ម៉ារី គួរី៖ ស្រ្តីឆ្នើមក្នុងវិស័យវិទ្យាសាស្រ្ត
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ១១:៥៩
នៅក្នុងឳកាសទិវាសិទ្ធិស្រ្តី ៨មីនាឆ្នាំ២០២១នេះ វិទ្យុបារាំងអន្តរជាតិ សូមឧទ្ទិសជាពិសេស ចំពោះស្រ្តី នៅក្នុងវិស័យវិទ្យាសាស្រ្ត ហើយនៅក្នុងនាទីប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់យើង សេង ឌីណា សូមរៀបរាប់ អំពីប្រវត្តិស្រ្តីដ៏ឆ្នើមមួយរូប ក្នុងវិស័យវិទ្យាសាស្រ្ត គឺលោកស្រី ម៉ារី គួរី (Marie Curie)។
នៅក្នុងវិស័យវិទ្យាសាស្រ្តសម័យទំនើបនេះមានសន្និសីទមួយដែលគេស្គាល់ជាទូទៅគឺសន្និសីទសុលវេ (Solvay Conference) នៅទីក្រុងព្រុចសែល ប្រទេសប៊ែលហ្ស៊ិចហើយក្នុងចំណោមសន្និសីទនេះទៀតសោតដែលចាប់ផ្តើមធ្វើជាលើកដំបូងនៅឆ្នាំ១៩១១គឺសន្និសីទលើកទី៥នៅឆ្នាំ១៩២៧ដែលប្រហែលជាមានឈ្មោះល្បីជាងគេ។សន្និសីទដែលផ្តោតជាពិសេសទៅលើ « អេឡិចត្រុងនិងហ្វូតុង » និងការជជែកតស៊ូមតិគ្នាជុំវិញទ្រឹស្តីថ្មីស្រឡាងមួយគឺរូបវិទ្យាកង់ទិច។
សន្និសីទនោះមានការចូលរួមពីសំណាក់អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តដ៏ល្បីៗបំផុតនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តរួមមានជាអាទិ៍បិតារូបវិទ្យា « Relativity » អាល់ប៊ែរអាញ់ស្តាញ់និងស្ថាបនិកទ្រឹស្តីរូបវិទ្យាកង់ទិចសម័យថ្មីគឺ Max Planck, Niels Bohr, Erwin Schrödinger និង Werner Heisenberg។
ក៏ប៉ុន្តែចំណុចសំខាន់មួយទៀតដែលគេគួរកត់សម្គាល់គឺនៅក្នុងចំណោមអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តល្បីៗទាំង២៩រូបដែលចូលរួមក្នុងសន្និសីទនោះមានស្រ្តីតែមួយរូបគត់គឺលោកស្រីម៉ារីគួរីអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តដែលបានរកឃើញសារធាតុវិទ្យុសកម្ម។
ម៉ារីគួរីមានឈ្មោះដើមម៉ារីយ៉ាស្កូដូស្កា (Maria Salomea Sklodowska) កើតនៅថ្ងៃទី៧ខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ១៨៦៧នៅក្នុងប្រទេសប៉ូឡូញដែលនៅពេលនោះមិនទាន់ជាប្រទេសឯករាជមួយនៅឡើយតែជាដែនដីមួយស្ថិតក្រោមការត្រួតត្រាដោយចក្រភពរុស្ស៊ី។
ជាកូនពៅក្នុងចំណោមបងប្អូន ៥នាក់ក្នុងគ្រួសារមួយដែលទាំងឳពុកនិងទាំងម្តាយសុទ្ធតែជាគ្រូបង្រៀន ម៉ារីយ៉ាគឺជាសិស្សពូកែម្នាក់តាំងពីក្មេងហើយមានបំណងចង់សិក្សាផ្នែករូបវិទ្យាដល់ថ្នាក់សកលវិទ្យាល័យ។ក៏ប៉ុន្តែនៅប៉ូឡូញនាសម័យកាលនោះមានតែបុរសប៉ុណ្ណោះដែលមានសិទ្ធិចុះឈ្មោះចូលរៀនថ្នាក់សកលវិទ្យាល័យចំណែកស្រ្តីវិញមិនត្រូវបានគេអនុញ្ញាតឲ្យរៀនរហូតដល់ថ្នាក់ឧត្តមសិក្សានោះទេ។
ទោះជាយ៉ាងនេះក៏ដោយម៉ារីយ៉ាក៏នៅតែមិនបោះបង់គោលដៅរបស់ខ្លួនចោលនោះដែរ ដោយម៉ារីយ៉ាបានខិតខំរៀនផងធ្វើការផងដើម្បីសន្សំលុយរហូតអាចចេញទៅបន្តការសិក្សានៅក្នុងទីក្រុងប៉ារីសនៅឆ្នាំ១៨៩១ដោយបានចូលរៀននៅក្នុងសកលវិទ្យាល័យដ៏ល្បីល្បាញបំផុតមួយនៅក្នុងសម័យកាលនោះគឺសកលវិទ្យាល័យសរបោន។
នៅក្នុងទីក្រុងប៉ារីសម៉ារីយ៉ារស់នៅក្នុងជីវិតជានិស្សិតក្រីក្រមួយរូបដែលរស់នៅដាច់ឆ្ងាយពីក្រុមគ្រួសារត្រូវរៀនផងធ្វើការផងហើយទទួលទានតែនំប៉័ងជាមួយបឺរក៏ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងណាម៉ារីយ៉ានៅតែរៀនបានលទ្ធផលយ៉ាងល្អដោយត្រឹមតែពីរឆ្នាំក្រោយចុះឈ្មោះចូលរៀនម៉ារីយ៉ាបានទទួលសញ្ញាបត្រថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រផ្នែករូបវិទ្យានៅឆ្នាំ១៨៩៣និងមួយឆ្នាំក្រោយមកទៀតបញ្ចប់ថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រមួយទៀតផ្នែកគណិតវិទ្យានៅឆ្នាំ១៨៩៤។
នៅក្នុងឆ្នាំ១៨៩៤នោះម៉ារីយ៉ាដែលបានប្តូរឈ្មោះទៅជា « ម៉ារី » ទៅតាមបែបបារាំងបានចូលធ្វើការនៅក្នុងមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវមួយនៅប៉ារីសហើយនៅទីនោះហើយដែលម៉ារីបានជួបជាមួយអនាគតស្វាមីគឺព្យែរគួរី (Pierre Curie)។ម៉ារីនិងព្យែរបានរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍នៅខែកក្កដាឆ្នាំ១៨៩៥ហើយម៉ារីយ៉ាស្កូដូស្កាក៏បានក្លាយទៅជាម៉ារីគួរី។
គិតមកទល់នឹងពេលនោះព្យែរដែលអាយុច្រើនជាងម៉ារី៨ឆ្នាំគឺជាអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តដ៏មានឈ្មោះល្បីមួយរូបរួចទៅហើយនៅក្នុងប្រទេសបារាំង។ហើយក្រោយពីរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍អ្នកទាំងពីរមិនត្រឹមតែក្លាយជាគូជីវិតតែប៉ុណ្ណោះទេតែក៏ជាដៃគូក្នុងការស្រាវជ្រាវវិទ្យាសាស្រ្តដ៏សំខាន់មួយផងដែរ។ដៃគូស្រាវជ្រាវដែលក្រោយមកទទួលបានលទ្ធផលដ៏សំខាន់បំផុតមួយនៅក្នុងប្រវត្តិនៃវិទ្យាសាស្រ្តសម័យទំនើប។
នៅក្នុងឆ្នាំ១៨៩៥នោះអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តជាទូទៅនាំគ្នាចាប់អារម្មណ៍ទៅលើរបកគំហើញដ៏ថ្មីស្រឡាងមួយដោយអ្នកប្រាជ្ញអាល្លឺម៉ង់វីលហិមរ៉នហ្កិន (Wilhem Röntgen) គឺកាំរស្មីអ៊ិច។ម៉ារីគួរីវិញដែលមើលឃើញថាគេចាប់អារម្មណ៍ស្រាវជ្រាវលើរឿងនេះស្ទើរតែគ្រប់គ្នាទៅហើយនោះក៏ងាកទៅផ្តោតលើប្រធានបទថ្មីមួយទៀតដែលនៅមិនទាន់មានអ្នកស្រាវជ្រាវច្រើននៅឡើយគឺទៅលើកាំរស្មីចម្លែកមួយទៀតដែលចេញពីសារធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមហើយដែលរកឃើញដោយអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តបារាំងឈ្មោះអង់រីបេកឺរែល (Henri Becquerel)។
នៅពេលនោះគេនៅមិនទាន់ដឹងថាកាំរស្មីដ៏ចម្លែកនេះគឺជាអ្វីពិតប្រាកដនៅឡើយទេហើយពេលខ្លះគេបានឲ្យឈ្មោះកាំរស្មីនេះថា« កាំរស្មីបេកឺរែល » ឬខ្លះទៀតថា « កាំរស្មីអ៊ុយរ៉ាញ៉ូម » ដោយសារតែគេគិតថាវាជាកាំរស្មីដែលចេញតែពីសារធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូម។
ម៉ារីគួរីបានយកការសិក្សាស្រាវជ្រាវលើកាំរស្មីនេះយកធ្វើជាប្រធានបទនិក្ខេបបទថ្នាក់បណ្ឌិតដោយផ្តោតការស្រាវជ្រាវទៅលើចំណុចសំខាន់់មួយថាកាំរស្មីនេះពិតជាកាំរស្មីពិសេសដែលចេញតែពីអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមមួយឬក៏អាចចេញពីសារធាតុគីមីផ្សេងទៀត?
នៅទីបំផុតនៅឆ្នាំ១៨៩៨ម៉ារីគួរីបានរកឃើញថាកាំរស្មីដែលបញ្ចេញពីអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមនេះពិតជាមាននៅក្នុងសារធាតុគីមីផ្សេងទៀតមែន។ នៅពេលនោះហើយដែលព្យែរគួរីបានចាប់ផ្តើមងាកមកផ្តោតអារម្មណ៍ខ្លាំងលើប្រធានបទស្រាវជ្រាវរបស់ម៉ារីហើយក៏បានសម្រេចបោះបង់ប្រធានបទដែលខ្លួនកំពុងស្រាវជ្រាវហើយមកចូលរួមស្រាវជ្រាវនិងធ្វើពិសោធន៍ជាមួយម៉ារីជាភរិយា។
នៅក្នុងរយៈពេលត្រឹមតែប៉ុន្មានខែម៉ារីនិងព្យែរមិនត្រឹមតែបានរកឃើញភស្តុតាងបញ្ជាក់ច្បាស់អំពីវត្តមានកាំរស្មីអ៊ុយរ៉ាញ៉ូម នៅក្នុងសារធាតុគីមីផ្សេងៗគ្នានោះទេក៏ប៉ុន្តែសំខាន់ជាងនេះទៅទៀតអ្នកទាំងពីរថែមទាំងបានរកឃើញសារធាតុគីមីថ្មីស្រឡាងចំនួនពីរដែលបញ្ចេញកាំរស្មីចម្លែកនេះដោយសារធាតុទីមួយត្រូវបានគេដាក់ឈ្មោះថា « ប៉ូឡូញ៉ូម » (Po) ដោយយកតាមឈ្មោះប្រទេសកំណើតរបស់ម៉ារីគួរីគឺប៉ូឡូញ។ចំណែកសារធាតុគីមីទីពីរត្រូវបានគេដាក់ឈ្មោះថា « រ៉ាដ្យូម » (Ra) ហើយកាំរស្មីចម្លែកដែលបញ្ចេញពីសារធាតុគីមីអស់ទាំងនេះត្រូវបានម៉ារីគួរីដាក់ឈ្មោះថា« Radioactive » ឬ « វិទ្យុសកម្ម »។
លទ្ធផលនៃការស្រាវជ្រាវនេះបានជួយឲ្យម៉ារីគួរីទទួលសញ្ញាបត្របណ្ឌិតវិទ្យាសាស្រ្តនៅឆ្នាំ១៩០៣ហើយនៅឆ្នាំដដែលនោះស្នាដៃនៃការរកឃើញវិទ្យុសកម្មត្រូវបានគេស្នើជាជ័យលាភីរង្វាន់ណូបែលផ្នែករូបវិទ្យា។ក៏ប៉ុន្តែពីដំបូងបេក្ខជនដែលគេស្នើប្រគល់រង្វាន់ណូបែលនេះបែរជាមិនមានឈ្មោះម៉ារីគួរី ផ្ទុយទៅវិញមានឈ្មោះតែពីរនាក់ប៉ុណ្ណោះ គឺអង់រីបេកឺរែលនិងព្យែរគួរី។រហូតទាល់តែក្រោយពីមានការតវ៉ាពីសំណាក់ព្យែរ គួរីទើបចុងក្រោយទៅគេបានសម្រេចប្រគល់រង្វាន់ណូបែលទៅឲ្យអ្នកទាំង៣រួមគ្នាគឺ អង់រីបេកឺរែលព្យែរគួរីនិងម៉ារីគួរី។
នៅពេលនោះម៉ារីគួរីបានក្លាយជាស្រ្តីទីមួយនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តដែលបានទទួលរង្វាន់ណូបែលហើយ៨ឆ្នាំក្រោយមកទៀតគឺនៅឆ្នាំ១៩១១ម៉ារីគួរីត្រូវបានគេប្រគល់រង្វាន់ណូបែលថ្មីមួយទៀតដោយលើកនេះបានរង្វាន់តែម្នាក់ឯងគឺរង្វាន់ណូបែលគីមីវិទ្យាទាក់ទងនឹងការរកឃើញនិងការសិក្សាលម្អិត អំពីសារធាតុគីមី « រ៉ាដ្យូម »។
ម៉ារីគួរីបានទទួលមរណភាពនៅថ្ងៃទី៤ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៣៤ដោយជំងឺមហារីកដែលគេគិតថាកើតឡើង ដោយសារតែការចំណាយពេលច្រើនក្នុងការធ្វើពិសោធន៍ជាមួយសារធាតុ ដែលមានវិទ្យុសកម្ម។ក៏ប៉ុន្តែវិទ្យុសកម្មនិងសារធាតុរ៉ាដ្យូមដែលម៉ារីគួរីបានរកឃើញបានក្លាយទៅជាវិធីសាស្រ្តដ៏ចម្បងមួយដែលគេប្រើរហូតមកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ននេះនៅក្នុងការព្យាបាលជំងឺមហារីក។
នៅក្នុងវិស័យវិទ្យាសាស្រ្តទូទៅវិញមកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ម៉ារីគួរីថ្វីដ្បិតតែពេលខ្លះហាក់ដូចជាត្រូវបានគេមើលរំលងបើធៀបនឹងអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តបុរសៗក៏ប៉ុន្តែតាមការពិតទៅអ្វីដែលលោកស្រីបានរកឃើញទាំងការរកឃើញវិទ្យុសកម្មនិងការរកឃើញសារធាតុរ៉ាដ្យូមគឺជាមូលដ្ឋានគ្រឹះដ៏សំខាន់មួយនៅក្នុងវិទ្យាសាស្រ្តសម័យទំនើបជាពិសេសទ្រឹស្តីរបស់លោកស្រីដែលថាវិទ្យុសកម្មមិនមែនមានប្រភពពីធាតុគីមីណាមួយក៏ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញគឺមានប្រភពចេញពីរចនាសម្ព័ន្ធនៃអាតូមវាត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាផ្នែកមួយនៃបដិវត្តន៍រូបវិទ្យាផ្នែករូបធាតុ(Particle physics) ពីព្រោះថាគិតមកទល់នឹងសម័យកាលនោះទ្រឹស្តីវិទ្យាសាស្រ្តជាទូទៅកំណត់ថាអាតូមគឺជាភាគល្អិតដ៏តូចបំផុតដោយមិនមានអ្វីតូចជាអាតូមទៀតនោះទេ។ក៏ប៉ុន្តែនៅក្នុងទ្រឹស្តីវិទ្យុសកម្មរបស់លោកស្រីម៉ារីគួរីអាតូមមិនមែនជាភាគល្អិតតូចជាងគេបំផុតនោះទេផ្ទុយទៅវិញអាតូមនីមួយៗមានរចនាសម្ព័ន្ធខុសៗគ្នាហើយផ្សំឡើងដោយភាគល្អិតដែលកាន់តែតូចជាងនេះទៅទៀតដែលគេឲ្យឈ្មោះថា « ភាគល្អិតក្រោមអាតូម » ឬតាមភាសាអង់គ្លេសថា « Subatomic particles »។
ទ្រឹស្តីវិទ្យុសកម្មរបស់ម៉ារីគួរីបូករួមជាមួយនឹងការរកឃើញរបស់អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តមួយចំនួនទៀតនៅក្នុងសម័យកាលប្រហាក់ប្រហែលគ្នាក្នុងនោះរួមមានទាំងទ្រឹស្តីរបស់អាល់ប៊ែរអាញ់ស្តាញផងគឺជាចំណុចចាប់ផ្តើមដ៏សំខាន់ក្នុងដំណើរវិវឌ្ឍនៃរូបវិទ្យានុយក្លេអ៊ែរដែលជាវិទ្យាសាស្រ្តដ៏សំខាន់មួយចាប់តាំងពីក្នុងសតវត្សរ៍ទី២០រហូតមកទល់នឹងសតវត្សរ៍ទី២១នេះ។
រឹតតែសំខាន់ជាងនេះទៅទៀតដំណើរជីវិតនិងស្នាដៃរបស់លោកស្រីម៉ារីគួរីក៏មានឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងផងដែរនៅក្នុងសង្គមជាពិសេសឥទ្ធិពលទៅលើការកែប្រែផ្នត់គំនិតទៅលើស្រ្តីក្នុងវិស័យវិទ្យាសាស្រ្ត។
ពីក្មេងស្រីដែលកើតនិងធំដឹងក្តីនៅក្នុងប្រទេសដែលមនុស្សស្រីមិនទាំងត្រូវបានគេអនុញ្ញាតឲ្យចូលរៀនថ្នាក់សកលវិទ្យាល័យផងនោះម៉ារីយ៉ាស្ករដូស្កាបានតស៊ូព្យាយាមនិងពុះពារគ្រប់ឧបសគ្គរហូតបានក្លាយជា ម៉ារីគួរីស្រ្តីដំបូងបង្អស់ក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តដែលទទួលពានរង្វាន់ណូបែលស្រ្តីដំបូងបង្អស់ដែលត្រូវបានតែងតាំងជាសាស្ត្រាចារ្យនៅសកលវិទ្យាល័យសរបោនហើយគិតរហូតមកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ននេះម៉ារីគួរីនៅតែជាមនុស្សតែម្នាក់គត់ (មិនថាស្រ្តីឬបុរស) ជាមនុស្សតែម្នាក់គត់ដែលបានទទួលរង្វាន់ណូបែលរហូតដល់ទៅពីរក្នុងមុខវិជ្ជាវិទ្យាសាស្រ្តពីរផ្សេងគ្នា
មើលវីដេអូផ្សេងទៀត ស្តីពីវិទ្យាសាស្ត្រ និងចក្រវាល នៅលើយូធូបផ្លូវការរបស់ RFI ខេមរភាសា
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ