អង់ហ្គោឡា ប្រទេសមហាសេដ្ឋីប្រេងនៅអាហ្វ្រិក តែប្រជាជនក្រីក្របំផុត កំពុងបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីថ្មី
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៧:២៦
នៅថ្ងៃពុធទី ២៣សីហានេះ ប្រជាជនអង់ហ្គោឡា នឹងត្រូវចូលរួមបោះឆ្នោត ដើម្បីជ្រើសរើសប្រធានាធិបតីថ្មី មកស្នងតំណែង ពីលោក Dos Santos ដែលត្រូវចូលនិវត្តន៍ បន្ទាប់ពីបានអង្គុយកៅអីប្រធានាធិបតីនេះ អស់រយៈពេល៣៨ឆ្នាំ មកហើយ។ អង់ហ្គោឡា គឺជាប្រទេសអាហ្រ្វិកមួយ ដែលមានជង្រុគប្រេងកាត ដ៏មហាសាល តែយ៉ាងណា ប្រជាជនអង់ហ្គោឡា ត្រូវស្ថិតក្នុងភាពក្រីក្រ ក៏ដោយសារតែប្រទេសនេះ ពោរពេញដោយអំពើពុករលួយ បក្សពួកនិយម។ តើប្រធានាធិបតីថ្មី អាចនឹងផ្តល់ក្តីសង្ឃឹមយ៉ាងណាខ្លះ ដល់ប្រជាជនអង់ហ្គោឡា?
គេអាចចាត់ទុកបានថា អង់ហ្គោឡា ជាប្រទេសមានសំណាងជាងប្រទេសអាហ្វ្រិកដ៏ទៃទៀត ព្រោះថាប្រទេសនេះ គឺជាជង្រុកប្រេងកាត ដ៏ធំមហាសាល។ ក៏ប៉ុន្តែបើយើងក្រលេកមកមើលស្ថានភាព សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រជាជនអង់ហ្គោឡា បច្ចុប្បន្ននេះវិញ នោះយើងមិនចង់ជឿទេថា ប្រទេសនេះជាប្រទេសមហាសេដ្ឋីប្រេង។
សង្រ្គាមស៊ីវីល ដណ្តើមអំណាចគ្នារយៈពេល៣០ឆ្នាំ
អង់ហ្គោឡា បានឆ្លងកាត់សង្រ្គាម អស់រយៈពេលជិត៣០ឆ្នាំ។ សង្រ្គាមទាមទារឯករាជ្យ ពីប្រទេសព័រទុយហ្កាល់ បានចាប់ផ្តើមឡើងនៅឆ្នាំ១៩៦១។ ក្រោយពីបានឯករាជ្យនៅឆ្នាំ ១៩៧៥ អង់ហ្គោឡា ត្រូវធ្លាក់ទៅក្នុងសង្រ្គាមស៊ីវីល ដណ្តើមអំណាចគ្នា រវាងភាគីនយោបាយបីបក្ស គឺក្រុមចលនាប្រជាជនរំដោះអង់ហ្គោឡា ដែលមានទំនោរទៅខាងទ្រីស្តីកុម្មុយនីស្តិសូវៀត (MPLA) ក្រុមសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីឯករាជ្យពេញលេញ ហៅកាត់ថា Unita និងក្រុមសមរភូមិជាតិរំដោះអង់ហ្គោឡា (FNLA) ដែលមានទំនោរទៅរកប្រទេសលោកខាងលិច។
សហគមន៍អន្តរជាតិ បានជួយជ្រោមជ្រែង ឲ្យមានកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាព នៅឆ្នាំឆ្នាំ១៩៩៤។ តែយ៉ាងណា កិច្ចព្រមព្រៀងនោះ មិនបានបញ្ចប់សង្រ្គាម ភ្លាមៗទេ ពោលសង្រ្គាមស៊ីវីល បានអូសបន្លាយ រហូតទាល់តែដល់ ឆ្នាំ២០០២ នៅពេលដែលមេក្រុម Unita ឈ្មោះ Jonas Savimbi បានស្លាប់។ ពេលនោះកងកម្លាំង Unita បានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងទំលាក់អាវុធជាផ្លូវការ។
អង្គុយលើគំនរមាសប្រាក់ បានមកពីប្រេងកាត
បន្ទាប់ពីបានបិទបញ្ចប់សង្រ្គាមស៊ីវីល អង់ហ្គោឡា បានហក់ចូលទៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរី បើកទ្វារប្រទេសដើម្បី បូមប្រេង និងនាំប្រេងកាតចេញយកទៅលក់។ គឺពេលនោះហើយ ដែលមេដឹកនាំអង់ហ្គោឡា គិតថាខ្លួន កំពុងអង្គុយលើគំនរមាសប្រាក់។ មិនដល់១០ឆ្នាំផង រដ្ឋាភិបាលលោក dos Santos បានប្រើប្រាស់ប្រាក់វិនិយោគបរទេស យ៉ាងសន្ធឹកសន្ធាប់ ដើម្បីកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ផ្លូវថ្នល់ ស្ពាន យ៉ាងគ្រឹកគគ្រេង ។ អាគារទំនើប ខ្ពស់ៗកប់ពពក បានដុះរីកដូចផ្សិត នៅទីក្រុង Luanda រដ្ឋធានីអង់ហ្គោឡា។ នៅរវាងដើមទស្សវត្សឆ្នាំ២០០០ ទីក្រុងនេះ ត្រូវបានគេចាត់ទុក ថាជាទីក្រុង ដែលមានតម្លៃថ្លៃបំផុត មិនចាញ់ទីក្រុងធំៗ នៅអឺរ៉ុបឡើយ។
តែអ្វីៗ បានរលាយសាបសូន្យមួយរំពេច នៅពេលដែលតម្លៃប្រេងឆៅ បានធ្លាក់ចុះ យ៉ាងគំហុក នៅរវាងឆ្នាំ២០១៤។ អង់ហ្គោឡា ត្រូវធ្លាក់ទៅក្នុងវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ ធ្លាប់តែមានកំនើនសេដ្ឋកិច្ច ដល់ទៅជាង១០% ក្នុងមួយឆ្នាំ អង់ហ្គោឡា មានមិនដល់១%ផង នៅឆ្នាំ២០១៥។ ក្រុមហ៊ុនសហគ្រាស បិទទ្វារជាបន្តបន្ទាប់ ប្រជាជនគ្មានការងារធ្វើ មិនថាយុវជន ឬមនុស្សចាស់។
ដោយសារអំពើពុករលួយ ប្រជាជនមិនបានទទួលផល ពីកំនើនសេដ្ឋកិច្ច
ការមិនបានត្រៀមលក្ខខណៈ ក្នុងការស្វែងរកប្រភពចំណូលផ្សេងទៀត ឲ្យសេដ្ឋកិច្ចខ្លួន គឺជាចំណុចខ្សោយមួយ ដែលគេបានបន្ទោស ដល់រដ្ឋាភិបាលអង់ហ្គោឡា។ តែអ្វីដែលគេ ច្បាស់ប្រាកដ ពីមូលហេតុនៃភាពក្រីក្រ លំបាកវេទនារបស់ប្រជាជនអង់ហ្គោឡានោះ គឺអំពើពុករលួយបក្សពួកនិយម ដែលបានចាក់ឫស ស៊ីរូង គ្រប់វិស័យ។ ក្នុងកំឡុងពេលដែលអង់ហ្គោឡា កំពុងតែទទួលផល ពីកំណើនសេដ្ឋកិច្ច តែការពិត ជាកំណើនដែលមានតែតួលេខ ហើយបានហុចផល តែទៅលើក្រុមហ៊ុនឯកជន ដែលកាន់កាប់ដោយ បក្សពួករបស់ថ្នាក់ដឹកនាំ មួយក្តាប់តូចតែប៉ុណ្ណោះ។ អង់ហ្គោឡា ត្រូវបានអង្គការដើម្បីតម្លាភាពអន្តរជាតិ ចាត់ថ្នាក់ លេខ១៦៤ ក្នុងចំណោម១៧៦ប្រទេស។
លោកប្រធានាធិបតីអង់ហ្គោឡាបច្ចុប្បន្ន គឺជាមនុស្សមកពីចលនារំដោះអង់ហ្គោឡា ដែលស្និទនឹងសូវៀត ហើយបានឡើងកាន់តំណែងនេះ នៅឆ្នាំ១៩៧៩។ បើគិតមកដល់ពេលនេះ គឺលោក José Eduardo dos Santos បានធ្វើជាប្រធានាធិបតីរយៈពេល៣៨ឆ្នាំហើយ។ ៣៨ឆ្នាំមកនេះ ជោគជ័យ ដែលលោក dos Santos បានធ្វើ គឺបានធ្វើឲ្យក្រុមគ្រួសារ នឹងបក្សពួកក្នុងគណបក្សលោក មានទ្រព្យសម្បត្តិកាន់តែច្រើនទៅៗ។
លោកប្រធានាធិបតី dos Santos ល្បីឈ្មោះ ខាងពូកែចាត់ចែង ដាក់គ្នាគាត់ទៅគ្រប់ទីកន្លែង។ នៅឆ្នាំ២០១៣ លោកបានតែងតាំងកូនប្រុស ឈ្មោះ José Filomeno ឲ្យធ្វើជានាយកមូលនិធិវិនិយោគ ដ៍ធំបំផុតរបស់ប្រទេស។ កូនស្រីច្បងរបស់លោកប្រធានាធិបតី ឈ្មោះ Isabel dos Santos ត្រូវបានគេស្គាល់ថា ជាស្ត្រី ដែលមានទ្រព្យ និងមានអំណាចខ្លាំងជាងគេបំផុត នៅទ្វីបអាហ្វ្រិក ។ នៅឆ្នាំ២០១៦ ប្រធានាធិបតី អង់ហ្គោឡា បានតែងតាំងកូនស្រីខ្លួន ឲ្យធ្វើជានាយកក្រុមហ៊ុនប្រេងឥន្ធនៈជាតិ ហើយបន្ទាប់មកទៀត ក៏បានបន្ថែមតំណែងមួយទៀត ជាអគ្គនាយកធនាគា ធំបំផុតរបស់អង់ហ្គោឡា។ ចំណែកកូនប្រសារលោកវិញ កាន់កាប់ក្រុមហ៊ុនឯកជនជាច្រើន។
យុវជន ត្រូវការការផ្លាស់ប្តូរថ្មី
ដឹកនាំប្រទេសតែម្នាក់ឯង អស់៣៨ឆ្នាំ មានន័យថា លោក dos Santos បានប្រើកណ្តាប់ដៃដែក ដើម្បីបំបិតរាល់សម្លេងតវ៉ា ប្រឆាំងនានា។ គណបក្សរបស់លោក dos Santos ក្តោបក្តាប់អំណាចទាំងស្រុងនៅក្នុងសភា។ កងទ័ពទាំងមូល ក៏ស្ថិតក្នុងដៃមេទ័ព ដែលសុទ្ធតែជាមនុស្សជំនិត ក្នុងបក្សរបស់លោកប្រធានាធិបតី។ រាល់បាតុកម្មតវ៉ា តែងតែត្រូវបានអាជ្ញាធរបង្រ្កាប យ៉ាងចាស់ដៃ។
ស្ថានភាពទាំងអស់នេះ បានធ្វើឲ្យប្រជាជនអង់ហ្គោឡា ទាំង២៤លាននាក់ ជាពិសេសយុវជនក្មេងៗ អស់សង្ឃឹមយ៉ាងខ្លាំង។ អតិផរណា បានឡើងដល់៤០%។ សម្ភារៈទំនិញ ថ្លៃកប់ពពក ខណៈដែលប្រជាជនពុំមានការងារធ្វើ។ វិស័យអប់រំ វិស័យសុខាភិបាល ទីផ្សារការងារសម្រាប់យុវជន ទាំងអស់នេះគឺជាប្រភពនៃការតវ៉ា។ យុវជនអង់ហ្គោឡា បានស្រែកទាមទារ ចង់បាននូវការផ្លាស់ប្តូរ គឺផ្លាស់ប្តូរមេដឹកនាំ ព្រមទាំងប្រព័ន្ធបក្សពួកនិយមពុករលួយ។ សម្លេងពួកគេ បានងាកទៅផ្តល់ការគាំទ្រ ដល់បេក្ខជនម្នាក់ មកពីបក្សប្រឆាំង Unita មានឈ្មោះថា Isaias Samakuva។
លោកមេទ័ព Joao Lourenço អនាគតប្រធានាធិបតីថ្មី
ស្ថិតក្នុងវ័យ៧៥ឆ្នាំ លោកប្រធានាធិបតី dos Santos បានសម្រេចចិត្ត ចូលនិវត្ដន៍ ហើយមិនឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតទេ។ តែគណបក្សលោក បានបញ្ជូនមនុស្សម្នាក់ទៅជំនួស គឺលោក Joao Lourenço។ លោក Lourenço ដែលមានអាយុ៦៣ឆ្នាំ គឺជាអតីតមេបញ្ជាការកងទ័ព នៃចលនារំដោះគាំទ្រដោយសូវៀត។ ធ្លាប់តែជាអ្នកនៅស្ងាត់ស្ងៀម ស្រាប់តែនៅឆ្នាំ២០១៤ លោកត្រូវបានគេតែងតាំង ឲ្យធ្វើជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ។ គឺចាប់ពីពេលនោះហើយ ដែលប្រជាជនអង់ហ្គោឡា បានដឹងថា គណបក្សកាន់អំណាច បានត្រៀមលក្ខណៈ រើសមនុស្សថ្មី ឲ្យមកអង្គុយកៅអី ប្រធានាធិបតី ដើម្បីបញ្ចៀសការបែកបាក់គ្នា។
តាមយោបល់របស់អ្នកវិភាគជាច្រើន យល់ថាលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត នៅថ្ងៃពុធទី ២៣ សីហានេះនឹងគ្មានអ្វីភ្ញាក់ផ្អើលទេ។ អ្វីៗគេបានរៀបចំរួចទៅហើយ ដើម្បីឲ្យលោក Lourenço ឈ្នះឆ្នោតបានយ៉ាងងាយ។ តែយ៉ាងណា គេនៅមានក្តីសង្ឃឹមតូចមួយ ដោយយោងទៅលើបុគ្គលិកលក្ខណៈរបស់អនាគតប្រធានាធិបតីថ្មី។
តាមការឲ្យដឹង លោកLourenço គឺជាមនុស្សម៉ឺងម៉ាត់ ហ៊ានថាហ៊ានធ្វើ ហើយមិនចូលចិត្តឲ្យគេ មិនគោរពបទបញ្ជារបស់ខ្លួនឡើយ។ ពោលគឺគាត់ ជាមេទ័ពម្នាក់ ដែលមានវិន័យម៉ត់ចត់។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ក្រុមគ្រួសារលោក Lourenço មិនដែលធ្លាប់ជាប់រឿងអាស្រូវពុករលួយទេ។ គ្រួសារលោក Lourenço រស់នៅក្នុងភាពសាមញ្ញដោយកិត្តិយស។ ភរិយារបស់លោក ក៏ជាមនុស្សម្នាក់ដែលគេគោរព ធ្លាប់ធ្វើជារដ្ឋមន្ត្រី និងក្រោយមកជាតំណាងអង់ហ្គោឡា នៅធនាគារពិភពលោក។
ទាំងអស់នេះ គឺគេសង្ឃឹមថា លោកមេទ័ព Lourenço ដែលនឹងក្លាយជាប្រធានធិបតីអង់ហ្គោឡាថ្មីនេះ នឹងប្រើភាពម៉ឺងម៉ាត់ ភាពក្លាហាន មានវិន័យរបស់ខ្លួន យកទៅអនុវត្ត ដើម្បីធ្វើការកែលំអរ ប្រព័ន្ធដឹកនាំរបស់ប្រទេស ហើយឈានទៅកាត់បន្ថយអំពើពុករលួយ។ តែយ៉ាងណា លោក Rafael Marques de Morais អ្នកកាសែតម្នាក់ ដែលតាមដានស្ថានការនៅអង់ហ្គោឡា យល់ថា ប្រធានាធិបតីថ្មី មិនត្រូវធ្វើអ្វីដោយតក់ក្រហល់ ខុសពីបំណងរបស់មនុស្សក្នុងបក្ស ខ្លាំងពេកឡើយ ព្រោះថា បើគេអាចយកលោកមកអង្គុយលើកៅអីប្រធានាធិបតី គេក៏អាចធាក់គាត់ទំលាក់ទៅវិញដែរ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ