពិភពលោកបានស្គាល់ភាពធូរស្បើយនោះមកធ្វើជាវេទិកាតតាំងសំដី និងទស្សនៈនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចគ្នាទៅវិញ។ តាំងពីពីរបីថ្ងៃមកនេះ ក្រុមមហាអំណាចថែមទាំងបានដំឡើងសំឡេងដាក់គ្នាទៀត។
លោកម៉ាក្រុង បានបណ្តុះបង្អាប់អវត្តមានរបស់អាមេរិក ក្នុងចំណាត់ការគ្រប់គ្រងអង្គការអូតង់។ លោកស្រី មែរកិល ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលអាល្លឺម៉ង់ដែលធ្លាប់តែជិតស្និទ្ធកាន់ដៃគ្នាជាមួយបារាំង បានអះអាងមិនគ្មានទស្សនៈដូចបារាំងទេ។
សហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប បានបន្ថែមការរិះគន់មួយ ធ្វើឱ្យថ្ងៃខួបកាន់តែស្រអាប់ថែមទៀត។ ប្រមុខការទូតអាមេរិកបានបរិហារ រុស្ស៊ីដែលដឹកនាំដោយអតីតភ្នាក់ងារចារកិច្ចKGB និងចិនកុម្មុយនិស្ត ថាជាអ្នកពាំនាំទស្សនៈវិស័យផ្តាច់ការថ្មី។ លោកយល់ថា អាមេរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្តគួរតែការពារឱ្យបាននូវអ្វីដែលដណ្តើមបានកាលពីឆ្នាំ១៩៨៩។ ហេតុដូច្នេះហើយបានជាអាមេរិកថែមទាំងប្រកាសព្រមាន និងប្រឆាំងគម្រោងសាងសង់បំពង់បង្ហូរប្រេងខាងលើក គាំទ្រដោយអាល្លឺម៉ង់ថា អឺរ៉ុបកំពុងរំពឹងលើជំនោររបស់រុស្ស៊ី។ លោកស្រីប្រមុខសហភាពអឺរ៉ុបថ្មី ក៏បានចោទរុស្ស៊ីថាកំពុងរុញព្រំដែនអឺរ៉ុបតាមរយៈអំពើហិង្សា និងចាំតែឆក់យកឱកាសនៅពេលណាអាមេរិកដកចេញ។ តាមរយៈស្ថានការណ៍បែបនេះ លោកស្រីប្រធានគណៈកម្មការអឺរ៉ុបដែលនឹងចូលកាន់តំណែងចាប់ពីថ្ងៃទី ១ធ្នូ ២០១៩ទៅយល់ថា ក្តីសង្ឃឹមថានឹងឃើញចិនខិតមកគំរូសេរីនិយមដូចលោកខាងលិច ពិតជាមិនអាចសម្រេចទៅបានឡើយ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ