ញូតុន៖ រវាងភាពល្បីល្បាញ និងភាពចម្រូងចម្រាស
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៩:៤៥
នៅក្នុងនាទីប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់យើងនៅសប្តាហ៍នេះ សេង ឌីណា សូមបន្តប្រវត្តិរបស់លោកអ៊ីសាក់ ញូតុន ដោយសូមលើកឡើង អំពីភាពចម្រូងចម្រាសមួយចំនួន នៅក្នុងដំណើរជីវិតរបស់ញូតុន ទាំងជីវិតផ្ទាល់ខ្លួន និងក្នុងអាជីពជាអ្នកវិទ្យាសាស្រ្ត។
ញូតុនត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាអ្នកប្រាជ្ញដែលមានជំនាញខាងផ្នែកវិទ្យាសាស្រ្តជាទូទៅ ហើយបានបង្កើតស្នាដៃជាច្រើន នៅក្នុងផ្នែកខុសៗគ្នា ទាំងខាងគណិតវិទ្យា (ដូចជា ការបង្កើតទ្រឹស្តីទាក់ទងនឹងការគណនាឌីហ្វេរ៉ង់ស្យែលនិងអាំងតេក្រាល) ខាងផ្នែកអុបទិក (ជាពិសេស ការបង្កើតតេឡេស្កុបប្រភេទថ្មី និងការសិក្សាទៅលើពណ៌និងពន្លឺ) និងទាំងខាងផ្នែករូបវិទ្យានិងតារាសាស្រ្ត។
ស្នាដៃរបស់ញូតុនដែលត្រូវបានគេស្គាល់ច្រើនជាងគេ គឺទាក់ទងនឹងកម្លាំងទំនាញសកល និង “ច្បាប់នៃចលនា”។ ច្បាប់នៃចលនាដែលមានមូលដ្ឋានគ្រឹះចេញពីទ្រឹស្តីរបស់កាលីលេត្រូវបានញូតុនយកមកសិក្សាលម្អិតហើយបង្កើតជាទ្រឹស្តីសំខាន់ៗចំនួន៣។
ទ្រឹស្តីទី១កំណត់ថា វត្ថុមួយដែលនៅនឹងថ្កល់គ្មានចលនានឹងនៅតែបន្តស្ថិតនៅនឹងថ្កល់គ្មានចលនា ហើយវត្ថុដែលមានចលនានឹងនៅតែបន្តមានចលនានៅក្នុងទិសដៅនិងល្បឿនដដែល លុះត្រាតែមានអន្តរាគមន៍ពីកម្លាំងមកពីខាងក្រៅ។ ទ្រឹស្តីទី២កំណត់ថា កម្លាំងគឺស្មើនឹងម៉ាសគុណនឹងសន្ទុះ។ ចំណែកឯទ្រឹស្តីទី៣កំណត់ថា រាល់កម្លាំងនៃវត្ថុមួយទៅលើវត្ថុណាមួយផ្សេងទៀត គឺតែងតែមានប្រតិកម្មជាកម្លាំងស្មើគ្នាតបមកវិញ។
ទ្រឹស្តីអស់ទាំងនេះត្រូវបានញូតុនចងក្រងជាសៀវភៅ ដែលមានចំណងជើងថា Principiaហើយចេញផ្សាយជាលើកដំបូង នៅឆ្នាំ១៦៨៧។ ក្រោយពីមានការចេញផ្សាយសៀវភៅ Principia នេះហើយ ដែលកេរ្តិ៍ឈ្មោះរបស់ញូតុនចាប់ផ្តើមល្បីរន្ទឺ នៅក្នុងចំណោមអ្នកវិទ្យាសាស្រ្ត ទាំងនៅក្នុងប្រទេសអង់គ្លេស និងនៅលើឆាកអន្តរជាតិ។
នៅឆ្នាំ១៦៨៩ ញូតុនត្រូវបានក្លាយជាសមាជិកសភាអង់គ្លេស ហើយនៅឆ្នាំ១៧០៣ត្រូវបានតែងតាំងជាប្រធានបណ្ឌិតសភាវិទ្យាសាស្រ្តអង់គ្លេស (The Royal Society) និងជាសមាជិកកិត្តិយសនៃបណ្ឌិតវិទ្យាសាស្រ្តវិទ្យាសាស្រ្តបារាំង។
ព្រមជាមួយនឹងភាពល្បីល្បាញនេះ ជីវិតរបស់ញូតុនក៏ពោរពេញទៅដោយភាពចម្រូងចម្រាសយ៉ាងច្រើនផងដែរ ជាពិសេស គឺជម្លោះជាមួយនឹងអ្នកប្រាជ្ញផ្សេងទៀត។ ជម្លោះដ៏ខ្លាំងក្លាជាងគេ ហើយដែលជាបញ្ហាចម្រូងចម្រាសតាមជាប់នឹងជីវិតរបស់ញូតុន ព្រមទាំងដក់ជាប់នឹងប្រវត្តិរបស់ញូតុនក្រោយៗមកទៀត គឺជម្លោះជាមួយ រ៉ូបឺត ហ៊ូក (Robert Hooke) និងជម្លោះជាមួយ ហ្កតហ្វ្រីដ ឡែបនីតស៍ (Gottfried Leibnitz)។
រ៉ូបឺត ហ៊ូក គឺជាអ្នកប្រាជ្ញអង់គ្លេស ហើយដែលគេអាចនិយាយថាជារៀមច្បងរបស់ញូតុន ជាពិសេស នៅបណ្ឌិតសភាវិទ្យាសាស្រ្ត ដែលរ៉ូបឺត ហ៊ូក មានតួនាទីដ៏សំខាន់ តាំងពីមុនពេលដែលញូតុនបានចូលជាសមាជិកទៅទៀត។
នៅបណ្ឌិតសភាវិទ្យាសាស្រ្ត រ៉ូបឺត ហ៊ូក មានតួនាទីជាអ្នកធ្វើពិសោធន៍។ ធ្វើពិសោធន៍សម្រាប់ខ្លួនឯង ឬធ្វើពិសោធន៍ទៅតាមសំណើរបស់អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តផ្សេងទៀត ឬក៏ធ្វើពិសោធន៍ដើម្បីផ្ទៀងផ្ទាត់ទ្រឹស្តីថ្មីៗដែលគេទើបនឹងរកឃើញ។ នៅក្នុងបរិបទនេះហើយដែលជម្លោះ រវាងរ៉ូបឺត ហ៊ូក និងញូតុន បានចាប់ផ្ទុះឡើង នៅអំឡុងឆ្នាំ១៦៧២ នៅពេលដែលញូតុនបានចូលជាសមាជិកបណ្ឌិតសភាវិទ្យាសាស្រ្ត ហើយជម្លោះនេះកើតចេញដំបូង ពីទ្រឹស្តីទាក់ទងនឹងពន្លឺ។
នៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៦៦៦ ញូតុនបានចំណាយពេលសិក្សាលម្អិតទៅលើចំណាំងផ្លាតនៃពន្លឺ។ តាមរយៈការពិសោធន៍ ញូតុនបានរកឃើញថា ពន្លឺថ្ងៃ ដែលយើងមើលទៅឃើញថាមានពណ៌ ស តាមការពិតទៅ គឺផ្សំឡើងដោយពន្លឺ ដែលមានចម្រុះពណ៌គ្នា។ ប្រសិនបើគេឲ្យពន្លឺថ្ងៃចាំងកាត់តាមកែវចំណាំងផ្លាត (Prisme) ពន្លឺនេះនឹងចាំងចេញមកវិញ ដោយបំបែកទៅជាពណ៌ដើមរៀងៗខ្លួន ដែលមានតាំងពីពណ៌ ក្រហម លឿង បៃតង ខៀវ ស្វាយ ពោលគឺពណ៌ឥន្ទធនូ។ តាមការពិត គឺចំណាំងផ្លាតនៃពន្លឺព្រះអាទិត្យដែលចាំងកាត់តាមតំណក់ទឹកភ្លៀង ដែលបង្កើតទៅជាឥន្ទធនូ។
ចេញពីការសិក្សាទៅលើពណ៌ និងចំណាំងផ្លាតនៃពន្លឺនេះ ញូតុនបានរកឃើញនូវវិធីសាស្រ្តថ្មីមួយ ដែលអាចបង្កើតតេឡេស្កុបដែលមានប្រសិទ្ធភាពល្អដាច់ឆ្ងាយជាងប្រភេទតេឡេស្កុប ដែលបង្កើតឡើងដោយកាលីលេ។ នៅឆ្នាំ១៦៧២ ទៅតាមសំណើរបស់បណ្ឌិតសភាវិទ្យាសាស្រ្តអង់គ្លេស ញូតុនបានយកលទ្ធផលនៃការសិក្សារបស់លោកទៅដាក់បង្ហាញដល់សមាជិកផ្សេងទៀត ក្នុងបណ្ឌិតសភា។ នៅពេលនោះ ទ្រឹស្តីនៃពន្លឺ និងតេឡេស្កុបរបស់ញូតុនបានទទួលនូវការកោតសើរសើរពីសំណាក់អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តជាច្រើនផ្សេងទៀត ក៏ប៉ុន្តែ ក្នុងពេលជាមួយគ្នា ក៏មានដែរការរិះគន់។ ការរិះគន់ខ្លាំងជាងគេ គឺចេញពីរ៉ូបឺត ហ៊ូក។
រ៉ូបឺត ហ៊ូក បានបង្ហាញនូវការឯកភាពទៅលើលទ្ធផលនៃការសិក្សារបស់ញូតុនជាទូទៅ ក៏ប៉ុន្តែ បានបង្ហាញនូវមន្ទិលសង្ស័យទៅលើភាពត្រឹមត្រូវនៃវិធីសាស្រ្តក្នុងការធ្វើពិសោធន៍របស់ញូតុន។ តាមការពិត នេះគឺជារឿងធម្មតា នៅក្នុងចំណោមអ្នកវិទ្យាសាស្រ្ត។ ក៏ប៉ុន្តែ រវាងញូតុន និងហ៊ូក ដែលសុទ្ធសឹងជាមនុស្សចិត្តស្រាល ឆេវឆាវ និងមានមោទនភាពលើខ្លួនឯងខ្លាំងដូចគ្នា ការរិះគន់តាមលក្ខណៈធម្មតានេះ បានប្រែក្លាយជាការបោះពាក្យសម្តីដាក់គ្នាទៅវិញទៅមក ហើយរាលដាលទៅជាជម្លោះដ៏ក្តៅគគុក។
ក្រោយមកទៀត ជម្លោះនេះបានរាលដាលកាន់តែខ្លាំង ទៅដល់ប្រធានបទមួយទៀត គឺទ្រឹស្តីនៃកម្លាំងទំនាញសកល ដែលញូតុន និងហ៊ូក បានចោទគ្នាទៅវិញទៅមក ដោយម្នាក់ចោទម្នាក់ទៀតថា លួចចម្លងស្នាដៃរបស់ខ្លួន រហូតធ្វើឲ្យអ្នកប្រាជ្ញទាំងពីរយកគ្នាជាសត្រូវអស់មួយជីវិត។
ក្រៅពីជម្លោះជាមួយរ៉ូបឺត ហ៊ូក ញូតុនមានបញ្ហាដ៏សែនចម្រូងចម្រាសមួយទៀត គឺជម្លោះជាមួយអ្នកប្រាជ្ញអាល្លឺម៉ង់ ឈ្មោះ ហ្កតហ្វ្រីដ ឡែបនីតស៍ ទាក់ទងនឹងការគណនាឌីហ្វេរ៉ង់ស្យែលនិងអាំងតេក្រាល។
ញូតុនបានធ្វើការសិក្សារហូតបង្កើតបានជាទ្រឹស្តីសំខាន់ៗទាក់ទងនឹងប្រធានបទនេះ នៅក្នុងចន្លោះឆ្នាំ១៦៦៥ដល់ឆ្នាំ១៦៦៧ ពោលគឺ ក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំដែលសកលវិទ្យាល័យបិទទ្វារដោយសារជំងឺរាតត្បាត ហើយដែលញូតុនវិលត្រឡប់ទៅរស់នៅផ្ទះឯស្រុកស្រែ។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅពេលនោះ និងរយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំក្រោយៗមកទៀត ញូតុនមិនដែលយកស្នាដៃនេះទៅចុះផ្សាយជាសាធារណៈនោះទេ។
នៅឆ្នាំ១៦៧៥ ហ្កតហ្វ្រីដ ឡែបនីតស៍ ក៏បានធ្វើការសិក្សាលើការគណនាឌីហ្វេរ៉ង់ស្យែល និងអាំងតេក្រាលនេះដែរ ក៏ប៉ុន្តែ ខុសពីញូតុន ឡែបនីតស៍បានយកទ្រឹស្តីដែលខ្លួនបង្កើតបានទៅចុះផ្សាយជាសាធារណៈ នៅឆ្នាំ១៦៨៤។ ចាប់ពីពេលនោះហើយ ដែលសាធារណជនចាប់ផ្តើមឮពីទ្រឹស្តីនៃការគណនាឌីហ្វេរ៉ង់ស្យែលនិងអាំងតេក្រាល ហើយចាប់ពីពេលនោះហើយដែរដែលជម្លោះបានផ្ទុះឡើង រវាងញូតុន និងឡែបនីតស៍ ដោយចោទគ្នាពីរឿងលួចចម្លងស្នាដៃ។
មកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តនិងអ្នកប្រវត្តិសាស្រ្តបានទទួលស្គាល់ជាទូទៅថា ញូតុន និងឡែបនីតស៍បានធ្វើការសិក្សានិងរកឃើញទ្រឹស្តីនៃការគណនាឌីហ្វេរ៉ង់ស្យែលនិងអាំងតេក្រាល ដាច់ដោយឡែកពីគ្នា ដោយមិនមានអ្នកណាលួចចម្លងអ្នកណានោះទេ។ ក៏ប៉ុន្តែ កាលពីពេលនោះ ជម្លោះរវាងញូតុន និងឡែបនីតស៍ គឺមានសភាពជូរចត់បំផុត ជាពិសេស ញូតុនដែលជាមនុស្សមិនសូវចេះទទួលការរិះគន់ និងមានស្ថានភាពផ្លូវចិត្តផុយស្រួយផងនោះ បានធ្វើការវាយប្រហារយ៉ាងធ្ងន់ៗបំផុតទៅលើឡែបនីតស៍។
ញូតុនថែមទាំងបានប្រើប្រាស់ឥទ្ធិពលជាប្រធានបណ្ឌិតសភាវិទ្យាសាស្រ្តអង់គ្លេស រៀបចំឲ្យមានគណៈកម្មការមួយ ដែលមានឈ្មោះជាគណៈកម្មការឯករាជ្យ ក៏ប៉ុន្តែ បានធ្វើការសិក្សានិងសរសេររបាយការណ៍ដែលមានភាពលម្អៀងទៅខាងញូតុន ហើយកំណត់ឲ្យឡែបនីតស៍ជាអ្នកខុស។
ភាពចម្រូងចម្រាសនេះនៅតែបន្តតាមជាប់ក្នុងជីវិតរបស់ញូតុន ក្នុងរយៈពេលប្រមាណជា ២៥ឆ្នាំក្រោយមកទៀត ហើយបើទោះបីជាក្រោយពេលដែលឡែបនីតស៍ទទួលមរណភាពបាត់ទៅនៅឆ្នាំ១៧១៦ក៏ដោយ ក៏ញូតុននៅតែបន្តអរិភាពជាមួយឡែបនីតស៍តទៅទៀត៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ