តើក្នុងករណីណាខ្លះដែលអ្នកប្រព្រឹត្តអំពើល្មើសអាចរួចផុតពីការទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌ?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៩:៥៤
ក្រមព្រហ្មទណ្ឌខ្មែរ ត្រូវបានចាប់ផ្តើមអនុវត្ត នៅទូទាំងប្រទេស កាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១០កន្លងទៅនេះ។ ខាងក្រោមនេះ គឺជាសំណួរ-ចម្លើយទាក់ទងនឹងការទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌ។
តើអនីតិជនអាចមានការទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌដែរឬទេ?
មាត្រា ៣៨ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ចែងថា “នីតិភាពនៃការទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌ ត្រូវបានកំណត់អាយុចាប់ពី ១៨ឆ្នាំឡើងទៅ”។
ដូច្នេះ ទាល់តែជនល្មើសមានអាយុចាប់ពី ១៨ឆ្នាំទៅ ទើបតុលាការអាចផ្តន្ទាទោសផ្នែកព្រហ្មទណ្ឌបាន។ ទោសព្រហ្មទណ្ឌ គឺសម្តៅលើទោសដាក់ពន្ធនាគារ និងទោសពិន័យជាប្រាក់។
ជនល្មើស ដែលជាអនីតិជន ក្រោម ១៨ឆ្នាំ មិនត្រូវទទួលទោសព្រហ្មទណ្ឌទេ ប៉ុន្តែ តុលាការអាចចាត់វិធានការមួយចំនួន ដើម្បីអប់រំ កែប្រែជនល្មើស។ វិធានការទាំងនេះ អាចជា៖
- ការប្រគល់ជនអនីតិជនទៅឲ្យឳពុកម្តាយ ឬអាណាព្យាបាល ដើម្បីអប់រំ
- ការហាមឃាត់មិនឲ្យទៅកន្លែងណាមួយ ឬជួបបុគ្គលណាមួយ ដូចជា មិនឲ្យជួបជនរងគ្រោះនៃបទល្មើស ឬក៏មិនឲ្យជួបអ្នកសមគំនិតផ្សេងទៀត
- ការបញ្ជូនទៅអនីតិជនទៅដាក់ក្នុងមណ្ឌលកែប្រែ
ទោះជាយ៉ាងណា វិធានការទាំងនេះ មិនមែនជាទណ្ឌកម្មព្រហ្មទណ្ឌនោះទេ ពីព្រោះថា ជាគោលការណ៍អនីតិជនមិនមានការទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌនោះទេ។ ក៏ប៉ុន្តែ មាត្រា ៣៩ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌចែងថា “តុលាការអាចប្រកាសទណ្ឌកម្មព្រហ្មទណ្ឌទៅលើអនីតិជនអាយុចាប់ពី១៤ឆ្នាំឡើងទៅ ប្រសិនបើកាលៈទេសៈនៃបទល្មើស ឬបុគ្គលិកលក្ខណៈរបស់អនីតិជនតម្រូវ”។
នេះមានន័យថា ច្បាប់ទុកលទ្ធភាពឲ្យចៅក្រមជាអ្នកពិនិត្យ និងវាយតម្លៃ លើករណីជាក់ស្តែង ថា តើបទល្មើសត្រូវបានប្រព្រឹត្តក្នុងកាលៈទេសៈបែបណា? តើជនល្មើស ជាអនីតិជននោះ (អនីតិជនចន្លោះពី ១៤ ទៅ ១៨ឆ្នាំ) មានបុគ្គលិកលក្ខណៈបែបណា ដែលចាំបាច់ត្រូវតែប្រកាសដាក់ទោសព្រហ្មទណ្ឌដែរឬទេ?
ក៏ប៉ុន្តែ ក្នុងករណីចៅក្រមសម្រេចដាក់ទោសព្រហ្មទណ្ឌ ក្រមព្រហ្មទណ្ឌបានកំណត់ថា ទោសនោះ ត្រូវតែកាត់បន្ថយពាក់កណ្តាល ពីទោសធម្មតា (មាត្រា ១៦០)។
ឧទាហរណ៍ ក្នុងករណីបទឃាតកម្ម ធម្មតាត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារ ពី ១០ឆ្នាំ ទៅ ១៥ឆ្នាំ។ ក៏ប៉ុន្តែ ចំពោះជនល្មើសជាអនីតិជន អាយុចន្លោះពី ១៤ឆ្នាំ ទៅ១៨ឆ្នាំ ទោស គឺត្រូវកាត់បន្ថយពាក់កណ្តាល គឺមកត្រឹម ពី ៥ឆ្នាំ ទៅ ៧ឆ្នាំកន្លះវិញ។
ក្នុងករណីបទល្មើស ដែលត្រូវជាប់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិត គឺត្រូវកាត់បន្ថយមកនៅត្រឹម ២០ឆ្នាំវិញ។ ទោសពិន័យជាប្រាក់ ក៏ត្រូវកាត់បន្ថយពាក់កណ្តាលដូចគ្នាដែរ។
តើក្នុងករណីណាខ្លះ ដែលនីតិជន (អាយុចាប់ពី ១៨ឆ្នាំឡើងទៅ) អាចរួចផុតពីការទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌ?
ការមិនទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌ អាចកើតមានក្នុង ៥ករណី ដែលមានចែងក្នុង មាត្រា ៣១ ដល់មាត្រា ៣៧ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ៖
១-ការមិនទទួលខុសត្រូវដោយសារមូលហេតុវិបល្លាសស្មារតី
មាត្រា ៣១ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ចែងថា “កាលបើជនណាម្នាក់ប្រព្រឹត្តបទល្មើស នៅពេលដែលជននោះកើតវិបល្លាសស្មារតី ដែលធ្វើឲ្យបាត់បង់នូវការដឹងខុសត្រូវរបស់ខ្លួន ជននោះមិនទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌទេ”។ ដូចជា ជនវិកលចរិត ជាដើម មិនមានការទទួលខុសត្រូវផ្នែកព្រហ្មទណ្ឌទេ។
២-ការអនុញ្ញាតដោយច្បាប់ ឬដោយអាជ្ញាធរស្របច្បាប់
អ្នកប្រព្រឹត្តអំពើល្មើស ដោយមានការអនុញ្ញាតពីច្បាប់ ឬដោយមានបញ្ជាពីអាជ្ញាធរស្របច្បាប់ មិនមានការទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌនោះទេ។
ឧទាហរណ៍៖ ទាហាន ដែលសម្លាប់គូសត្រូវ ក្នុងសមរភូមិ មិនត្រូវជាប់ទោសពីបទឃាតកម្មទេ។ ប៉ូលិស ដែលទម្លុះទម្លាយទ្វារ ចូលទៅឆែកឆេរលំនៅដ្ឋានឯកជន ទៅតាមសាលក្រមតុលាការ ក៏មិនត្រូវជាប់ទោសពីបទរំលោភលើលំនៅដ្ឋានដែរ។
៣-ការការពារស្របច្បាប់
ក្នុងករណីដែលបទល្មើសត្រូវបានប្រព្រឹត្ត ដើម្បីការពារខ្លួនឯង ការពារអ្នកដទៃ ឬការពារទ្រព្យសម្បត្តិ ពីការរំលោភឈ្លានពានណាមួយ អ្នកប្រព្រឹត្តល្មើស ត្រូវរួចផុតពីការទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌ។
៤-ស្ថានភាពចាំបាច់
ករណីនេះស្រដៀងគ្នានឹងការការពារស្របច្បាប់ដែរ ប៉ុន្តែ ខុសត្រង់ មិនមានអំពើឈ្លានពានណាមួយនោះទេ។ អ្នកប្រព្រឹត្តល្មើស ត្រូវប្រឈមមុខនឹងស្ថានភាពចាំបាច់ ដែលកើតចេញពីលក្ខខណ្ឌធម្មជាតិ ឬហេតុការណ៍ណាមួយ ដូចជា ក្នុងករណី៖
- មិនមានអ្វីទទួលទាន ឃ្លានខ្លាំងជិតដាច់ពោះស្លាប់ ហើយចាំបាច់ត្រូវលួចចំណីអាហារមកទទួលទាន។
- គ្រូពេទ្យ ក្នុងពេលជួយសម្រាលកូន ដើម្បីជួយជីវិតម្តាយ ចាំបាច់ត្រូវតែសម្លាប់ទារក ដែលរៀបនឹងកើត។
- អ្នកបើកឡានដាច់ហ្វ្រាំងចុះជម្រាល ហើយបង្ខំចិត្ត បើកចេញពីផ្លូវ ទៅបុកផ្ទះអ្នកស្រុក ដើម្បីចៀសវាងកុំឲ្យបុកមនុស្សនៅខាងមុខ ។ល។
ការលួច ការសម្លាប់ទារក ឬការបំផ្លាញផ្ទះអ្នកស្រុក សុទ្ធសឹងជាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ។ ក៏ប៉ុន្តែ ដោយសារតែអំពើល្មើសនេះត្រូវបានប្រព្រឹត្តក្នុងស្ថានភាពចាំបាច់ ដើម្បីជួយសង្រ្គោះខ្លួនឯង ឬជួយសង្រ្គោះអ្នកដទៃ អ្នកប្រព្រឹត្តអំពើល្មើសត្រូវរួចផុតពីការទទួលខុសត្រូវ។
៥-អនុភាពនៃកម្លាំង ឬការបង្ខំ
ជនល្មើស ដែលប្រព្រឹត្តទង្វើល្មើស ក្រោមអានុភាពនៃកម្លាំងណាមួយ ឬក្រោមការបង្ខំពីអ្នកដទៃ ដូចជា ក្នុងករណីមានគេចាប់កូនភ្ជង់នឹងចុងកាំភ្លើង ហើយបង្ខំឲ្យឳពុកចូលទៅលួចលុយគេ ជាដើម មិនមានការទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌចំពោះទង្វើល្មើសនេះទេ។
តើក្នុងលក្ខខណ្ឌណាខ្លះ ដែលជនវិកលចរិតអាចរួចផុតពីការទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌបាន?
ដើម្បីរួចផុតពីការទទួលខុសត្រូវទាំងស្រុង គឺត្រូវមានលក្ខខណ្ឌចាំបាច់ពីរ (មាត្រា ៣១ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ)៖
១-វិបល្លាសស្មារតីចាំបាច់ត្រូវតែកើតឡើង នៅក្នុងពេលប្រព្រឹត្តបទល្មើស។
ឧទាហរណ៍ ករណីជនវិកលចរិតមិនអចិន្រ្តៃយ៍ មានន័យថា មានពេលខ្លះឆ្កួត ហើយពេលខ្លះទៀត ដឹងខុសត្រូវធម្មតា។ ក្នុងករណីនេះ បើសិនបើគាត់ប្រព្រឹត្តបទល្មើស ក្នុងពេលគាត់ជា ដឹងខុសត្រូវធម្មតា គាត់នឹងទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌធម្មតា។ លុះត្រាតែបទល្មើសត្រូវបានប្រព្រឹត្ត ក្នុងពេលដែលគាត់ឆ្កួត មិនដឹងខុសត្រូវ ទើបអាចរួចផុតពីការទទួលខុសត្រូវ។
២-លក្ខណៈវិបល្លាសស្មារតី ត្រូវតែមានលក្ខណៈធ្ងន់ធ្ងរ ធ្វើឲ្យជនល្មើសបាត់បង់ការដឹងខុសត្រូវទាំងស្រុង។ ប្រសិនបើមានវិបល្លាសស្មារតីដែរ ប៉ុន្តែ អាចនៅដឹងខុសត្រូវខ្លះៗ ជនល្មើសត្រូវតែមានការទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌ គ្រាន់តែ អាចមានមានការសម្រាលទោស។
ម្យ៉ាងទៀត មាត្រា ៣១ បានកំណត់ថា ការវង្វេងស្មារតី ដែលកើតមកពីការប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹង គ្រឿងញៀន ឬសារជាតិ ដែលច្បាប់ហាមឃាត់ មិនអាចជាមូលហេតុ ដែលអាចឲ្យជនល្មើសរួចផុតពីការទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌបានទេ។
តើការការពារខ្លួន ត្រូវគោរពទៅតាមលក្ខខណ្ឌអ្វីខ្លះ ទើបអាចចាត់ទុកថាជាការការពារស្របច្បាប់ ហើយដែលអាចរួចផុតពីការទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌបាន?
មាត្រា ៣៣ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ កំណត់ថា ដើម្បីឲ្យអំពើល្មើសមួយ អាចចាត់ទុកថាជាការពារស្របច្បាប់ ត្រូវគោរពទៅតាមលក្ខខណ្ឌ ដូចខាងក្រោម៖
- អំពើល្មើសនោះ ត្រូវតែធ្វើឡើង ប្រឈមនឹងទង្វើមួយទៀត (ការឈ្លានពាន) ដែលជាអំពើល្មើសច្បាប់។ ឧទាហរណ៍ ក្នុងករណីប៉ូលិសចូលមកឆែកឆេរផ្ទះ ដោយមានដីកាពីតុលាការត្រឹមត្រូវ ស្រាប់តែម្ចាស់ផ្ទះទាញកាំបិតមកកាប់ប៉ូលិស នេះមិនមែនជាការការពារស្របច្បាប់ទេ ព្រោះទង្វើរបស់ប៉ូលិសជាទង្វើស្របច្បាប់។
- ក្នុងស្ថានភាពចាំបាច់ដោយចៀសមិនរួច មានន័យថា គាត់មិនអាចរត់គេចចេញទៅណាបានទេ គឺមានតែវាយតបតវិញ ដើម្បីការពារខ្លួន។
- បទល្មើស និងការឈ្លានពាន ត្រូវតែកើតឡើង ក្នុងពេលជាមួយគ្នា។ ប្រសិនបើមានគេបាញ់សម្លាប់កូន ស្អែកឡើង ឳពុកទៅបាញ់សម្លាប់គេវិញ នេះមិនត្រូវចាត់ទុកថាជាការការពារស្របច្បាប់ទេ។
- មធ្យោបាយនៃការការពារខ្លួន ត្រូវតែសមាមាត្រទៅនឹងទម្ងន់នៃការឈ្លានពាន។ ឧបមាថា មានគេកាន់អង្កត់អុសតូចមួយចូលមករកវ៉ៃ ស្រាប់តែទៅទាញកាំភ្លើងបាញ់គេស្លាប់ នេះមិនត្រូវចាត់ទុកថាជាការការពារស្របច្បាប់ទេ។
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ