វិបត្តិមីស៊ីលគុយបាឆ្នាំ១៩៦២៖ ពិភពលោកនៅមាត់ជ្រោះនៃសង្រ្គាមនុយក្លេអ៊ែរ
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៨:១០
នៅក្នុងនាទីប្រវត្តិសាស្រ្តពិភពលោករបស់យើង នៅសប្តាហ៍នេះ សេង ឌីណា សូមរៀបរាប់ជូនលោកអ្នកស្តាប់ អំពីការប្រឈមមុខដាក់គ្នា រវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពសូវៀត នៅក្នុងវិបត្តិមីស៊ីលគុយបា នៅឆ្នាំ១៩៦២។ ការប្រឈមមុខដាក់គ្នា ដែលស្ទើរតែនឹងផ្ទុះជាសង្រ្គាមនុយក្លេអ៊ែរ។
នៅថ្ងៃទី១៤ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៦២ យន្តហោះស៊ើបការណ៍ធុន U-2 របស់សហរដ្ឋអាមេរិកបានហោះកាត់ពីលើគុយបា ហើយរូបថតដែលគេថតបានពីគុយបានឹងធ្វើឲ្យពិភពលោកត្រូវប្រឈមមុខនឹងមាត់ជ្រោះនៃសង្រ្គាមនុយក្លេអ៊ែរ។
កាលពីប៉ុន្មានខែមុន គឺនៅខែឧសភា សហភាពសូវៀត ដោយមានការព្រមព្រៀងពីសំណាក់ហ្វីដែល កាស្រ្តូ បានរៀបចំដំឡើងមីស៊ីលបំពាក់ក្បាលគ្រាប់នុយក្លេអ៊ែរជាច្រើនគ្រឿង នៅក្នុងទឹកដីគុយបា។ ការដំឡើងមីស៊ីលនៅគុយបានេះត្រូវបានធ្វើឡើង នៅក្នុងគោលដៅធំៗពីរ។ ទីមួយ គឺដើម្បីកំញើញអាមេរិកកុំឲ្យចូលឈ្លានពានគុយបា ក្រោយពីអាមេរិកធ្លាប់បានចូលឈ្លានពានម្តងរួចមកហើយ នៅ Bay of Pigs កាលពីខែមេសា ឆ្នាំ១៩៦១ ក៏ប៉ុន្តែ ត្រូវទទួលបរាជ័យ។ គោលដៅទីពីរ គឺដើម្បីឆ្លើយតបនឹងយុទ្ធសាស្រ្តនុយក្លេអ៊ែររបស់អាមេរិក ដែលបានដាក់ពង្រាយមីស៊ីលនុយក្លេអ៊ែរនៅអឺរ៉ុបខាងលិច ជាពិសេស គឺការដាក់ពង្រាយមីស៊ីលនុយក្លេអ៊ែរ នៅក្នុងប្រទេសតួកគី ដែលជាប្រទេសមានព្រំដែនជាប់នឹងសហភាពសូវៀត។
នៅថ្ងៃទី១៦ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៦២ រូបថតមីស៊ីលនុយក្លេអ៊ែរ ដែលយន្តហោះស៊ើបការណ៍សម្ងាត់ U-2 ថតបាននៅគុយបា ត្រូវបានបញ្ជូនទៅដល់សេតវិមាន ហើយគ្រាន់តែបានទទួលដំណឹងនេះភ្លាម លោកប្រធានាធិបតី Kennedy ក៏បានកោះប្រជុំមន្រ្តីជំនិតៗជាបន្ទាន់ភ្លាមៗ ដើម្បីពិភាក្សាគ្នាអំពីវិធានការតបនឹងការដំឡើងមីស៊ីលសូវៀតនៅគុយបានេះ។
សម្រាប់រដ្ឋការរបស់លោក John Kennedy មីស៊ីលនុយក្លេអ៊ែរសូវៀតនៅលើទឹកដីគុយបា ដែលស្ថិតនៅចម្ងាយតែប្រមាណជាង ១០០គីឡូម៉ែត្រពីទឹកដីអាមេរិក គឺជាការគំរាមកំហែងដ៏ធំដល់សន្តិសុខជាតិអាមេរិក ដែលជារឿងមិនអាចទទួលយកបានជាដាច់ខាត។ ដូច្នេះ អាមេរិកចាំបាច់ត្រូវតែប្រើគ្រប់មធ្យោបាយទាំងអស់ ដើម្បីកម្ចាត់មីស៊ីលនុយក្លេអ៊ែរសូវៀតចេញពីគុយបា។
ជម្រើសជាច្រើនត្រូវបានមេទ័ពអាមេរិកដាក់ជូនលោកប្រធានាធិបតី John Kennedy ធ្វើការសម្រេច ក្នុងនោះក៏រួមមានផងដែរ ការបើកការវាយប្រហារតាមផ្លូវអាកាសទៅលើទីតាំងមីស៊ីលនុយក្លេអ៊ែរសូវៀតនៅគុយបា និងការវាយលុកចូលឈ្លានពានគុយបាដោយពេញទំហឹង។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅទីបំផុត លោក John Kennedy ដែលចង់បញ្ចៀសសង្រ្គាមនុយក្លេអ៊ែរ ក៏បានសម្រេចជ្រើសរើសវិធានការតបជាដំណាក់កាល ដោយចាប់ផ្តើមដំបូងពីការឡោមព័ទ្ធឆ្នេរសមុទ្រគុយបា ដើម្បីទប់ស្កាត់កុំឲ្យសូវៀតដឹកជញ្ជូនមីស៊ីលនុយក្លេអ៊ែរបន្ថែមចូលទៅគុយបា ហើយជំហានបន្ទាប់នឹងដាក់ឱសានវាទឲ្យសូវៀតដកមីស៊ីលចេញពីគុយបាទៅវិញ។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នា លោកប្រធានាធិបតីអាមេរិកក៏បានដាក់បញ្ជាផងដែរឲ្យមេទ័ពអាមេរិកបន្តរៀបចំផែនការវាយប្រហារលើទីតាំងមីស៊ីល និងផែនការវាយលុកចូលឈ្លានពានគុយបា ដើម្បីបម្រុងទុកជាជម្រើសចុងក្រោយ។
នៅថ្ងៃទី២២ តុលា លោកប្រធានាធិបតី John Kennedy បានធ្វើសេចក្តីថ្លែងការណ៍តាមទូរទស្សន៍ ដើម្បីប្រាប់ពលរដ្ឋអាមេរិកទាំងអស់ឲ្យដឹង អំពីវត្តមានមីស៊ីលនុយក្លេអ៊ែរសូវៀតនៅគុយបា និងប្រកាសជាសាធារណៈអំពីវិធានការរបស់អាមេរិក ក្នុងការដាក់ពង្រាយនាវាចម្បាំងឡោមព័ទ្ធជុំវិញគុយបា។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នា លោកប្រធានាធិបតីអាមេរិកក៏បានសង្កត់ធ្ងន់ផងដែរថា លោកត្រៀមខ្លួននឹងប្រើកម្លាំងទ័ពប្រសិនចាំបាច់ ដើម្បីកម្ចាត់មីស៊ីលនុយក្លេអ៊ែរឲ្យចេញពីគុយបា។
ការប្រឈមមុខដាក់គ្នា រវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពសូវៀតបានកើនឡើងដល់កម្រិតកំពូល នៅថ្ងៃទី២៤តុលា នៅពេលដែលនាវាចម្បាំងសូវៀតជាច្រើនគ្រឿងបានបើកជិតទៅដល់គុយបា ហើយលោកនីគីតា គ្រូសឆេវ បានផ្ញើតេលេក្រាមមួយច្បាប់ទៅលោក John Kennedy ដោយព្រមានទុកជាមុនថា សម្រាប់សូវៀត ការឡោមព័ទ្ធឆ្នេរសមុទ្រគុយបាដោយនាវាចម្បាំងអាមេរិក គឺជា “អំពើឈ្លានពាន” ហើយថា នាវាចម្បាំងរបស់សូវៀតនឹងបើកទម្លាយខ្សែត្រៀមអាមេរិក ដើម្បីចូលទៅប្រទេសគុយបា។
មួយថ្ងៃក្រោយមកទៀត គឺនៅថ្ងៃទី២៥តុលា សហរដ្ឋអាមេរិកបានស្នើឲ្យកោះប្រជុំបន្ទាន់ ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ ដើម្បីជជែកអំពីវិបត្តិមីស៊ីលគុយបានេះ។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នា លោក John Kennedy បានចេញបញ្ជាដាក់កងកម្លាំងនុយក្លេអ៊ែរអាមេរិកទាំងអស់ឲ្យស្ថិតក្នុងស្ថានភាពប្រុងជើងការខ្ពស់លំដាប់ទី២ (DEFCON2) ពោលគឺតែមួយកម្រិតប៉ុណ្ណោះ មុនការផ្ទុះសង្រ្គាមនុយក្លេអ៊ែរ។ នៅពេលនោះ យន្តហោះទម្លាក់គ្រាប់បែកធុន B-52 ជាច្រើនគ្រឿងបំពាក់ទៅដោយគ្រាប់បែកនុយក្លេអ៊ែរ ត្រូវបានអាមេរិកបញ្ជូនឲ្យទៅហោះក្រវែលក្បែរដែនអាកាសរបស់សូវៀត។ ចំណែកឯមីស៊ីលអន្តរទ្វីបចំនួន ១៤៥ដើម ដែលបំពាក់ទៅដោយក្បាលគ្រាប់នុយក្លេអ៊ែរ ក៏ត្រូវបានគេត្រៀមជាស្រេចផងដែរ រង់ចាំតែបញ្ជា ដើម្បីបាញ់សម្តៅទៅកាន់ទីតាំងសំខាន់ៗនៅក្នុងទឹកដីសហភាពសូវៀត។
នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត មានតែនៅក្នុងអំឡុងវិបត្តិមីស៊ីលគុយបានេះមួយទេ ដែលអាមេរិកដាក់កងកម្លាំងនុយក្លេអ៊ែរឲ្យស្ថិតក្នុងសភាពប្រុងជើងការខ្ពស់លំដាប់ទី២បែបនេះ។ ហើយពេញនៅក្នុងសង្រ្គាមត្រជាក់ទាំងមូល មានតែវិបត្តិមីស៊ីលគុយបានេះមួយទេ ដែលការប្រឈមមុខដាក់គ្នាខាងផ្នែកយោធាបានកើនឡើងដល់កម្រិតខ្ពស់បំផុត ស្ទើរតែត្រូវផ្ទុះទៅជាសង្រ្គាមនុយក្លេអ៊ែរ។
ទាំងប្រជាជនអាមេរិក ទាំងប្រជាជននៅតាមបណ្តាប្រទេសជាច្រើនផ្សេងទៀត នៅទូទាំងពិភពលោក សុទ្ធតែនាំគ្នាទន្ទឹងរង់ចាំមើល ដោយក្តីបារម្ភថា ប្រសិនបើនាវាចម្បាំងសូវៀតពិតជាបើកទម្លាយខ្សែត្រៀមអាមេរិកចូលទៅគុយបាពិតមែន សង្រ្គាមអាចនឹងត្រូវផ្ទុះឡើង ហើយសង្រ្គាមរវាងមហាអំណាចនុយក្លេអ៊ែរទាំងពីរនេះ ប្រាកដជានឹងធ្វើឲ្យពិភពលោកត្រូវជួបនឹងគ្រោះមហន្តរាយពិបាកនឹងពិពណ៌នាជាមិនខាន។
នៅទីបំផុត នាវាចម្បាំងសូវៀតបានឈប់មុនពេលទៅដល់ខ្សែត្រៀមនៃនាវាចម្បាំងរបស់អាមេរិក។ ការប្រឈមមុខដាក់គ្នាខាងផ្នែកយោធា រវាងអាមេរិក និងសូវៀតនៅតែបន្តកើតមាន ក៏ប៉ុន្តែ នៅពីក្រោយឆាក គូបដិបក្ខទាំងពីរបានចាប់ផ្តើមធ្វើការចរចាគ្នាដោយសម្ងាត់ ដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយបញ្ចៀសសង្រ្គាម ដោយមិនឲ្យភាគីណាមួយត្រូវបាក់មុខ។
នៅថ្ងៃទី២៧ ខែតុលា លោក John Kennedy និងលោក នីគីតា គ្រូសឆេវ បានព្រមព្រៀងគ្នាបញ្ចប់វិបត្តិ ដោយសហភាពសូវៀតសុខចិត្តដកមីស៊ីលចេញពីគុយបា ចំណែកឯសហរដ្ឋអាមេរិកវិញសុខចិត្តដកមីស៊ីលនុយក្លេអ៊ែរចេញពីប្រទេសតួកគី ព្រមទាំងសន្យាថានឹងមិនឈ្លានពានគុយបា។
វិបត្តិមីស៊ីលគុយបា ដែលមានរយៈពេល ១៣ថ្ងៃ ត្រូវបិទបញ្ចប់។ គ្រោះថ្នាក់នៃសង្រ្គាមនុយក្លេអ៊ែរ ដែលបង្ករឡើង នៅក្នុងវិបត្តិនេះ បានជំរុញឲ្យអាមេរិក និងសូវៀត សម្រេចបង្កើតបណ្តាញទំនាក់ទំនងពិសេសមួយ ដែលគេច្រើនតែហៅថា “ទូរស័ព្ទក្រហម” ដើម្បីឲ្យមេដឹកនាំប្រទេសទាំងពីរអាចជជែកពិភាក្សាគ្នាដោយផ្ទាល់ នៅក្នុងពេលមានការប្រឈមមុខដាក់គ្នា ដូចក្នុងវិបត្តិមីស៊ីលគុយបា៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ