ព្រះចន្ទសម្បូរទៅដោយទឹកច្រើនជាងការគិតរបស់អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រទៅទៀត
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៤:៣០
យោងតាមការសិក្សាថ្មីចំនួនពីរដែលបានចេញផ្សាយនៅថ្ងៃចន្ទ ទី២៦ តុលា បរិមាណទឹកអាចមានច្រើននៅលើផ្ទៃព្រះចន្ទ ពោលគឺច្រើនជាងអ្វីដែលអ្នកជំនាញធ្លាប់បានប៉ាន់ស្មានកាលពីមុនទៅទៀត។ ការសិក្សាថ្មីនេះ ជំរុញឲ្យកាន់តែមានក្តីសង្ឃឹមថា អវកាសយានិកដែលនឹងធ្វើបេសកកម្មទៅអវកាសនាពេលអនាគត អាចរកឃើញប្រភពទឹក និងសូម្បីតែឥន្ធនៈនៅលើព្រះចន្ទដែលជាទ្វីបទី៨ របស់ភពផែនដីយើងនេះ។
កាលពីដើមឡើយ គេជឿថាព្រះចន្ទគឺជាកន្លែងដែលស្ងួត។ ក៏ប៉ុន្តែអ្វីៗបានប្តូរផ្លាស់នៅប្រមាណជាមួយទសវត្សរ៍មុននេះនៅពេលមានការរកឃើញជាបន្តបន្ទាប់ដែលលើកឡើងថាមានដានទឹកជាប់នៅលើផ្ទៃរបស់ព្រះចន្ទ។ ព្រះចន្ទដែលស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណជាង ៣៨ ម៉ឺនគីឡូម៉ែតពីភពផែនដី ពោលគឺមានចម្ងាយជិតបំផុតបើធៀបទៅនឹងភពឬក៏ព្រះចន្ទផ្សេងទៀតនៅក្នុងប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ។
ការសិក្សាស្រាវជ្រាវថ្មីចំនួនពីរដែលមានចេញផ្សាយនៅក្នុងទស្សនាវដ្តីវិទ្យាសាស្រ្ត Nature Astronomy កាលពីថ្ងៃចន្ទដើមសប្តាហ៍នេះបង្ហាញថាបរិមាណទឹកនៅលើព្រះចន្ទអាចមានចំនួនច្រើនជាងការគិតរបស់អ្នកស្រាវជ្រាវរួមបញ្ចូលទាំងទឹកកកដែលមានផ្ទុកទុកជាអចិន្ត្រៃយ៍នៅតំបន់ប៉ូលលើព្រះចន្ទផងដែរ។
ការស្រាវជ្រាវលើកមុនៗបានរកឃើញសូចនាករទឹកដោយការសង្កេតមើលព្រះចន្ទ ប៉ុន្តែឧបករណ៍ពីមុនមិនអាចបែងចែកនោះទេរវាងទឹក (H2O) និងអ៊ីដ្រូហ្សូលីដែលជាម៉ូលេគុលបង្កើតឡើងដោយអាតូមអ៊ីដ្រូសែន និងអាតូមអុកស៊ីសែនមួយ។
ដោយឡែក ការសិក្សាចុងក្រោយផ្តល់នូវភស្តុតាគីមីបន្ថែមទៀតដែលថាព្រះចន្ទផ្ទុកទុកម៉ូលេគុលទឹកសូម្បីតែនៅក្នុងតំបន់ដែលមានរលកខ្យល់ព្រះអាទិត្យ (The solar wind) ទៅដល់ក៏ដោយ។
ដោយប្រើប្រាស់ទិន្នន័យបានពីការអង្កេតស្រទាប់បរិយាកាស និងតារាសាស្ត្ររបស់ SOFIA ដែលជាគម្រោងរួមគ្នារបស់អង្គការណាសានិងមជ្ឈមណ្ឌលអវកាសអាល្លឺម៉ង់ ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវនៃការសិក្សាទី១ បានសង្កេតមើលព្រះចន្ទកាន់តែលម្អិតជាងមុន។
អ្នកស្រាវជ្រាវម្នាក់ដែលចូលរួមក្នុងការសិក្សាខាងលើនេះគឺអ្នកស្រី Casey Honniball មកពីវិទ្យាស្ថានហាវ៉ៃដែលសិក្សាអំពីភូគរូបវិទ្យា និងផែនដីវិទ្យាបានមានប្រសាសន៍ថា ការសង្កេតមើលព្រះចន្ទដោយប្រើតេឡេស្តុកថ្មីអនុញ្ញាតឲ្យក្រុមអ្នកស្រីអាចបែងចែកច្បាស់ជាងមុននូវក្រិតស្នាមគួរឲ្យកត់សម្គាល់នៃម៉ូលេគុលទឹក។
ក្រុមអ្នកជំនាញជឿជាក់ថាទឹកអាចជាប់នៅនឹងអង្កាំកែវកញ្ចក់ ឬក៏សារធាតុផ្សេងទៀតដែលការពារវាពីបរិយាកាសដ៏លំបាកនៅលើផ្ទៃព្រះចន្ទ។ ទន្ទឹមគ្នានេះ អ្នកស្រីបានបន្ថែមទៀតថាការសង្កេតតាមដានបន្ថែមនឹងជួយឲ្យគេយល់កាន់តែច្បាស់ពីទីតាំងនៃប្រភពទឹក ហើយនិងដឹងថាតើទឹកទាំងនោះត្រូវបានរក្សាទុកដោយរបៀបណា។
ប្រសិនណាបើគេរកឃើញថាទឹកមានបរិមាណគ្រប់គ្រាន់នៅទីតាំងជាក់លាក់ណាមួយនៅលើព្រះចន្ទ នោះអ្នកស្រាវជ្រាវអាចប្រើវាជាធនធានសម្រាប់បេសកកម្មរុករករបស់មនុស្សនាពេលខាងមុខ។ មានន័យថាវាអាចត្រូវបានប្រើជាទឹកសម្រាប់បរិភោគ ខ្យល់អុកស៊ីសែនសម្រាប់ដកដង្ហើម និងឥន្ធនៈរ៉ុកែត។
ស្រមោលតូចៗ (Tiny shadows)
សម្រាប់ការសិក្សាទីពីរ អ្នកស្រាវជ្រាវសង្កេតមើលទីតាំងនានានៃតំបន់ប៉ូលរបស់ព្រះចន្ទដែលជាកន្លែងគេជឿថាទឹកកកមានជាប់នៅក្នុងរូង ឬប្រហោងរណ្តៅធំៗនៅក្នុងផ្ទៃរបស់ព្រះចន្ទដែលមិនធ្លាប់បានជួបនឹងពន្លឺព្រះអាទិត្យ។
ប្រហោងរណ្តៅធំៗ ត្រូវបានគេរកឃើញតាំងពី ១១ ឆ្នាំមុនមកម្ល៉េះ ពោលរកឃើញដោយអង្គការណាសាក្នុងឆ្នាំ ២០០៩។ កាលណោះ ណាសារកឃើញថាមានទឹកកកនៅក្នុងរណ្តៅជ្រៅមួយក្បែរតំបន់ប៉ូលខាងត្បូងលើផ្ទៃរបស់ព្រះចន្ទ។
ក៏ប៉ុន្តែ ការសិក្សាថ្មីចុងក្រោយបានរកឃើញភស្ដុតាងនៃរណ្តៅរាប់ពាន់លានបន្ថែមទៀតដែលអាចផ្ទុកទឹកកកក្នុងទំហំតូចៗបាន។ តឹកតាងនេះបង្ហាញថាទឹកអាចរីកធំច្រើននៅលើព្រះចន្ទ ជាងអ្វីដែលអ្នកស្រាវជ្រាវបានគិតពីមុនទៅទៀត។
បើតាមអ្នកជំនាញ នេះអាចមានន័យថាផ្ទៃព្រះចន្ទប្រមាណជា ៤ ម៉ឺនគីឡូម៉ែតមានសមត្ថភាពអាចចាប់យកទឹកបាន។ ក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រសង្ឃឹមថាសំណាកពីទឹកត្រជាក់ទាំងនោះ អាចប្រាប់ពិភពលោកបន្ថែមទៀតអំពីមធ្យោបាយដែលព្រះចន្ទ ក៏ដូចជាផែនដីទទួលបានប្រភពទឹក។ អាចថាវាផ្តល់ភស្តុតាងដែលបញ្ជាក់ថាទឹកត្រូវបានបញ្ជូនដោយ អាចម៍ផ្កាយ ផ្កាយដុះកន្ទុយ ហើយនិងខ្យល់ព្រះអាទិត្យ។
លើសពីនេះ ស្នាមទឹកកកនៅលើផ្ទៃព្រះចន្ទក៏បង្ហាញផងដែរពីធនធានជាក់ស្តែងដែលមានសក្តានុពលសម្រាប់អវកាសយានិកទាំងនៅលើព្រះចន្ទ និងសម្រាប់បេសកកម្មមនុស្សទៅកាន់ភពព្រះអង្គារ។
អង្គការអវកាសណាសារបស់អាមេរិកដែលគ្រោងនឹងបង្កើតស្ថានីយអវកាសមួយក្នុងកន្លងព្រះចន្ទបានប៉ាន់ស្មានថាទឹកកកដែលយកចេញពីតំបន់ប៉ូលលើព្រះចន្ទ អាចក្លាយជាប្រភពផ្គង់ផ្គង់ទឹកផឹកនៅថ្ងៃណាមួយ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ណាសានិយាយទៀតថាទឹកកកទាំងនោះក៏អាចបំបែកជាម៉ូលេគុលដាច់ពីគ្នាដើម្បីបង្កើតជាឥន្ធនៈរ៉ុកែតសម្រាប់បន្តដំណើរបេសកកម្មរបស់ពួកគេទៅមុខទៀតផង៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ