នីហ្សេរីយ៉ា៖តើក្រុមភេរវជនរបស់ចលនាបូកូ អារ៉ាមជានរណា និងមានប្រភពមកពីណា?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៥:១៤
តំាងតែពីថ្ងៃទី១៤ មេសាមកម្ល៉េះ ដែលក្រុមរបស់ចលនាបូកូ អារ៉ាមបានចាប់សិស្សសាលាស្រីៗជាង ២០០នាក់ធ្វើជាចំណាប់ខ្មំាងនៅក្នុងប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា។ រហូតមកដល់ពេលនេះ ចលនាភេរវនិយមមួយនេះមិនបានទាមទារប្រាក់ ឬមួយក៏អ្វីផ្សេងជាថ្នូរនឹងការដោះលែងចំណាប់ខ្មំាងទំាងអស់នោះទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ ពួកគេបានគំរាមយកសិស្សសាលាស្រីៗវ័យក្មេងទំាងនោះទៅលក់នៅលើទីផ្សារក្នុងតម្លៃថោក និងចាប់បង្ខំឲ្យរៀបការ។ ខណៈនេះ សហគមន៍អន្តរជាតិក៏បាន និងកំពុងខ្នះខ្នែងជួយរដ្ឋាភិបាលប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ាដើម្បីដោះលែងសិស្សសាលាស្រីៗទំាងនោះពីកណ្តាប់ដៃក្រុមភេរវជនរបស់ចលនាបូកូ អារ៉ាម។ តើក្រុមភេរវជនរបស់ចលនានេះជានរណា និងមានប្រភពមកពីណា?
បូកូ អារ៉ាម (Boko Haram) គឺជាចលនាជីហាតមួយដែលបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នំា ២០០២ នៅតំបន់ប៉ែកខាងជើងដែលសម្បូរដោយអ្នកកាន់សាសនាអ៊ីស្លាមរស់នៅ។ គឺទើបតែនៅក្នុងឆ្នំា ២០០៩ ទេ ដែលគេបានចាប់ផ្តើមស្គាល់ និងនិយាយច្រើនចំពោះចលនាអ៊ីស្លាមនិយមជ្រុលមួយនេះ។ ប្រភពកំណើតដំបូងរបស់ចលនាបូកូ អារ៉ាម គឺកើតចេញពីការផ្តាច់ខ្លួនរបស់យុវជនអ៊ីស្លាមជ្រុលនិយមមួយក្រុមពីវិហារអ៊ីស្លាមឌីមីស្ថិតក្នុងស្រុកម៉ៃឌូហ្គូរី។ ពួកគេបានចាកចេញពីស្រុកម៉ៃឌូហ្គូរីដែលពួកគេចាត់ទុកជាស្រុកពុករលួយ ដោយទៅបោះទីតំាងនៅក្នុងស្រុកកាណាម៉ាស្ថិតក្នុងរដ្ឋយ៉ូបក្បែរព្រំដែននឹងប្រទេសនីហ្សេ។ គឺនៅទីនោះហើយដែលពួកគេបានបង្កើតសហគមន៍អ៊ីស្លាមនិយមជ្រុល ឬហៅថា ជាពួកតាលីបង់ នីហ្សេរីយ៉ា។ កម្មវត្ថុរបស់ពួកនេះ គឺការបង្កើតរដ្ឋអ៊ីស្លាមមួយនៅក្នុងប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ាដោយយកច្បាប់អ៊ីស្លាម « ឆារីយ៉ា (charia) » មកធ្វើជាច្បាប់គោល។
ចលនាមួយបានប្រឈមមុខដំបូងជាមួយកម្លំាងប៉ូលិសក្នុងឆ្នំា ២០០៣ ដោយពួកគេដណ្តើមបានអាវុធជាច្រើនពីប៉ូលិស និងក៏បានរក្សាអាវុធទំាងនោះទុកជាមួយខ្លួន។ ក្រោយមក កម្លំាងទាហានរដ្ឋាភិបាលក៏បានអន្តរាគមន៍បំបែកវិហាររបស់ពួកគេក្នុងស្រុកម៉ៃឌូហ្គូរីដោយបានធ្វើឲ្យសមាជិកជាច្រើនរបស់ចលនានេះបាត់បង់ជីវិត។ នៅពេលនោះ ចលនាមួយនេះក៏បានផ្តើមបែកបាក់ គ្មានរចនាសម្ព័ន្ធត្រឹមត្រូវ ដោយបានចល័តទៅ ចល័តមករវាងប្រទេសនីហ្សេរីយ៉ា នីហ្សេ និងប្រទេសកាមេរូន។ ក្រោយមកទៀត និងជាមួយនឹងអ្នករស់រានមានជីវិត ពួកគេក៏បានចាប់ផ្តើមប្រមូលផ្តុំគ្នាជាថ្មីឡើងវិញជាមួយនឹងការសាងសង់វិហារជាថ្មីនៅក្នុងស្រុកម៉ៃឌូហ្គូរី។ បន្តិចម្តងៗ ចលនាមួយនេះក៏បានផ្តើមពង្រឹងកម្លំាង ព្រមទំាងទទួលបានការគំាទ្រទំាងផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ ស្មារតី និងសម្ភារៈ។
ក្នុងឆ្នំា ២០០៩ ការប៉ះទង្គិចគ្នាយ៉ាងហិង្សា និងបង្ហូរឈាមក៏បានផ្ទុះឡើងជាថ្មីរវាងចលនាបូកូ អារ៉ាម និងកម្លំាងប៉ូលិសដែលកាលណោះ បានបណ្តាលឲ្យមានមនុស្សស្លាប់ជាង ១ ០០០នាក់ ក្នុងនោះ ក៏មានមេកើយបូកូ អារ៉ាម Mohamed Yusuf ផងដែរ។ អ្វីជាការកត់សម្គាល់នៅក្នុងថ្ងៃប្រទូស្រ្តាយគ្នានោះ គឺការដែលកម្លំាងប៉ូលិសបានប្រទះឃើញស្រ្តី និងកូនក្មេងសរុបមានគ្នាជាង ២០០នាក់ដែលពួកភេរវជនបានលាក់ទុកនៅក្នុងអាគារនានាក្នុងស្រុកម៉ៃឌូហ្គូរី។ ក្នុងរយៈពេល ៤ឆ្នំា សង្រ្គាមរវាងរដ្ឋាភិបាល និងចលនាបូកូ អារ៉ាមបានបណ្តាលឲ្យមានមនុស្សស្លាប់ប្រមាណជា ៤ ០០០នាក់ និងអ្នកផ្លាស់ប្តូរទីលំនៅប្រមាណជាកន្លះលាននាក់។ ជាទូទៅ ពួកភេរវជនបូកូ អារ៉ាមច្រើនវាយប្រហារសំដៅលើក្រុមប៉ូលិស អាគារសាធារណៈ សាលារៀន និងបន្ទាប់មក គឺពួកអ្នកកាន់គ្រិស្តសាសនា។
ហេតុអ្វីបានជាពួកភេរវជនបូកូ អារ៉ាមចូលចិត្តវាយប្រហារលើសាលារៀន?
ការអប់រំ ពិសេសការអប់រំលើសិស្សនារីបានធ្វើឲ្យពួកបូកូ អារ៉ាមទើសទាល់ចិត្តយ៉ាងខ្លំាង។ បូកូ អារ៉ាម (Boko Haram) មកពីពាក្យបូកូ និងអារ៉ាម។ បូកូមានន័យថា ហាមឃាត់ រីឯអារ៉ាម មានន័យថា សាលារៀនតាមបែបបស្ចិមលោក។ ដូច្នេះអត្ថន័យពេញរបស់បូកូ អារ៉ាមមានន័យថា ការអប់រំតាមបែបបស្ចិមលោកត្រូវហាមឃាត់ ព្រោះវាជាបាបកម្មមួយ។ តាមពិតទៅ ពួកភេរវជនបានដឹងយ៉ាងច្បាស់ថា ការអប់រំសិស្សនារី គឺជាអាវុធប្រកបដោយប្រសិទ្ធិភាពខ្ពស់សម្រាប់ប្រឆំាងនឹងសាសនាជ្រុលនិយមរបស់ពួកគេ។ អីចឹងហើយបានក្រុមនេះមិនញញើតនឹងវាយប្រហារលើសាលារៀន ព្រមទំាងចាប់សិស្សនារីធ្វើជាចំណាប់ខ្មំាងទេ។ ជាក់ស្តែងក្នុងខែមីនា ឆ្នំា ២០១២ ពួកបូកូ អារ៉ាមបានដុតបំផ្លាញសាលារៀនជាង ១០ នៅក្នុងស្រុកម៉ៃឌូហ្គូរី ដោយបានធ្វើឲ្យសិស្សជិត ១ម៉ឺននាក់គ្មានសាលារៀន។ ពេញមួយឆ្នំា ២០១៣ មានសាលារៀនប្រមាណ ៥០ ត្រូវបានដុតកម្ទេច និងបានធ្វើឲ្យស្លាប់កូនសិស្សរាប់រយនាក់។
សព្វថ្ងៃ គឺអាប៊ូបាការ ឈីកូ ជាអ្នកស្នងតំណែងពី Mohamed Yusuf ដែលត្រូវបានរដ្ឋអំណាចនីហ្សេរីយ៉ាសម្លាប់ក្នុងឆ្នំា ២០០៩ ហើយរូបអាប៊ូបាការ ឈីកូទៀតសោតក៏ត្រូវបានរដ្ឋអំណាចនីហ្សេរីយ៉ាស្មានថាស្លាប់ជាមួយ Mohamed Yusuf បាត់ទៅហើយ។ ពីដំបូងឡើយ ពោលក្នុងឆ្នំា ២០០៤ ពិភពលោក ពិសេសអាមេរិកមិនដែលខ្វល់ខ្វាយ និងចាត់ទុកចលនាបូកូ អារ៉ាមថា ជាចលនាភេរវនិយមទេ។ ទីក្រុងវ៉ាស៊ីតោនបានបែងចែកដាច់ស្រឡះរវាងចលនាបូកូ អារ៉ាម និងអង្គការភេរវនិយមអាល់កៃដា។ គឺទើបតែនៅក្នុងឆ្នំា ២០១២ ទេ ដែលក្រសួងការបរទេសអាមេរិកដាក់ចលនាបូកូ អារ៉ាមទៅក្នុងបញ្ជីភេរវនិយមអន្តរជាតិ ហើយដែលក្បាលរបស់អាប៊ូបាការ ឈីកូត្រូវបានអាមេរិកដាក់តម្លៃ ៧លានដុល្លារបើនរណាអាចនំាយកឲ្យអាមេរិកបាន។ ជាមួយនឹងតម្លៃនេះ អាប៊ូបាការ ឈីកូបានក្លាយជាមេភេរវជនដែលពិភពលោកកំពុងស្វែងរកចាប់ខ្លួនខ្លំាងជាងគេនៅក្នុងទ្វីបអាហ្រ្វិក។
ការរាប់បញ្ចូលបូកូ អារ៉ាមទៅក្នុងចលនាភេរវនិយមក៏ដោយសារថា មេតូតវាយប្រហារដែលបូកូ អារ៉ាមបានអនុវត្តន៍ ដូចយ៉ាងការវាយប្រហារអត្តឃាត ឬមួយក៏បំផ្ទុះរថយន្ត គឺដូចគ្នាបិះបិទនឹងមេតូតរបស់អង្គការអាល់កៃដាដែរ។ តែអ្វីដែលខុសគ្នាបន្តិចពីយុទ្ធសាស្រ្តរបស់អាល់កៃដានោះ គឺចលនាបូកូអារ៉ាមកម្រនឹងធ្វើការវាយប្រហារផលប្រយោជន៍របស់ប្រទេសបស្ចិមលោក ឬមួយក៏សហគមន៍អន្តរជាតិទូទៅ។ តែយ៉ាងណាក៏ដោយ ក្រោមភ្នែក ច្រមុះរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិ បូកូ អារ៉ាមជាអង្គការភេរវកម្មមួយដែលត្រូវតែកម្ទេចឲ្យដល់ឫសគល់៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ