ហេតុអ្វីបានជាអាហ្វហ្កានីស្ថានក្លាយជាចំការដំណាំអាភៀន និងជាប្រទេសនាំអាភៀនចេញទី១ ក្នុងលោក?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៥:៣៣
នៅក្នុងប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថាន លោកបា ម៉ូហាម៉ាដ អាម៉ាឌី អនុរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងមហាផ្ទៃទទួលបន្ទុកប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀនបានបញ្ចេញប្រតិកម្មតបនឹងរបាយការណ៍របស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីកំណើនដំណាំ និងផលិតផលអាភៀនក្នុងប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថាន។ លោកអាម៉ាឌីមិនបានជំទាស់នឹងរបាយការណ៍នេះទេ តែបានបរិហារលើកង្វះឆន្ទៈនយោបាយ និងគំនាបរបស់ក្រុមឈ្មួញ ព្រមទាំងថ្នាក់ដឹកនាំខ្លះ។ តើមានហេតុផលអ្វីខ្លះដែលបានធ្វើឲ្យអាហ្វហ្កានីស្ថានក្លាយជាចំការដំណាំអាភៀន និងជាប្រទេសនាំអាភៀនចេញទី១ ក្នុងលោក?
ថ្មីៗនេះ អង្គការសហប្រជាជាតិបានផ្សព្វផ្សាយរបាយការណ៍មួយដោយបានទាញសញ្ញាអាសន្នស្តីពីកំណើនដំណាំ និងផលិតផលអាភៀននៅក្នុងប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថាន។ របាយការណ៍បានប្រាប់ឲ្យដឹងថា ផ្ទៃដីដាំដំណាំអាភៀនបានកើនឡើងចំនួន ១០% ក្នុងរយៈពេល ១ឆ្នាំ ដែលជាកំណើនខ្ពស់បំផុតលើកទី៣ គិតក្នុងរយៈពេល ២២ឆ្នាំកន្លងទៅ។ ជាក់ស្តែងក្នុងឆ្នាំ ២០១៦ ផ្ទៃដីដាំដំណាំអាភៀនមានដល់ទៅ ២០១ ០០០ហិចតាដែលអាចប្រមូលផលអាភៀនបានពី ៤ ៨០០ ទៅ ៦ ០០០តោន។ ម្យ៉ាងទៀតចាប់ពីពេលនេះតទៅ ផ្ទៃដីដាំដំណាំអាភៀនបានលាតសន្ធឹងទៅទិសខាងជើង ហើយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ៣៤ របស់ប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថាន មានរហូតដល់ទៅ ២១ខេត្តដែលមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងចំការអាភៀន។
នៅក្នុងខេត្តខ្លះ ពិសេសខេត្តជាប់ព្រំដែននឹងប្រទេសអ៊ូសបេគីស្ថាន ផ្ទៃដីដាំដំណាំអាភៀនបានកើនរហូតដល់ទៅ ៩២១% ពោលកើនពីផ្ទៃដី ២០៤ហិចតាដល់ទៅជាង ២ ០០០ហិចតាក្នុងរយៈពេល ១ឆ្នាំ។ ក្រៅពីកំណើនផ្ទែដីដាំដុះ អង្គការសហប្រជាជាតិក៏បានសម្គាល់ឃើញពីកំណើនគុណភាព និងបរិមាណផលិផលដែរ ពោលបានកើនជាង ៣០% ក្នុង ១ហិចតាដោយសារតែអំណោយផលរបស់អាកាសធាតុ ពិសេសនៅតំបន់ប៉ែកខាងត្បូង និងប៉ែកខាងលិចដែលទទួលបានផលពី ១៦ ទៅ ២២គីឡូក្រាមក្នុង ១ហិចតា។ មួយវិញទៀត ដំណាំអាភៀន ៩៣% របស់អាហ្វហ្កានីស្ថានបានដាំនៅតំបន់ប៉ែកខាងត្បូង និងប៉ែកខាងលិច។
កំណត់សម្គាល់មួយទៀត ដំណាំអាភៀនប្រមាណជា ៩៥% បានដាំលើដីស្ថិតក្នុងតំបន់ដែលគ្មានស្ថិរភាពនយោបាយ ឬនិយាយឲ្យស្រួលយល់ តំបន់ដែលកំពុងសោយរាជ្យដោយពួកឧទ្ទាមតាលីបង់ ឬតំបន់ជម្លោះរវាងពួកឧទ្ទាមតាលីបង់ និងរដ្ឋាភិបាលទីក្រុងកាប៊ូល។ តួលេខបានមកពីបស្ចិមលោកឲ្យដឹងថា អាហ្វហ្កានីស្ថានទទួលបានចំណូលពីការលក់អាភៀនប្រមាណជា ៧ ០០០លានដុល្លារជារៀងរាល់ឆ្នាំ ក្នុងនោះ មានប្រមាណពី ៨០០ ទៅ ១ ២០០លានដុល្លារជាទឹកប្រាក់បង់ពន្ធទៅឲ្យពួកឧទ្ទាមតាលីបង់។ បច្ចុប្បន្ននេះ ដំណាំអាភៀនបានចូលរួមជួយចិញ្ចឹមប្រជាជនអាហ្វហ្កានីស្ថានពី ៣ ទៅ ៤លាននាក់ ពោលមានប្រមាណជា ១០% នៃពលរដ្ឋសរុប។ ទន្ទឹមគ្នានេះ មានខេត្តមួយចំនួនបានរស់ដោយពឹងផ្អែកទាំងស្រុងលើដំណាំអាភៀន ពោលមិនត្រូវការជំនួយអន្តរជាតិទេ។
មកដល់ត្រង់ចំណុចនេះនាំឲ្យមានសំណួរចោទឡើងថា តើដំណាំអាភៀនមិនមែនកំពុងចិញ្ចឹមសង្រ្គាមផ្ទៃក្នុងនៅអាហ្វហ្កានីស្ថានរវាងពួកឧទ្ទាមតាលីបង់ និងរដ្ឋាភិបាលទីក្រុងកាប៊ូលទេ ឬយ៉ាងណា?។
លោកម៉ូហាម៉ាដ អាម៉ាឌី អនុរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងមហាផ្ទៃទទួលបន្ទុកប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀនបានរម្លឹកដោយទទួលស្គាល់ពេញមាត់ថា ដំណាំអាភៀនពិតជាបានចិញ្ចឹមសង្រ្គាមក្នុងប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថាន និងសន្និដ្នានថា ទីកន្លែងណាដែលមានដំណាំអាភៀន ទីកន្លែងនោះនឹងមានការប្រយុទ្ធគ្នា។ គួរជម្រាបជូនថា នៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ពួកតាលីបង់ ដំណាំអាភៀនដែលជាដំណាំប្រពៃណីរបស់ពលរដ្ឋអាហ្វហ្កានីស្ថានត្រូវបានហាមឃាត់។ តែក្រោយការដួលរលំរបបតាលីបង់ក្នុងឆ្នាំ ២០០១ និងការមកដល់របស់កម្លាំងសម្ព័ន្ធមិត្តអន្តរជាតិ របររកស៊ីដាំដំណាំអាភៀនក៏ផ្តើមរីកលូតលាស់ដូចផ្សិត។
ម្យ៉ាងទៀតនៅក្រោមរដ្ឋាភិបាលថ្មី និងចំពេលដែលដំណាំអាភៀនកំពុងកើនឡើង រដ្ឋាភិបាលអាហ្វហ្កានីស្ថាន រួមជាមួយប្រទេសអង់គ្លេស និងសហរដ្ឋអាមេរិកក៏បានបង្កើតឲ្យមានកម្លាំងពិសេសមួយមានគ្នា ៨០០នាក់ដើម្បីកំចាត់ដំណាំអាភៀន។ តែនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១០ កម្លាំងពិសេសមួយនេះត្រូវបានរំលាយចោលទៅវិញក្រោមហេតុផលមួយចំនួន ពិសេសមានការដាក់គំនាបពីក្រុមមនុស្សទុច្ចរិត ឬក្រុមអ្នកនយោបាយមួយចំនួនដែលមានឥទ្ធិពល និងដែលបានទទួលប្រយោជន៍យ៉ាងច្រើនពីការជួញដូរអាភៀននេះ។ យោងតាមលោកអាម៉ាឌី យុទ្ធនាការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងអាភៀនត្រូវបានប្រគល់ទៅក្រសួងមហាផ្ទៃ តែបញ្ហានៅត្រង់ថា ក្រសួងគ្មានកញ្ចប់ថវិកាសម្រាប់ខ្ទង់ចំណាយសម្រាប់យុទ្ធនាការដ៏រសើបមួយនេះទេ។
សំណួរដែលកំពុងចោទពេលនេះគឺថា តើវាកំហុសរបស់អ្នកណាដែលបានធ្វើឲ្យអាហ្វហ្កានីស្ថានក្លាយជាចំការដំណាំអាភៀន និងជាប្រទេសនាំអាភៀនចេញទី១ ក្នុងលោក?
មានចម្លើយពីរចំពោះសំណួរនេះ ទី១ អាចថាជាកង្វះឆន្ទៈនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងកាប៊ូល និងទី២ អាចថាមកពីសហគមន៍អន្តរជាតិមិនសូវយកចិត្តទុកដាក់ឲ្យបានខ្លាំងក្លា។ នៅត្រង់ចំណុចនេះ លោកអាម៉ាឌី និងអ្នកទទួលខុសត្រូវម្នាក់របស់អង្គការសហប្រជាជាតិបានលើកឡើងពីការដែលសហគមន៍អន្តរជាតិមិនបានផ្តល់ថវិកាគ្រប់គ្រាន់។ លោកអាម៉ាឌីបាននិយាយាបរិហារត្រង់ៗថា បញ្ហាអាភៀនជាបញ្ហារួមនៅក្នុងតំបន់ និងអន្តរជាតិដែលតម្រូវឲ្យមានការចូលរួមពីតំបន់ និងអន្តរជាតិ។ លោកអាម៉ាឌីបានបញ្ជាក់ថា អាមេរិកត្រូវតែធ្វើជាគំរូគេនៅក្នុងយុទ្ធនាការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការជួញដូរគ្រឿងញាន។ យោងតាមលោកអាម៉ាឌី មានផលិតផលអាភៀនមិនដល់ ៣%ផងដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់ក្នុងស្រុក ចំណែកជាង ៩៧% ទៀតត្រូវបាននាំលក់នៅលើទីផ្សារបស្ចិមលោក៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ