អានតួអត្ថបទ
ភូមិសាស្រ្តនយោបាយ

ប្រវត្តិ​នៃ​ការ​កសាង​សហភាពអឺរ៉ុប​ (ភាគទី២)​

ចុះផ្សាយ​នៅ​ថ្ងៃ៖

ថ្ងៃ​នេះ Jean-François TAIN សូម​បន្ត​និយាយ​រៀបរាប់​អំពី​ប្រវត្តិ​នៃ​ការ​កសាង​ឡើង​នូវ​អ្វី​ដែល​សព្វ​ ថ្ងៃ​នេះ​គេ​ហៅ​ថា​សហភាពអឺរ៉ុប។ កាលពី​សប្តាហ៍​មុន Jean-François បាន​លើក​ឡើង​ថា តាំងពី​ដើមដំបូង​នៃ​ការ​កសាង​អឺរ៉ុប​រួម​មក​ម៉្លេះ មាន​ការ​ប្រឆាំង​គ្នា​រវាង​បណ្តា​ប្រទេស​ដែល​ចង់​បាន​ត្រឹម​អឺរ៉ុប​ សមាគម ប្រជាជាតិ Europe des Nations និង​បណ្តា​ប្រទេស​ដែល​ចង់​បាន​អឺរ៉ុប​សហព័ន្ធន៍ Europe fédérale។

ឆ្នាំ ១៩៥៨ ​លោក de ​Gaulle​ ត្រឡប់​​មក​​កាន់​​អំណាច​វិញ​​នៅ​​​ប្រទេស​​បារាំង​​​​ជា​ហេតុ​​​ធ្វើ​ឲ្យ​​​ការ​​កសាង​​អឹរ៉ុប​​នៅ​គាំង​ដំណើរ​​មួយ​​កន្លែង​​
ឆ្នាំ ១៩៥៨ ​លោក de ​Gaulle​ ត្រឡប់​​មក​​កាន់​​អំណាច​វិញ​​នៅ​​​ប្រទេស​​បារាំង​​​​ជា​ហេតុ​​​ធ្វើ​ឲ្យ​​​ការ​​កសាង​​អឹរ៉ុប​​នៅ​គាំង​ដំណើរ​​មួយ​​កន្លែង​​
ផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម

ជាមួយ​នឹង​ការ​បង្កើត​ឡើង​នៃ​សហគមន៍​សេដ្ឋកិច្ច​អឺរ៉ុប​CEE នៅ​ឆ្នាំ​១៩៥៧ ​​អឺរ៉ុប​​នយោបាយ​ហាក់​ដូច​ជា​ស្លាប់ កប់​ចោល​និង​គ្រប​បាត់​ដោយ​អឺរ៉ុប​សេដ្ឋកិច្ច។ គឺ​ជា​ជ័យ​ជំនះ​​នៃ​ចក្ខុនិមិត្ត​អឺរ៉ុប​សមាគមប្រជាជាតិ​ (Europe des Nations) ទៅ​លើ​​ចក្ខុនិមិត្ត​អឺរ៉ុប​សហព័ន្ធន៍ (Europe fédérale) ។

ពី ​ឆ្នាំ​១៩៥៧ ដល់​ឆ្នាំ​១៩៦៩ ក្នុង​រយៈ​ពេល​១២​ឆ្នាំ អឺរ៉ុប​​រួម​គ្នា​នៅ​លើ​តែ​វិស័យ​សេដ្ឋកិច្ច​នេះ​​បោះ​ជំហាន​ទៅ​មុខ យ៉ាង​យឺត​ជា​ទី​បំផុត។ ពីព្រោះ ឧត្តមសេនីយ៍ de Gaulle ដែល​បាន​វិល​ត្រឡប់​មក​កាន់​អំណាច​វិញ​នៅ​ឆ្នាំ ​១៩៥៨ នៅ​ប្រទេស​បារាំង មិន​សូវ​រវល់​​ពី​ការ​កសាង​អឺរ៉ុប​ទេ គិត​តែ​ពី​ធ្វើ​ឲ្យ​ប្រទេស​បារាំង​ខ្លាំង ឯករាជ្យ​​និង​ក្លាយ​ជា​មហាអំណាច​បរមាណូ។

ក៏ប៉ុន្តែ ទន្ទឹម​នឹង​នេះ សហគមន៍CEE ក្លាយ​ជា​អង្គការ​សេដ្ឋកិច្ច​មួយ​មាំ ប្រកប​ដោយ​ឥទ្ធិពល​ខ្លាំង រហូត​ដល់​ជម្រុញ​ប្រទេស​អង់គ្លេស ឲ្យ​សុំ​ចូល​ជា​សមាជិក​នៅ​ឆ្នាំ ​១៩៦៨។

តែ ​ឧត្តមសេនីយ៍ ​de Gaulle មិន​ព្រម ពីព្រោះ​អង់គ្លេស​ស្និទ្ធ​នឹង​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ខ្លាំង​ពេក។

គេ​​ត្រូវ ​រង់ចាំ​ដល់​ឆ្នាំ ​១៩៦៩ ក្រោយ​ពេល​ដែល ​de Gaulle បាន​លា​​ចេញ​ពី​អំណាច ទើប​ឃើញ​ប្រទេស​បារាំង​យល់​ព្រម​ផ្តល់​សន្ទុះ​​ថ្មី​​ដល់​​អឺរ៉ុប​នយោបាយ។ គឺ​ជា​ការ​វិល​ត្រឡប់​មក​វិញ​នៃ​ចក្ខុនិមិត្ត​អឺរ៉ុប​សហព័ន្ធន៍ (Europe fédérale)។ នៅ​ក្នុង​ន័យ​នេះ ប្រទេស​​សមាជិក​ទាំង​៦​នៃ​សហគមន៍​សេដ្ឋកិច្ច​អឺរ៉ុប ​CEE ដែល​រួម​​ប្រជុំ​គ្នា​ក្នុង​ទីក្រុង ​La Haye ប្រទេស ​Hollande នៅ​ឆ្នាំ​១៩៦៩ ប្តេជ្ញា​ចិត្ត​សម្រេច​ឲ្យ​បាន​នូវ​គោលដៅ​​បី​​នា​អនាគតកាល។

ទីមួយ ​បង្កើត​រូបិយវត្ថុ​រួម​មួយ ទីពីរ ​ធ្វើការ​ចរចាដើម្បី​បើក​ផ្លូវ​ឲ្យ​ប្រទេស ​Anglais Danemark Irlande និង Norvège ចូល​ជា​សមាជិក​ និង​​ទី​បី ​រិះរក​មធ្យោបាយ​ដែល​នាំ​​ទៅ​​រក​​អឺរ៉ុប​នយោបាយ​ ឲ្យ​បាន​លឿន​រហ័ស។

ហេតុអ្វី ​​បាន​ជា​នៅ​ទី​បំផុត បារាំង​ព្រម​ឲ្យ​អង់គ្លេស​ចូល​ជា​សមាជិក​​របស់​សហគមន៍​សេដ្ឋកិច្ច​អឺរ៉ុប ​CEE?

បារាំង​ដឹង ដឹង​ជា​មុន​ថា អង់គ្លេស​ដែល​ស្និទ្ធ​នឹង​អាមេរិក និង​ដែល​​ប្រឆាំង​នឹង​ចក្ខុនិមិត្ត​អឺរ៉ុប​សហព័ន្ធន៍ ​ច្បាស់​​ជា​ខ្ទប់​នៅ​ថ្ងៃ​មុខ មិន​ឲ្យ​អឺរ៉ុប​នយោបាយ​​ រីក​លូតលាស់​ទៅ​មុខ​បាន។

តែ​បារាំង​​​អត់​ជម្រើស ពីព្រោះ​ប្រទេស​សមាជិក​អឺរ៉ុប​ដទៃ​ដាក់​សម្ពាធ​​មក​លើ​ខ្លួន​ខ្លាំង​ពេក ទាមទារ​ឲ្យ​ទីក្រុង ​Paris ដក ​Veto បើកទ្វារ​ឲ្យ​អង់គ្លេស​ចូល​មក​ក្នុង​សហគមន៍ CEE។

អ៊ីចឹង​ហើយ​​បាន​​ ជា​សហគមន៍​សេដ្ឋកិច្ច​អឺរ៉ុប​រីក​​ធំ ចាប់​ពី​ឆ្នាំ​១៩៧៣​ទៅ ដោយ​មាន​សមាជិក​បី​បន្ថែម នោះ​គឺ ​Anglais ​Irlande និង Danemark។ ប្រទេស ​Grèce ក្លាយ​ជា​សមាជិក នៅ​ឆ្នាំ​ ១៩៨១ Espagne និង Portugal នៅ​ឆ្នាំ ​១៩៨៦។ ទន្ទឹម​នឹង​នេះ នៅ​ឆ្នាំ ​១៩៧៩ សហគមន៍ CEE សម្រេច​ឲ្យ​រៀបចំ​បោះ​ឆ្នោត​​សភាអឺរ៉ុប​​ជា​សាកល​​ ជា​​លើក​ទី​មួយ​បង្អស់ និង​ឲ្យ​បង្កើត​ប្រព័ន្ធ​រូបិយវត្ថុ​រួម​មួយ ដែល​ជា​ប្រភព​ដើម​នៃ​ប្រាក់​អឺរ៉ូ ​សព្វថ្ងៃ។

នៅ​ឆ្នាំ ​១៩៨៦ សន្ធិសញ្ញា​​មួយ​​ថ្មី​ដែល​ភាសា​បារាំង​គេ​ហៅ​ថា Acte Unique គ្រោង​​លុប​បំបាត់​ចោល​ទាំង​ស្រុង ឧបសគ្គ​នៅ​សេស​សល់​ទាំង​ប៉ុន្មាន ដែល​បង្ក​ជា​បញ្ហា​​មិន​ឲ្យ​​ទីផ្សារ​​​រួម​តែ​មួយ​កើត​ចេញ​ជា​រូបរាង​បាន។

តែ ​អ្វី​ដែល​សំខាន់ គឺ​ការ​មូលមតិគ្នា​រវាង​បណ្តា​ប្រទេស​សមាជិក​ទាំងអស់ ថា​នឹង​ធ្វើ​ឲ្យ​សហគមន៍​សេដ្ឋកិច្ច​អឺរ៉ុប ក្លាយ​ទៅ​ជា​សហភាពអឺរ៉ុប នា​ពេល​ខាង​មុខ។ គោលដៅ នៃ​ឯកសារ Acte unique​នេះ គឺ​ធ្វើ​ឲ្យ​អឺរ៉ុប​រួម​ដើរ​តួនាទី​កាន់​តែ​សំខាន់ នៅ​លើ​ឆាក​អន្តរជាតិ ដើម្បី​ជួយ​សម្រួល​ឲ្យ​ពិភពលោក​មាន​តុល្យភាព​ភូមិសាស្រ្ត​នយោបាយ​ល្អ។

អ៊ីចឹង ​ហើយ​​បានជា​ចាប់​ពី​ឆ្នាំ ​១៩៨៦​មក បណ្តា​ប្រមុខរដ្ឋ និង​បណ្តា​ប្រមុខ​រដ្ឋាភិបាល​​សមាជិក​​អឺរ៉ុប​ទាំង​អស់ ចាប់​ផ្តើម​រួម​ប្រជុំ​គ្នា​ជា​ច្រើន​ដង ក្នុង​មួយ​ឆ្នាំៗ។ គឺ​ជា​ការ​ចាប់​កំណើត​ឡើង​នៃ ស្ថាប័ន​​ក្រុម​ប្រឹក្សា​អឺរ៉ុប (Le Conseil d’Europe ) ដែល​គេ​អាច​ចាត់​ទុក​ថា ជា​អំណាច​នីតិប្រតិបត្តិ​របស់​អឺរ៉ុប។ តាម​រយៈ​ស្ថាប័ន​ក្រុម​ប្រឹក្សា​អឺរ៉ុប បណ្តា​ប្រទេស​សមាជិក​ ត្រួត​ពិនិត្យ​និង​ក្តាប់​យ៉ាង​ជាប់​អភិក្រម​នៃ​ការ​បន្ត​កសាង​អឺរ៉ុប ឲ្យ​ក្លាយ​ទៅ​ដូច​អ្វី​ដែល​ពួក​គេ​ចង់​បាន ពោល​គឺ​ទុក​ឲ្យ​នៅ​ជា​អឺរ៉ុប​សមាគមប្រជាជាតិ​(Europe des Nations) សិន។

ក៏ ​ប៉ុន្តែ​ទន្ទឹម​ជាមួយ​គ្នា​នេះ វត្តមាន​នៃ​ស្ថាប័ន​សហភាពអឺរ៉ុប ដែល​ប្រជាពលរដ្ឋ​អឺរ៉ុប នៅ​តាម​ប្រទេស​សមាជិក​នីមួយៗ ជា​អ្នក​បោះឆ្នោត​តែងតាំង​ពួក​អ្នក​តំណាងរាស្រ្ត ជា​សញ្ញា​មួយ​ដែល​ស្តែង​ឲ្យ​ឃើញ​ថា អឺរ៉ុប​សហព័ន្ធន៍​ ក៏​កំពុង​បោះ​ជំហាន​ទៅ​មុខ​សន្សឹមៗ​ដែរ។ បាន​ន័យ​ថា ចាប់ពី​ឆ្នាំ ​១៩៧៩​ទៅ អឺរ៉ុប​រួម​មិនមែន​​ជា​អង្គការ​សេដ្ឋកិច្ច​មួយ​សុទ្ធសាធ ដូច​ពី​ពេល​មុន​ទៀត​ទេ។ ពី​អំណើះតទៅ អឺរ៉ុប​រួម ​មាន​លក្ខណៈ​នយោបាយ​កាន់​តែ​ច្បាស់​ឡើងៗ ជា​លំដាប់។

យ៉ាងណា​ក៏​ដោយ នៅ​ឆ្នាំ​ ១៩៨៩ អឺរ៉ុប​រួម​ដើរ​មក​ដល់​របត់​មួយ​ថ្មី។ ឆ្នាំ​ ១៩៨៩ ជា​ឆ្នាំ​ដែល​សេរីភាព​បោកបក់​ខ្លាំង​ទៅ​លើ​សហភាព​សូវៀត និង​ទៅ​លើ​បណ្តា​ប្រទេស រណប​សហភាពសូវៀត នៅ​អឺរ៉ុប​ខាង​កើត។ រដ្ឋអំណាច​នៅ​ Moscou បន្ត​អនុវត្ត​នយោបាយ​កែ​ទម្រង់ ​Perestroïka បក្ស​ប្រឆាំង​ឈ្នះ​ឆ្នោត​នៅ ​Pologne Hongrie បើក​ច្រក​ព្រំដែន​នៅ​ខាង​លិច​ប្រទេស។

តែ​ហេតុការណ៍​សំខាន់ គឺ​ការដួល​រលំ​នៃ​ជញ្ជាំង ​Berlin។ ជញ្ជាំង​Berlin ​រលំ សង្គ្រាម​ត្រជាក់​ត្រូវ​ចប់ មនោគមវិជ្ជា​កុម្មុយនិស្ត​រលាយ​ សហភាពសូវៀត ចាប់​ផ្តើម​ត្រដរ​ខ្យល់។

ព្រឹត្តិការណ៍​​លោតប្លោះ​លឿន​រហ័ស​ទាំង​នេះ បង្ក​ជា​បញ្ហា​ដល់​ការ​កសាង​អឺរ៉ុប។ ជញ្ជាំង ​Berlin ​រលំ បាន​ន័យ​ថា មិនយូរមិន​ឆាប់​ អាល្លឺម៉ង់​ខាងលិច​និង​អាល្លឺម៉ង់​ខាង​កើត ត្រូវ​តែ​រួបរួម​គ្នា​ជា​ប្រទេស​តែ​មួយ​វិញ។ ប្រធានាធិបតី​បារាំង​ François Mitterrand យល់​ដឹង​ភ្លាម​ថា ប្រទេស​អាល្លឺម៉ង់​តែ​មួយ ធំ​ជាង​មុន និង​ខ្លាំង​ជាង​មុន អាច​ធ្វើ​ឲ្យ​អឺរ៉ុប​រួម​​បាត់បង់​តុល្យភាព និង​អាច​ធ្វើ​ឲ្យ​ការកសាង​អឺរ៉ុប​គាំង​ដំណើរ នៅ​មួយ​កន្លែង។

នៅ​ ក្នុង​បរិបទ​នេះ បារាំង​និង​អាល្លឺម៉ង់​យល់​ឃើញ​ថា មាន​តែ​ការ​​បង្កើន​ល្បឿន​សមាហរ័ណកម្ម​​នយោបាយ​​ទេ ដែល​អាច​ជួយ​ស្រោចស្រង់​អឺរ៉ុប​រួម​ឲ្យ​រួច​ពី​គ្រោះថ្នាក់​បាន។ គឺ​ចាប់​ពី​ឆ្នាំ ​១៩៨៩​នោះ​ហើយ ដែល​ថ្នាក់​ដឹកនាំ​អឺរ៉ុប ផ្តើម​គិតគូរ​​អំពី​​ការ​បង្កើត​ប្រាក់​អឺរ៉ូ​រួម​មួយ។ គំនិត​នេះ​ក្លាយ​ចេញ​ជា​រូបរាង តាម​រយៈ​សន្ធិ​សញ្ញា​ ​Maastricht នៅ​ឆ្នាំ​១៩៩២ ។ គឺ​ជា​សន្ធិសញ្ញា​ដែល​ចែង​ពី​សហភាព​អឺរ៉ុប​​ក្នុង​នាម​ជា​អឺរ៉ុប​រួម​នយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច​ និង​ រូបិយវត្ថុ៕

ព្រឹត្តិបត្រ​ព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រ​ព័ត៌មាន​ប្រចាំថ្ងៃ​នឹង​អាច​ឲ្យ​លោក​អ្នក​ទទួល​បាន​នូវ​ព័ត៌មាន​សំខាន់ៗ​ប្រចាំថ្ងៃ​ក្នុង​អ៊ីមែល​របស់​លោក​អ្នក​ផ្ទាល់៖

តាមដានព័ត៌មានកម្ពុជានិងអន្តរជាតិដោយទាញយកកម្មវិធីទូរស័ព្ទដៃ RFI

មើលវគ្គផ្សេងទៀត
រកមិនឃើញអត្ថបទដែលស្វែងរកទេ

មិនមាន​អត្ថបទ​ដែលអ្នកព្យាយាមចូលមើលទេ