ឥណ្ឌូណេស៊ីជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យហើយឬ?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៨:២៧
ថ្ងៃនេះ ហ្សង់-ហ្វ្រង់ស័រ តាន់ សូមបន្តចាប់អារម្មណ៍ទៅលើភូមិសាស្ត្រនយោបាយនៃអាស៊ីអាគ្នេយ៍តទៅទៀត ដោយសូមលើកឡើងពីរបបនយោបាយនៃប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី។ ឥណ្ឌូណេស៊ី ជាប្រទេសអ៊ីស្លាមធំជាងគេបង្អស់នៅលើលោក។ ប្រទេសនេះបានផ្តើមបោះជំហាន ទៅរកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅឆ្នាំ១៩៩៨ ក្រោយពីសុយហារតូ(Suharto) ដែលជាអ្នកកាន់អំណាចផ្តាច់ការដុះស្លែ បានបង្ខំចិត្តចុះចេញពីមុខតំណែង។ ជាងម្ភៃឆ្នាំក្រោយមក ទោះបីជានៅមានទៀតក៏ដោយ ឧបសគ្គធំៗដែលគំរាមប្រជាធិបតេយ្យូបនីយកម្មនៃប្រទេស ក៏គេអាចអះអាងបានដែរថា ឥណ្ឌូណេស៊ីជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យមួយប្រកែកមិនបាន។
ឥណ្ឌូណេស៊ីបានទទួលឯករាជ្យពីប្រទេសហូឡង់(Hollande) នៅឆ្នាំ១៩៤៩។ ប៉ុន្តែ ប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយមក គឺនៅឆ្នាំ១៩៦៦ សុយហារតូ(Suharto) បានក្រសោបយកអំណាចមកក្តាប់ ហើយបានដាក់គ្របទៅលើប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ីទាំងមូល អ្វីដែលគេហៅថា«សណ្តាប់ធ្នាប់ថ្មី» ពោលគឺរបបផ្តាច់ការមួយ ដែលឈរលើការបំភិតបំភ័យប្រជារាស្ត្រ និងការកាប់សម្លាប់ពួកអ្នកប្រឆាំង។ ជាក់ស្តែង កងទ័ពរបស់សុយហារតូបានសម្លាប់ពួកកុម្មុយនិស្តអស់៥០០ ០០០នាក់យ៉ាងតិច លើកទីមួយនៅចុងឆ្នាំ១៩៦៥-ដើមឆ្នាំ១៩៦៦ និងលើកទីពីរនៅឆ្នាំ១៩៦៨។
ដូចគ្នាអ៊ីចឹងដែរ នៅទសវត្សរ៍ទី៧០ និងទី៨០ របបសុយហារតូ បានសម្លាប់ពួកអ្នកផ្តាច់ទឹកដីនិយម អស់យ៉ាងតិច៣០០ ០០០នាក់ នៅប៉ាពូអាស៊ី(Papouasie)ខាងលិច នៅអាឆេ (Aceh) និងនៅទីម៉ូរ(Timor)ខាងកើត។
ដោយមានការគាំទ្រពីកងទ័ព សុយហារតូត្រូវបានសភាជាតិបោះឆ្នោតតែងតាំងជាប្រធានាធិបតីប្រាំឆ្នាំម្តង ពីឆ្នាំ១៩៦៦ដល់ឆ្នាំ១៩៩៨។ គេត្រូវរង់ចាំរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៩៨ ទើបឃើញរបបសុយហារតូដួលរលំ កិនកម្ទេចដោយមហាបាតុកម្មរបស់ប្រជាជន ដែលរងទុក្ខវេទនា ដោយហេតុតែវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ីឆ្នាំ១៩៩៧។
តាំងពីពេលនោះមក ឥណ្ឌូណេស៊ីបានបោះជំហានទៅរកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ ពលរដ្ឋមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានាធិបតី តំណាងរាស្ត្រ សមាជិកសភាតំបន់ និងអាជ្ញាធរខេត្តខណ្ឌ។ ដូចនេះ តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៨រហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ ប្រធានាធិបតីបួនរូបបានផ្ទេរអំណាចបន្តបន្ទាប់គ្នាដោយគ្មានអំពើហិង្សាកើតឡើងទេ។ ប្រមុខរដ្ឋបច្ចុប្បន្នដែលបានគ្រប់គ្រងប្រទេសតាំងពីឆ្នាំ២០០៤មកម្ល៉េះ ឈ្មោះលោកសុយស៊ីឡូ បំបង យុយដូយ៉ូណូ (Susilo Bambang Yudhoyono)។
មានភស្តុតាងផ្សេងទៀតដែលបង្ហាញនូវប្រជាធិបតេយ្យូបនីយកម្មនៃប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី ដូចជាសេរីភាពសារព័ត៌មាន វត្តមាននៃសហជីព ការលុបចោលអស់ពាក់កណ្តាលអាសនៈរបស់ពួកយោធានៅក្នុងសភាជាតិ និងការកែទម្រង់ស៊ីជម្រៅ នៅក្នុងសេនាធិការដ្ឋានកងទ័ព។ បណ្តើរៗ កងទ័ពឥណ្ឌូណេស៊ីយល់តួនាទីរបស់ខ្លួនកាន់តែច្បាស់ នោះគឺការពារទឹកដីនៃប្រទស ប្រកាន់ជំហរអព្យាក្រឹត និងស្តាប់បញ្ជារបស់រដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលស្របច្បាប់។
ឯករាជ្យភាពរបស់ទីម័រខាងកើត និងការដោះស្រាយបញ្ហានៅអាឆេ បានដោយសន្តិវិធី ក៏ជាសញ្ញាដែលបង្ហាញនូវភាពចាស់ទុំបណ្តើរៗនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឥណ្ឌូណេស៊ីដែរ។ ដូចគ្នាអ៊ីចឹងដែរ នយោបាយវិមជ្ឈការ ដែលត្រូវបានផ្តើមអនុវត្តនៅខែមករាឆ្នាំ២០០១ បានផ្ទេរអំណាចមិនតិចឡើយទៅឲ្យអាជ្ញាធរខេត្តខណ្ឌ និងបានជួយជំរុញប្រជាជនតាមទីជនបទដាច់ស្រយាល ឲ្យចូលរួមចំណែកយ៉ាងសកម្មក្នុងការពង្រឹងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
ប៉ុន្តែ ក៏នៅមានច្រើនណាស់ដែរឧបសគ្គ ដែលពន្យឺតនិងគំរាមប្រជាធិបតេយ្យូបនីយកម្មនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី។ ឧបសគ្គទីមួយ គឺអវត្តមាននៃឧត្តមគតិច្បាស់លាស់ នៅក្នុងជួរគណបក្សនីមួយៗ បានន័យថា គ្មានទេការប្រណាំងប្រជែងគ្នាផ្នែកគំនិត នៅលើឆាកនយោបាយ មានតែការប្រជែងគ្នារវាងបុគ្គល រវាងមេគណបក្សមួយ និងប្រមុខគណបក្សមួយទៀត។
ពេលបោះឆ្នោតម្តងៗ អ្នកនយោបាយឥណ្ឌូណេស៊ី មិនដែលមានកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេស ដែលឈរលើទ្រឹស្តីនយោបាយអ្វីមួយច្បាស់លាស់ទេ។ មានដែរ ប្រធានបទដដែលៗមួយចំនួន ដូចជាមនោសញ្ចេតនាជាតិនិយម មនោគមវិជ្ជាសង្គមនិយម ឬក៍ទស្សនៈអ៊ីស្លាមជ្រុលនិយម។ ក៏ប៉ុន្តែ ប្រធានបទទាំងនេះតែងតែរលាយសាបសូន្យអស់ទៅវិញ ពេលបោះឆ្នោតហើយម្តងៗ។ គណបក្សនីមួយៗទៀតសោត សុទ្ធតែមានកងកម្លាំងសន្តិសុខរបស់គេរៀងៗខ្លួន ជាហេតុបង្កឲ្យមានការសម្លុតបំភិតបំភ័យប្រជាជន និងអំពើហិង្សា នៅពេលបោះឆ្នោតម្តងៗ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៩មក។
ឧបសគ្គមួយទៀត ដែលគំរាមប្រជាធិបតេយ្យូបនីយកម្ម ក្នុងប្រទេសកាន់សាសនាអ៊ីស្លាមធំជាងគេបង្អស់នៅលើលោកមួយនេះ គឺអសមត្ថភាពរបស់រដ្ឋាភិបាលនីមួយៗ ក្នុងការតាក់តែង និងអនុវត្តនយោបាយសាធារណៈផ្សេងៗ ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការរបស់ប្រជាជន។ មូលហេតុនៃប្រការបែបនេះ គឺបណ្តាលមកពីរដ្ឋឥណ្ឌូណេស៊ីខ្វះធនធានមនុស្ស ពឹងពាក់ការិយាធិបតេយ្យមួយពុករលួយនិងគ្មានប្រសិទ្ធិភាព ដែលមិនចេះប្រមូលពន្ធដារ ហើយក៏មិនចេះចែកចាយដែរ ជំនួយសាធារណៈ ទៅឲ្យដល់ប្រជារាស្ត្រក្រីក្រ។
ក្រៅពីនេះ អំពើពុករលួយដែលជាកាកសំណល់សល់ពីសម័យសុយហារតូ បន្តស៊ីរូងគ្រប់ស្រទាប់ជាន់ថ្នាក់នៃប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងប្រទេស រហូតមកទល់សព្វថ្ងៃ។ សូមជម្រាបថា យោងទៅតាមអង្គការTransparency International សុយហារតូ និងក្រុមគ្រួសារ បានលួចបង្វិលយកប្រាក់រដ្ឋ យ៉ាងតិច១៥ ០០០ លានដុល្លារ។
ជាការពិតណាស់ដែលថា ក្រោយពីបានជាប់ឆ្នោតជាប្រធានាធិបតីនៅខែកញ្ញាឆ្នាំ២០០៤ និងក្រោយពីបានជាប់ឆ្នោតជាថ្មីនៅខែកក្កដាឆ្នាំ២០០៩ សុយស៊ីឡូ បំបង យុយដូយ៉ូណូ (Susilo Bambang Yudhoyono) ដែលល្បីឈ្មោះថាជាមនុស្សស្អាតស្អំ បានចាត់ទុកការកម្ចាត់អំពើពុករលួយថា ជាបុព្វហេតុជាតិ។ ក៏ប៉ុន្តែ មកទល់ឥឡូវ អំពើពុករលួយ នៅតែជាបញ្ហាធំជាងគេបង្អស់មួយដែលពន្យឺតប្រជាធិបតេយ្យូបនីយកម្មនិងការអភិវឌ្ឍន៍នៃប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី។ បើយោងទៅតាមអង្គការTransparency International ឥណ្ឌូណេស៊ីជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ១១៨ខាងប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ ក្នុងចំណោមបណ្តាប្រទេសទាំង១៧៦នៅក្នុងលោក។
យ៉ាងណាក៏ដោយ សន្ទុះសេដ្ឋកិច្ចក្លៀវក្លានៃប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍដ៏ធំមួយនេះបើកលទួ្ធភាពកាន់តែទូលំទូលាយឱ្យរដ្ឋាភិបាលបន្តធ្វើកំណែទម្រង់នយោបាយ ក្នុងគោលដៅពង្រឹងគ្រឹះនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ អត្រាកំណើនសេដ្ឋកិច្ចនៃឥណ្ឌូណេស៊ីនៅឆ្នាំ២០១២កន្លងទៅនេះមានរហូតដល់ទៅ៦,២%។ វាគឺជាតួលេខមួយវិសេសវិសាល នៅក្នុងបរិបទដ៏ពិបាកនៃសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកបច្ចុប្បន្ន។
មិនតែប៉ុណ្ណោះ ឥណ្ឌូណេស៊ី មានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចខ្លាំងក្លាជាងគេ អន់ជាងប្រទេសចិនតែបន្តិចប៉ុណ្ណោះ ក្នុងចំណោមបណ្តាប្រទេសសមាជិកG២០ ហើយមហិច្ឆតារបស់លោកប្រធានាធិបតី សុយស៊ីឡូ បំបង យុយដូយ៉ូណូ (Susilo Bambang Yudhoyono) គឺជំរុញធ្វើយ៉ាងណាឱ្យកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ឥណ្ឌូណេស៊ីឡើងរហូតដល់ទៅ៦,៨%នៅឆ្នាំ២០១៣នេះ។
ក្នុងន័យដូចគ្នាអ៊ីចឹងដែរ ឥណ្ឌូណេស៊ីបាននិងកំពុងបន្តកាត់បន្ថយទំហំនៃប្រាក់បំណុលរបស់ខ្លួន។ បំណុលដែលបានតំណាងរហូតដល់ទៅ៨២%នៃផលិតផលដុលក្នុងស្រុកនៅឆ្នាំ២០០២ បានធ្លាក់មកនៅត្រឹមតែ២៤%នៃផលិតផលដុលក្នុងស្រុកតែប៉ុណ្ណោះ នៅឆ្នាំ២០១២។
និយាយរួម ហើយនេះបើយោងទៅតាមធនាគារStandard Chartered ឥណ្ឌូណេស៊ីនឹងអាចក្លាយទៅជាមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកទី៦ នៅឆ្នាំ២០៣០។ គឺកត្តាសេដ្ឋកិច្ចវិជ្ជមានទាំងអស់នេះហើយ ផ្គួបផ្សំទៅនឹងសុឆន្ទៈនយោបាយរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំនៃប្រទេស ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងយ៉ាងច្បាស់ពីឥឡូវស្រេចទៅហើយថា លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឥណ្ឌូណេស៊ីនឹងមានគ្រឹះកាន់តែមាំមួនទៅជាលំដាប់ ចាប់ពីពេលនេះតទៅ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ