នៅក្នុងនាទីប្រវត្តិសាស្រ្តពិភពលោករបស់យើង នៅសប្តាហ៍នេះ សេង ឌីណា សូមបន្តរៀបរាប់អំពីសង្រ្គាមវៀតណាម ដោយសូមលើកឡើង អំពីផលប៉ះពាល់នៃសង្រ្គាមទៅលើប្រទេសកម្ពុជា។
សង្រ្គាមវៀតណាម ត្រូវបានអ្នកប្រវត្តិសាស្រ្តជាច្រើននាំគ្នាដាក់ឈ្មោះថា “សង្រ្គាមឥណ្ឌូចិនលើកទី២” ដោយសារតែសង្រ្គាមនេះមិនមែនកើតមានឡើងតែនៅក្នុងប្រទេសវៀតណាមមួយនោះទេ តែវាបានរាលដាលទៅកាន់ប្រទេសពីរទៀត ក្នុងតំបន់ឥណ្ឌូចិន ហើយដែលធ្លាប់ជាអាណានិគមរបស់បារាំង គឺប្រទេសកម្ពុជា និងឡាវ។
តាំងពីក្រោយសង្រ្គាមឥណ្ឌូចិនលើកទី១ (សង្រ្គាមរវាងវៀតណាម និងបារាំង) កម្ពុជាបានប្រកាសខ្លួនជាប្រទេសអព្យាក្រឹត ហើយអព្យាក្រឹតភាពនេះត្រូវបានទទួលស្គាល់យ៉ាងពេញលេញ នៅក្នុងសន្និសីទក្រុងហ្សឺណែវ ឆ្នាំ១៩៥៤។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅពេលដែលសង្រ្គាមវៀតណាមកាន់តែរីករាលដាល អព្យាក្រឹតភាពរបស់កម្ពុជាក៏កាន់តែត្រូវប្រឈមមុខនឹងគ្រោះថ្នាក់ រហូតត្រូវបាត់បង់តម្លៃទាំងស្រុងនៅក្នុងការអនុវត្តជាក់ស្តែង។
បញ្ហាដ៏ធំបំផុត ដែលកម្ពុជាត្រូវប្រឈមនៅក្នុងសង្រ្គាមវៀតណាម គឺការណ៍ដែលពួកវៀតកុងយកទឹកដីកម្ពុជាធ្វើជាទីជម្រក នៅក្នុងការប្រយុទ្ធតទល់នឹងវៀតណាមខាងត្បូង និងសហរដ្ឋអាមេរិក។
កាលពីដំបូង ពួកវៀតកុងបានជ្រៀតចូលមកក្នុងទឹកដីកម្ពុជា ដោយមិនបានសុំការអនុញ្ញាតអ្វីទាំងអស់ ពោលគឺ ជាការរំលោភទាំងស្រុងទៅលើបូរណភាពទឹកដីរបស់កម្ពុជា។ តាមការពិត តាំងពីដើមរៀងមក មេដឹកនាំវៀតណាម ដែលតែងតែមានមហិច្ឆតាត្រួតត្រាតំបន់ឥណ្ឌូចិនទាំងមូលនោះ មិនដែលទុកប្រទេសកម្ពុជា និងឡាវជាប្រទេសឯករាជនោះទេ។ ហេតុដូច្នេះហើយបានជាវៀតណាមកុម្មុយនិស្តបានជ្រៀតចូលមកក្នុងទឹកដីកម្ពុជា ក៏ដូចជាទឹកដីឡាវស្រេចតែអំពើចិត្ត។ កម្ពុជាវិញ ដែលមានកម្លាំងទ័ពទន់ខ្សោយនោះ ក៏គ្មានសមត្ថភាពអ្វីទៅពង្រឹងសន្តិសុខតាមព្រំដែន ឬបណ្តេញពួកវៀតកុងចេញពីទឹកដីរបស់ខ្លួននោះដែរ។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះ កម្ពុជាត្រូវប្រឈមមុខនឹងការគំរាមកំហែងដ៏ធំមួយទៀត គឺពីសំណាក់សហរដ្ឋអាមេរិក។
តាមការពិត ការណ៍ដែលពួកវៀតកុងអាចប្រើប្រាស់ទឹកដីកម្ពុជាធ្វើជាទីជម្រក ដើម្បីរត់គេចពីការវាយប្រហារ រួចហើយប្រមូលផ្តុំគ្នាឡើងវិញ ដើម្បីលបចូលទៅវាយឆ្មក់លើកងទ័ពវៀតណាមខាងត្បូង និងកងទ័ពអាមេរិក នៅក្នុងទឹកដីវៀតណាមខាងត្បូង វាគឺជាបញ្ហាចោទដ៏ធំ សម្រាប់អាមេរិកក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងវៀតណាមកុម្មុយនិស្ត។ ហេតុដូច្នេះហើយបានជាអាមេរិកតែងតែដាក់សម្ពាធលើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ឲ្យធ្វើការបណ្តេញពួកវៀតកុងចេញពីតំបន់ព្រំដែនរបស់ខ្លួន ហើយជាញឹកញយ កងទ័ពអាមេរិកបានបើកប្រតិបត្តិការយោធាឆ្លងព្រំដែនវាយប្រហារទៅលើភូមិខ្មែរ ដើម្បីតាមប្រមាញ់ពួកវៀតកុង ក៏ប៉ុន្តែ ការវាយប្រហារទាំងនេះតែងតែបង្កការខូចខាតដល់ជនស៊ីវិលខ្មែរ ច្រើនជាងដល់ពួកវៀតកុង។
បន្តិចម្តងៗ កម្ពុជាក្រោមការដឹកនាំរបស់សម្តេចព្រះនរោត្តមសីហនុក៏បានងាកចេញពីនយោបាយអព្យាក្រឹត បែរទៅជាប្រកាន់នយោបាយស្និទ្ធនឹងចិនកុម្មុយនិស្ត ហើយប្រឆាំងអាមេរិកទៅវិញ។ នៅពេលនោះហើយ ដែលកម្ពុជាត្រូវផុងខ្លួនកាន់តែជ្រៅ នៅក្នុងសង្រ្គាមវៀតណាម។
នៅឆ្នាំ១៩៦៥ ដោយសំឡឹងមើលឃើញថា ចលនាកុម្មុយនិស្តកំពុងតែមានប្រៀប ហើយអាចនឹងទទួលជ័យជម្នះត្រួតត្រាតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ក៏បានសម្រេចផ្តាច់ទំនាក់ទំនងការទូតជាមួយអាមេរិក ហើយងាកទៅគាំទ្រប្លុកកុម្មុយនិស្ត ដោយនៅឆ្នាំ១៩៦៦ ព្រះអង្គបានព្រមព្រៀងជាមួយមេដឹកនាំចិន ឲ្យវៀតណាមខាងជើង និងពួកវៀតកុងប្រើប្រាស់ទឹកដីកម្ពុជាធ្វើជាមូលដ្ឋានក្នុងការធ្វើសង្រ្គាមទល់នឹងអាមេរិក។ លើសពីនេះទៅទៀត កម្ពុជាបានបើកកំពង់ផែក្រុងព្រះសីហនុឲ្យចិនប្រើ ដើម្បីដឹកជញ្ជូនជំនួយទៅឲ្យពួកវៀតកុង។ ចាប់ពីពេលនោះមក កម្ពុជាចាប់ផ្តើមផុងខ្លួនកាន់តែជ្រៅ ទៅក្នុងសង្រ្គាមវៀតណាម។
នៅសហរដ្ឋអាមេរិក អប្រជាប្រិយភាពនៃសង្រ្គាមវៀតណាម បានធ្វើឲ្យលោក Lyndon Johnson ត្រូវធ្លាក់ពីអំណាច ហើយលោក Richard Nixon បានជាប់ឆ្នោតឡើងមកធ្វើជាប្រធានាធិបតី ជំនួសលោក Lyndon Johnson នៅឆ្នាំ១៩៦៩។ ប្រឈមមុខនឹងចលនាប្រឆាំង ដែលកំពុងតែកើតមានយ៉ាងខ្លាំងក្លានោះ លោក Richard Nixon ក៏បានដាក់ចេញនូវនយោបាយជាអាទិភាពមួយ គឺត្រូវតែធ្វើយ៉ាងណាបញ្ចប់សង្រ្គាមវៀតណាមឲ្យបានឆាប់។ ក៏ប៉ុន្តែ យុទ្ធសាស្រ្តចម្បងរបស់លោក Richard Nixon ដើម្បីបញ្ចប់សង្រ្គាមវៀតណាម គឺមុនដំបូងត្រូវតែពង្រីកសង្រ្គាម គឺពង្រីកប្រតិបត្តិការទម្លាក់គ្រាប់បែក ដើម្បីកម្ទេចជម្រករបស់ពួកវៀតកុង នៅក្នុងទឹកដីកម្ពុជា។
តាមការពិត យន្តហោះអាមេរិកបានធ្វើការទម្លាក់គ្រាប់បែកចូលទៅក្នុងទឹកដីកម្ពុជា តាំងពីឆ្នាំ១៩៦៥ ពោលគឺ តាំងពីសម័យរដ្ឋការរបស់លោក Lyndon Johnson មកម៉្លេះ គ្រាន់តែថា នៅពេលនោះ ប្រតិបត្តិការទម្លាក់គ្រាប់បែកនៅកម្ពុជាត្រូវបានធ្វើឡើងដោយមានការលាក់លៀម និងកម្រិតនៅត្រឹមតែតំបន់ដែលនៅជាប់នឹងព្រំដែនជាមួយវៀតណាម។ នៅក្រោមអាណត្តិលោក Richard Nixon ប្រតិបត្តិការទម្លាក់គ្រាប់បែកលើកម្ពុជាត្រូវបានបើកធ្វើដោយចំហជាងមុន និងក្នុងលក្ខណៈទូលំទូលាយ ដោយគ្មានបែងចែកថាជាតំបន់នៅជាប់ ឬមិនជាប់ព្រំដែននោះទេ។
ប្រតិបត្តិការទម្លាក់គ្រាប់បែកលើកម្ពុជា ដែលអាមេរិកដាក់ឈ្មោះថា Operation Menu បានចាប់ផ្តើមឡើង នៅយប់ថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៦៩ ហើយនៅពេលដែលប្រតិបត្តិការនេះត្រូវបានលោក Richard Nixon ប្រកាសឲ្យដឹងជាសាធារណៈ នៅថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧០ វាបានដុតបញ្ឆេះចលនាប្រឆាំងនឹងសង្រ្គាមវៀតណាមឲ្យកាន់តែឆេះសន្ធោរសន្ធៅខ្លាំងឡើងថែមទៀត។ សមាជិកសភាអាមេរិកជាច្រើនបាននាំគ្នាផ្ទុះកំហឹងនឹងការណ៍ដែលលោក Richard Nixon ហ៊ានពង្រីកសង្រ្គាមវៀតណាម ទៅចូលឈ្លានពានកម្ពុជា ដែលជាប្រទេសអធិបតេយ្យមួយ ដោយមិនសុំការអនុញ្ញាតពីសភាជាមុន។
ក៏ប៉ុន្តែ បើទោះបីជាមានចលនាប្រឆាំងបែបនេះក៏ដោយ ប្រតិបត្តិការទម្លាក់គ្រាប់បែកលើកម្ពុជានៅតែបន្តធ្វើ ហើយនៅក្នុងពេលជាមួយគ្នានោះ រដ្ឋការរបស់លោក Richard Nixon បានព្យាយាមប្រើគ្រប់មធ្យោបាយ ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាទាញកម្ពុជាឲ្យឈប់ជួយពួកវៀតកុង។
នៅថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ ក្រុមអ្នកនយោបាយខ្មែរ ដែលស្និទ្ធិនឹងអាមេរិក ដឹកនាំដោយសេនាប្រមុខ លន់ នល់ ក៏បានទម្លាក់សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ពីអំណាច នៅក្នុងពេលដែលព្រះអង្គកំពុងបំពេញទស្សនកិច្ច នៅក្នុងទីក្រុងម៉ូស្គូ សហភាពសូវៀត។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក កម្ពុជា ក្រោមរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ក៏បានក្លាយទៅជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់អាមេរិក នៅក្នុងសង្រ្គាមវៀតណាម ក៏ប៉ុន្តែ ក្រៅពីត្រូវធ្លាក់ចូលទៅក្នុងសង្រ្គាមប្រឆាំងនឹងកុម្មុយនិស្តវៀតណាម កងទ័ពសាធារណរដ្ឋខ្មែរក៏ត្រូវប្រឈមមុខនឹងសង្រ្គាមទល់នឹងចលនាកុម្មុយនិស្តក្នុងស្រុកខ្លួនឯងផងដែរ គឺក្រុមឧទ្ទាមខ្មែរក្រហម ដែលចូលរួមដៃគ្នាជាមួយនឹងចលនាតស៊ូដឹកនាំដោយសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ និងដែលមានការគាំទ្រយ៉ាងពេញទំហឹងពីសំណាក់សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន។
និយាយសរុបជារួមមកវិញ សង្រ្គាម ដែលគេឲ្យឈ្មោះថា “សង្រ្គាមវៀតណាម” មានជាប់ពាក់ព័ន្ធយ៉ាងជ្រៅជាមួយនឹងកម្ពុជា។ គិតជាសរុប នៅពេញក្នុងអំឡុងសង្រ្គាមវៀតណាម គ្រាប់បែកប្រមាណជា ៥សែនតោន ត្រូវបានអាមេរិកទម្លាក់លើកម្ពុជា ហើយប្រជាជនកម្ពុជាប្រមាណពី ៥ម៉ឺន ទៅ ១៥ម៉ឺននាក់ ត្រូវបាត់បង់ជីវិតដោយការទម្លាក់គ្រាប់បែកនេះ។ ការប្រទាញប្រទង់គ្នាក្នុងសង្រ្គាមវៀតណាមនេះក៏ជាដើមហេតុដ៏សំខាន់មួយដែរដែលបានរុញច្រានកម្ពុជាឲ្យធ្លាក់ចូលទៅក្នុងភ្នក់ភ្លើងនៃសង្រ្គាមស៊ីវិល ដែលអូសបន្លាយពេលជាច្រើនឆ្នាំក្រោយៗមកទៀត៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ