ហេតុអ្វីបានជាអៀរ៉ង់ឡើងដៃនិងចង់ក្លាយជាមហាអំណាចនុយក្លេអ៊ែរ
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៥:៥០
ថ្ងៃនេះ Jean-François TAIN សូមបន្តលើកឡើងពីភូមិសាស្ត្រនយោបាយនៃភូមិភាគដើមបូព៌ា ដោយសូមលើកឡើងអំពីវិបត្តិនុយក្លេអ៊ែរអៀរ៉ង់។
ប្រទេសអៀរ៉ង់ចាប់ផ្តើមឡើងដៃនិងមានមហិទ្ធិឫទ្ធិនៅក្នុងភូមិភាគដើមបូព៌ា ចាប់ពីឆ្នាំ២០០៣មក គឺក្រោយពេលដែលអាមេរិកបានរំលំរបបតាលីបង់ក្នុងឆ្នាំ២០០១ នៅអាហ្វហ្កានីស្តង់ និងរបបSaddam Hussein នៅអៀរ៉ាក់ក្នុងឆ្នាំ២០០៣។ ការដែលអាមេរិកបានផ្តួលរំលំរបបតាលីបង់និងរបបSaddam Husseinដែលជាសត្រូវសួពូជរបស់អៀរ៉ង់ បានធ្វើឲ្យសាធារណរដ្ឋអ៊ីស្លាមមួយនេះ ក្លាយជាស្វ័យប្រវត្តិ ទៅជាប្រទេសខ្លាំងមួយនៅក្នុងតំបន់។
ការពិត នៅថ្ងៃទី២៩មករាឆ្នាំ២០០២ នៅពេលដែលប្រធានាធិបតីអាមេរិកាំងBush បានផ្តើមនិយាយពីបក្សសម្ព័ន្ធនៃសុភាវៈអាក្រក់ អៀរ៉ង់ក៏ជាផ្ទាំងCible របស់សហរដ្ឋអាមេរិកដែរ។ កាលនោះ លោកBush បានចាត់ទុកប្រទេសចំនួនបីថាជា តំណាងនៃសុភាវៈអាក្រក់ នោះគឺអៀរ៉ាក់ អៀរ៉ង់ និងកូរ៉េខាងជើង។
ក្រោយពីកងទ័ពអាមេរិកាំងបានចូលកាន់កាប់អាហ្វហ្កានីស្តង់និងអៀរ៉ាក់ហើយ ប្រទេសអៀរ៉ង់បានបន្ទន់គោលជំហរ នៅចំពោះមុខសហរដ្ឋអាមេរិក និងបានទាំងស្នើអាមេរិកឲ្យបើកកិច្ចចរចាជាកញ្ចប់តែមួយទៀតផង ចរចាដើម្បីកំចាត់អាវុធប្រល័យលោក ដើម្បីទប់ទល់នឹងភេរវកម្ម និងដើម្បីសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ច។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ អៀរ៉ង់ក៏ថែមទាំងបានយល់ព្រមជួយអាមេរិកនិងបណ្តាប្រទេសអារ៉ាប់ ក្នុងការស្វែងរកសន្តិភាព សម្រាប់ភូមិភាគដើមបូព៌ាទៀតផង។ ក៏ប៉ុន្តែ អាមេរិកមិនព្រមទទួលសំណើនេះរបស់អៀរ៉ង់ ពីព្រោះ កាលណោះ រដ្ឋការលោកBushក៏ប្រហែលជាមានបំណងចង់រំលំរបបអៀរ៉ង់ដែរ។
តាំងពីពេលនោះមក និយាយឲ្យចំ គឺតាំងពីខែឧសភាឆ្នាំ២០០៣មក អៀរ៉ង់បានបង្កើតកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរឡើង ដោយអះអាងថា ខ្លួនចង់ផលិតថាមពលនុយក្លេអ៊ែរ ដើម្បីត្រៀមប្រឈមមុខនឹងកង្វះថាមពល នាអនាគតខាងមុខ គឺនៅពេលណាដែលប្រេងកាតនៅក្នុងពិភពលោកនឹងត្រូវអស់។
ក៏ប៉ុន្តែ បស្ចិមលោក ជាពិសេសសហរដ្ឋអាមេរិកមិនព្រម ពីព្រោះបណ្តាប្រទេសទាំងនេះបារម្ភខ្លាចអៀរ៉ង់ប្រើបា្រស់សារជាតិUraniumចម្រើនធាតុ ដើម្បីផលិតគ្រាប់បែកបរមាណូ។
សួរថា តើអៀរ៉ង់មានមហិច្ឆតាបង្កើតអាវុធនុយក្លេអ៊ែរមែនដែរឬទេ?
ចម្លើយ គឺពិតប្រាកដមែន។ មានមូលហេតុបីយ៉ាងតិច ដែលជម្រុញឲ្យអៀរ៉ង់ចង់បង្កើតគ្រាប់បែកបរមាណូ។ ម្យ៉ាង នៅក្នុងទសវត្សរ៍ទី៨០ កាលសម័យសង្គ្រាមរវាងអៀរ៉ង់និងអៀរ៉ាក់ កងទ័ពរបស់Saddam Hussein បានប្រើអាវុធគីមីប្រល័យជនជាតិKurdes នៅក្នុងតំបន់Halabja ជាហេតុបានធ្វើឲ្យប្រជាជននិងថ្នាក់ដឹកនាំអៀរ៉ង់សម័យនោះ ភ័យខ្លាចមែនទែន ភ័យក្រែងSaddam Hussein ប្រើអាវុធប្រល័យលោកប្រឆាំងនឹងប្រទេសអៀរ៉ង់។
ម្យ៉ាងទៀត វត្តមាននៃកងទ័ពអាមេរិកាំង ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននៅអាហ្វហ្កានីស្តង់និងនៅអៀរ៉ាក់ ធ្វើឲ្យអៀរ៉ង់បារម្ភ ហើយថ្នាក់ដឹកនាំអៀរ៉ង់នៅតែបន្តភ័យខ្លាចអាមេរិកមករំលំ អំណាចរបស់ពួកគេ។ មានមូលហេតុមួយទៀត ដែលជម្រុញអៀរ៉ង់ឲ្យបង្កើតអាវុធនុយក្លេអ៊ែដែរ នោះគឺប្រទេសជិតខាងរបស់ខ្លួន ដូចជាប៉ាគីស្តង់ដែលមិនមែនជាមិត្រពិតប្រាកដ និងអ៊ីស្រាអែលដែលជាសត្រូវសួពូជ សុទ្ធតែជាមហាអំណាចបរមាណូ។
*
រហូតមកដល់ឆ្នាំ២០០៩ គឺមកទល់ពេលដែលលោកBarak Obamaឡើងគ្រប់គ្រងសហរដ្ឋអាមេរិក វិបត្តិនុយក្លេអ៊ែរអៀរ៉ង់ ប្រៀបបានដូចជារឿងល្ខោនសោកនាដកម្មមួយ
ដែលមានតួឯកពីរ គឺអៀរ៉ង់និងសហរដ្ឋអាមេរិក ព្រមទាំងតួរងជាច្រើន រួមមានជាអាទិ៍សហភាពអឺរ៉ុប រុស្ស៊ី ចិន និងអ៊ីស្រាអែល។ ល្ខោនសោកនាដកម្មនេះប្រព្រឹត្តទៅនៅប្រទេសអៀរ៉ង់ នៅទីភ្នាក់ងារថាមពលបរមាណូអន្តរជាតិ AIEA និងនៅអង្គការសហប្រជាជាតិ។
គឺជាល្ខោនសោកនាដកម្ម ពីព្រោះបណ្តាប្រទេសមហាអំណាចមិនចុះសម្រុងគ្នា ក្នុងការប្រកាន់គោលជំហរនយោបាយតែមួយ នៅចំពោះមុខអៀរ៉ង់ ជាហេតុធ្វើឲ្យអៀរ៉ង់ឡើងដៃ
និងចំណេញពេលក្នុងការលួចបន្តសកម្មភាពនុយក្លេអ៊ែរតទៅទៀត។
មានជាបឋម សហរដ្ឋអាមេរិករបស់លោកBush ដែលចង់ប្រើធម៌ក្តៅប្រដៅអៀរ៉ង់ ក៏ប៉ុន្តែមិនដាច់ចិត្តធ្វើ ពីព្រោះកងទ័ពអាមេរិកាំងជាប់ផុងជើង រើខ្លួនចេញមិនរួចពីសង្គ្រាមនៅ
អាហ្វហ្កានិស្តង់និងនៅអៀរ៉ាក់។
បន្ទាប់មក មានសហភាពអឺរ៉ុប អ្នកពូកែអនុវត្តការទូតត្រជាក់។ បារាំង អង់គ្លេស និង អាល្លឺម៉ង់ បានចរចាអស់រយៈពេលបីឆ្នាំជាមួយអៀរ៉ង់ ពីឆ្នាំ២០០៣ដល់ឆ្នាំ២០០៦ តែមិនបានផលអ្វីទេ។
បន្ទាប់មកទៀត មានរុស្សីនិងចិន ដែលមិនព្រមឲ្យដាក់ទណ្ឌកម្មទៅលើអៀរ៉ង់។
ម៉្លោះហើយបានជាមកទល់ឆ្នាំ២០០៩ អង្គការសហប្រជាជាតិ មិនអាចធ្វើអ្វីបានទេ ដើម្បីប្រឆាំងនឹងអៀរ៉ង់។
មកទល់ពេលថ្មីៗនេះ សហគមន៍អន្តរជាតិបារម្ភខ្លាចតែម្យ៉ាងគត់ នោះគឺប្រតិកម្មរបស់អ៊ីស្រាអែល ពីព្រោះអ៊ីស្រាអែលមិនដែលរារែកនឹងធ្វើសង្គ្រាមឡើយ នៅពេលណាដែលមានការគំរាមកំហែង ទៅលើសន្តិសុខនៃប្រទេសគេ។ ហើយបើសិនជាអ៊ីស្រាអែលហ៊ានវាយប្រហារទៅលើអៀរ៉ង់មែន ភ្លើងសង្គ្រាមនឹងអាចឆាបឆេះរីករាលដាលពេញតំបន់ភូមិភាគដើមបូព៌ា។
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ