តើពិភពលោកអាចឆ្លងកាត់វិបត្តិសកលធំៗនាពេលបច្ចុប្បន្ន?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៦:០៩
ត្រឹមរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយ ពិភពលោកបានប្រឈមនូវវិបត្តិយ៉ាងច្រើនជាបន្ដបន្ទាប់ និងដំណាលគ្នា។ វិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩ វិបត្តិសង្គ្រាមឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីលើប្រទេសអ៊ុយក្រែន វិបត្តិនៃការកើនឡើងតម្លៃថាមពល វិបត្តិស្បៀងអាហារពិភពលោក និងវិបត្តិនៃការកើនឡើងភាពក្រីក្រសកល។ នេះគេនៅមិនទាន់រាប់បញ្ចូលវិបត្ដិសកលដ៏ធំបំផុតនៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។ តើពិភពលោកអាចឆ្លងកាត់វិបត្តិទាំងនេះបានដែរឬទេ?
ពិភពលោកក្នុងពេលបច្ចុប្បន្នកំពុងជួបប្រទះនូវបញ្ហាជាច្រើនក្នុងពេលតែមួយ រួមមាន វិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩ វិបត្តិសង្គ្រាមឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីលើប្រទេសអ៊ុយក្រែន ការកើនឡើងកម្រិតអតិផរណា កង្វះស្បៀងអាហារ និងបញ្ហាដ៏ធំបំផុតនៃការឡើងកំដៅផែនដី។ រួមបញ្ចូលបញ្ហាទាំងអស់ ពិភពលោកកំពុងត្រូវគំរាមកំហែងយ៉ាងខ្លាំង និងមានហានិភ័យខ្ពស់។ តើពិភពលោកអាចឆ្លងកាត់វិបត្តិសកលធំៗនាពេលបច្ចុប្បន្នបានដែរឬទេ?
វិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩
ត្រឹមរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយ ពិភពលោកបានប្រឈមនូវវិបត្តិយ៉ាងច្រើនបន្ដបន្ទាប់គ្នា និងដំណាលគ្នា។ ជំងឺរាតត្បាតកូវីដ១៩ត្រូវបានកំណត់អត្តសញ្ញាណដំបូង នៅទីក្រុងវូហាន ប្រទេសចិន ក្នុងខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩។ ជំងឺនេះបានរីករាលដាលទៅកាន់ពិភពលោកទាំងមូល។ គិតត្រឹមខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ ជំងឺនេះបានបណ្តាលឱ្យមានអ្នកឆ្លងជាង៦រយលាន៥៦ម៉ឺននាក់ និងមានអ្នកស្លាប់ចំនួនជាង៦,៧លាននាក់ ដែលធ្វើឱ្យជំងឺនេះក្លាយជាវិបត្តិជំងឺមួយក្នុងចំណោមវិបត្តិជំងឺដែលធ្វើឱ្យមនុស្សស្លាប់ច្រើនបំផុតក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ។
ជំងឺនេះបង្កឱ្យមានវិបត្តិធ្ងន់ធ្ងរដល់សង្គម និងសេដ្ឋកិច្ចនៅជុំវិញពិភពលោក។ វាជាវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចសកលដ៏ធំបំផុតចាប់តាំងពីវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចឆ្នាំ១៩២៩។ ពិភពលោកត្រូវប្រឈមកង្វះខាតការផ្គត់ផ្គង់សកល រួមទាំងការខ្វះខាតស្បៀងអាហារ។ ការបិទប្រទេសក្នុងកម្រិតទ្រង់ទ្រាយធំ និងជាកម្រិតសកលមិនធ្លាប់មានត្រូវកើតឡើង។ វិបត្តិក៏បង្កផលប៉ះពាល់ដល់ការបិទសាលារៀន ការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត វិបត្តិនយោបាយ បញ្ហានៃការរើសអើងពូជសាសន៍ និងវិបត្តិតុល្យភាពរវាងតម្រូវការសុខភាពសាធារណៈ និងសិទ្ធិបុគ្គល។
វិបត្តិសង្គ្រាមឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីលើប្រទេសអ៊ុយក្រែន
សង្គ្រាមឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីលើប្រទេសអ៊ុយក្រែនបានអូសបន្លាយជិត១០ខែ ចាប់តាំងពីថ្ងៃទី២៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២ និងបានបង្កផលប៉ះពាល់យ៉ាងច្រើនលើសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក ការជំរុញឱ្យមានការឡើងថ្លៃទំនិញជាទូទៅ និងថាមពល ក៏ដូចជាវិបត្តិស្បៀងអាហារសកល។ របាយការណ៍ចុងក្រោយក៏បង្ហាញអំពីផលប៉ះពាល់លើភាពក្រីក្រ និងទំនិញសកលកើនឡើងតម្លៃផងដែរ។
អង្គការសហប្រជាជាតិបានលើកឡើងថា សង្រ្គាមឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីលើប្រទេសអ៊ុយក្រែនអាចរុញច្រានមនុស្សរហូតដល់ ៤៩លាននាក់ឱ្យធ្លាក់ចូលទៅក្នុងស្ថានភាពក្រីក្រទុរភិក្ស ដោយសារតែឥទ្ធិពលដ៏អាក្រក់របស់វាទៅលើការខ្សែច្រវាក់នៃការផ្គត់ផ្គង់ និងតម្លៃស្បៀងអាហារពិភពលោក នៅក្នុងពេលដែលពិភពលោកធ្លាប់ត្រូវព្រមានអំពីវិបត្តិអសន្តិសុខស្បៀងរួចទៅហើយ តាំងពីមុនសង្គ្រាមនេះ។
ទីបញ្ចប់របស់សង្គ្រាមនេះហាក់មិនទាន់មិនពន្លឺនៅឡើយ។ គ្មាននរណាអាចដឹងប្រាកដថា សង្គ្រាមនេះនឹងទៅជាយ៉ាងណាពិតប្រាកដទេ។ ផ្អែកតាមអ្នកជំនាញ ទីបញ្ចប់នៃសង្គ្រាមលើកត្តាច្រើន មិនត្រឹមតែអាស្រ័យលើសកម្មភាព និងការសម្រេចចិត្តរបស់រុស្ស៊ី និងអ៊ុយក្រែនខ្លួនឯងផ្ទាល់ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែវាអាស្រ័យទៅលើកត្តាផ្សេងៗ ជាពិសេស សកម្មភាព និងការសម្រេចចិត្តរបស់សហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក។
បញ្ហាអតិផរណានៃសេដ្ឋកិច្ច និងបញ្ហាកង្វះខាតស្បៀងអាហារសកល
យោងតាមកាសែត TIME ពិភពលោកបច្ចុប្បន្នកំពុងប្រឈមនឹងការកើនឡើងខ្លាំងនៃអត្រាអតិផរណា។ ការកើនឡើងតម្លៃម្ហូបអាហារ និងថាមពល រួមមាន ឧស្ម័ន និងប្រេងឥន្ទនៈ បានកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងទ្វីបអាស៊ី។
មិនខុសពីសហរដ្ឋអាមេរិក និងអឺរ៉ុបដែលកំពុងប្រឈមទល់នឹងការកើនឡើងថ្លៃទំនិញខ្លាំង ក្នុងអត្រាខ្ពស់បំផុតមិនធ្លាប់មាន នៅក្នុងប៉ុន្មានទសវត្សរ៍ចុងក្រោយ នៅអាស៊ីឯណោះវិញ តម្លៃទំនិញជាទូទៅក៏កំពុងកើនឡើងផងដែរ។ វិបត្តិសង្គ្រាមរុស្ស៊ីអ៊ុយក្រែនដែលបង្កឱ្យតម្លៃថាមពលកើនឡើង និងវិបត្តិកូវិដ១៩នៅចិនដែលបង្អាក់ដល់ខ្សែច្រវ៉ាក់ផ្គត់ផ្គង់សកល គឺជាមូលហេតុចម្បងនៃវិបត្តិឡើងថ្លៃទំនិញ នៅអាស៊ី នាពេលបច្ចុប្បន្ន។
នាពេលបច្ចុប្បន្ន ពិភពលោកកាន់តែត្រូវប្រឈមទល់នឹងវិបត្តិនៃការកើនឡើងតម្លៃស្បៀងអាហារ និងការកើនឡើងអត់ឃ្លានសកល។ នេះបើយោងតាមការចេញផ្សាយរបស់ធនាគារពិភពលោក (World Bank)។ វិបត្តិអសន្ដិសុខស្បៀងអាហារកំពុងតែវាយប្រហារយ៉ាងខ្លាំងទៅលើប្រទេសក្រីក្រ និងកំពុងអភិវឌ្ឍន៍យ៉ាងច្រើន។
ប្រទេសដែលរងគ្រោះបំផុតគឺជាប្រទេសដែលក្រីក្រជាងគេ ហើយប្រវត្តិសាស្រ្តក៏បានបង្ហាញផងដែរថា ភាពអត់ឃ្លានអាចធ្វើឲ្យមានវិបត្តិសង្គម និងវិបត្តិនយោបាយកើតឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័ស។ ប្រទេសជាច្រើន ជាពិសេស បណ្ដាប្រទេសនៅតំបន់អាហ្វ្រិក តួយ៉ាង ប្រទេសស៊ូដង់ខាងត្បូង នីហ្សេរីយ៉ា អ៊ីត្យូពី អេត្យូពី អេហ្ស៊ីប យេម៉ែន សូម៉ាលី កេនយ៉ា គីណាហ្វាសូ ម៉ាលី និងនីហ្សេរីយ៉ា បាននិងកំពុងរងផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរ។
ផលប៉ះពាល់នៃការឡើងកំដៅផែនដី
ក្រៅពីវិបត្តិសកលខាងលើ គេនៅមិនទាន់រាប់បញ្ចូលនូវ វិបត្ដិដ៏ធំបំផុតផ្សេងទៀត តួយ៉ាង វិបត្តិនៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។ វិបត្តិនឹងក្លាយជាវិបត្តិមនុស្សជាតិដ៏ធំបំផុតនៅថ្ងៃអនាគត។ យោងតាមការចេញផ្សាយរបស់កាសែត The Washington Post ពិភពលោកកំពុងប្រឈមមុខនឹងកម្ដៅផែនដីកើនឡើងលឿនជាងការរំពឹងទុកឆ្ងាយ ហើយការកើនឡើងកម្ដៅអាចទៅហួសកម្រិតប្រកាសអាសន្នក្នុងពេលឆាប់ៗខាងមុខ។ វាជាចំណុចដែលអ្នកជំនាញហៅថា ចំណុចហួសហើយមិនអាចត្រលប់វិញបាន។
តើពិភពលោកអាចសហការគ្នា ឬដួលរលំទាំងអស់គ្នាប្រឈមការគំរាមកំហែងសកលទាំងនេះ?
វិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩ វិបត្តិសង្គ្រាម ការកើនឡើងអតិផរណា កង្វះស្បៀងអាហារ និងបញ្ហាធំបំផុតនៃការឡើងកំដៅផែនដី បង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ថា បញ្ហាទាំងអស់នៅលើពិភពលោកមានការពាក់ព័ន្ធគ្នាយ៉ាងខ្លាំង ដូច្នេះដំណោះស្រាយក៏ត្រូវពាក់ព័ន្ធគ្នាពីប្រទេសមួយទៅប្រទេសមួយ និងពិភពលោកទាំងមូលផងដែរ។ នាពេលកន្លង គេសង្កេតឃើញថា ការបេជ្ញាសហការគ្នាដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាសកលនានាបានត្រឹមតែជាការសន្យា ប៉ុន្តែការសន្យាដ៏ធំនេះមិនទាន់ក្លាយជាគោលនយោបាយអនុវត្តជាក់ស្ដែងនៅឡើយទេ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ