ហេតុអ្វីភ្លុយតុងត្រូវគេផាត់ចេញលែងចាត់ទុកជាភព?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៨:០៥
នៅសប្តាហ៍នេះ សេង ឌីណា សូមលើកឡើង អំពីដំណើរដើមហេតុ ដែលនាំឲ្យគេសម្រេចដកភ្លុយតុងចេញពីតំណែងជាភពទី៩ ក្នុងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ដោយបញ្ចុះមកនៅត្រឹមតែជាកូនភព (Dwarf Planet)។
នៅឆ្នាំ២០០៦ នៅពេលដែលមហាសន្និបាតសហភាពតារាសាស្ត្រអន្តរជាតិ បោះឆ្នោតអនុម័តកំណត់និយមន័យថ្មីរបស់ភព អ្វីៗដែលយើងធ្លាប់ស្គាល់ អំពីប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ តាំងពីរាប់ទសវត្សរ៍កន្លងមកនោះក៏ត្រូវផ្លាស់ប្តូរ ហើយគ្រប់សៀវភៅសិក្សា ដែលគេតែងតែបង្រៀនសិស្ស នៅគ្រប់ប្រទេស នៅទូទាំងពិភពលោកតាំងពីរាប់សិបឆ្នាំមកហើយនោះ ក៏លែងអាចប្រើការបានតទៅទៀតហើយដែរ។ នេះក៏ដោយសារតែចំនួនភព ក្នុងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ដែលគេតែងតែកំណត់ថា មាន ៩ តាំងពីដើមមកនោះ ត្រូវនៅសល់តែ ៨ ដោយភពទី៩ គឺ ភ្លុយតុង ត្រូវបានគេផាត់ចេញ លែងចាត់ទុកជាភព។
ភ្លុយតុង គឺជាប្រភេទភពសិលា ចំណែកទំហំក៏តូចខ្លាំង ក៏ប៉ុន្តែ ស្ថិតនៅប៉ែកខាងក្រៅ កាន់តែឆ្ងាយពីណិបទូនទៅទៀត គឺនៅរហូតដល់តំបន់មួយ ដែលគេឲ្យឈ្មោះខ្សែក្រវ៉ាត់គុយពែរ។ នៅក្នុងតំបន់នោះ ភ្លុយតុងក៏មិនស្ថិតនៅតែឯងនោះដែរ ផ្ទុយទៅវិញ គឺនៅលាយឡំជាមួយនឹងបំណែកតូចធំជាច្រើនផ្សេងទៀត ហើយចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០២ តារាវិទូមួយក្រុមនៅអាមេរិក បានរកឃើញបំណែកកាន់តែធំឡើងៗ នៅក្នុងតំបន់ខ្សែក្រវ៉ាត់គុយពែរនេះ ដោយបំណែកខ្លះមានទំហំធំ រហូតអាចចេញរាងជាស្វ៊ែរស្រដៀងនឹងភ្លុយតុង។
របកគំហើញដ៏សំខាន់មួយ ដែលកំណត់ជោគវាសនារបស់ភ្លុយតុង គឺការរកឃើញ អេរីស (Eris) នៅឆ្នាំ២០០៥។ អេរីសមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងតំបន់ខ្សែក្រវ៉ាត់គុយពែរដូចគ្នា ហើយមានទំហំប៉ុនគ្មានជាមួយនឹងភ្លុយតុង។
នៅពេលនោះ សំណួរត្រូវចោទឡើងថា តើគេត្រូវចាត់បញ្ចូលអេរីសនេះទៅក្នុងប្រភេទអ្វី? បើភ្លុយតុង គឺជាភព អេរីសក៏ចាំបាច់ត្រូវតែជាភពដូចគ្នា។ ចុះដុំស៊្វែរសិលាផ្សេងទៀត ដែលមានទំហំនិងលក្ខណៈស្រដៀងគ្នា ដែលគេរកឃើញ នៅក្នុងខ្សែក្រវ៉ាត់គុយពែរនោះ ហើយដែលគេប៉ាន់ស្មានថានឹងអាចរកឃើញជាច្រើនផ្សេងទៀតទៅថ្ងៃអនាគត តើនឹងត្រូវហៅថាជាភពដែរឬក៏យ៉ាងណា?
នៅពេលនោះហើយ ដែលតារាវិទូត្រូវប្រឈមនឹងជម្រើសសំខាន់ពីរ គឺ ឬមួយចាត់ទុកអ្វីៗដែលគេរកឃើញស្រដៀងនឹងភ្លុយតុងថាជាភពទាំងអស់ ហើយប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យនឹងត្រូវមានភពដល់ទៅជាង ១០ ឬក៏អាចកើនឡើងដល់ ២០ ឬក៏អាចកាន់តែច្រើនជាងនេះទៅទៀតក៏អាចថាបាននៅថ្ងៃអនាគត។ ឬមួយទៀត គេត្រូវគិតពិចារណាសើរើមើលឡើងវិញ អំពីនិយមន័យថា តើអ្វីទៅ គឺជាភព?
នៅខែសីហាឆ្នាំ២០០៦ មហាសន្និបាតសហភាពតារាសាស្ត្រអន្តរជាតិ (International Astronomical Union) ក៏បានបោះឆ្នោតអនុម័តនិយមន័យថ្មី ដោយកំណត់ថា នៅក្នុងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ ដើម្បីអាចចាត់បញ្ចូលជាភពបាន ចាំបាច់ត្រូវបំពេញនូវលក្ខខណ្ឌចំនួន៣៖
ទីមួយ ត្រូវមានគន្លងតារាវិថីជុំវិញព្រះអាទិត្យ
ទីពីរ ត្រូវមានម៉ាស់គ្រប់គ្រាន់ ដែលអាចបង្កើតជារាងស្វ៊ែរ
ទីបី ត្រូវមានកម្លាំងទំនាញគ្រប់គ្រាន់ អាចសម្អាតតំបន់ជុំវិញគន្លងតារាវិថីរបស់ខ្លួន ដោយមិនឲ្យមានបំណែកអ្វីផ្សេងទៀត ក្រៅពីព្រះចន្ទដែលជាតារារណបរបស់ខ្លួន
លក្ខខណ្ឌទី៣នេះហើយ ដែលភ្លុយតុងមិនអាចបំពេញបាន ហើយត្រូវបានគេផាត់ចេញលែងចាត់ទុកថាជាភពតទៅទៀត។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅពេលនោះ សហភាពតារាសាស្ត្រអន្តរជាតិក៏បានសម្រេចបង្កើតប្រភេទថ្មីមួយទៀត សម្រាប់ភ្លុយតុង គឺកូនភព ដែលហៅតាមភាសាអង់គ្លេសថា Dwarf Planets ហើយត្រូវបានចាត់បញ្ចូលទៅក្នុងប្រភេទកូនភពនេះ ក្រៅពីភ្លុយតុង ក៏មានដែរ សេរេស (Ceres), អេរីស (Eris), ហោមេអា (Haumea) និងម៉ាកេម៉ាកេ (Makemake)៕
មើលវីដេអូផ្សេងទៀត ស្តីពីវិទ្យាសាស្ត្រ និងចក្រវាល នៅលើយូធូបផ្លូវការរបស់ RFI ខេមរភាសា
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ