លោកអ៊ែរដូហ្កាន់ឈ្នះឆ្នោត តួកគីឈានចូលក្នុងទំព័រររបបប្រធានាធិបតី កាន់តែផ្តាច់ការ
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
យោងតាមលទ្ធផលបោះឆ្នោតនៅប្រទេសតួកគី កាលពីថ្ងៃអាទិត្យទី២៤មិថុនា លោក អ៊ែរដូហ្កាន់ និងគណបក្សអ៊ីស្លាមអភិរក្សនិយមរបស់គាត់ បានទទួលជោគជ័យសម្លេងភាគច្រើន ជាង៥២%។ ជោគជ័យឈ្នះដាច់នៅជុំទីមួយនេះ នឹងអនុញ្ញាតឲ្យលោកអ៊ែរដូហ្កាន់ កាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតីតួកគី អាណត្តិថ្មីមួយទៀត។ ក៏ប៉ុន្តែអាណត្តិថ្មីនេះ ក៏គឺជាការឈានចូល ទៅបើកទំព័ររបបនយោបាយថ្មីរបស់តួកគី ដែលការផ្លាស់ប្តូរនេះ គឺរូបលោកអ៊ែរដូហ្កាន់ផ្ទាល់ ជាអ្នកចង់បាន។ ពីរបបសភានិយម តួកគីនឹងក្លាយជារបបប្រធានាធិបតីនិយម ដែលអំណាចសឹងតែទាំងស្រុង ត្រូវប្រមូលផ្តុំ ឲ្យស្ថិតនៅក្នុងដៃ របស់លោកប្រធានាធិបតីតែម្នាក់គត់។
ឈ្នះដាច់ នៅជុំទីមួយ
មកទល់ពេលនេះ សន្លឹងឆ្នោតប្រមាណ៩០%ត្រូវបានគេរាប់រួចរាល់អស់ហើយ ដូច្នេះលទ្ធផលអាចយកជាការបាន បើប្រែប្រួល ក៏មិនខុសគ្នាណាស់ណាដែរ។ ចំនួនអ្នកចូលរួមបោះឆ្នោតសរុប មានប្រមាណជា៨៧%។ ការបោះឆ្នោតកាលពីថ្ងៃអាទិត្យ ម្សិលមិញនេះ គឺជាការបោះឆ្នោត២ស្ទួនគ្នា។ មួយគឺបោះឆ្នោតសភា មួយទៀតគឺបោះឆ្នោតរើសប្រធានាធិបតី។ សម្រាប់ការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតី លោកអ៊ែរដូហ្កាន់ ទទួលបានសម្លេងឆ្នោត៥២,៥% ដែលមានន័យថា គាត់ឈ្នះដាច់ ដោយមិនចាំបាច់មានការបោះឆ្នោតនៅជុំទី២ទៀតទេ។ ចំណែកលោក Muharrem Ince បេក្ខជនតំណាងគណបក្សប្រឆាំង បានប្រមូលសន្លឹកឆ្នោតបានចំនួន ៣១%។
ចំណែកលទ្ធផលបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិកសភា ទាំង៦០០អាសន្នៈវិញ គឺគណបក្សអ៊ីស្លាមអភិរក្សនិយម AKP របស់លោកអ៊ែរដូហ្កាន់ បានសម្លេងឆ្នោត៤២,៥% ដែលស្មើនឹង២៩៣អាសន្នៈ។ គណបក្សMHP ដែលជាដៃគូសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់បក្សលោកអ៊ែរដូហ្កាន់ ប្រមូលបាន១១% ស្មើនឹង៥០អាសន្នៈដែរ។ ដូច្នេះបូកបញ្ចូលគ្នាបាន៣៤៣អាសន្នៈ មានន័យថា លោកអ៊ែរដូហ្កាន់ មានសម្លេងភាគច្រើនក្នុងសភាហើយ។
ចំណែកក្រុមគណបក្សប្រឆាំងវិញ គណបក្សសាធារណរដ្ឋដើម្បីប្រជាជន CHP របស់លោក Muharrem Ince ប្រមូលបាន២៣% ស្មើនឹង១៤៦អាសន្នៈ ហើយគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ និយមកួដ HDP បានសន្លឹកឆ្នោតជាង១១% ស្មើនឹង៦៧អាសន្នៈសភាដែរ។
បើទោះបីជាមានការតវ៉ា ពីសំណាក់ ក្រុមគណបក្សប្រឆាំង ស្តីពីករណីមិនប្រក្រតី ឬការប៉ុនប៉ងបន្លំសន្លឹកឆ្នោត ពីសំណាក់គណបក្សកាន់អំណាច ក៏គេជឿថា គឺបានត្រឹមតែតវ៉ា តែប៉ុណ្ណោះ។ លទ្ធផលជាក់ស្តែង គឺមិនប្រែលប្រួលខុសគ្នាឆ្ងាយពីនេះប៉ុន្មានទេ។
វាបំបាក់ឲ្យទន់ជង្គង់ និងមិនឲ្យមានពេលគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីប្រមូលកម្លាំង
ជាមួយនឹងច្បាប់អាជ្ញាសិក ដែលលោកអ៊ែរដូហ្កាន់ បានដាក់ចេញក្រោយរដ្ឋប្រហារមិនបានសម្រេច បូកបន្ថែមជាមួយនិងវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចផងនោះ មានអ្នកវិភាគជាច្រើន ធ្លាប់បានគិតថា លោកអ៊ែរដូហ្កាន់ អាចឈ្នះការបោះឆ្នោតនេះ ដោយលំបាកបំផុត។ តែលទ្ធផលពេលនេះ បង្ហាញផ្ទុយទៅវិញ។
វាជាការប្រថុយមួយ របស់លោកអ៊ែរដូហ្កាន់។ តើបើវិភាគឲ្យស៊ីជម្រៅ វាគឺជាយុទ្ធសាស្ត្រ ដ៏សែនឆ្លាតរបស់លោកអ៊ែរដូហ្កាន់ទៅវិញទេ។ រដ្ឋប្រហារមិនបានសម្រេច កាលពីឆ្នាំ២០១៦ បានបើកឱកាសឲ្យលោកអ៊ែរដូហ្កាន់ បានដៃយកលេសដើម្បីបោសសំអាតអ្នកប្រឆាំង មិនថាអ្នកនយោបាយ បញ្ញវន្ត ឬមន្ត្រីរដ្ឋកាលទេ។
មន្ត្រីបុគ្គលិករដ្ឋប្រមាណ១សែន៦ម៉ឺននាក់ ដែលត្រូវព្យួរឈ្មោះចោល គ្មានការងារធ្វើ។ ចៅក្រមនិង រដ្ឋអាជ្ញា ៤០០០នាក់ ក៏ត្រូវបញ្ឈប់ពីមុខងារ។ ចំណែកសាស្ត្រាចារ្យមហាវិទ្យាល័យ ប្រមា៥៨០០នាក់ ក៏ត្រូវរដ្ឋាភិបាលលោកអ៊ែរដូហ្កាន់ លុបឈ្មោះចោលឈប់ឲ្យបង្រៀនដែរ។ ធ្វើបែបនេះ គឺធ្វើឲ្យចរន្តគំនិតរិះគន់ វិភាគតវ៉ាប្រឆាំង ត្រូវក្រាបលែងមានវត្តមានក្នុងសង្គម។ មួយវិញទៀត គឺវាបានធ្វើឲ្យក្រុមគណបក្សប្រឆាំង បែកខ្ចរខ្ចាយ អ្នកខ្លះរត់ភៀសខ្លួនទៅក្រៅប្រទេស រីឯអ្នកនៅក្នុងស្រុក ក៏លាក់ខ្លួន មិនហ៊ានចេញមុខតវ៉ាច្រើនដែរ។
យុទ្ធសាស្ត្របន្ទាប់មកទៀត គឺត្រូវក្តោបក្តាប់ បណ្តាញព័ត៌មានទូទាំងប្រទេស។ ដូច្នេះហើយ បានជាជិត២ឆ្នាំមកនេះ ក្នុងក្របខណ្ឌច្បាប់អាជ្ញាសិក លោកអ៊ែរដូហ្កាន់ បានបញ្ជាឲ្យបិទវិទ្យុនិងទូរទស្សន៍ជាច្រើនស្ថានីយ៍ ហើយបានទាំងបានចាប់អ្នកកាសែត ដែលមាននិន្នការប្រឆាំង ដាក់គុកទៀតផង។ ទន្ទឹមជាមួយគ្នានេះ បណ្តាញទូរទស្សន៍ បណ្តាញព័ត៌មានផ្លូវការ របស់រដ្ឋាភិបាលកាន់អំណាច ខិតខំប្រឹងផ្សាយឃោសនា តែពីសកម្មភាព គោលនយោបាយល្អៗ របស់រដ្ឋាភិបាលលោកអ៊ែដូហ្កាន់តែប៉ុណ្ណោះ។
ហើយយុទ្ធសាស្ត្រចុងក្រោយគេ គឺពន្លឿនកាលបរិច្ឆេទនៃការបោះឆ្នោត។ តាមធម្មតាអាណត្តិរបស់លោកអ៊ែរដូហ្កាន់ ត្រូវចប់នៅចុងឆ្នាំ២០១៩ឯនោះទេ។ ក៏ប៉ុន្តែ គាត់បានស្នើឲ្យបោះឆ្នោតមុនអាណត្តិ ដើម្បីក្រេបយកសន្ទុះវិជ្ជមាន នៃប្រជាប្រិយភាពរបស់គាត់ ឲ្យបានទាន់ពេលវេលា នៅក្រោយរដ្ឋប្រហារមិនបានសម្រេច។ បន្ថែមពីនេះទៀតនេះ បង្ខិតការបោះឆ្នោតឲ្យមកដល់ឆាប់ គឺមានន័យថា រារាំង កុំឲ្យគណបក្សប្រឆាំង អាចមានពេលវេលាគ្រប់គ្រាន់ ក្នុងការប្រមូលកំលាំង។
យ៉ាងណាមិញ នៅប៉ុន្មាន៣ខែមុននេះ ខាងក្រុមប្រឆាំង មិនទាំងដឹងផងទេ ថាអ្នកណាដែលអាចមកឈរឈ្មោះ ប្រជែងជាមួយលោកអ៊ែរដូហ្កាន់។ បេក្ខភាពលោក Muharrem Ince បានធ្វើឲ្យគេភ្ញាក់ផ្អើលខ្លាំង ហើយក៏គេសរសើរដែរព្រោះ លោក Muharrem Ince មានពេលឃោសនាប្រមូលកម្លាំងតែ២ខែគត់ ប៉ុន្តែអាចប្រមូលសម្លេងឆ្នោតបានដល់ទៅ៣០%ដែរ ទាំងដែលប្រព័ន្ធឃោសនា និងបណ្តាញព័ត៌មានទាំងស្រុងនៅតួកគី ស្ថិតនៅក្នុងដៃរបស់លោកអ៊ែរដូហ្កាន់ទាំងអស់។ ដូច្នេះលទ្ធផលគឺបក្សប្រឆាំងចាញ់មែន តែដោយសារបក្សប្រឆាំងចាញ់ប្រៀបបក្សរដ្ឋាភិបាល។
ជំហានថ្មី ឈានចូលរបបប្រធានាធិបតីបែបផ្តាច់ការ
ចង់មិនចង់ លោកអ៊ែរដូហ្កាន់ និងកាន់អំណាចនេះ រហូតដល់ឆ្នាំ២០២៣។ ជាងនេះទៅទៀត អ្នកវិភាគជាច្រើននៅអឺរ៉ុប បានចាត់ទុកថា អាណត្តិថ្មីនេះ គឺតួកគី ឈានចូលរបបនយោបាយបែបថ្មី ដែលជារបបប្រធានាធិបតីដ៏តឹងតែង និងផ្តាច់ការ។
ពីមុនតួកគី មានរបបនយោបាយសភានិយម ដែលសភាតំណាងរាស្ត្រ មានសិទ្ធិអំណាចច្រើន។ មុខតំណែងប្រធានាធិបតីមានមែន តែជាតំណែងកិត្តិយស ប៉ុណ្ណោះ។ ចំណែកអ្នកដែលមានអំណាច ដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល គឺនាយករដ្ឋមន្ត្រីឯណោះទេ។ ហើយនាយករដ្ឋមន្ត្រី កើតចេញពីការជ្រើសតាំងចេញពីសភា។ លោកអ៊ែដូហ្កាន់ខ្លួនឯង ក៏ធ្លាប់ធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រីតួកគីដែរ ដល់ទៅ២អាណត្តិ។ ក្រោយមកពេលគាត់ជាប់ឆ្នោតជាប្រធានាធិបតី គាត់ក៏មានគំនិតធ្វើកំណែទម្រង់ ដើម្បីប្រមូលអំណាចមកក្នុងដៃគាត់។ គឺកំណែទម្រង់នេះហើយ ដែលគាត់បានស្នើឲ្យប្រជាជនបោះឆ្នោតប្រជាមតិគាំទ្រ កាលពីឆ្នាំទៅ។
កំណែទម្រង់នេះ សង្កត់ធ្ងន់ទៅលើ១៨ចំណុច ដែលជារួមគឺដើម្បីពង្រឹងអំណាចដឹកនាំ របស់ប្រធានាធិបតីតែម្តង។ មានជាអាទិ៍ដូចជា មុខតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីនឹងត្រុវលុបចោល ហើយការដឹកនាំអំណាចនីតិប្រតិបត្តិទាំងស្រុង ត្រូវប្រគល់ទៅឲ្យបុគ្គលតែម្នាក់គត់ គឺប្រធានាធិបតី។ ប្រធានាធិបតី នឹងមានអំណាចតែងតាំង អនុប្រធានធិបតី ព្រមទាំងរដ្ឋមន្ត្រីទាំងអស់។
មិនមែនត្រឹមតែក្នុងអំណាចនីតិប្រតិបត្តិទេ កំណែទំរង់នេះ ក៏ផ្តល់អំណាចឲ្យប្រធានាធិបតី ទៅជ្រៀតជ្រែកលើអំណាចតុលាការដែរ។ ប្រធានាធិបតីមានអំណាច តែងតាំងសមាជិក១២រូប ក្នុងចំណោមសមាជិក១៥រូប នៃក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ហើយប្រធានាធិបតី ក៏មានសិទ្ធិតែងតាំង សមាជិក៦រូប ក្នុងចំណោម១៣រូប នៃសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាអង្គចៅក្រមដែរ។ សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាអង្គចៅក្រម៧នាក់ទៀត នឹងត្រូវតែងតាំងដោយរដ្ឋសភា។
ចំណែកនៅក្នុងអំណាចនីតិបញ្ញត្តិវិញ យើញឃើញថា របបនយោបាយថ្មីនេះ នឹងរក្សាប្រធានធិបតី ឲ្យនៅតែជាមេដឹកនាំបក្សសម្លេងភាគច្រើននៅក្នុងសភា។ ការបោះឆ្នោតសភា និងបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតី ត្រូវធ្វើព្រមគ្នា ដែលមានន័យថា សភានិងរដ្ឋាភិបាល ប្រាកដជាបក្សតែមួយហើយ។ ដូច្នេះមានន័យថា ទំនោរនយោបាយរបស់រដ្ឋសភា ប្រាកដជាត្រូវទោរទៅតាម ប្រធានាធិបតីទាំងស្រុង។ តើក្នុងសភាគ្មានសម្លេងភាគច្រើន ប្រធានាធិបតីដែលជាប់ឆ្នោតថ្មី អាចមានសិទ្ធិរំលាយសភាចោល ហើយបោះឆ្នោតម្តងទៀត។
បើពិនិត្យឲ្យមែនទែនទៅ របបសភានិយមនៅតែមាន មិនទាន់បិទបញ្ចប់ទេ ក៏បន្តែរបបនយោបាយតួកគីថ្មីនេះ នឹងដើរទៅរករបបប្រធានធិបតី បែបផ្តាច់ការ។ ការពិត របបប្រធានាធិបតីនិយមនេះ មានប្រទេសធំៗជាច្រើន គេអនុវត្ត តួយ៉ាងដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក និងបារាំងជាដើម។ របបប្រធានាធិបតី មិនមានអ្វីគ្រោះថ្នាក់ទេ បើសិនជាគេធ្វើវាឲ្យសមស្រប មានតុល្យភាពអំណាច កុំប្រមូលអំណាចទាំងស្រុង ទៅក្នុងកណ្តាប់ដៃ មនុស្សតែម្នាក់។ ពោលគឺធ្វើយ៉ាងណា ធានាការបែងចែកអំណាច ប្រកបដោយឯករាជ្យភាព រវាងអំណាចទាំងបី នីតិប្រតិបតិ្ត នីតិបញ្ញត្តិ និងអំណាចតុលាការ។ តែអ្វីដែលយើងកំពុងតែឃើញនៅតួកគី ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកអ៊ែរដូហ្កាន់នេះ គឺពុំមានតុល្យភាពរវាងអំណាចទាំង៣នេះទេ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ