វិបត្តិវ៉េណេស៊ុយអេឡា៖ អាមេរិក ចង់លើកយកសន្ធិសញ្ញាការពារជាតិរួមក្នុងតំបន់មកប្រើ
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ជុំវិញវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចនិងនយោបាយនៅប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡា, ទីបំផុតទៅ អាមេរិក សម្រេចលើកយកសន្ធិសញ្ញាការពារជាតិរួមក្នុងតំបន់មកប្រើ ដើម្បីប្រឆាំងនឹងរបបដឹកនាំរបស់លោកប្រធានាធិបតី នីកូឡា ម៉ាឌុយរ៉ូ។ សន្ធិសញ្ញាការពារជាតិរួមនេះ គឺមានចែងស្តីពីលទ្ធភាពនៃការប្រើប្រាស់កម្លាំងយោធា ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងការវាយប្រហារមួយទៅលើរដ្ឋសមាជិក ដើម្បីធានាបាននូវសន្តិភាពនិងស្ថិរភាពក្នុងតំបន់។ សេចក្តីសម្រេចលើកយកសន្ធិសញ្ញាការពារជាតិរួមក្នុងតំបន់មកប្រើនេះ គឺប្រកាសដោយប្រមុខការទូតអាមេរិក Mike Pompeoកាលពីថ្ងៃពុធ ទី១១កញ្ញា។ ដូច្នេះតើស្ថានការណ៍នៅវេណេស៊ុយអេឡានឹងក្លាយទៅជាយ៉ាងណា ?
តើអ្វីទៅជា សន្ធិសញ្ញាការពារជាតិរួមក្នុងតំបន់ នេះ?
សន្ធិសញ្ញាការពារជាតិរួមក្នុងតំបន់ទ្វីបអាមេរិកនេះ ជាភាសាបារាំង ថា Traité interaméricain d'assistance réciproque (TIAR) បានធ្វើឡើងនៅទីក្រុង Rio de Janeiro នៃប្រទេសប្រេស៊ីល កាលពីឆ្នាំ១៩៤៧។ សន្ធិសញ្ញានេះ មាន២៦មាត្រា ហើយវាមានទម្រង់ប្រហាក់ប្រហែលនឹងសន្ធិសញ្ញានៃបក្សសម្ព័ន្ធអូតង់ដែរ ក្នុងនោះ មាត្រា៦ គឺមានខចែងស្តីពីលទ្ធភាពនៃការប្រើប្រាស់កម្លាំងយោធា ដើម្បីទប់ទល់ឆ្លើយតបនឹងការវាយប្រហារមួយ ទៅលើរដ្ឋសមាជិក ដើម្បីធានាបាននូវសន្តិភាពនិងស្ថិរភាពក្នុងតំបន់ទ្វីបអាមេរិក។
ពីថ្ងៃពុធ ទី១១កញ្ញា គឺមានកិច្ចប្រជុំធំមួយ ក្នុងចំណោមរដ្ឋសមាជិក ហើយចំពោះវ៉េណេស៊ុយអេឡា គឺមានតំណាងដោយក្រុមបក្សប្រឆាំង។ ក្នុងជំនួបនេះ គឺប្រទេសសមាជិក បានអំពាវវនាវឱ្យប្រទេសហត្ថលេខី ទាំង១៩ សើរើមើលសន្ធិសញ្ញានេះ ហើយយកលើកមកជជែកនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំពិសេសមួយ ដោយនឹងត្រូវពិភាក្សាឧទ្ទិសទាំងស្រុង ស្តីពីវិបត្តិអស្ថិរភាព ទាំងសេដ្ឋកិច្ចនិងនយោបាយ នៅវ៉េណេស៊ុយអេឡា។
ការលើកយកសន្ធិសញ្ញាការពារជាតិរួមក្នុងតំបន់ទ្វីបអាមេរិកនេះ មកជជែកគ្នាជាថ្មី គឺមិនមែនជាការចៃដន្យទេ។ ក៏ប៉ុន្តែ វ៉េណេស៊ុយអេឡា បានសម្រេចដកខ្លួនចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងនេះរួចមកហើយ?
វេណេស៊ុយអេឡា របស់លោក នីកូឡា ម៉ាឌុយរ៉ូ បានសម្រេចដកខ្លួនចេញកាលពីឆ្នាំ២០១៣ ហើយតុលាការកំពូលក៏បានលុបចោលកិច្ចព្រមព្រៀងនេះរួចមកហើយ។ ក៏ប៉ុន្តែ ចំពោះបក្សប្រឆាំង ដែលដឹកនាំដោយអតីតប្រធានសភា លោក Juan Guaido គឺនៅតែប្រកាន់ថា កិច្ចព្រមព្រៀងនេះ នៅមានសុពលភាពនៅឡើយ។
លោក Juan Guaido ដែលប្រកាសខ្លួនជាប្រធានាធិបតីស្តីទីបណ្តោះអាសន្ន គឺនៅតែចូលរួមកិច្ចប្រជុំរបស់ក្រុមប្រឹក្សារបស់សន្ធិសញ្ញានេះ ដោយតាំងខ្លួនជាអ្នកតំណាងប្រទេសវេណេស៊ុយអេឡា ក៏ដោយសារតែមានការគាំទ្រយ៉ាងពេញទំហឹងពីអាមេរិក។ អាមេរិករបស់លោក ដូណាល់ ត្រាំ និងលោក Mike Pompeo បានមើលឃើញថា វ៉េណេស៊ុយអេឡា បានបង្កើនចលនាចល័តទ័ព ទៅកៀកនឹងព្រំដែនកុំឡុំប៊ី ហាក់ទំនងដូចចង់ប្រកាសសង្គ្រាមយ៉ាងដូច្នោះដែរ។
អគ្គមេបញ្ជាការវ៉េណេស៊ុយអេឡា ប្រកាសនៅថ្ងៃអង្គារ ថាបានបញ្ចូនកងទ័ព ចំនួន១៥ម៉ឺននាក់ ទៅព្រំដែន ដើម្បីធ្វើសមុទ្ធយោធា។ បន្ថែមលើការដាក់ពង្រាយទ័ពនេះ លោកប្រធានាធិបតី នីកូឡា ម៉ាឌុយរ៉ូ ថែមទាំងចោទកូឡុំប៊ី ថាអាចនាំមកនូវជម្លោះព្រំដែន។ ត្រង់ច្រកព្រំដែនកូឡុំប៊ីនេះហើយ ដែលលោក Juan Guaido កាលពីមុនមក ចង់នាំអន្តរាគមន៍យោធាអន្តរជាតិ ផ្នែកមនុស្សធម៌ ទៅជួយដល់ពលរដ្ឋវ៉េណេស៊ុយអេឡា។
កុំឡុំប៊ី និងវ៉េណេស៊ុយអេឡា មានព្រំដែនជាប់គ្នាប្រវែងចម្ងាយ ២ពាន់២រយ គីឡូម៉ែត្រ។ ត្រង់ព្រំដែននេះ គឺមានបណ្តុំដោយក្រុមឧទ្ទាមយោធាក្រៅច្បាប់និងមានក្រុមភេវរជនខ្លះផង។ នេះបើតាមការយល់ឃើញរបស់ប្រមុខការទូតអាមេរិក។ Mike Pompeo អះអាងថា ទង្វើរបស់ទ័ពវេណេស៊ុយអេឡា មិនត្រឹមតែបង្កគ្រោះភ័យដល់ប្រជាពលរដ្ឋរវ៉េណេស៊ុយអេឡាប៉ុណ្ណោះទេ តែជាសកម្មភាពគំរាមដល់សន្តិភាពនិងសន្តិសុខនៃប្រទេសជាប់ភូមិផងរបងជាមួយគ្នា។
ដូច្នេះ សេណារីយ៉ូដែលអ្នកសង្កេតការណ៍កំពុងតែព្រួយបារម្ភនោះ គឺថា ប្រសិនបើអាមេរិកសំអាងលើកិច្ចព្រមព្រៀងខាងលើនេះ គឺអាមេរិកអាចនឹងយកលេស ដើម្បីវាយប្រហារដោយកម្លាំងយោធាលើវ៉េណេស៊ុយអេឡា។
តើស្ថានការណ៍នៅ ព្រំដែនកូឡុំប៊ីនិងវ៉េណេស៊ុយអេឡា ទៅជាយ៉ាងណាវិញ?
ពីចំណែកកូឡុំប៊ី ប្រធានាធិបតី Ivan Duque អះអាងថាមិនចុះចាញ់នឹងការបង្កហេតុឡើយ ប៉ុន្តែ ដូចជាមិនទាន់តបតអ្វីខ្លាំងឡើយ ដោយលោកបានច្រាលចោលសម្មតិកម្មដែលថាអាចអន្តរាគមន៍យោធាណាមួយ ប្រឆាំងនឹងប្រទេសជិតខាងរបស់ខ្លួន។ បើសិនជា ភាគីកូឡុំប៊ី មិនតបត ទំនងជាសភាពការណ៍អាចធូរបន្តិច ប៉ុន្តែប្រសិនបើភាគីទាំងពីរ មិនព្រមសម្រួលគ្នាទេ គឺសភាពការណ៍នឹងរឹតតែកើនកម្តៅខ្លាំង។ ពីម្ខាង វ៉េណេស៊ុយអេឡា មានចិន រុស្ស៊ី និងគុយបា ជាខ្នងបង្អែក ហើយកូឡុំប៊ី វិញ គឺមានប្រទេសជាសម្ព័ន្ធមិត្តស្រាប់ ហើយនិងមានអាមេរិកទៀត ជាបងធំ។ ការខាំធ្មេញដាក់គ្នារវាងប្រទេសនិងប្រទេសដូច្នេះ គឺរឹតតែធ្វើឱ្យពលរដ្ឋទាំងសងខាងរងទុក្ខកាន់តែខ្លាំង។
មួយរយៈចុងក្រោយនេះ ដោយសារតែវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចនិងនយោបាយ គឺបានធ្វើឱ្យសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចរបស់វ៉េណេស៊ុយអេឡា ដាំក្បាលចុះ៥០ភាគរយ។ អតិផរណាទំនិញ គឺតម្លៃទំនិញឡើងថ្លៃខ្ពស់កប់ពពក។ រូបិយបណ្ណវេណេស៊ុយអេឡាធ្លាក់ចុះថោកមែនទែន។ ពោលគឺលុយ គេឈប់រាប់សម្រាប់ចាយទៀតហើយ គេយកលុយដាក់លើជញ្ជីងថ្លឹងយកតែម្តង។ ពលរដ្ឋវេណេស៊ុយអេឡា ជាច្រើន រងគ្រោះខ្វះស្បៀងអាហារ ខ្វះថ្នាំព្យាបាល អត់ការងារធ្វើ និងត្រូវបង្ខំចិត្ត ភៀសខ្លួនរត់ចោលស្រុក។
បើមានការប៉ះទង្គិចយោធាគ្នានៅតាមព្រំដែនទៀតនោះ នោះជនចំណាកស្រុក នឹងរឹតតែកើនឡើងដូចទឹកបាក់ទំនប់។ នៅពេលនេះ បើតាមទិន្នន័យពីអង្គការសហប្រជាជាតិ គឺមានពលរដ្ឋ វ៉េណេស៊ុយអេឡា ចំនួនជាង ៣លាន៦សែននាក់ ដែលបានរត់ភៀសខ្លួនចាកចេញពីប្រទេស (ចាប់ពីឆ្នាំ២០១៦មក)។
វ៉េណេស៊ុយអេឡា គឺជាប្រទេសសម្បូរធនធានធម្មជាតិ និងរស់ដោយសារពឹងផ្អែកខ្លាំងលើការនាំចេញរ៉ែមាស និងប្រេង។ ប៉ុន្តែភោគផលពីការលក់ធនធានធម្មជាតិនេះ គ្មានបានបែងចែកឱ្យបានស្មើភាពនិងសមធម៌ ទៅដល់ពលរដ្ឋនោះឡើយ។ ពោលគឺបានផលកាក់កបមានបានតែទៅលើថ្នាក់ដឹកនាំប្រទេស និងក្រុមបក្សពួករបស់លោកប្រមុខរដ្ឋ នីកូឡា ម៉ាឌុយរ៉ូ តែប៉ុណ្ណោះ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ