នៅក្នុងនាទីប្រវត្តិសាស្រ្តពិភពលោករបស់យើង នៅសប្តាហ៍នេះ សេង ឌីណា សូមបន្តរៀបរាប់អំពីប្រវត្តិរបស់លោកកាលីលេ ដោយលើកឡើង អំពីដំណាក់កាលចុងក្រោយនៃជីវិតរបស់កាលីលេ ដែលត្រូវបានតុលាការកាតូលិកកាត់ទោសដាក់ឃុំក្នុងផ្ទះ តែបានចំណាយពេលធ្វើការសិក្សានិងបង្កើតទ្រឹស្តីដ៏សំខាន់មួយនៅក្នុងប្រវត្តិនៃរូបវិទ្យា គឺ “ច្បាប់នៃចលនា"។
“ច្បាប់នៃចលនា” ត្រូវបានគេស្គាល់ជាទូទៅថាជាស្នាដៃរបស់អ៊ីសាក់ ញូតុន ក៏ប៉ុន្តែ តាមការពិតអ្នកដែលបានធ្វើការសិក្សានិងបង្កើតទ្រឹស្តីនេះឡើងពីដំបូង ហើយដែលញូតុនយកមកធ្វើជាមូលដ្ឋានក្នុងការសិក្សាបន្ត គឺកាលីលេ។
នៅឆ្នាំ១៦៣៣ ដោយសារតែបានចុះផ្សាយទ្រឹស្តីតារាសាស្រ្តដែលលើកឡើងថា ភពផែនដីចេញមិនមែនជាចំណុចកណ្តាលនៃចក្រវាល កាលីលេត្រូវបានតុលាការកាតូលិកនៅទីក្រុងរ៉ូមកាត់ឲ្យជាប់ពិរុទ្ធពីបទប្រឆាំងនឹងសាសនា ហើយត្រូវមានទោសជាប់ឃុំនៅក្នុងផ្ទះអស់មួយជីវិត។ រាល់សេចក្តីបង្រៀន ឯកសារ សៀវភៅស្តីពីទ្រឹស្តីរបស់កាលីលេត្រូវបានហាមឃាត់ទាំងអស់នៅពេលនោះ ក៏ប៉ុន្តែ អ្វីដែលគេមិនអាចហាមឃាត់កាលីលេបាន គឺគំនិត។
កាលីលេ ថ្វីដ្បិតតែពេលនោះមានវ័យចំណាស់ទៅហើយក៏ដោយ (៧០ឆ្នាំ) ក៏នៅតែមិនបោះបង់គំនិតចង់ដឹងចង់យល់ ហើយលោកក៏មិនបានទុកបណ្តោយឲ្យការជាប់ឃុំក្នុងផ្ទះបង្កើតទៅជាការអស់សង្ឃឹម ឬបណ្តែតបណ្តោយខ្លួនទៅតាមយថាកម្មនោះដែរ។ ផ្ទុយទៅវិញ លោកបានប្រែក្លាយទោសជាប់ឃុំក្នុងផ្ទះទៅជាឱកាសមួយទៅវិញ គឺឱកាសក្នុងការសិក្សាលម្អិតទៅលើអ្វីដែលលោកបានសិក្សាកាលពីមុនពេលសិក្សាពីតារាសាស្រ្ត គឺការសិក្សាទៅលើច្បាប់នៃចលនា។
នៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៦៣៥ នៅក្នុងវ័យ ៧២ឆ្នាំ កាលីលេធ្លាក់ខ្លួនពិកាភ្នែកទាំងសងខាង ក៏ប៉ុន្តែ កាលីលេនៅតែបន្តធ្វើការសិក្សា និងសរសេរសៀវភៅ ដោយមានជំនួយពីកូនប្រុស និងកូនសិស្សមួយចំនួនដែលស្ម័គ្រចិត្តមកជួយធ្វើជាអ្នកកត់ត្រា។
នៅទីបំផុត ក្រោយពីបានធ្វើការសិក្សានិងពិសោធន៍រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ នៅក្នុងគុកក្នុងផ្ទះ ទ្រឹស្តីរបស់កាលីលេក៏ត្រូវបានចងក្រងជាសៀវភៅ ក៏ប៉ុន្តែ សៀវភៅនេះមិនអាចបោះពុម្ពផ្សាយបាន ដោយសារតែនៅក្នុងសេចក្តីសម្រេចរបស់វិហារកាតូលិក មានចែងដាក់បម្រាមយ៉ាងតឹងរ៉ឹង មិនឲ្យមានការផ្សព្វផ្សាយទ្រឹស្តីណាទាំងអស់របស់កាលីលេ ទោះជាទ្រឹស្តីដែលមានពីមុន ឬក៏ទ្រឹស្តីដែលកាលីលេរកឃើញក្រោយៗមកទៀត។
ដោយមិនអាចបោះពុម្ពនៅក្នុងប្រទេសអ៊ីតាលីបាន កាលីលេបានព្យាយាមធ្វើការបោះពុម្ពសៀវភៅរបស់លោកនៅក្រៅប្រទេស រួមមានដូចជាប្រទេសបារាំង អាល្លឺម៉ង់ និងប៉ូឡូញ ជាដើម ក៏ប៉ុន្តែ សុទ្ធតែត្រូវបរាជ័យបោះពុម្ពមិនចេញ ដោយសារតែប្រទេសទាំងនេះ ក៏សុទ្ធតែស្ថិតក្រោមអំណាចនៃវិហារកាតូលិក។
នៅទីបំផុត គឺនៅក្នុងប្រទេសហូឡង់ ដែលសៀវភៅរបស់កាលីលេត្រូវបានបោះពុម្ពផ្សាយ នៅឆ្នាំ១៦៣៨។ សៀវភៅដែលមានចំណងជើងថាត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាស្នាដៃដ៏សំខាន់បំផុតរបស់កាលីលេ ហើយជាពិសេសជាងនេះទៅទៀត វាគឺជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃរូបវិទ្យាក្នុងសម័យទំនើប។
នៅក្នុងសៀវភៅនេះ កាលីលេសរសេរជារបៀបសន្ទនា រវាងតួអង្គ ៣រូប ដោយតួអង្គនីមួយៗ តំណាងឲ្យដំណាក់កាលទាំងបីនៃការសិក្សារបស់កាលីលេខ្លួនឯងផ្ទាល់។ តួអង្គទីមួយជាអ្នកលើកឡើងនូវទឡ្ហីករណ៍ ដើម្បីការពារវិទ្យាសាស្រ្តតាមបែបបុរាណពីសម័យអារីស្តូត ដែលតំណាងឲ្យផ្នត់គំនិតរបស់កាលីលេកាលពីក្មេង។ តួអង្គទីពីរលើកឡើងនូវទឡ្ហីករណ៍ដើម្បីចោទសួរចំពោះទ្រឹស្តីអារីស្តូត ព្រមទាំងព្យាយាមស្វែងរកទ្រឹស្តីថ្មី ពោលគឺតំណាងឲ្យផ្នត់គំនិតរបស់កាលីលេនៅមជ្ឈិមវ័យ។ ចំណែកឯតួអង្គទីបីគឺជាអ្នកលើកឡើងនូវទឡ្ហីករណ៍ការពារទ្រឹស្តីថ្មី ដែលកាលីលេបានរកឃើញ នៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនៃជីវិតរបស់លោក។
នៅក្នុងចំណោមទ្រឹស្តីថ្មីៗអស់ទាំងនេះ មានទ្រឹស្តីដ៏សំខាន់មួយ ដែលក្រោយមកបានក្លាយជាមូលដ្ឋានគ្រឹះ នៃការសិក្សាស្រាវជ្រាវរបស់អ្នកប្រាជ្ញដ៏ល្បីឈ្មោះមួយទៀតក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត គឺអ៊ីសាក់ ញូតុន។ នោះគឺ “ច្បាប់នៃចលនា”។
តាមការពិត នៅក្នុងចំណោមទ្រឹស្តីបទទាំង៣ នៃច្បាប់ចលនារបស់ញូតុន ទ្រឹស្តីបទទីមួយដែលចែងថា “វត្ថុមួយដែលនៅនឹងថ្កល់គ្មានចលនានឹងនៅតែបន្តស្ថិតនៅនឹងថ្កល់គ្មានចលនា ហើយវត្ថុដែលមានចលនានឹងនៅតែបន្តមានចលនានៅក្នុងទិសដៅនិងល្បឿនដដែល លុះត្រាតែមានអន្តរាគមន៍ពីកម្លាំងមកពីខាងក្រៅ” គឺជាការយកតាមស្ទើរតែទាំងស្រុងពីទ្រឹស្តីរបស់កាលីលេ។ ញូតុនខ្លួនឯងផ្ទាល់ក៏បានទទួលស្គាល់ និងបានសរសេរបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ដែរថា ទ្រឹស្តីបទទីមួយនេះ គឺជាទ្រឹស្តីរបស់កាលីលេ។
កាលីលេបានទទួលមរណភាព នៅថ្ងៃទី៨ ខែមករា ឆ្នាំ១៦៤២ ក្នុងវ័យ ៧៧ឆ្នាំ។ ព្រះអង្គម្ចាស់ដែលគ្រប់គ្រងដែនដីតូស្កាន (Toscane) ដែលនៅពេលនោះជាបុរីរដ្ឋឯករាជ្យមួយនៅអ៊ីតាលី ចង់យកសពកាលីលេទៅបញ្ចុះនៅក្នុងទីសក្ការៈមួយ ដែលជាទីបញ្ចុះសពនៃរាជវង្សានុវង្ស ហើយព្រមទាំងចង់សាងសង់ស្តូបអនុស្សាវរីយ៍មួយជាទីរំឭកខួបដល់កាលីលេ។ ក៏ប៉ុន្តែ គម្រោងនេះត្រូវបានលុបចោលទៅវិញ ដោយសារតែមានការជំទាស់ពីសំណាក់សម្តេចប៉ាប ដែលលើកឡើងថា កាលីលេដែលជាអ្នកទោសសាសនា មិនស័ក្តិសមនឹងទទួលកិត្តិយសធំធេងបែបនេះទេ។
ក៏ប៉ុន្តែ បើទោះជាយ៉ាងនេះក៏ដោយ កេរ្តិ៍ឈ្មោះ កិត្តិយស និងស្នាដៃរបស់កាលីលេនៅតែបន្តល្បីរន្ទឺអស់រយៈពេលរាប់រយឆ្នាំក្រោយៗមកទៀត រហូតមកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ន។ កាលីលេទទួលមរណភាពក្នុងនាមជាអ្នកទោសសាសនា តែបន្សល់ទុកនូវកេរ្តិ៍ឈ្មោះជា “បិតានៃវិទ្យាសាស្រ្ត”។
កាលីលេមិនត្រឹមតែបានបន្សល់ទុក “ច្បាប់នៃចលនា” សម្រាប់អ៊ីសាក់ ញូតុន តែប៉ុណ្ណោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ កាន់តែសំខាន់ជាងនេះទៅទៀត លោកបានបន្សល់ទុកនូវវិធីសាស្រ្តនៃការសិក្សាផ្នែកវិទ្យាសាស្រ្តតាមរយៈការសង្កេត និងពិសោធន៍ជាក់ស្តែង ដែលបានក្លាយជាវិធីសាស្រ្តស្រាវជ្រាវខាងផ្នែកវិទ្យាសាស្រ្តជាទូទៅរហូតមកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ន។ ហេតុដូច្នេះហើយបានជា អ្នកប្រាជ្ញដ៏ល្បីឈ្មោះនៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី២០ គឺលោកអាល់ប៊ែរ អាញ់ស្តាញ់ ធ្លាប់បានលើកឡើងថា កាលីលេ “មិនត្រឹមតែជាបិតានៃរូបវិទ្យាប៉ុណ្ណោះទេ តែលោកគឺជាបិតានៃវិទ្យាសាស្រ្តជាទូទៅ”។
៣៥០ឆ្នាំក្រោយមរណភាពរបស់កាលីលេ នៅឆ្នាំ១៩៩២ នៅក្រោមរជ្ជកាលនៃសម្តេចប៉ាបហ្សង់ប៉ូលទី២ បុរីវ៉ាទីកង់បានទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការ និងជាសាធារណៈថា ការកាត់ទោសកាលីលេដោយតុលាការកាតូលិក កាលពីឆ្នាំ១៦៣៣ គឺជាការខុសឆ្គង ហើយទោសកំហុសទាំងប៉ុន្មានរបស់កាលីលេត្រូវបានគេលុបចេញវិញទាំងស្រុង។
តាមការពិត តាំងពីមុនពេលស្លាប់ កាលីលេបានកត់ត្រាទុកនៅក្នុងសៀវភៅរបស់លោករួចជាស្រេចថា “ម្នាលអ្នកប្រាជ្ញខាងសាសនាទាំងឡាយអើយ ថ្ងៃនេះអ្នកគិតថា ផែនដីស្ថិតនៅនឹងថ្កល់ជាចំណុចកណ្តាលនៃចក្រវាល ហើយផ្តន្ទាទោសអ្នកដែលយល់ឃើញផ្ទុយពីនេះ។ គង់តែមានថ្ងៃណាមួយ អ្នកនឹងបែរជាត្រូវផ្តន្ទាទោសអ្នកដែលយល់ឃើញថា ផែនដីនៅនឹងថ្កល់ទៅវិញ”។
ជាការពិត នៅក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ តើមានមនុស្សប៉ុន្មាននាក់ ដែលនៅតែជឿថា ផែនដីមានរាងសំប៉ែត ហើយនៅនឹងថ្កល់ជាចំណុចកណ្តាលនៃចក្រវាល? មនុស្សស្ទើរតែគ្រប់រូបនៅលើភពផែនដី ដោយរាប់ទាំងវិហារកាតូលិកផង សុទ្ធតែទទួលស្គាល់ទ្រឹស្តីរបស់កាលីលេ។ ក៏ប៉ុន្តែ គឺដូចជាអ្វីដែលកាលីលេធ្លាប់លើកឡើងរួចហើយថា “រាល់សេចក្តីពិតទាំងអស់គឺសុទ្ធតែងាយស្រួលយល់ទេ នៅពេលណាដែលគេរកវាឃើញហើយ។ សំខាន់គឺត្រូវស្វែងអ្វីដែលពិបាក គឺការស្វែងរកសេចក្តីពិតទាំងនោះ”៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ