គុណភាពធនធានមនុស្ស គឺជាបញ្ហាប្រឈមដ៏ធំមួយសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា។ និស្សិតបញ្ចប់ការសិក្សាភាគច្រើនមិនត្រឹមតែនៅខ្សោយខាងចំណេះដឹងនិងចំណេះធ្វើប៉ុណ្ណោះទេ តែពួកគេក៏ខ្សោយខាងការសរសេរ និងការជជែកពិភាក្សាទៀតផង។ សាស្ត្រាចារ្យថ្នាក់ឧត្តមសិក្សាជាច្រើនបានរអ៊ូរទាំដូចៗគ្នាអំពីបញ្ហានេះ ខណៈដែលនិយោជកជាច្រើនដែលរើសបុគ្គលិកទៅធ្វើការក៏ជួបនឹងបញ្ហាដូចគ្នាដែរ។ បន្តិចទៀតនេះ កម្ពុជាត្រូវធ្វើសមាហរណកម្មក្នុងសហគមន៍អាស៊ានតែមួយ ដែលត្រូវប្រណាំងប្រជែងកាន់តែខ្លាំង ជាមួយបណ្តាប្រទេសក្នុងតំបន់។ ដូច្នេះ កម្ពុជាត្រូវការវិនិយោគឲ្យបានខ្លាំងទៅលើគុណភាពអប់រំ ដោយផ្តើមពីថ្នាក់បឋមឡើងទៅ។
វាពិតជាមិនមែនជារឿងគួរឲ្យមើលស្រាលឡើយនៅពេលដែលសាស្ត្រាចារ្យថ្នាក់ឧត្តមសិក្សាជាច្រើនបានត្អូញត្អែរថានិស្សិតថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រភាគច្រើន ឬរហូតដល់ថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រជាន់ខ្ពស់មួយចំនួនផងខ្សោយខាងការសរសេរ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ពួកគេបញ្ចេញមតិយ៉ាងលំបាកនៅពេលដែលត្រូវឡើងបកស្រាយមេរៀនឬក៏ត្រូវជជែកពិភាក្សាអំពីបញ្ហាអ្វីមួយ។
មិនមែនតែសាស្ត្រាចារ្យទេ សូម្បីតែនិយោជកដែលជ្រើសរើសបុគ្គលិកទៅបម្រើការងារក៏ជួបបញ្ហាដូចគ្នាដែរ។ ពួកគេត្អូញត្អែរស្រដៀងៗគ្នាថា បុគ្គលិកបញ្ចប់ថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រឬបរិញ្ញាបត្រជាន់ខ្ពស់មួយចំនួនមានសមត្ថភាពទាបជាងសញ្ញាបត្រឆ្ងាយណាស់។ នេះគឺជាបញ្ហាគួរឲ្យព្រួយបារម្ភសម្រាប់អនាគតប្រទេសកម្ពុជា។ ព្រួយបារម្ភដោយហេតុថា កម្ពុជាមិនអាចស្គាល់ការអភិវឌ្ឍពិតប្រាកដដោយបានឡើយ ប្រសិនបើគ្មានធនធានមនុស្សប្រកបដោយគុណភាពទេនោះ។
មានមូលហេតុជាច្រើនដែលបណ្តាលឲ្យការបណ្តុះបណ្តាលធនធានមនុស្សនៅកម្ពុជាមិនសូវមានគុណភាព។ មូលហេតុសំខាន់ជាងគេមួយគឺប្រពន្ធ័អប់រំដែលមិនអាចផ្តល់គ្រឹះរឹងមាំដល់សិស្ស។ ទម្លាប់នៃការបង្រៀននិងការរៀនតាំងពីថ្នាក់ក្រោមទៅមិនអំណោយផលទាល់តែសោះដល់ការសរសេរនិងការជជែកវែកញែករបស់កុមារនិងយុវជន។ ជាទូទៅសិស្សអង្គុយចាំតែស្តាប់គ្រូ ចំណែកឯគ្រូវិញចូលចិត្តនិយាយឲ្យសិស្សស្តាប់ច្រើនជាងឲ្យសិស្សបង្កើតគំនិត ជជែកពិភាក្សាគ្នា និងសរសេរឲ្យបានច្រើន។ ទម្លាប់នេះបានធ្វើឲ្យសិស្សបាត់បង់ឱកាសក្នុងការសរសេរ ឬក្នុងការពិចារណា និងស្រាវជ្រាវដើម្បីបង្កើនធនធានបញ្ញារបស់ខ្លួន។ ចំណែកនៅថ្នាក់ឧត្តមសិក្សា ក៏នៅមានភាពធូរលុងនៅឡើយ សម្រាប់ការទទួលបានសញ្ញាបត្រ។
ជាការពិត មានកត្តាច្រើនយ៉ាងប្រទាក់ក្រឡាគ្នាដែលធ្វើឲ្យធនធានមនុស្សនៅទន់ខ្សោយ។ កត្តាគ្រូ កត្តាសិស្ស កត្តាឳពុកម្តាយ ទម្លាប់មិនចូលចិត្តអាន រួមផ្សំនឹងនិន្នាការសង្គមដែលផ្តល់តម្លៃលើប្រាក់និងសម្ភារៈជាងមនសិការនិងចំណេះវិជ្ជា សុទ្ធតែជាឧបសគ្គដែលធ្វើឲ្យក្រិនបញ្ញាស្មារតីរបស់យុវវ័យខ្មែរ។ ជីវភាពខ្វះខាតមិនអនុញ្ញាតឲ្យគ្រូបង្រៀនបំពេញតួនាទីរបស់ខ្លួនបានល្អឡើយ។ ចំណែកឯសិស្សវិញក៏ហាក់ដូចជាមិនសូវមានការតាំងចិត្តខំរៀនប៉ុន្មានដែរ ។ និយាយជារួម អ្នករៀនច្រើនប្រាថ្នាចង់បានសញ្ញាបត្រខ្ពស់ជាងចំណេះដឹងនិងចំណេះធ្វើ។
នៅឯផ្ទះ ឪពុកម្តាយ ឬអាណាព្យាបាលភាគច្រើនមិនសូវជាមានពេលតាមដានកូន, បង្រៀនកូន និងធ្វើជាគំរូដល់កូនក្នុងការសិក្សារៀនសូត្រឡើយ។ កុំថាឡើយតែអ្នកដែលមានជីវភាពទ័លក្រ សូម្បីតែអ្នកមានជីវភាពធូរធាខ្លះក៏មិនទាន់ឲ្យតម្លៃទៅលើសៀវភៅអានសម្រាប់កូននៅឡើយដែរ។ មានគ្រួសារខ្មែរតិចតួចណាស់ដែលចំណាយពេលនិងចំណាយប្រាក់ទិញសៀវភៅឲ្យកូនអានឬមានទម្លាប់នាំកូនទៅកន្លែងលក់សៀវភៅ។ ការផ្តល់អំណោយសៀវភៅដល់កុមារនៅតែជារឿងគួរឲ្យខ្មាសអៀនមួយនៅក្នុងសង្គមខ្មែរ។ កត្តាទាំងនេះហើយដែលធ្វើគ្រឹះនៃការសិក្សារបស់កុមារមិនរឹងមាំតាំងពីថ្នាក់ក្រោមមកម្ល៉េះ។
ដើម្បីស្រាយបញ្ហាដ៏គួរឲ្យព្រួយបារម្ភនេះ ការគិតគូរដល់ជីវភាពគ្រូបង្រៀនគឺជាគន្លឹះចាំបាច់ទី១។ ចំណែកឯការកែប្រែរបៀបសិក្សាដោយផ្តោតឲ្យបានខ្លាំងទៅលើការស្រាជ្រាវ សរសេរ និងការជជែកពិភាក្សាឲ្យបានច្រើនជាងការអង្គុយកត់មេរៀនតាមគ្រូគឺជាបញ្ហាសំខាន់ទី២ ។ តាមពិត ក្រសួងអប់រំបានដើរមួយជំហានរួចទៅហើយតាមរយៈការជំរុញប្រពន្ធ័«សិស្សមជ្ឈមណ្ឌល» ប៉ុន្តែ វានៅមិនទាន់មានប្រសិទ្ធភាពជាទូទៅនៅឡើយទេ។ នៅមានកិច្ចការច្រើនទៀតដែលក្រសួងត្រូវពុះពារធ្វើឲ្យបាន។ ទន្ទឹមនឹងនោះដែរ ឳពុកម្តាយក៏មានចំណែកយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការជួយចូលរួមចំណែកលើកកម្ពស់ការសិក្សារបស់កូនដែរ។
បន្តិចទៀតនេះ កម្ពុជានឹងត្រូវប្រកួតប្រជែងជាមួយបណ្តាប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ាន។ ប្រសិនបើធនធានមនុស្សនៅខ្សោយបែបនេះ កម្ពុជានឹងមិនអាចទាញផលប្រយោជន៍ពីសហគមន៍អាស៊ានតែមួយបានទេ ហើយអនាគតប្រទេសជាតិក៏មិនដឹងពឹងពាក់លើអ្វីដែរ។ ដូច្នេះ ដល់ពេលហើយដែលកម្ពុជាត្រូវរៀបចំថ្នាលបណ្តុះធនធានមនុស្សឲ្យបានល្អតាំងពីថ្នាក់ក្រោមឡើងទៅ ពីព្រោះប្រទេសមួយអាចអភិវឌ្ឍន៍ជឿនលឿនបានត្រូវពឹងផ្អែកទៅលើធនធានមនុស្សដែលពូកែ គឺមិនមែនពឹងលើសញ្ញាបត្រដែលមិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីសមត្ថភាពនោះឡើយ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ