អានតួអត្ថបទ
នាទី​ខ្ញុំ​និយាយ​ពីរ​ភាសា (Chronique bilingue)

សេរីភាព​​និង​​ដែន​​កំណត់​​នៃ​​ការ​​បញ្ចេញ​​មតិ​​លើ​​អ៊ីនធឺណិត​​

ចុះផ្សាយ​នៅ​ថ្ងៃ៖

នាទី​ខ្ញុំ​និយាយ​ពីរ​ភាសា​របស់​យើង​នៅ​សប្តាហ៍​នេះលោកហ៊ែលសម្បត្តិសូមលើក​ឡើង​នូវ​ប្រធានបទ​ថ្មី​មួយ​ទៀត​មក​ធ្វើ​អត្ថាធិប្បាយ​ជូន​លោក​អ្នកស្តាប់​គឺ​ស្តីពី៖សេរីភាព​និង​ដែន​កំណត់​នៃ​ការ​បញ្ចេញ​មតិ​លើ​អ៊ីនធឺណិត។

លោក ហ៊ែល សម្បត្តិ បណ្ឌិតច្បាប់​ពី​សកលវិទ្យាល័យ​ម៉ុងរ៉េអាល់ (កាណាដា)
លោក ហ៊ែល សម្បត្តិ បណ្ឌិតច្បាប់​ពី​សកលវិទ្យាល័យ​ម៉ុងរ៉េអាល់ (កាណាដា) RFI/Sambath
ផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម

នៅ​​លើ​អ៊ីនធឺណិត​ពិសេស​បណ្តាញ​សង្គម​នានា បុគ្គល​គ្រប់​រូប​ទាំង​អស់​អាចបញ្ចេញ​មតិ​បាន​ដោយ​សេរី តាម​រយៈ​ការ​ធ្វើ​មូលវិចារណ៍​អត្ថាធិប្បាយ​លើ​អត្ថបទ​ពត៌មាន​ប្រតិកម្ម​ចំពោះ​ខ្លីប​វីដេអូ​ឬ​ក៏​គ្រាន់តែ​សំដែង​អារម្មណ៍​របស់​ខ្លួន​នៅ​លើ​បណ្តាញ​សង្គម។ ក៏ប៉ុន្តែ​អ្វី​ដែល​គេ​គួរ​ដឹង​នោះ​គឺ ជួនកាល​គម្លាត​រវាង​សេរីភាព​ក្នុង​ការ​បញ្ចេញ​មតិ​ដែល​សមស្រប​តាមច្បាប់​ទៅ​ការ​បញ្ចេញ​មតិ​ដែល​មិន​ស្រប​ច្បាប់​គឺ​វាឃ្លាត​ពី​គ្នា​ត្រឹមតែ​មួយ​ជំហាន​ឬ​ត្រឹមពាក្យ​មួយ​ម៉ាត់​ពីរ​ម៉ាត់​ប៉ុណ្ណោះ។

Sans prétendre être un connaisseur d’un sujet aussi large, contextuel et politisé, notre chronique bilingue d’aujourd’hui tenterait de présenter la liberté d’expression et ses limites d’une façon vulgarisée et sommaire. Parce que c’est un sujet qui prend de plus en plus de l’ampleur dans une société numérique telle que la nôtre.

សេរីភាព​នៃ​ការ​បញ្ចេញ​មតិ​គឺ​ជា​សេរីភាព​មូលដ្ឋាន​ដ៏​សំខាន់​នៃ​នីតិរដ្ឋ​ដែល​ត្រូវ​បាន​ច្បាប់​ជាតិ​ការពារ។ អ៊ីនធឺណិត​គឺ​ជា​ឧបករណ៍​បញ្ចេញ​មតិ​ដ៏​អស្ចារ្យ ដែល​ផ្តល់​មធ្យោបាយ​ក្នុង​ការ​ផ្សព្វផ្សាយ​​ការ​បញ្ចេញមតិ​ដល់​បុគ្គល​គ្រប់​រូប ទៅដល់សាធារណជន បាន​យ៉ាង​ទូលំ​ទូលាយ។ ​ព្រោះដូចយើងបានដឹងហើយថា ជាមួយនឹងការរីកចម្រើននៃបណ្តាញសង្គម ការ​សរសេរ​ផ្សព្វផ្សាយ​នូវមតិឬយោបល់​អ្វីមួយ គឺពិតជាមាន ភាពងាយស្រួល និង​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​បាន​យ៉ាងរហ័ស។

En une fraction de seconde, votre commentaire ou opinion posté(e) sur les réseaux sociaux, tels que Facebook, Twitter ou Instagram, est visible à travers le monde. Et c’est pourquoi que l’on devrait faire très attention à ce que l’on poste sur Internet.
បុគ្គលគ្រប់រូបត្រូវដឹងនិងចងចាំថាសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ គឺជាសិទ្ធិមូលដ្ឋាន​ក៏ពិត​មែន​ហើយ តែមិនមែនបានសេចក្តីថាវាគឺជាសិទ្ធិដែលគ្មានដែនកំណត់នោះទេ។ ព្រោះថាសិទ្ធិ​នេះ​ក៏​នឹងត្រូវប្រឈម ជាមួយនឹងសិទិ្ធមូលដ្ឋានដ៏ទៃទៀតផងដែរ ដូចជា៖ សិទ្ធិលើជីវិតឯកជន (droit à la vie privée) សិទ្ធិ លើរូបភាព (droit à l’image) សិទ្ធិលើកេរ្តិ៍ឈ្មោះ សេចក្តីថ្លៃថ្នូរ (droit à la réputation) សិទ្ធិទទួលបាន សន្តិសុខ (droit à la sécurité) ជាដើម។ល។

Comme disait un proverbe français : « La liberté des uns s’arrête là où commence celle des autres ».
Or, le facile accès à l’Internet, son instantanéité et l’anonymat qu’il permet à certain degré, multiplient les possibilités de conflits ou en augmentent l’ampleur. Car parfois, on mesure mal les conséquences de ses propos quand ils sont tenus sur Internet.

ដូច្នេះ អ្វីដែលគេគួរធ្វើកំណត់ចំណាំនោះគឺ អ្នកប្រើប្រាស់បណ្តាញសង្គមដែលសរសេរ ឬសំដែងមតិលើ អ៊ីនធឺណិត ក៏មានទំនួលខុសត្រូវតាមផ្លូវច្បាប់ដូចជាអ្នកសរសេរ ឬ​សំដែង​មតិ​ក្នុងជីវិតពិតផងដែរ។ សំដី ឬឃ្លាឃ្លោងទាំងឡាយណាដែលហួសពីដែនសិទ្ធិរបស់ខ្លួន ហើយជ្រាតជ្រែកប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិរបស់អ្នក ដ៏ទៃ វាក៏អាច​នឹងបង្កឲ្យ​មានការប្តឹង​ផ្តល់តាមផ្លូវ​ច្បាប់​ទៅតុលាការប្រាកដណាស់ មិនថាសំដីនោះស្តែង ឡើងតាមមធ្យោបាយណានោះទេ។

Par exemple, un internaute peut compromettre le droit à la réputation d’une personne en la dénigrant auprès des autres ou en propageant de fausses rumeurs. Cet internaute s’expose alors à une poursuite en « diffamation ».

ក្នុងករណីនេះ ចៅក្រមដែលទទួលពាក្យបណ្តឹង នឹងពិនិត្យ​ថាតើសំដី​ឬមតិ​ដែល​ថ្លែង​ឡើង​នេះ​ គួរឬមិន គួរ និងថាតើវាពិតជាធ្វើឲ្យ​មានផលប៉ះពាល់​ដល់សិទ្ធិរបស់​ដើមបណ្តឹងដែរ​ឬ​ទេ។​ បើសិនជាតុលាការ យល់ថាវាពិតជាប៉ះពាល់ និងបានបង្កផលវិបាកចំពោះ​កេរ្តិ៍​ឈ្មោះ​និង​សេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់ដើមបណ្តឹងមែន នោះ តុលាការអាចនឹងចេញដិការបង្គាប់​ឲ្យអ្នកប្រើ​ប្រាស់​​អ៊ីនធឺណិត​នោះបង់ប្រាក់សងជំងឺចិត្តដល់ជន រងគ្រោះ។

Le juge pourra également forcer l’internaute ou l’hébergeur qui a publié le contenu diffamatoire à le retirer. Il en va de même quand un internaute viole le droit à la vie privée ou à l’image d’une personne, par exemple en révélant sur les médias sociaux des détails intimes sur une personne à son insu ou en l’absence de son consentement.

ម៉្យាងវិញទៀត ការនិយាយស្តីជ្រុលជ្រួសហួសដែនកំណត់នៃសេរីភាព នៃការបញ្ចេញមតិ លើបណ្តាញ អ៊ីនធឺណិត ជួនកាលក៏អាច​បណ្តាលទៅដល់ផលវិបាកធ្ងន់ធ្ងរ​ខាង​ទំនួល​ខុស​ត្រូវ​ព្រហ្មទណ្ឌផងដែរ។

ជាឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែង ខ្ញុំសូមលើកនូវករណីមួយចំនួនដែល​កើតនៅប្រទេសបារាំងនា​ពេល​​ថ្មីៗនេះដូច ជា៖

Un internaute a été condamné pour avoir insulté sur son « mur » les gendarmes qui venaient de le contrôler. De ce fait, il a été jugé et condamné à 3 mois de prison ferme ainsi qu'à 1 200 euros d'amende pour outrage à personne dépositaire de l'autorité publique [].

នេះក៏ដោយសារថាទំព័រផ្ទាល់ខ្លួនរបស់បុគ្គលនោះ មានលក្ខណៈជាសារធារណៈ នរ​ណាៗ​ក៏​មើល​ឃើញ ការសរសេរនោះ រួមទាំងកងរាជអាវុធហត្ថ​ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការ​សរសេរ​​នោះ​ផង​ដែរ។ ប្រសិនបើទំព័រ ផ្ទាល់ខ្លួនមានលក្ខណៈសម្ងាត់ ឬឯកជន ដែលមាន​សមាជិក​​មួយចំនួន​តូច​ប៉ុណ្ណោះដែលអាចមើលឃើញ សំណេរទាំងនោះ ម្លេ៉ះប្រហែលជា​នឹង​មិន​មា​នការ​ផ្តន្ទា​ទោស​បែបនេះនោះទេ។

Puisque dans un autre cas quelque peu similaire, un salarié d’une entreprise qui a adressé aux autres salariés un courrier électronique qui critiquait le projet d’harmonisation des statuts collectifs du personnel de son entreprise a été licencié pour faute grave.

ក៏ប៉ុន្តែតុលាការកំពូលបារាំង ក្នុងសាលដិការចុះថ្ងៃទី១៩ខែឧសភាឆ្នាំ២០១៦កន្លងទៅនេះ បានប្រកាស ពីមោឃភាព ឬអសុពលភាព​នៃការសម្រេច​របស់ក្រុមហ៊ុន​ដែលបញ្ឈប់​និយោជិត​នោះពីការងារ ដោយ សំអាងថា សំដីរិះគន់ធ្ងន់ៗចំពោះក្រុមហ៊ុនតាម​សំណេរ​លាយ​​លក្ខ​អក្សរក្នុងសារអេឡិចត្រូនិក គឺបានផ្ញើរ ទៅកាន់សហជិវិនជានយោយជិត និង​តំណាង​សហជីពតែប៉ុណ្ណោះ ដូច្នេះនិយោជិតដែលជាអ្នកសរសេរ នោះមិនបានរំលោភ ឬដើរហួសព្រំដែននៃសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ នោះទេ។

La Cour de cassation rappelle que « pour apprécier la gravité des propos tenus par un salarié, il fallait tenir compte du contexte […], de la publicité que leur avait donné le salarié et des destinataires du message » [].

ម៉្យាងវិញទៀតអ្វីដែលគេគួរដឹងនោះគឺកំុថាឡើយដល់ទៅពាក្យជេរដែលមានលក្ខណៈជាក់ស្តែងដែលនាំដល់ការប្រព្រឹត្តបទល្មើស ជួនកាលគម្លាតរវាងសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិដែលសមស្របតាមច្បាប់ទៅ ការបញ្ចេញ​មតិដែល​មិនស្របច្បាប់ គឺវាខុសគ្នាត្រឹមតែមួយជំហ៊ាន ឬពាក្យមួយម៉ាត់ឬពីរម៉ាត់ប៉ុណ្ណោះ។

En effet, un tribunal français a condamné l’auteur d’un blog qui avait publié les termes suivants : « misérable imbécile », « triste individu », « aussi laid que lui », « énergumène » et « aussi inepte que l’individu lui-même ».
ព្រោះថាតុលាការបារាំងឆ្វេងយល់ថា ពាក្យទាំងនេះមានលក្ខណៈជា​ការជេរប្រមាថ​សំដៅ​ចំពោះ​ជនជា អ្នកទទួលសារទាំងនេះ។ ហេតុដូច្នេះ​តុលាការបាន​ក៏បានដាក់ទណ្ឌកម្ម​ពិន័យ​ជា​​ប្រាក់ចំពោះម្ចាស់គហ ទំពរ័ឬប្លុក ឲ្យសងជំងឺចិត្តចំនួនមួយពាន់ពីររយអឺុរ៉ូជូនដល់​ជន​រង​គ្រោះ​​ដែលទទួលការជេរប្រមាថតាមប្លុកវិបសាយដែលពាក់ពាន់នោះ []

Soyons alors conscient que la ligne est très fine et facile à franchir de la liberté d’expression à l’illégalité, parfois c’est juste un pas ou quelques mots.
Bref, il vaut souvent mieux tourner sa langue sept fois avant de parler... ou de cliquer sur le bouton « envoyer » !

ដូចសុភាសិតខ្មែរពោលថា៖ រនាបបាក់យករនាបជួសសម្តីជ្រុលហួសជួសមិនបាន។ និងខ្ញុំសូមបន្ថែម ថា បើទោះសំដីនោះជាសំណេរនៅលើបណ្តាញអ៊ីនធឺណិតក៏ដោយ។ Parce que notre liberté se termine là où commence celle des autres !

ព្រឹត្តិបត្រ​ព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រ​ព័ត៌មាន​ប្រចាំថ្ងៃ​នឹង​អាច​ឲ្យ​លោក​អ្នក​ទទួល​បាន​នូវ​ព័ត៌មាន​សំខាន់ៗ​ប្រចាំថ្ងៃ​ក្នុង​អ៊ីមែល​របស់​លោក​អ្នក​ផ្ទាល់៖

តាមដានព័ត៌មានកម្ពុជានិងអន្តរជាតិដោយទាញយកកម្មវិធីទូរស័ព្ទដៃ RFI

រកមិនឃើញអត្ថបទដែលស្វែងរកទេ

មិនមាន​អត្ថបទ​ដែលអ្នកព្យាយាមចូលមើលទេ