មួយទសវត្សរ៍ ដើម្បីរកបានកិច្ចព្រមព្រៀងគោល ស្តីពីកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៥:០៨
ប្រទេសមហាអំណាច ទាំង ៥ភាគី បូក ១ បានចរចាបានសម្រេច ជាមួយអ៊ីរ៉ង់ ដោយបានចុះហត្ថលេខារួមគ្នា លើកិច្ចព្រមព្រៀងគោល មួយស្តីពី សំណុំរឿងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់ កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី ២មេសា នៅទីក្រុងឡូសាន ប្រទេសស្វ៊ីស។ គ្រប់ភាគីនៃតុចរចាបានស្វាគម និងចាត់ទុក កិច្ចព្រមព្រៀងគោល ថាជាដំណាក់កាលដំបូង ដើម្បី ឈានទៅរកកិច្ចព្រមព្រៀង ផ្តាច់ព្រ័ត្រមួយ នៅថ្ងៃទី ៣០មិថុនាខាងមុខ។ ក្នុងពេលរង់ចាំ អាមេរិក និងអ៊ីរ៉ង់ដែលជាតួអង្គសំខាន់ បង្កើតឲ្យមានកិច្ចព្រមព្រៀង គោល មានភារកិច្ច បញ្ចុះបញ្ចូលនិងទាក់ទាញគាំទ្រ ពីអ្នកនយោបាយក្នុងស្រុក ដើម្បី អាចឈានទៅដល់បិទបញ្ចប់ភាពតានតឹងទាំងស្រុង រវាងភាគីទាំងពីរ។
តើអ្នកណាមួយដែលបាននឹកស្រមៃថា ប្រទេសអំណាច និងអ៊ីរ៉ង់ អាចចុះកិច្ចព្រមព្រៀង ស្តីពីកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់ដែរឬទេ? ១២ឆ្នាំមកហើយ ដែលប្រទេសលោកខាងលិច ដឹកនាំដោយអាមេរិក ចូលតុចរចាជាមួយ អ៊ីរ៉ង់។ ប៉ុន្តែ មួយលើក ជាពីរលើក ការចរចា បានជួបបរាជ័យ ដោយសារជំហរតឹងរ៉ឹង របស់ភាគី ម្ខាងៗ។
ត្រលប់ទៅមើលដើមហេតុដំបូង ដែលធ្វើឲ្យអ៊ីរ៉ង់ត្រូវជាប់សំណាញ់ ទណ្ឌកម្មរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិ។ គួររំលឹកថា នៅឆ្នាំ ២០០២ គឺកាលពី១៣ឆ្នាំមុន អាមេរិកក្រោមការដឹកនាំរបស់រដ្ឋបាលលោកប៊ូសចង់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ថ្កោលទោស បន្ទាប់ពីគេរកឃើញថា អ៊ីរ៉ង់ បានលួចសាងសង់ មជ្ឈមណ្ឌលនុយក្លេអ៊ែរ ដើម្បី ចម្រើនធាតុអ៊ុយរ៉ានីញ៉ូម និងលាក់មិនឲ្យគេដឹង។
គឺ នៅមួយឆ្នាំក្រោយ ឆ្នាំ ២០០៣ ដែល ការចរចាស្តីពីនុយក្លេអ៊ែរ អ៊ីរ៉ង់ បានចាប់ផ្តើមចេញជារូបរាងឡើង។ កាលណោះ គឺប្រធានាធិបតីកំណែទម្រង់របស់អ៊ីរ៉ង់ លោកមូហាម៉េដ ខាតាមី ដែលជាអ្នកបោះដៃ ចង់បង្កើតកិច្ចព្រមព្រៀងមួយជាមួយប្រទេសលោកខាងលិច។ លោកប្រធានាធិបតីអ៊ីរ៉ង់ បានចាត់ចែងឲ្យ រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេស គឺលោកហាសាន់ រ៉ូហានីឲ្យចូលដឹកនាំការចរចាជាមួយអាមេរិក។ អាចនិយាយបានថា ប្រធានាធិបតីអ៊ីរ៉ង់ បច្ចុប្បន្ន លោកហាសាន់ រ៉ូហានីធ្លាប់ជារដ្ឋមន្រ្តីការបរទេស ដែលដឹកនាំការចរចា នៅឆ្នាំ ២០០៣។ នៅឆ្នាំ នោះ អ៊ីរ៉ង់មានទឹកចិត្តមែនទែន ដើម្បីចរចាបិទបញ្ចប់ភាពតានតឹងជាមួយប្រទេសលោកខាងលិច ជាពិសេស អាមេរិក។ លោកប្រធានាធិបតីអ៊ីរ៉ង់ ជំនាន់នោះ បានធ្វើទាំងសម្បទាន ដោយសុខចិត្តផ្អាកកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរ និងយល់ព្រមឲ្យមានការត្រួតពិនិត្យពី ទីភ្នាក់ងារអន្តរជាតិ ស្តីពីថាមពលនុយក្លេអ៊ែរ AIEA។ ប៉ុន្តែ ដំណើរការចរចា មានអាយុតឹ្រម ២ឆ្នាំ ដោយសារតែអ៊ីរ៉ង់ អស់ភាពអត់ធ្មត់នឹងភាគីអាមេរិក ដែលពេលនោះ រកលេស មិនឈប់ឈរ ដើម្បីពន្យារពេលចរចា។
នៅឆ្នាំ ២០០៥ ដំណើរការចរចាស្តីពីកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់ បានជាប់គាំងទាំងស្រុង បន្ទាប់ពីអ៊ីរ៉ង់ មានលោក ម៉ាមូដ អាម៉ាឌីនេស្ហាត។ ផ្ទុយពីប្រធានាធិបតីមុនដែលចង់ធ្វើកំណែទម្រង់ លោកAhmadinejad មក ពីក្រុមអភិរក្សជ្រុលនិយម នៃសាធារណរដ្ឋអ៊ីស្លាមបានប្រកាសធ្វើសង្រ្គាមជាមួយប្រទេសលោកខាងលិច ដោយប្រកាសរក្សាសិទ្ធិអ៊ីរ៉ង់ ក្នុងការមានកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរ។ គឺលោកAhmadinejad ដែលបានប្រកាសចង់រំលាយអ៊ីស្រាអែលពីផែនទីពិភពលោក។
នៅពេលដែលអ៊ីរ៉ង់ បែរខ្នង មិនចង់ចរចា គឺដល់វេន អាមេរិកនៅឆ្នាំ ២០០៩ ដឹកនាំដោយលោកប្រធានាធិបតីបារ៉ាក់ អូបាម៉ាដែលបានបោះដៃ ទៅរកអ៊ីរ៉ង់។ ប៉ុន្តែ លោកអូបាម៉ា ត្រូវរង់ចាំឲ្យប្រធានាធិបតីឆ្មើងឆ្មៃរបស់អ៊ីរ៉ង់ ចាញ់ឆ្នោត ទៅឲ្យលោកហាសាន់ រ៉ូហានី នៅឆ្នាំ ២០១៣ សិន ទើប ការចរចា ស្តីពីកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែររបស់អ៊ីរ៉ង់ ចាប់ចេញរូបរាងជាថ្មី។
កតា្ត សេដ្ឋកិច្ច ភាពឯកោរដោយសារទណ្ឌកម្មពីសហគមន៍អន្តរជាតិ និងអស្ថិរភាព នៅក្នុងតំបន់ បានជំរុញ ឲ្យអ៊ីរ៉ង់ដឹកនាំដោយប្រធានាធិបតីមិនអភិរក្សនិយម ឲ្យត្រលប់ចូលតុចរចា។ រដ្ឋាភិបាលអ៊ីរ៉ង់បានធ្វើសម្បទានជាច្រើន ដើម្បី អាចទទួលបានការដកទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចពីសហគមន៍អន្តរជាតិ (អាមេរិក អង្គការសហប្រជាជាតិ និងសហភាពអឺរ៉ុប)។
អ៊ីរ៉ង់ ដែលរស់ពឹងអាស្រ័យនឹងការលក់ប្រេង បានទទួលរងផលប៉ះពាល់ខ្លាំង នៅពេលអតិថិជនទិញប្រេង បានបែរខ្នង ដាក់ខ្លួន ទៅតាមការដាក់សំពាធពីអង្គការសហប្រជាជាតិ និងអាមេរិក។ បើសិនជាអ៊ីរ៉ង់ បានទទួលការដកទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច មែន នោះអ៊ីរ៉ង់ ដែលជាមហាសេដ្ឋីប្រេងលេខទី ៤ ក្នុងពិភពលោក សង្ឃឹមនឹងរកបង្កើនប្រាក់ចំណូល តាមរយៈ ការបង្កើន ការផលិត និងលក់ប្រេង។ ដោយនឹងផលិតប្រេង ចំនួន ១លានធុង ក្នុងមួយថ្ងៃ អ៊ីរ៉ង់ នឹងអាចប្រជែងយកចំណាត់ថ្នាក់ លេខពីរ បន្ទាប់ពីអារ៉ាប៊ី សាអូឌីត នៅក្នុងអង្គការប្រទេសនាំចេញប្រេង OPEC។
លោកប្រធានាធិបតី ហាសាន់ រ៉ូហានី ធ្លាប់បានសន្យារកខ្យល់ដកដង្ហើម ឲ្យសេដ្ឋកិច្ច អ៊ីរ៉ង់ ដែលបានចុះខ្សោយ ដោយសារទណ្ឌកម្មពីសហគមន៍អន្តរជាតិ។ អ៊ីរ៉ង់នឹងរៀបចំ ការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតី នៅក្នុងរយៈពេល ២ឆ្នាំទៀត។ ដូច្នេះ កិច្ចព្រមព្រៀង ជាមួយប្រទេសលោកខាងលិច ដើម្បី បន្ធូរដង្ហើមសេដ្ឋកិច្ច ផ្តល់ការងារធ្វើ ដល់យុវជនអ៊ីរ៉ង់ ក៏អាចជាយុទ្ធសាស្រ្ត របស់លោកប្រធានាធិបតីដើម្បីអូសទាញ ម្ចាស់ឆ្នោត។
កិច្ចព្រមព្រៀងគោល ស្តីពីកម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់ នឹងមិនអាចចេញជារូបរាង បានទេ បើសិន គ្មានការឈ្មុសឈ្មុលរបស់រដ្ឋបាលលោកអូបាម៉ា ដែលចង់បញ្ចប់របស់លោក ជាមួយនឹងការបិទបញ្ចប់សំណុំរឿងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់។
សម្រាប់លោកអូបាម៉ា ការដាក់ទណ្ឌកម្មមិនបានរារាំង បញ្ឈប់មហិច្ឆតា របស់អ៊ីរ៉ង់ ក្នុងការផលិតអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ផ្ទុយទៅវិញ វារឹតតែបិទផ្លូវ រហូតធ្វើឲ្យអ៊ីរ៉ង់ អាចក្រពុលមុខ ទៅបង្កអស្ថិរភាពនៅតំបន់ដើមបូព៌ា ដែលកំពុងច្របូកច្របល់រួចស្រាប់ទៅហើយនោះ។ ក្នុងរយៈពេល ១០ឆ្នាំ ដែលការចរចាត្រូវជាប់គាំង អ៊ីរ៉ង់នៅតែលួចបង្កើនម៉ាស៊ីន ចម្រើនធាតុអ៊ុយរ៉ានីញ៉ូម ពី ១៦០មកពី២ម៉ឺនគ្រឿង។ រោងចក្រនុយក្លេអ៊ែរ របស់អ៊ីរ៉ង់ មាននៅគ្រប់កន្លែង។ ដោយជ្រើសរើសការចរចាការទូត ដើម្បីបិទបញ្ចប់សំណុំរឿងនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់ លោកអូបាម៉ាចង់ឆ្លៀតអូសទាញអ៊ីរ៉ង់ឲ្យចូលរួមផងដែរ ជាភាគីមួយ ដោះស្រាយវិបត្តិជម្លោះ នៅ ដើមបូព៌ាដែរ ព្រោះ ចង់ ឬមិនចង់ អ៊ីរ៉ង់បច្ចុប្បន្ន កំពុងលូកដៃ ក្នុងវិបត្តិនៅស៊ីរី យេម៉េន លីបង់ ឬអ៊ីរ៉ាក់ជាដើម។ នេះគេនៅមិនទាន់និយាយពីលទ្ធភាពរួមដៃគ្នារវាងអាមេរិក និងអ៊ីរ៉ង់ ដើម្បីប្រយុទ្ធនឹងសត្រូវរួម គឺក្រុមជីហាត នៃអង្គការរដ្ឋអ៊ីស្លាម នៅក្នុងប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ផង៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ