ស្រឡាញ់ខ្លួនឲ្យស្ងួនចំណី ជាពាក្យខ្លីតែមានន័យដែលត្រូវអនុវត្ត ជាពិសេសក្នុងបរិបទសុខភាព។ អ្នកជំនាញផ្នែកសុខភាពបានលើកឡើងថា របបអាហារមិនត្រឹមត្រូវ នាំឲ្យមនុស្សងាយកើតជំងឺទឹកនោមផ្អែម។ ក្រុមអ្នកជំនាញផ្នែកសុខភាពចង្អុលមុខទឹកនោមផ្អែម ថាជាឃាតករលាក់មុខ និងកំពុងសម្លាប់មនុស្សបន្តិចម្ដងៗ ដោយពុំដឹងខ្លួន។
រាល់ថ្ងៃនេះ ភាគច្រើននៃមនុស្សចាស់ជួបគ្នាតែងតែលើកយកប្រធានបទទឹកនោមផ្អែមមកជជែក សួរនាំពីកម្រិតជាតិស្ករ កម្រិតឈាម កម្រិតខ្លាញ់ និងការប្រើប្រាស់ថ្នាំសម្រាប់ព្យាបាលជាដើម។ ការប្រើប្រាស់ថ្នាំ អ្នកខ្លះនិយាយថា ធ្លាប់សាកថ្នាំខ្មែរតាមការណែនាំនានាដែរ តែមិនមានប្រសិទ្ធិភាព ក៏ត្រឡប់មកប្រើថ្នាំពេទ្យវិញក៏មាន។ ថ្នាំខ្មែរមិនត្រឹមតែគ្មានប្រសិទ្ធភាព ក្នុងការព្យាបាលជំងឺទឹកនោមផ្អែមហើយ ថែមទាំងបង្កើតជំងឺថ្មីៗទៀតផង។ ទំនោរនេះបានធ្វើឲ្យអ្នកកំពុងព្យាបាលជំងឺទឹកនោមផ្អែមភាគច្រើនខ្លាចរអា៖ «ខ្ញុំស្ដាប់តែពេទ្យទេ។ តែកាលពីមុន ខ្ញុំតាមចៅវាប្រាប់ថា ទឹកម្រះហ្នឹងព្យាបាលជំងឺទឹកនោមផ្អែមបាន ក៏ទៅទិញម៉ាស៊ីនកិនផ្លែឈើមកសាក តែគិតយូរៗទៅក៏ខ្ជិលវិញ ហើយយកម៉ាស៊ីននោះទៅកិនអង្ករលីង កិនម្រេច ជំនួសវិញ។ មានអ្នកទឹកនោមផ្អែមខ្លះប្រាប់ខ្ញុំថា គាត់ប្រើថ្នាំខ្មែរប្រភេទរុក្ខជាតិប្រម៉ាត់ខ្លាឃ្មុំបីខែ ធ្វើឲ្យខូចតម្រង់នោម បន្ថែមពីលើអាទឹកនោមផ្អែមមួយមុខទៀត ដល់ហើយគេយកអាប្រម៉ាត់ខ្លាឃ្មុំនេះមកឲ្យទាំងល្អី មកឲ្យខ្ញុំដែរតែខ្ញុំអត់ដាំផឹកទេ។ គេទៅបាត់យើងបោះចោល។ សូម្បីតែគ្រាប់ម្រុំក៏គេថា ព្យាបាលអ្នកជំងឺទឹកនោមផ្អែមបានដែរ តែខ្ញុំអត់សាក។»
នេះគឺជាការជជែកគ្នាអំពីការប្រើប្រាស់ថ្នាំខ្មែរព្យាបាលទឹកនោមផ្អែមរវាងស្ត្រីអ្នកកើតជំងឺទឹកនោមផ្អែមពីរនាក់ រស់នៅម្ដុំផ្លូវរទេះភ្លើង រាជធានីភ្នំពេញ។ ស្ត្រីម្នាក់ក្នុងចំណោមនេះ មានឈ្មោះ មាជ លីណា។ អ្នកស្រីលីណា កើតមានជំងឺទឹកនោមផ្អែម១៤ឆ្នាំមកហើយ ពី២០០៦ដល់២០២០។ ពេលធ្វើដំណើរទៅដល់ផ្ទះគាត់ អ្វីដែលចាប់អារម្មណ៍មុនគេ គឺនៅពីមុនផ្ទះមានដាក់ស្លាកជាប់ដើមដូងថា បណ្ដាញមិត្តអប់រំមិត្ត។ អ្នកស្រីលីណាវ័យ៥០ឆ្នាំ បញ្ជាក់ថា អ្នកស្រីបានដើរតួនាទីអប់រំប្រជាពលរដ្ឋ នៅក្នុងសហគមន៍ឲ្យបានដឹង និងបង្ការផលប៉ះពាល់ពីជំងឺទឹកនោមផ្អែម។
នៅក្នុងស្នាមញញឹមទទួលភ្ញៀវនិងជាស្ត្រីមេផ្ទះដ៏ចំណាន អ្នកស្រីលីណាដកឃ្លាទុកការងារផ្ទះបាយមួយឡែក ដោយដើរមកនិយាយលេងជាមួយអ្នកយកព័ត៌មានវិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិRFI អំពីរឿងរ៉ាវផ្ទាល់ខ្លួនដែលគាត់បានរស់នៅជាមួយជំងឺទឹកនោមផ្អែមរយៈ១៤ឆ្នាំកន្លងមកនេះ។ អ្នកស្រីលីណា បានប្រាប់ពីដំណើរដើមទងដែលនំាំឲ្យគាត់កើតមានជំងឺទឹកនោមផ្អែមយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «ខ្ញុំដំបូងឡើយអត់ស្រួលខ្លួននៅផ្សារហើយក៏ងងឹតមុខចង់ដួល មានអ្នកលក់ក្បែរនោះណែនាំឲ្យទិញក្រូច [ញាំលោ] ឡើងឈាម ញ៉ាំទៅក៏ស្វាងបន្តិច បន្ទាប់មកក៏ចុះមកជាន់ផ្ទាល់ដី ក៏ធ្វើទុក្ខម្ដងទៀត ក៏ងាកមកកោសខ្យល់ម្ដងក៏ស្វាងប្រហែលបាន១០នាទីក៏ធ្វើទុក្ខទៀត សម្រេចចិត្តជិះកង់បីមកផ្ទះ។ មកដល់ផ្ទះហើយ ខ្ញុំក៏តេហៅបងថ្លៃដែលធ្វើការនៅមន្ទីរពេទ្យព្រះកេតុមាលាឲ្យមកមើល គាត់ក៏ថា ខ្ញុំមានជំងឺលើសឈាម និងទឹកនោមផ្អែម។
កើតជំងឺទឹកនោមផ្អែមទន្ទឹមនឹងជំងឺលើសឈាម ជាស្ថានភាពមួយពិបាកនឹងទទួលយកសម្រាប់អ្នកស្រីណាស់។ ប៉ុន្តែការតាំងចិត្តធ្វើឲ្យគាត់យកឈ្នះជំងឺលើសឈាមបានមួយមុខ តាមរយៈការលេបថ្នាំព្យាបាលរយៈពេល១ឆ្នាំ។
មែនទែនទៅជំងឺទាំងពីរនេះមានឱកាសចូលមករស់នៅក្នុងខ្លួនអ្នកស្រីលីណាបានយ៉ាងងាយដូច្នេះ ដោយសារគាត់មើលស្រាលការហូបចុករាល់ថ្ងៃ៖ «ខ្ញុំញាំអត់គិត ណាមួយកាលហ្នឹងខ្ញុំលក់ដូរនៅផ្សារ ហើយឃ្លានអីញាំហ្នឹងទៅ ដោយអត់បានគិតដល់ផលប៉ះពាល់លើសុខភាពទេ។»
ទោះជាទឹកនោមផ្អែមជាជំងឺមួយប្រភេទដែលងាយ នឹងកើតមានក៏ដោយ តែគ្រប់គ្នាក៏មានវិធីបណ្ដេញជំងឺប្រភេទនេះបានយ៉ាងងាយដែរ សម្រាប់អ្នកមិនទាន់កើត។ នេះបើតាមអ្នកស្រីលីណាដែលរាល់ថ្ងៃហូបបាយសម្រូបជំនួសបាយស៖ «បើអ្នកមិនទាន់មានជំងឺទឹកនោមផ្អែម ចៀសវាងអាហារកំប៉ុង គ្រប់គ្រងរបបអាហារ និងធ្វើលំហាត់ប្រាណ។ ហើយអ្នកដែលកំពុងតែកើតមានជំងឺទឹកនោមផ្អែមដូចខ្ញុំ ក៏អនុវត្តបីរបៀបនេះដូចគ្នា។ សម្រាប់ខ្ញុំ លំហាត់ប្រាណសំខាន់បំផុត បន្ទាប់មកការគ្រប់គ្រងអាហារ ខណៈថ្នាំជួយបានតែ២០ភាគរយទេ បើអនុវត្តបានបីរបៀបនេះ ខ្ញុំធានាថា យើងអាចគ្រប់គ្រងស្ថានភាពជំងឺទឹកនោមផ្អែមបានមួយរយភាគរយ។»
ជួបជាមួយអ្នកកើតជំងឺទឹកនោមផ្អែមម្នាក់ទៀតជាបុរសឈ្មោះលោក សំ ឈាងម៉ៃ វ័យ៥៥ឆ្នាំ។ លោក ឈាងម៉ៃ រស់ជាមួយនឹងជំងឺទឹកនោមផ្អែម៥ឆ្នាំហើយដោយអាការៈរោគនេះចាប់ផ្ដើមទុក្ខនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៥៖ «ពីដំបូងឡើយ ខ្ញុំបត់ជើងតូចញឹកដល់ទៅជួសឈាម គេពិនិត្យឃើញកម្រិតទឹកនោមផ្អែមឡើងដល់៣០០។» មុនពេលរកឃើញមានជំងឺទឹកនោមផ្អែម លោក សំ ឈាងម៉ៃ មានចំណង់ចំណូលចិត្តហូបសាច់ និងការទទួលទានស្រាស។ លោក សំ ឈាងម៉ៃ ក៏មិនខុសពីអ្នកស្រីលីណា ក្រោយដឹងខ្លួនថា មានជំងឺទឹកនោមផ្អែម បានប្ដូររបៀបរស់នៅ និងការហូបចុកស្ទើរតែទាំងស្រុង៖«ដំបូងវាពិបាកនៅក្នុងការតមអាហារ តែបើកាលណាមិនតមវារឹតតែធ្ងន់ធ្ងរ ដល់តមទៅវាធ្វើឲ្យស្ថានភាពយើងធូរស្រាល ជាតិស្ករថយចុះ។»
រស់នៅក្នុងជីវភាពធូរធា ផ្ទះថ្មបីជាន់ និងឡានមួយគ្រឿង លោក សំ ឈាងម៉ៃ គឺអ្នកជំងឺទឹកនោមផ្អែមម្នាក់ទទួលបានការយកចិត្តទុកដាក់ថែទាំពីភរិយាគឺអ្នកស្រី សុខ ចាន់ណា។ នៅចំពោះមុខលោក ឈាងម៉ៃ អ្នកស្រីចាន់ណា មានកាតព្វកិច្ចមើលថែប្ដីរបស់គាត់ តាមរយៈការរៀបចំរបបអាហារប្រចាំថ្ងៃ។ តាមរយៈទឹកមុខ និងពាក្យសម្ដីបង្ហាញមកថា អាណិតប្ដីដែលកំពុងតែកើតមានជំងឺទឹកនោមផ្អែម អ្នកស្រី សុខ ចាន់ណា លើកឡើងថា៖ «ជាមេផ្ទះអ៊ីចឹង! ត្រូវរៀបឲ្យបានត្រឹមត្រូវអាហារសម្រាប់គាត់ បន្ទាប់ពីហូបបាយហើយត្រូវមានផ្លែឈើ បន្លែ។ បើមិនមានក្រុមអាហារដូចខ្ញុំរៀបរាប់នេះទេ គឺគាត់នឹងមានប្រតិកម្មភ្លាមៗតែម្ដងៗ។ ហើយពេលគាត់មានប្រតិកម្មម្ដងៗ ខ្ញុំចាប់ផ្ដើមគិត និងបន្ទោសខ្លួនឯងថា រៀបចំខ្វះខាតមុខណាបានជាគាត់មិនស្រួលខ្លួនអ៊ីចឹង!»
ភាគច្រើននៃអ្នកជំងឺទឹកនោមផ្អែមឃ្លាន និងភ្លេចខ្លួន លួចហូបអាហារតាមតែចិត្តចង់ ហើយការថែរក្សាអ្នកជំងឺកើតទឹកនោមផ្អែមដូចគ្នា នឹងការមើលថែទារកដែរ។ នេះបើតាមអ្នកស្រី សុខ ចាន់ណា ដែល អះអាងបន្តថា អំឡុងពេលថែទាំប្ដីជាឱកាសមួយដែលគាត់បង្ការខ្លួនឯងពីជំងឺទឹកនោមផ្អែមដែរ។ក្រៅពីហូបបន្លែបៃតងនៅរៀងរាល់ថ្ងៃ លោក សំ ឈាងម៉ៃ ត្រូវបានប្រពន្ធគាត់ផ្ដល់អាហារូបត្ថម្ភបន្ថែមជំនួយដល់រាងកាយ គឺប្រភេទផ្លែឈើសំបូរជាតិកាល់ស្យូមដូចជា៖ ត្របែក ទន្លាប់ ប៉ោម ក្រូចថ្លុងជាដើម។
គួរបញ្ជាក់ថា ជំងឺទឹកនោមផ្អែមកើតមានលើមនុស្សគ្រប់វ័យ គ្រប់ឋានៈ បុណ្យសក្ដិ មិនថា អ្នកមាន ឬអ្នកក្រឡើយ។ តែចំពោះអ្នកមានជីវភាពធូរធារ និងជីវភាពសមរម្យ គេមានរបៀបថែទាំខ្លួនបានល្អប្រសើរជាងអ្នកក្រខ្សត់។
ដូចពាក្យចាស់លោកថា “ការពារប្រសើរជាងព្យាបាល” ! ប្រសិនបើយើងមានការប្រុងប្រយ័ត្ន និងចេះការពារជាមុន នោះគ្រោះកើតជំងឺទឹកនោមផ្អែម នឹងក្រកើតមានចំពោះខ្លួនយើង។ ការពារដែលមិនមែនមានន័យថាការពារមិនឲ្យកើតទេ តែគឺឲ្យក្រមានជំងឺទឹកនោមផ្អែម និងការពារកុំឲ្យជំងឺនេះធ្លាក់ដុនដាបខ្លាំង បំផ្លាញសុខភាពនិងជីវិតរស់នៅប្រចាំថ្ងៃបានឆាប់រហ័សពេក។
អ្នកជំនាញសុខភាពឬអ្នកជំងឺ សុទ្ធតែបន្ទោសលើភេសជ្ជៈកំប៉ុង ដែលនាំឲ្យមនុស្សភាគច្រើនមានជំងឺទឹកនោមផ្អែម ឬកំពុងមានជំងឺទឹកនោមផ្អែមដោយមិនដឹងខ្លួន។ ដូច្នេះទម្លាប់ល្អក្នុងគ្រួសារកាត់បន្ថយគ្រោះកើតជំងឺទឹកនោមផ្អែមបានដល់៨០%។
ត្បិតតែមិនមែនជាប្រភេទជំងឺឆ្លងតែទឹកនោមផ្អែមត្រូវបានចង្អុលមុខដោយអ្នកជំនាញសុខភាពថា ជាឃាតករលាក់មុខ និងព្យាបាលមិនជាឡើយ។ នៅកម្ពុជាអត្រាមរណនៃជំងឺមិនឆ្លង រួមមាន៖ ទឹកនោមផ្អែម ជំងឺស្ទះសរសៃបេះដូង មហារីក ជាដើមចូលរួមសម្លាប់មនុស្ស៦៤ភាគរយក្នុងចំណោមប្រជាជនសរុប១៦លាននាក់។
លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ឃាង សូយទី ប្រធានអង្គការអភិវឌ្ឍសុខភាព និងសង្គម (HSD) ថ្លែងថា មែនទែនទៅមានមនុស្សតិចណាស់ដែលដឹងថា ខ្លួនឯងកំពុងមានទឹកនោមផ្អែម៖ «ដឹងបានលុះត្រាតែ ទៅដល់សេវាសុខាភិបាលហើយអ្នកជំនាញប្រាប់ថា ជាតិស្ករឡើង ស្របពេលដែលអ្នកជំងឺនោះទៅពិនិត្យរករោគអ្វីផ្សេង។ អ៊ីចឹង! ហើយបានជាគេលើកឡើងថា ទឹកនោមផ្អែមជាឃាតករលាក់មុខ។ ឃាតករលាក់មុខហ្នឹងយ៉ាងម៉េច? គឺរោគទឹកនោមផ្អែមនេះ អត់បានលេចមុខមកហឹកហាក់អីហ្នឹងគេទេ ក៏ប៉ុន្តែដល់ពេលចេញជារូបរាងមកគឺធ្វើឲ្យយើងមានផលលំបាកតែម្ដង ហើយផលលំបាកនោះអាចប៉ះពាល់ទៅលើសេរីរាង្គសំខាន់ៗដូចជាៈតម្រង់នោម សរសៃឈាមបេះដូង និងសរសៃភ្នែកតូចៗ។ បើស្ថានភាពនេះអូសបន្លាយយូរពេក វាធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ឈានដល់កាត់អវយវៈ ហើយ យើងវាអត់ចង់ឲ្យស្ថានភាពទឹកនោមផ្អែមឈានទៅដល់ស្ថានភាពហ្នឹង។»
កុំឲ្យក្លាយខ្លួនជាមនុស្សពិការដោយសារតែឃាតករលាក់មុខនេះ លោកវេជ្ជបណ្ឌិតសូយទី ណែនាំយ៉ាងដូច្នេះ៖ «ចាប់ពីអាយុ៤០ឆ្នាំ សូមចាប់ផ្ដើមស្រាវជ្រាវ រកជំងឺទឹកនោមផ្អែម តាមរយៈការឆែកសុខភាព រកបរិមាណស្ករ ហើយបច្ចុប្បន្ននេះ យើងក៏មានម៉ាស៊ីនតូច អាចវាស់កម្រិតជាស្ករបានដែរ។នៅពេលដែលយើងថា កម្រិតជាស្ករប៉ុណ្ណាហើយនោះ យើងអាចបង្ការវាជាមុនបានតាមរយៈការប្ដូរឥរិយាបថរស់នៅ ជាពិសេសសតាមរយៈរបបអាហារកុំញាំតាមឃ្លាន និងអនុវត្តកាយវប្បកម្ម លំហាត់ប្រាណ) ឲ្យបានទៀងទាត់តាមដែលអាចធ្វើទៅបាន។»
សូមកុំភ្លេចថា អាការៈទឹកនោមផ្អែមស្ដែងឡើងដោយធាតុសំខាន់បួនយ៉ាង ៖ នោមច្រើន ស្រេកទឹក ចុះស្គមអស់កម្លាំង។ សូមជម្រាបជូនថា ជំងឺទឹកនោមផ្អែមកំពុងក្លាយជាក្ដីបារម្ភរបស់ពិភពទាំងមូល និងនិយាយដោយឡែកសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា។ នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៦ អត្រានៃអ្នកកើតទឹកនោមផ្អែមនៅកម្ពុជាមានចំនួន១០ភាគរយស្មើនឹង១លាននាក់ដែលមានអាយុចន្លោះពី១៨ទៅ៦៩ឆ្នាំ។គ្រោះថ្នាក់នៃជំងឺគ្រប់ប្រភេទពិសេសជំងឺទឹកនោមផ្អែម ត្រូវបានអ្នកឯកទេសផ្នែកសុខភាពពន្យល់ថា គួរបញ្ចូលនៅក្នុងកម្មវិធីអប់រំតាំងពីថ្នាក់មតេយ្យ។ ហើយបន្ថែមលើនេះរាល់ការសម្ដែងនានា មិនថា ក្នុងទម្រង់សិល្បៈណាឡើយ គួរតែបញ្ចូលសារអប់រំពីគ្រោះថ្នាក់នៃជំងឺទឹកនោមផ្អែមផង៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ