តើតេឡេស្កុបជេមស៍វេបមានសមត្ថភាពសិក្សាទៅលើអ្វីខ្លះ?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៧:៥៦
តេឡេស្កុបអវកាសជេមស៍វេប (James Webb) ត្រូវបានបាញ់បង្ហោះ កាលពីថ្ងៃទី២៥ធ្នូ២០២១ បានពន្លាតខ្លួនចេញជារូបរាងពេញលេញ ហើយនឹងត្រូវធ្វើដំណើរទៅដល់គោលដៅ នៅថ្ងៃទី២៣មករា២០២២។ តើតេឡេស្កុបដ៏ទំនើប តម្លៃរហូតដល់ទៅ ១០ពាន់លានដុល្លារនេះ ហើយដែលគេទន្ទឹងរង់ចាំជាយូរមកហើយនេះ មានសមត្ថភាពពិសេសប៉ុណ្ណា? អាចឲ្យគេសិក្សាទៅលើអ្វីខ្លះ?
តេឡេស្កុបអវកាសជេមស៍វេបនឹងផ្តោតការសិក្សាទៅលើចំណុចសំខាន់ៗចំនួន ៤៖ ចក្រវាលនៅពេលទើបនឹងចាប់កំណើតឡើងដំបូង, ដំណើរវិវឌ្ឍនៃកាឡាក់ស៊ី, វដ្តនៃជីវិតរបស់ផ្កាយ និងលក្ខខណ្ឌនៃជីវិតលើភពក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ។
លក្ខណៈពិសេសរបស់តេឡេស្កុបជេមស៍វេប ក្រៅពីមានកម្លាំងខ្លាំង គឺជំនាញខាងចាប់ពន្លឺប្រភេទអាំងហ្វ្រារូ។ តាមរយៈកញ្ចក់ដែលមានមុខកាត់ធំ រហូតដល់ទៅ ៦ម៉ែត្រកន្លះ ដោយមានស្រោបមាសពីលើ បូករួមជាមួយនឹងឧបករណ៍វិទ្យាសាស្រ្តទំនើបៗ ដែលបំពាក់លើនោះ ជេមស៍វេបគឺជាតេឡេស្កុប ដែលអាចឆ្លុះមើលឃើញផ្កាយ និងកាឡាក់ស៊ី ដែលស្ថិតនៅចម្ងាយរហូតដល់ទៅ ១៣ពាន់៦រយលានឆ្នាំពន្លឺឯណោះពីភពផែនដីរបស់យើង។
ចម្ងាយ ១៣ពាន់៦រយលានឆ្នាំពន្លឺ គឺមានន័យថា ពន្លឺដែលចេញពីផ្កាយ ឬកាឡាក់ស៊ីអស់ទាំងនោះ ត្រូវចំណាយពេលរហូតដល់ទៅ ១៣ពាន់៦រយលានឆ្នាំ ទើបអាចធ្វើដំណើរមកដល់ភពផែនដី មកប៉ះនឹងកញ្ចក់របស់តេឡេស្កុបជេមស៍វេប។ និយាយបញ្ច្រាសទៅវិញ ពន្លឺដែលមកប៉ះនឹងកញ្ចក់តេឡេស្កុបជេមស៍វេបនោះ ជាពន្លឺដែលចេញពីផ្កាយ និងកាឡាក់ស៊ី តាំងពី ១៣ពាន់៦រយលានឆ្នាំមុន ដូច្នេះ រូបភាពដែលជេមស៍វេបឆ្លុះមើលឃើញនោះ គឺជារូបភាពផ្កាយ និងកាឡាក់ស៊ី ក្នុងទម្រង់ដើម កាលពី ១៣ពាន់៦រយលានឆ្នាំមុន ពោលគឺ ជាផ្កាយ និងកាឡាក់ស៊ី ដំបូងៗបង្អស់ ដែលកកើតឡើង ត្រឹមតែប៉ុន្មានរយលានឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ ក្រោយការចាប់កំណើតនៃចក្រវាល ក្នុងហេតុការណ៍ប៊ីកប៊ែង។
ការណ៍ដែលអាចសង្កេតមើលផ្កាយ និងកាឡាក់ស៊ីដំបូងៗអស់ទាំងនេះអាចនឹងជួយឲ្យយើងស្រាយនូវចម្ងល់ចម្បងៗមួយចំនួន ដូចជាសំណួរថា តើនៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មាន ក្រោយប៊ីកប៊ែង ទើបផ្កាយចាប់កំណើតឡើង? តើកាឡាក់ស៊ីដំបូងៗចាប់កំណើតឡើងតាំងពីពេលណា? តើផ្កាយ និងកាឡាក់ស៊ីដែលកើតឡើងដំបូងៗនោះ មានទម្រង់បែបណាហើយបានឆ្លងកាត់នូវដំណើរវិវឌ្ឍយ៉ាងណាខ្លះ ទើបអាចក្លាយជាទម្រង់ដូចជាកាឡាក់ស៊ីមីលគីវេ និងកាឡាក់ស៊ីផ្សេងទៀត ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន? តើហេតុអ្វីបានជាស្ទើរតែគ្រប់កាឡាក់ស៊ីបច្ចុប្បន្ននេះមានប្ល៊ែកហូលដ៏ធំសម្បើម (Supermassive black hole) នៅចំកណ្តាល? តើប្ល៊ែកហូលអស់ទាំងនេះមានប្រភពចេញមកពីណា? កកើតឡើងដោយរបៀបណា?
ជេមស៍វេបក៏អាចនឹងជួយឲ្យអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តសិក្សាបានកាត់តែលម្អិតច្បាស់ផងដែរ អំពីវដ្តនៃជីវិតរបស់ផ្កាយ ជាពិសេស សិក្សាលម្អិត អំពីការចាប់កំណើតរបស់ផ្កាយ និងការកកើតភពដំបូងៗ នៅជុំវិញផ្កាយដែលទើបនឹងចាប់កំណើត។
រហូតមកទល់នឹងពេលនេះ គេដឹងថា ផ្កាយចាប់កំណើតឡើង ចេញពីសារធាតុតូចល្អិតដែលនៅប្រមូលផ្តុំគ្នាប្រៀបដូចជាដុំពពក ហើយដែលគេឲ្យឈ្មោះថា « ណេប៊ុយឡា » (Nebula)។ ដូច្នេះហើយបានជានៅតាមតំបន់ដែលមានផ្កាយ ឬបណ្តុំផ្កាយ (ក្លាស្ទ័រ) កំពុងចាប់កំណើត តែងតែត្រូវហ៊ុំព័ទ្ធទៅដោយធូលីដេដាស បាំងមិនឲ្យតេឡេស្កុបទូទៅអាចឆ្លុះមើលឃើញផ្កាយ និងភព ដែលកំពុងស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលកកើតដំបូងៗនោះបាន។
ជាមួយនឹងតេឡេស្កុបជេមស៍វេប បញ្ហានេះនឹងលែងចោទទៀតហើយ ពីព្រោះថា សមត្ថភាពចាប់ពន្លឺអាំងហ្វ្រារូ នឹងធ្វើឲ្យជេមស៍វេបអាចឆ្លុះមើលធ្លុះស្រទាប់ល្អងធូលីនៃណេប៊ុយឡា ហើយអាចផ្តិតយករូបភាពកាន់តែច្បាស់ និងលម្អិត អំពីយន្តការនៃការកកើតផ្កាយ ក៏ដូចជាដំណើរការកកើតភព នៅជុំវិញផ្កាយ ដែលទើបនឹងចាប់កំណើត។
ចំណុចសំខាន់មួយទៀត ដែលគេទន្ទឹងរង់ចាំ ពីលទ្ធផលនៃការសង្កេតរបស់ជេមស៍វេប ហើយប្រហែលជារឿងដែលទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍សាធារណជនទូទៅ ជាងការចាប់កំណើតផ្កាយ កាឡាក់ស៊ី ឬចក្រវាលទៅទៀត គឺអាថ៌កំបាំងជុំវិញវត្តមានជីវិតក្រៅភពផែនដី។
អ្នកខ្លះប្រហែលជាគិតថា ជេមស៍វេបមានកម្លាំងខ្លាំង រហូតអាចឆ្លុះពង្រីកមើលទម្រង់នៃជីវិតនៅលើភពផ្សេងដោយផ្ទាល់ ក៏ប៉ុន្តែ តាមការពិតទៅ ជេមស៍វេបមិនមានសមត្ថភាពអាចឆ្លុះមើលអ្វីៗ ដែលនៅលើផ្ទៃដីភពផ្សេងបាននោះទេ។ អ្វីដែលជេមស៍វេបត្រូវធ្វើ នៅក្នុងការសិក្សាស្វែងរកជីវិតក្រៅភព គឺប្រមូលទិន្នន័យលម្អិតអំពីស្រទាប់បរិយាកាស ដើម្បីកំណត់ធាតុផ្សំរបស់វា ហើយការកំណត់ធាតុផ្សំបរិយាកាសនេះ គេអាចធ្វើទៅបានតាមរយៈការសិក្សាទៅលើវិសាលគមន៍នៃពន្លឺ តាមវិធីសាស្រ្តដែលគេឲ្យឈ្មោះថា « ស្ពិចត្រូស្កូពី »។
នៅពេលដែលភពមួយ ធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់ចំពីមុខផ្កាយ ប្រសិនបើភពនោះមានស្រទាប់បរិយាកាស ពន្លឺដែលចេញពីផ្កាយត្រូវឆ្លងកាត់តាមស្រទាប់បរិយាកាស ហើយមានប្រតិកម្មជាមួយនឹងសារធាតុគីមីដែលនៅក្នុងនោះ។ គេដឹងថា សារធាតុគីមីនីមួយៗ ដែលមានរចនាសម្ព័ន្ធអាតូមជាក់លាក់ខុសៗគ្នា អាចស្រូបពន្លឺក្នុងហ្វ្រេកង់ខុសៗគ្នា។
ដូច្នេះ តាមរយៈការសិក្សាលម្អិតទៅលើវិសាលគមន៍នៃពន្លឺ ដែលឆ្លងកាត់តាមស្រទាប់បរិយាកាសរបស់ភពណាមួយ ជេមស៍វេប ដែលជាតេឡេស្កុបមានកម្លាំងខ្លាំងផង ហើយថែមទាំងមានបំពាក់ដោយឧបករណ៍វិភាគវិសាលគមន៍ពន្លឺ (Spectrograph) ដ៏ទំនើបផងនោះ នឹងអាចប្រមូលទិន្នន័យលម្អិត ឲ្យអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តកំណត់បានថា តើនៅក្នុងស្រទាប់បរិយាកាសនោះមានសារធាតុគីមីអ្វីខ្លះ? ហើយតាមរយៈចំណេះដឹងទៅលើស្រទាប់បរិយាកាស និងទម្រង់នៃជីវិតនៅលើភពផែនដីរបស់យើងនេះ អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តអាចនឹងសិក្សាប្រៀបធៀបគ្នា ដើម្បីកំណត់ថា តើនៅលើភពណាមួយ មានសារធាតុគីមី ដែលជាធាតុផ្សំនៃជីវិត, សារធាតុគីមីដែលចាំបាច់សម្រាប់បង្កើតលក្ខខណ្ឌអំណោយផលដល់ជីវិត ឬសារធាតុគីមីដែលបំភាយដោយភាវៈរស់ក្នុងទម្រង់ណាមួយដែរឬក៏យ៉ាងណា?
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ