៤០ឆ្នាំក្រោយមកហេតុការណ៍សម្លាប់រង្គាលនៅសកលវិទ្យាល័យធម្មសាតនៅតែតាមលងថៃ
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៤:២៩
នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ៦តុលានេះ គឺជាថ្ងៃខួបគម្រប់ ៤០ឆ្នាំគត់ នៃហេតុការណ៍សម្លាប់រង្គាល នៅសកលវិទ្យាល័យធម្មសាត ក្រុងបាងកក ប្រទេសថៃ។ អ្វីដែលបានកើតឡើង នៅថ្ងៃទី៦តុលា ឆ្នាំ១៩៧៦ ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាទំព័រដ៏ខ្មៅងងឹតមួយនៃប្រវត្តិសាស្រ្តថៃសម័យទំនើប ហើយក៏ជាទំព័រដ៏ខ្មៅងងឹតមួយដែរ សម្រាប់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យជាទូទៅ។
ហេតុការណ៍សម្លាប់រង្គាលនៅថ្ងៃទី៦តុលាឆ្នាំ១៩៧៦ ដែលថៃច្រើនតែហៅដោយខ្លីថា “ហេតុការណ៍៦តុលា” គឺជាការបាញ់បង្រ្កាបយ៉ាងព្រៃផ្សៃ ដែលទាហាន ប៉ូលិស និងក្រុមអ្នករាជានិយមជ្រុលថៃ បានធ្វើទៅលើបាតុករនិស្សិត នៅសកលវិទ្យាល័យធម្មសាត។ នៅពេលនោះ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យថៃទើបនឹងដុះពន្លកឡើងបានត្រឹមតែ ៣ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ។
គួរបញ្ជាក់ថា នៅក្រោយពីបានធ្វើបដិវត្តន៍ផ្តួលរំលំរបបរាជានិយមផ្តាច់ការ នៅឆ្នាំ១៩៣២ របបរាជានិយមអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញត្រូវបានបង្កើតឡើង ក៏ប៉ុន្តែ រដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះមានតែនៅលើក្រដាសតែប៉ុណ្ណោះ រីឯជាក់ស្តែង ថៃត្រូវស្ថិតក្រោមរបបយោធាផ្តាច់ការស្ទើរតែជាប់ជាប្រចាំ។ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៣ ក្រោយពីមានចលនាបាតុកម្មនិស្សិតទាមទារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ មេដឹកនាំរបបសឹក គឺលោក ថាណុម គីទីកាឆន ក៏បានបង្ខំចិត្តចុះចេញពីតំណែង ហើយរត់ភៀសខ្លួនទៅបរទេស។
ការបោះឆ្នោតតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យត្រូវបានរៀបចំធ្វើឡើង ក៏ប៉ុន្តែ ប្រជាធិបតេយ្យដ៏ក្មេងខ្ចីនេះ ត្រូវប្រឈមមុខនឹងអស្ថិរភាពនយោបាយច្រើន ហើយក្នុងពេលជាមួយគ្នានោះ ចលនាកុម្មុយនិស្តកំពុងតែមានការរីកដុះដាលយ៉ាងខ្លាំង នៅក្នុងប្រទេសក្បែរខាង ជាពិសេស គឺកម្ពុជា វៀតណាម និងឡាវ។
នៅឆ្នាំ១៩៧៦ ដោយបារម្ភខ្លាចអស្ថិរភាពនយោបាយក្នុងប្រទេស បង្កឲ្យមានការរីករាលដាលនៃចលនាកុម្មុយនិស្តពីប្រទេសជិតខាង ចូលមកក្នុងប្រទេសថៃ មេដឹកនាំកងទ័ព ព្រមទាំងក្រុមមន្រ្តីស្និទ្ធនឹងព្រះបរមរាជវាំង ក៏បានហៅលោក ថាណុម គីទីកាឆន ព្រមទាំងអតីតមេដឹកនាំរបបសឹកផ្សេងទៀត ឲ្យចូលមកក្នុងប្រទេសថៃវិញ។
ការវិលត្រឡប់របស់អតីតមេដឹកនាំរបបសឹក បានបណ្តាលឲ្យផ្ទុះបាតុកម្មប្រឆាំង ជាពិសេស គឺបាតុកម្មនិស្សិត នៅក្នុងបរិវេណសកលវិទ្យាល័យធម្មសាត។ នៅពេលនោះ កងទ័ពថៃដែលត្រូវគេស្គាល់ថាមានទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធនឹងព្រះបរមរាជវាំង ព្រមទាំងចលនាអ្នករាជានិយមជ្រុលមួយចំនួន បាននាំគ្នាចោទក្រុមបាតុករនិស្សិតនៅធម្មសាតថា ជាពួកកុម្មុយនិស្ត ដែលមានគោលដៅផ្តួលរំលំរបបរាជានិយម។
នៅព្រឹកព្រលឹមថ្ងៃទី៦តុលា កងទ័ពថៃក៏បានបើកការវាយប្រហារទៅលើក្រុមបាតុករនិស្សិត ដោយនៅពេលនោះ កងទ័ពបានប្រើអាវុធយុទ្ធភ័ណ្ឌធុនធ្ងន់ដូចធ្វើសង្រ្គាម ពោលគឺ មានតាំងពីកាំភ្លើងវែងធុន M16 រហូតដល់គ្រាប់បែក និងកាំភ្លើងធំ។ ប្រឈមមុខនឹងកម្លាំងទ័ព បាតុករនិស្សិតក៏បានសុខចិត្តចុះចាញ់ ហើយប្រគល់ខ្លួនឲ្យអាជ្ញាធរ ក៏ប៉ុន្តែ នៅពេលនៅពេលចាកចេញពីសកលវិទ្យាល័យ បាតុករខ្លះត្រូវបានកងទ័ពបាញ់សម្លាប់ ខ្លះទៀតត្រូវបានក្រុមរាជានិយមជ្រុលនិយមព្រួតគ្នាវាយរហូតដល់ស្លាប់ ខ្លះត្រូវគេដុតសម្លាប់ទាំងរស់ ចំណែកឯនិស្សិតស្រីខ្លះទៀតត្រូវបានគេរំលោភ ហើយសម្លាប់ចោលក៏មាន។
ការបាញ់បង្រ្កាបបាតុករនៅធម្មសាតនេះបានបណ្តាលឲ្យមនុស្សស្លាប់ ៤៦នាក់ បើយោងតាមតួលេខរបស់រដ្ឋាភិបាល ក៏ប៉ុន្តែ ជនរងគ្រោះវិញអះអាងថា ចំនួនអ្នកស្លាប់មានយ៉ាងតិច ១០០នាក់ ហើយជាច្រើននាក់ផ្សេងទៀតត្រូវរងរបួស។
នៅរសៀលថ្ងៃទៅ៦តុលានោះ ក្រោយពីបានបាញ់បង្រ្កាបលើបាតុករនិស្សិតរួចហើយ កងទ័ពថៃក៏បានធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់រដ្ឋាភិបាល ដើម្បីច្បាមយកអំណាចមកកាន់កាប់។ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដ៏ក្មេងខ្ចីត្រូវដួលរលំ ហើយថៃក៏ត្រូវវិលត្រឡប់ទៅរករបបយោធាផ្តាច់ការដូចពីមុនវិញ។
ចាប់តាំងពីពេលនោះមក នៅក្នុងរយៈពេលរាប់សិបឆ្នាំក្រោយៗមកទៀត ទិដ្ឋភាពនយោបាយថៃ តែងតែមានការផ្លាស់ប្តូរ ឆ្លាស់គ្នា រវាងរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិល និងរបបសឹក, រវាងការបោះឆ្នោត និងរដ្ឋប្រហារ ហើយនៅក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ហេតុការណ៍សម្លាប់រង្គាលនៅធម្មសាត គឺជានិមិត្តរូបដែលមានអត្ថន័យកាន់តែសំខាន់ទៅទៀត នៅក្នុងពេលដែលប្រវត្តិសាស្រ្តកំពុងតែដើរជាន់ដានចាស់សាជាថ្មី គឺការវិលត្រឡប់នៃរបបសឹក ក្រោយរដ្ឋប្រហារទម្លាក់រដ្ឋាភិបាលរបស់លោកស្រីយីងឡាក់ កាលពីឆ្នាំ២០១៤។
នៅក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ៤០ឆ្នាំក្រោយមក ហេតុការណ៍សម្លាប់រង្គាលនៅសកលវិទ្យាល័យធម្មសាត នៅតែជារឿងដ៏រសើបបំផុតមួយ នៅក្នុងប្រទេសថៃ ម្យ៉ាង ដោយសារតែកងទ័ពនៅតែជាតួអង្គដ៏មានឥទ្ធិពលបំផុតនៅក្នុងឆាកនយោបាយថៃ ហើយជាងនេះទៅទៀត គឺដោយសារតែហេតុការណ៍សម្លាប់រង្គាលនៅធម្មសាតនេះមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងព្រះបរមរាជវាំង ហើយនៅថៃ គ្រប់រឿងរ៉ាវដែលពាក់ព័ន្ធដោយផ្ទាល់ ឬដោយប្រយោលនឹងព្រះមហាក្សត្រ គឺសុទ្ធសឹងតែជារឿងរសើប ដោយសារតែច្បាប់ស្តីពីបទល្មើសប្រមាថព្រះមហាក្សត្រ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ