ប្រវត្តិនៃការដួលរលំជញ្ជាំងប៊ែរឡាំង អាល្លឺម៉ង់
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៧:០១
ថ្ងៃទី ៩ វិច្ឆិកា ១៩៨៩ ជញ្ជាំងប៊ែរឡាំងរលំ ! ជិតមួយឆ្នាំក្រោយ សាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យអាល្លឺម៉ង់ ឬអាល្លឺម៉ង់ខាងកើតមាននិន្នាការកុម្មុយនិស្តបានក្លាយជារឿងអតីត ! អាល្លឺម៉ង់ខាងលិចនិងខាងកើត បានបង្រួបបង្រួមគ្នាជាប្រទេសមួយ។ ២៥ឆ្នាំក្រោយ ពោលនៅថ្ងៃ៩ វិច្ឆិកា ២០១៤នេះ អាល្លឺម៉ង់ កំពុងប្រារព្ធយ៉ាងសក្តិសម ថ្ងៃខួបជាប្រវត្តិសាស្ត្រ សម្រាប់ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ផ្ទាល់ផង សម្រាប់អឺរ៉ុបផង និង ពិភពលោកផង។ ការដួលរលំជញ្ជាំងប៊ែរឡាំង មានតម្លៃជានិមិត្តរូប មិនមែនតែសម្រាប់ពលរដ្ឋអាល្លឺម៉ង់ម្នាក់ប៉ុណ្ណោះទេ តែជាតំណាងនៃសេរីភាពសម្រាប់មនុស្សជាតិទូទៅ។ បំណែកផ្ទាំងស៊ីម៉ង់ជញ្ជាំងប៊ែរឡាំង ខ្លាំងមានទម្ងន់ដល់តោនផង មានតាំងនៅស្ទើរពាសពេញពិភពលោក។
កាលពី៥ឆ្នាំមុន ក្នុងខួប២០ឆ្នាំនៃការដួលរលំជញ្ជាំងប៊ែរឡាំង គេបានយកបំបែកជញ្ជាំងធ្វើជាក្រដាស មកផ្គុំលម្អ តាមបណ្តោយព្រំជញ្ជាំងដើម រួចផ្តួលមួយម្តងៗតគ្នាដូចល្បែងដូមីណូ។ នៅឆ្នាំនេះ អាល្លឺម៉ង់ជ្រើសរើសលម្អដោយប្រើភ្លើងពណ៌ ! អំពូលភ្លើងប៉េងប៉ោង និងចង តាមបណ្តោយស្នាមជញ្ជាំង ដែលស្ទើរគ្មានសេសសល់អ្វីទៀតទេ។ នៅពេលបន្តិចទៀតនេះ អ្នករៀបចំកម្មវិធី នឹងបើកភ្លើងអំពូលទាំងនោះ ដើម្បីបង្ហាញពិភពលោក ជាពិសេសក្មេងជំនាន់ក្រោយ ឱ្យស្រមៃឃើញនូវអ្វីទៅជញ្ជាំងប៊ែរឡាំង។ ប៉េងប៉ោងនេះនឹងត្រូវបង្ហោះនៅថ្ងៃអាទិត្យឱ្យចំខួប២៥ឆ្នាំគត់នៃរលំជញ្ជាំង។
ខាងផ្នែកពិធីការរដ្ឋវិញ កម្មវិធីផ្លូវការបានចាប់បើកនៅសភា នៅព្រឹកថ្ងៃសុក្រនេះ និងបន្តដោយពិធីផ្លូវការរៀបចំដោយក្រុងប៊ែរឡាំងនៅថ្ងៃអាទិត្យ ដោយមានការចូលរួមពីឥស្សរជនសំខាន់ៗដូចជាប្រធានសភាអឺរ៉ុប អតីតប្រធានាធិបតី (១៩៨៥-១៩៩១)សហភាពសូវៀត- រុស្ស៊ី លោក Mikhaïl Gorbatchev ក៏មានវត្តមានដែរ។ ប្រសិនបើគ្មានសម្ពាធពីរុស្ស៊ីរបស់លោក Mikhaïl Gorbatchev ទេ ម្ល៉េះសមអាល្លឺម៉ង់ខាងកើតនៅកាន់អំណាចយូរទៀត ឬមិនដូច្នេះទេមានអំពើហិង្សាខ្លាំង ជញ្ជាំងប៊ែរឡាំង ទំនងមិនអាចរលំផងក៏មិនដឹង។
ជាសរុបក្នុងរយៈពេលបីថ្ងៃនេះ មានកម្មវិធីច្រើន ត្រូវបានរៀបចំឡើងដើម្បីរំលឹកឡើងវិញនូវប្រវត្តិនៃជញ្ជាំងដែលរលំបាត់ទៅហើយ នៅសល់តែនិមិត្តរូបនេះ។
កំណើតជញ្ជាំងប៊ែរឡាំង
ក្រោយចាញ់សង្គ្រាម សម្ព័ន្ធមិត្ត មានបារាំង អង់គ្លេស អាមេរិក និងរុស្ស៊ី បានបែងចែកអាល្លឺម៉ង់ និងក្រុងប៊ែរឡាំងជាបួនចម្រៀក សម្រាប់គ្រប់គ្រង។ ក៏ប៉ុន្តែ កិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងសម្ព័ន្ធមិត្តទាំងបួនបានបញ្ចប់ ព្រោះនិន្នាការនយោបាយមិនស៊ីចង្វាក់គ្នា ម្ខាង បារាំងអង់គ្លេសអាមេរិក ម្ខាងមានរុស្ស៊ីម្នាក់ឯង។ អតីតសម្ព័ន្ធមិត្ត បានក្លាយសត្រូវប្រឈមមុខដាក់គ្នាកាន់តែខ្លាំង រហូតក្លាយជាសង្គ្រាមផ្នែកមនោគមន៍វិជ្ជា ឬសង្គ្រាមត្រជាក់។
ផលវិបាក អាល្លឺម៉ង់ក៏ត្រូវបំបែកជាពីរ និងបង្កើតជារដ្ឋពីរ នៅឆ្នាំ១៩៤៩។ ការបំបែករដ្ឋ ដែលបានបង្កឱ្យមានចលនាភៀសខ្លួនយ៉ាងគំហុក ជាពិសេសនៅរដ្ឋធានីប៊ែរឡាំង តែម្តង។ ដើម្បីទប់ស្កាត់ចរន្តនេះ អាល្លឺម៉ង់ខាងកើតមានគំនិតសង់ជញ្ជាំងឡើង នៅរវាងថ្ងៃទី ១៣ សីហា ឆ្នាំ១៩៦១ ដែលគេហៅថា ជញ្ជាំងការពារប្រឆាំងនឹងពួកហ្វាស៊ីស។ ប៉ុន្តែជាជញ្ជាំងអៀនខ្មាសសម្រាប់អាល្លឺម៉ង់សេរី ខាងលិច។
ជញ្ជាំងនេះខណ្ឌចែកអាល្លឺម៉ង់ឱ្យដាច់គ្នាជាពីរផង តែក៏ជានិមិត្តរូបនៃការបែងចែកអឺរ៉ុបជាពីរដែរ គឺអឺរ៉ុបខាងលិច ប្លុកអ្នកសេរី និងអឺរ៉ុបខាងកើតប្លុកកុម្មុនិស្ត តាមគំរូនិន្នាការសហភាពសូវៀត។
ជាសំណង់ស៊ីម៉ង់ មានប្រវែងសរុបប្រមាណ ១៥៥គីឡូម៉ែត្រ ក្នុងនោះ ៤៣គ.ម. សង់កាត់ពុះចែកក្រុងប៊ែរឡាំង ចំណែកនៅតំបន់ផ្សេងជញ្ជាំងខណ្ឌចែកប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ជាពីរមានប្រវែង ១៤០០គ.ម. ជាចម្រឹងដែក ជាខ្សែលួសឆក់ ឬជាគ្រាប់មីន។
ចំពោះជញ្ជាំងជានិមិត្តរូប នៅក្រុងប៊ែរឡាំង មានកម្ពស់ ៣,៦ម៉ែត្រ មានប៉ុស្តិ៍យាម ៣០២កន្លែង មានបំពាក់ស៊ីរ៉ែនអាសន្ន និងបំពាក់បន្លាចង្អុលមេឃ។ ឆ្មាំ១៦០០នាក់ និងឆ្កែ៦០០ក្បាល ដើរល្បាតតាមផ្លូវ ជាប់ជញ្ជាំងជាប់ជាប្រចាំ។ មានជនរងគ្រោះច្រើននាក់ណាស់ដែលសាកល្បងរត់គេចឆ្លងទៅអាល្លឺម៉ង់ខាងលិចបើទោះបីជាដឹងថាមានគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំង ហើយទាហានមានបញ្ជាឱ្យបាញ់គ្មានអាសូរអ្នកចង់រត់គេចក៏ដោយ។
ក្នុងរយៈពេល២៨ឆ្នាំនៃវត្តមានជញ្ជាំងនេះ មានជនអាល្លឺម៉ង់១៣៦នាក់បានស្លាប់ និងមានការរត់គេច៥០០០ករណី។
ការដួលរលំ
ការចុះខ្សោយនៃរបបសហភាពសូវៀត អាចជាកត្តាមួយសម្រួលដល់ការរលំជញ្ជាំងប៊ែរឡាំង។ បើនិយាយអំពីការរលំ ជញ្ជាំងវិញ វាជាហេតុការណ៍ដែលកើតឡើងក្នុងតែមួយប៉ប្រិចភ្នែក ! ដោយការភ្ញាក់ផ្អើល និងភាពស្រពិចស្រពិល និងក្នុងកាលៈទេសៈដែលមិនគួរសោះ !
នៅថ្ងៃទី ៩ វិច្ឆិកា ១៩៨៩ ពេលថ្ងៃត្រង់ មានជំនួបប្រជុំគណៈកម្មការមជ្ឈិមបក្សកុម្មុយនិស្ត អាល្លឺម៉ង់ អគ្គលេខាធិការបក្សបានជូនដំណឹងដល់ទៅកាន់មេដឹកនាំសំខាន់អាល្លឺម៉ងថា នឹងច្បាប់ថ្មីស្តីពីការធ្វើសេរីភាពធ្វើដំណើររបស់ពលរដ្ឋអាល្លឺម៉ង់នឹងត្រូវអនុម័ត។ នៅម៉ោង៦ល្ងាច អ្នកនាំពាក្យបានធ្វើសន្និសីទកាសែត ដើម្បីជូនដំណឹងដល់សាធារណៈអំពីសេចក្តីសម្រេចចិត្តរបស់បក្ស។ នេះជាភារកិច្ចរបស់អ្នកនាំពាក្យ បានប្រកាសនៅម៉ោង នៅចំពោះមុខអ្នកកាសែតជាតិនិងអន្តរជាតិ លោក Schabowski ជាអ្នកនាំពាក្យ បានអានឮៗ « ទិដ្ឋាការ ឬវីសា សម្រាប់ពលរដ្ឋអាល្លឺម៉ង់ខាងកើត និងជនបរទេស ត្រូវផ្តល់ឱ្យ ដោយឥតលក្ខខណ្ឌ ! »។ អ្នកកាសែតម្នាក់បានស្រែកសួរភ្លាមថា « ចាប់ពីពេលណាទៅ ? » បន្ទាប់ពីអេះអុញបន្តិច លោកក៏បានឆ្លើយថា « បើតាមខ្ញុំដឹង គឺភ្លាមៗនេះតែម្តង »។
អ្នកឆ្លើយឆ្លងព័ត៌មាន អ្នកកាសែតនៅក្រៅសាល នាំគ្នាស្រែកជ័យឃោសភ្លាម ស្រែកជូនដំណឹងតៗគ្នា ថា « ពលរដ្ឋអាល្លឺម៉ង់ខាងកើតអាចធ្វើដំណើរទៅបរទេស ! ជញ្ជាំងប៊ែរឡាំងបើកច្រកហើយ ! ទូរទស្សន៍ជាតិអាល្លឺម៉ង់ខាងលិច បានប្រកាសព័ត៌មាននៅម៉ោង១០និង៤២យប់ ថា « ៩ វិច្ឆិកា ជាថ្ងៃប្រវត្តិសាស្ត្រ ទ្វារជញ្ជាំងបើកធំ ! » តែធាតុពិតជាក់ស្តែងនៅពេលម៉ោងប្រកាសនោះ ជញ្ជាំងនៅបិទជិតនៅឡើយទេ !
ម៉ោង១១កន្លះយប់ ហ្វូងមហាជនបាននាំគ្នាសំរុកទៅដល់ជើងជញ្ជាំងនិងបានស្រែកទាមទារឱ្យមានការបើកច្រក នៅទីបំផុតបណ្តាជនអាល្លឺម៉ង់ខាងលិច និងខាងកើត អាចចាប់ដៃនិងអោបគ្នាវិញបាន។ ជញ្ជាំងក៏ផ្តើមរលំ អាល្លឺម៉ង់ក៏បានរួបរួមគ្នាវិញ រហូតមកទល់សព្វថ្ងៃ។
ចំណែកលោក Günter Schabowski ត្រូវបានបណ្តេញចេញពីបក្ស នៅឆ្នាំ ១៩៩០ ពីបទបានធ្វើឱ្យជញ្ជាំងរលំ និងកាត់ទោសនៅឆ្នាំ១៩៩៧ ក្នុងបទផ្សំគំនិតឱ្យមានការស្លាប់នៅតាមព្រំប្រទល់ចែកអាល្លឺម៉ង់ទាំងពីរ តែត្រូវបានលែកលែងទោសវិញនៅឆ្នាំ២០០០៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ