តើអាមេរិក និងក្រុមប្រទេសលោកខាងលិច បានចាញ់សង្គ្រាមប្រឆាំងក្រុមភេរវកម្មឬ ?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៧:១៣
អស់រយៈពេល២០ឆ្នាំកន្លងមកហើយ ដែលពិភពលោកយើង បានស្គាល់រស់ជាតិ នៃការវាយប្រហារភេរវកម្មដ៏ធំមិនធ្លាប់មានក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត ជាមួយនឹងអំពើភេរវកម្មនៅ World Trad Center ទីក្រុងញូយ៉ក។ ក្រុមអាល់កៃដា មិនត្រឹមតែមិនបានរលាយសាបសូន្យនោះទេ តែវាមានលេចនូវក្រុមភេរវកម្មដ៏សាហាវផ្សេងទៀត គឺក្រុមជីហាតអង្គការរដ្ឋអ៊ីស្លាម។ ជាងនេះទៀត ក្រុមតាលីបង់ បានវិលត្រលប់មកគ្រប់គ្រងអំណាចនៅអាហ្វហ្កានីស្ថានវិញ បន្ទាប់ពីអាមេរិកបានដកទ័ពចេញយ៉ាអាម៉ាស។ ២០ឆ្នាំមកនេះ តើសង្គ្រាមប្រឆាំងក្រុមភេរវកម្ម ដែលអាមេរិក បានដឹកនាំក្រុមប្រទេសលោកខាងលិច ឲ្យប្រយុទ្ធនោះ តើបានជោគជ័យ ឬ បរាជ័យកម្រិតណា?
បំណែកផេះផង់ នៃអាគារភ្លោះទីក្រុងញូយ៉ក មិនទាន់ធ្លាក់ដល់ដីអស់នៅឡើយទេ នៅពេលដែលលោកប្រធានាធិបតី George W. Bush បានប្រកាសផ្តើមសង្រ្គាមប្រឆាំងក្រុមភេរវកម្ម។ របបអ៊ីស្លាមផ្តាច់ការរបស់ក្រុមតាលីបង់ នៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន បានក្លាយជាចំណុចចាប់ផ្តើមដំបូងបង្អស់ ដោយសារតែអាមេរិក បានចោទរបបនេះ ថាបានផ្តល់ជំរកជ្រោកកោន ឲ្យក្រុមអាល់កៃដា ដែលជាម្ចាស់ស្នាដៃនៃភេរវកម្មថ្ងៃទី១១កញ្ញា២០០១។
ក្រុមតាលីបង់វិលមកគ្រប់គ្រងអំណាចវិញ
ខែមករាឆ្នាំ២០០៣ លោក George W. Bush បានប្រកាសថា អាមេរិកបានទៅរំដោះប្រជាជនអាហ្វហ្កានីស្ថាន ចេញពីរបបអ៊ីស្លាមផ្តាច់ការតាលីបង់ ហើយអាមេរិក នឹងបន្តធ្វើឲ្យប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថាន មានសុវត្ថិភាព មានសេរីភាព កសាងសង្គម និងអនុញ្ញាតឲ្យកុមារទាំង២ភេទបានចូលរៀន។
ក៏ប៉ុន្តែនៅពេលនេះ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២១ អាហ្វហ្កានីស្ថានបានធ្លាក់ទៅក្នុងដៃ របស់ក្រុមតាលីបង់សាជាថ្មី។ អាមេរិកប្រមូលទ័ពចាកចេញពីក្រុងកាប៊ុល សឹងតែមិនទាន់។ ទោះបីជាក្រុមតាលីបង់ខំប្រឹងប្រែង ធានាអះអាងថាក្រុមខ្លួននៅពេលបច្ចុប្បន្ន មិនដូចមុនក៏ដោយ តែអ្វីដែលមិនអាចប្រកែកបាន គឺក្រុមតាលីបង់ នៅតែជាក្រុមអ៊ីស្លាមជ្រុលនិយម ដែលប្រើអំណាច ដោយផ្អែកលើច្បាប់ឆារីយ៉ាអ៊ីស្លាម។
ជាការពិត អាមេរិកបានជោគជ័យមែន ដោយបានសម្លាប់ អ៊ូសាម៉ា ប៊ីនឡាដិន មេក្លោងធំរបស់ក្រុមអាល់កៃដា។ ក៏ប៉ុន្តែបើនិយាយពី « សង្គ្រាមប្រឆាំងនឹងចលនាភេរវនិយម » គឺអាមេរិក ក៏ដូចជាក្រុមប្រទេសលោកខាងលិច បានបរាជ័យទាំងស្រុង។ នេះបើផ្អែកតាមការវិភាគ របស់លោក Abdul Sayed សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ នៅសកលវិទ្យាល័យ Lund ប្រទេសស៊ុយអែត។
ដូចគ្នាដែរ លោក Assaf Moghadam អ្នកស្រាវជ្រាវនៅវិទ្យាស្ថានអន្តរជាតិប្រឆាំងភេរវកម្ម នៅអ៊ីស្រាអែល (ICT) បានលើកឡើងថា ថ្វីបើអាមេរិកលែងរងនូវអំពើភេរវកម្ម នៅលើទឹកដីខ្លួនមែន ក៏ប៉ុន្តែបើនិយាយពីកម្មវត្ថុ បោសសំអាតក្រុមភេរវកម្ម គឺវាជាបរាជ័យធំណាស់។ អ្នកជំនាញរូបនេះបន្ថែមថា ចលនាភេរវនិយម មិនបានវិនាសទេ តែវាបានរីកសាយភាយ និងវិវឌ្ឍន៍ខ្លួនជាប្រចាំ។
ចលនាភេរវកម្មកើនកម្លាំងសមាជិក ២៧០%
យោងតាមតួលេខ របស់មជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាយុទ្ធសាស្ត្រនិងអន្តរជាតិ (CSIS) នៅក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន គឺនៅរវាងឆ្នាំ២០១៨ ក្រុមភេរវកម្មដែលធ្វើសកម្មភាពសកម្ម គឺមានដល់ទៅ៦៧ក្រុម។ បើនិយាយពីចំនួនកម្លាំងសមាជិកវិញ គឺមានចន្លោះពី ១០ម៉ឺន ទៅ២៣ម៉ឺននាក់។ ពោលគឺក្រុមភេរវកម្មបានកើនកម្លាំង ដល់ទៅ ២៧០% បើប្រៀបធៀបទៅទសវត្សឆ្នាំ១៩៨០។
បើយើងក្រឡេកទៅមើល ទំហំនៃការចំណាយរបស់អាមេរិក នៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន ដែលមានជាង១០ម៉ឺនលានដុល្លារ ក្នុងរយៈពេល២០ឆ្នាំកន្លងមកនេះ គឺយើងអាចសន្និដ្ឋានបានដោយងាយ នូវបរាជ័យរបស់អាមេរិក។ ជាបរាជ័យដែលស្តែងឲ្យឃើញនូវ ការភ័ន្តច្រឡំ ទាំងផ្នែកបច្ចេកទេស និងយុទ្ធសាស្ត្ររបស់កងទ័ពអាមេរិក។ ការលើកទ័ពទៅផ្តួលរំលំ របបដឹកនាំសាដាមហ៊ូសេន នៅអ៊ីរ៉ាក់ នៅឆ្នាំ២០០៣ ក៏ត្រូវបានមតិទូទៅ រាប់បញ្ចូលថា គឺជាកំហុសធំមួយទៀតដែរ របស់អាមេរិក។ ការដួលរលំនៃរបបសាដាមហ៊ូសេន មិនត្រឹមតែបានធ្វើឲ្យក្រុមអាល់កៃដារស់ឡើងវិញនោះទេ តែវាបានបង្កចលាចល បើកដៃឲ្យកកើត នូវកម្លាំងចលនាជីហាតថ្មីមួយទៀត ឈ្មោះថា អង្គការរដ្ឋអ៊ីស្លាម (ISIS)។
គ្មានយុទ្ធសាស្ត្រ បង្ការទប់ស្កាត់ កុំឲ្យមនុស្សក្លាយជាសមាជិកក្រុមជីហាត
ក្រុមអ្នកអង្កេតការណ៍ និងអ្នកវិភាគ បានសម្លឹងឃើញថា យុទ្ធសាស្ត្ររបស់អាមេរិក បានផ្តល់អាទិភាព តែទៅលើការប្រយុទ្ធតទល់ជាក់ស្តែង នៅសមរភូមិ។ ជាយុទ្ធសាស្ត្រដែលមិនបានគិតទៅដល់ កត្តាផ្សេងៗទៀតដែលគួបផ្សំគ្នា ជំរុញឲ្យមនុស្សទាំងនោះ ក្លាយជាសមាជិករបស់ក្រុមចលនាភេរវនិយម។ សង្រ្គាម ចលាចល ភាពអនាធិបតេយ្យ ប្រទេសគ្មានរដ្ឋបាលគ្រប់គ្រង ភាពក្រីក្រ និងអំពើពុករលួយ ទាំងអស់នេះគឺសុទ្ធតែជាកត្តា ដែលជំរុញឲ្យយុវជន គ្មានជំរើសអ្វីផ្សេង ក្រៅតែពីកាន់អាវុធ ស្ម័គ្រប្រយុទ្ធ ទៅតាមការអូសទាញរបស់ក្រុមភេរវកម្ម។
ជាក់ស្តែង សង្គ្រាមចលាចលនៅប្រទេសស៊ីរី បានរុញច្រានមនុស្សរាប់ពាន់នាក់ ឲ្យក្លាយជាសមាជិក នៃចលនាជីហាតផ្តាច់ការ ក្នុងពេលដ៏ខ្លី។ លោក Tore Hamming អ្នកជំនាញស្រាវជ្រាវផ្នែកសង្រ្គាម នៅសកលវិទ្យាល័យ King's College ទីក្រុងឡុងដ៍ បានពន្យល់ថា បញ្ហាមិនមែនស្ថិតនៅលើ សមរភូមិប្រយុទ្ធនោះទេ។ យន្តការដ៏សំខាន់ចាំបាច់ ដើម្បីបង្ការទប់ស្កាត់ កុំឲ្យមនុស្សធ្លាក់ខ្លួនក្លាយជាជនជីហាត គឺការបង្កើតឱកាស ឬជម្រើសផ្លូវដើរផ្សេងទៀត ឲ្យទៅពួកគេ។
ពីមួយ ក្លាយជា២
២០ឆ្នាំ ក្រោយថ្ងៃ១១កញ្ញា ២០០១ បរិបទបានប្រែប្រួលទាំងស្រុង។ បច្ចុប្បន្ននេះ ចលនាជីហាតភេរវកម្ម មានក្បាលដល់ទៅ២ គឺក្រុមអាល់កៃដា និងក្រុមជីហាតអង្គការរដ្ឋអ៊ីស្លាម។ ជាងនេះទៀត ចលនាភេរវកម្មទាំង២នេះ បានរីកសាយភាយចេញពីតំបន់ដើមបូព៌ា ទៅកាន់ប្រទេសជាច្រើនក្នុងទ្វីបអាហ្វ្រិក និងនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីខាងត្បូង និងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ផងដែរ។
លោកស្រី Brenda Githing’u អ្នកវិភាគផ្នែកភេរវកម្ម ប្រចាំនៅអាហ្វ្រិកខាងត្បូង បានថ្លែងសោកស្តាយ ចំពោះបរាជ័យរបស់ក្រុមប្រទេសលោកខាងលិច ដែលមិនបានគិតវែងឆ្ងាយ ឲ្យបានល្អិតល្អន់ ធ្វើឲ្យចលនាជីហាតភេរវនិយមនេះ បានរីកសាយ កកើតមូលដ្ឋានសឹងតែពាសពេញទ្វីបអាហ្វ្រិក។
ជាងនេះទៀត យោងតាមលោក Seth Jones អ្នកជំនាញនៅ មជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាយុទ្ធសាស្ត្រនិងអន្តរជាតិ បរិបទបានប្រែប្រួល ដោយសហរដ្ឋអាមេរិក ក៏ដូចជាប្រទេសលោកខាងលិច បានបង្វែរអាទិភាព ងាកទៅភ័យបារម្ភខ្លាំង តែទៅលើការគំរាមកំហែង ពីសំណាក់ ចិន រុស្ស៊ី និងអ៊ីរ៉ង់ជាដើម។
ចលនាជីហាតភេរវកម្មជំរុញគ្រោះថ្នាក់ បំប៉នចរន្តគំនិតស្តាំនិយមជ្រុល
បើទោះបីជាក្រុមអាល់កៃដា ឬក្រុមជីហាតអង្គការរដ្ឋអ៊ីស្លាម ពុំទាន់មានសមត្ថភាពវាយប្រហារជាលក្ខណៈធំដំម្តងទៀត នៅតាមប្រទេសលោកខាងលិចក្តី តែការគំរាមកំហែងមួយប្រភេទទៀត ដែលធ្វើឲ្យអាជ្ញាធរឈឺក្បាលបំផុតនោះ គឺការវាយប្រហារភេរវកម្ម បង្ករដោយជនឯកោ ដែលបានជឿតាមការអូសទាញ របស់ចលនាភេរវកម្ម តាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធ័រនិត។ កាំភ្លើង កាំបិត រថយន្ត អាចត្រូវជនជីហាតវង្វេងងងឹតទាំងនោះ ប្រើប្រាស់ដើម្បីសម្លាប់មនុស្សដោយឥតរើសមុខ នៅតាមទីសាធារណៈ។ ជាក់ស្តែងដូចជាភេរវកម្មផ្ទួនៗ នៅប្រទេសបារាំង រវាងឆ្នាំ២០១៥-២០១៦។
២០ឆ្នាំក្រោយការប្រកាសសង្គ្រាមប្រឆាំងភេរវកម្ម ពីសំណាក់អាមេរិក ចលនាភេរវកម្មមិនបានសាបវិនាសទេ តែវាបានកែប្រែទម្រង់ បំប្លែងខ្លួន និងបានបណ្តុះឲ្យកើតនូវគ្រោះថ្នាក់ប្រភេទថ្មីមួយទៀត។ លោក Assaf Moghadam យល់ឃើញថា សន្ទុះគំរាមកំហែងភេរវកម្មកាន់តែធំ បានរុញច្រាន ឲ្យមតិសាធារណៈនៅតាមប្រទេសលោកខាងលិច កាន់តែខិតទៅរកទ្រឹស្តីស្តាំនិយមជ្រុល។ ទ្រឹស្តីជាតិនិយមជ្រុល បែងចែកបក្សពួក អ្នកស្បែកស ប្រឆាំងអ្នកស្បែកខ្មៅ ឬជនអន្តោប្រវេសន៍ វាគឺជាគ្រោះថ្នាក់ដ៏ធំមួយទៀត ដែលកំពុងរងចាំប្រទេសលោកខាងលិច៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ