តើសន្ធិសញ្ញាលម្ហសមុទ្រដែលអ.ស.ប.កំពុងចរចាបច្ចុប្បន្ននេះគឺជាអ្វី?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៤:២០
កាលពីថ្ងៃចន្១៥សីហា ប្រទេសសមាជិកអ.ស.ប.បានចាប់ផ្តើមបើកកិច្ចចរចាសាជាថ្មីទៅលើគម្រោងសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិថ្មីមួយ ដើម្បីគ្រប់គ្រងលម្ហសមុទ្រ។ សន្ធិសញ្ញាដែលត្រូវបានឆ្លងកាត់នូវការចរចាជាច្រើនលើករួចមកហើយ ក៏ប៉ុន្តែ មិនបានជោគជ័យ។ តើគម្រោងសន្ធិសញ្ញាគ្រប់គ្រងលម្ហសមុទ្រនេះគឺជាអ្វី?
សន្ធិសញ្ញាគ្រប់គ្រងលម្ហសមុទ្រ ឬហៅតាមភាសាអង់គ្លេសថា High Seas ដែលប្រទេសសមាជិកអ.ស.ប.កំពុងចរចានៅពេលនេះ គឺសំដៅលើលម្ហសមុទ្រ ដែលចេញទៅហួសពីដែនទឹក និងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខរបស់ប្រទេសនីមួយៗ។
ជាទូទៅ នៅក្នុងច្បាប់អន្តរជាតិ ដែនសមុទ្រត្រូវបានបែងចែកចេញជា ៣ផ្នែកធំៗ៖
ទីមួយ គឺដែនសមុទ្រជាតិ ដែលលាតសន្ធឹងចេញពីឆ្នេរ រហូតទៅដល់ចម្ងាយ ១២ម៉ាយ ហើយដែលជាតំបន់ស្ថិតក្រោមអធិបតេយ្យផ្តាច់មុខរបស់ប្រទេសមួយ។ គួរបញ្ជាក់ថា “ម៉ាយ” នៅក្នុងរង្វាស់ដែនសមុទ្រនេះ គឺសំដៅលើ nautical mile ដែលមានចម្ងាយឆ្ងាយជាងម៉ាយធម្មតាបន្តិច ដោយ ១ nautical mile ត្រូវស្មើនឹង ១ ៨៥២ម៉ែត្រ ដូច្នេះ ដែនសមុទ្រជាតិ បើគិតជាគីឡូម៉ែត្រ គឺត្រូវលាតសន្ធឹងទៅដល់ចម្ងាយប្រមាណជា ២២គីឡូម៉ែត្រពីឆ្នេរ។
ចេញពីដែនសមុទ្រជាតិនេះទៅ ចូលដល់តំបន់ទីពីរ គឺតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខ ដែលអាចលាតសន្ធឹងរហូតទៅដល់ ២០០ម៉ាយ ឬ ៣៧០គីឡូម៉ែត្រពីឆ្នេរ។ តំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខរបស់ប្រទេសមួយមិនស្ថិតក្រោមអធិបតេយ្យរបស់ប្រទេសនោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ ប្រទេសនោះមានសិទ្ធិផ្តាច់មុខក្នុងការគ្រប់គ្រង ចាត់ចែង និងធ្វើអាជីវកម្មទៅលើធនធានសមុទ្រនៅក្នុងតំបន់នោះ ដោយរាប់ទាំងធនធានក្នុងទឹក ដូចជា ការធ្វើនេសាទ ជាដើម និងធនធានក្រោមបាតសមុទ្រ ដូចជា ការធ្វើអាជីវកម្មប្រេង ឬឧស្ម័ន ជាដើម។
ចេញពីតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខនេះទៅ គឺជាលម្ហសមុទ្រ (High Seas) ដែលជាដែនទឹកមិនស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងដោយប្រទេសណាមួយទាំងអស់ ចំណែកធនធាន និងបរិស្ថាន នៅក្នុងលម្ហសមុទ្រនេះ ក៏នៅមិនទាន់មានច្បាប់គ្រប់គ្រងច្បាស់លាស់នៅឡើយ រហូតមកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ក្នុងពេលដែលការសិក្សារបស់អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រជាច្រើនសុទ្ធតែបង្ហាញ អំពីសារៈសំខាន់ នៅក្នុងការការពារប្រព័ន្ធអេកូសាស្រ្ត នៅក្នុងមហាសមុទ្រទាំងមូល ទាំងតំបន់សមុទ្រដែលនៅក្បែរឆ្នេរ និងទាំងលម្ហសមុទ្រ។
តំបន់លម្ហសមុទ្រ (High Seas) មានផ្ទៃក្រឡារហូតដល់ទៅប្រមាណជាជិត ២ភាគ៣ នៃផ្ទៃសមុទ្រសរុបនៅលើភពផែនដី ហើយស្មើនឹងជិតពាក់កណ្តាលនៃផ្ទៃក្រឡារបស់ភពផែនដីទាំងមូល រាប់ទាំងដីគោក និងផ្ទៃសមុទ្រ គឺជាតំបន់ដែលមានតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ នៅក្នុងការជួយកាត់បន្ថយការឡើងកម្តៅផែនដី តាមរយៈការស្រូបកម្តៅ ក៏ដូចជាស្រូបយកយកឧស្ម័នកាបូនិកពីបរិយាកាស ហើយក៏ជាចលករមួយយ៉ាងសំខាន់ផងដែរ ក្នុងការផលិតអុកស៊ីសែន ដោយខ្យល់អុកស៊ីសែនសរុបនៅលើភពផែនដី ដែលមនុស្សយើងដកដង្ហើមសព្វថ្ងៃនេះ មានរហូតដល់ទៅពាក់កណ្តាលឯណោះ មានប្រភពចេញពីមហាសមុទ្រ។
ហេតុដូច្នេះហើយបានជាអ.ស.ប.កំពុងខ្នះខ្នែងចរចា បង្កើតឲ្យមានជាយន្តការច្បាប់អន្តរជាតិជាក់លាក់មួយ ដើម្បីគ្រប់គ្រង និងការពារលម្ហសមុទ្រ។ ការចរចា ដែលត្រូវបានបើកធ្វើជាច្រើនលើករួចមកហើយ ក៏ប៉ុន្តែ មិនបានជោគជ័យ។
គួររំឭកឡើងវិញថា ក្រោយពីមានសេចក្តីសម្រេចរបស់មហាសន្និបាតអ.ស.ប កាលពីខែធ្នូឆ្នាំ២០១៧ ការចរចាលើសន្ធិសញ្ញាគ្រប់គ្រងលម្ហសមុទ្រត្រូវបានចាប់បើកធ្វើជាផ្លូវការ កាលពីឆ្នាំ២០១៨ ដោយការចរចាជុំទី៤ ដែលត្រូវជាជុំផ្តាច់ព្រាត់ ត្រូវធ្វើឡើង នៅឆ្នាំ២០២០កន្លងទៅ ប៉ុន្តែ ត្រូវបានផ្អាកទៅវិញ ដោយសារតែមានវិបត្តិកូវីដសកល។
នៅទីបំផុត ការចរចានេះត្រូវបានចាប់ផ្តើមបើកធ្វើឡើងវិញ កាលពីខែមីនាឆ្នាំ២០២២កន្លងទៅ ក៏ប៉ុន្តែ ចរចាមិនបានទទួលជោគជ័យ ទើបត្រូវបន្តចរចាគ្នាជាថ្មីម្តងទៀត ចាប់ពីថ្ងៃចន្ទ១៥សីហានេះ រហូតទៅដល់ថ្ងៃទី២៦សីហាខាងមុខ។
ចំណុចសំខាន់ៗ ដែលជាប្រធានបទក្នុងការចរចានេះ គឺរួមមានការគ្រប់គ្រងសកម្មភាពនៅក្នុងលម្ហសមុទ្រ ក្នុងនោះរួមមានការចាត់វិធានការទប់ស្កាត់ការនេសាទហួសកំណត់ សកម្មភាពរុករកនិងធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែបាតសមុទ្រ ការគ្រប់គ្រងការបំពុលទឹកសមុទ្រ ក៏ដូចជា សកម្មភាពផ្សេងទៀត ដែលជំរុញឲ្យមានការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងបង្កការគំរាមកំហែងដល់ជីវៈចម្រុះសមុទ្រ។
សកម្មជន និងអង្គការការពារបរិស្ថានជាច្រើនក៏បានទាមទារផងដែរ ឲ្យចែងនៅក្នុងសន្ធិសញ្ញាលម្ហសមុទ្រនេះ បង្កើតជាតំបន់ការពារបរិស្ថានសមុទ្រ ដែលត្រូវលាតសន្ធឹងឲ្យបានរហូតដល់ទៅ ៣០% នៃផ្ទៃសមុទ្រសរុបនៅទូទាំងពិភពលោកទាំងមូល នៅត្រឹមឆ្នាំ២០៣០ខាងមុខ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ