ហេតុអ្វីបានជាប្រទេសស៊ូដង់ខាងត្បូងកំពុងស្ថិតមាត់ជ្រោះនៃសង្រ្គាមស៊ីវិល?
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៥:០៧
អស់ជាច្រើនសប្តាហ៍មកហើយ ដែលស្ថានភាពនៅក្នុងប្រទេសស៊ូដង់ខាងត្បូងបានធ្លាក់ដុនដាបយ៉ាងខ្លំាង។ តំាងពីពាក់កណ្តាលខែធ្នូនេះមក ការប្រយុទ្ធ និងការកាប់សម្លាប់គ្នាបានកើតមានយ៉ាងសាហាវរវាងក្រុមអ្នកគំាទ្រលោកប្រធានាធិបតីបច្ចុប្បន្នសាលវ៉ា គៀ និងលោកអតីតអនុប្រធានាធិបតីរៀក ម៉ាស្ហារ។ ការប្រឈមមុខដាក់គ្នារវាងគូបដិបក្ខទំាងពីរដែលបណ្តាលឲ្យមានអ្នករត់ភៀសខ្លួនរាប់សិបពាន់នាក់។ រីឯសហគមន៍អន្តរជាតិក៏បានសម្តែងក្តីព្រួយបារម្ភ ព្រមទំាងអំពាវនាវឲ្យភាគីជម្លោះទំាងពីរផ្តើមកិច្ចចរចាដោយសន្តិវិធី។ តើមានហេតុផលអ្វីខ្លះដែលបានជម្រុញឲ្យស៊ូដង់ខាងត្បូងធ្លាក់ក្នុងអំពើហិង្សាកាប់សម្លាប់គ្នាយ៉ាងឃោរឃៅរបៀបនេះ?
ដើម្បីអាចយល់ពីព្រឹត្តិការណ៍ដែលបាន និងកំពុងកើតមាននៅស៊ូដង់ខាងត្បូងពេលនេះ គេគួរតែបកក្រោយមើលពីការចាប់កំណើតរបស់ស៊ូដង់ខាងត្បូងនេះបន្តិចសិន។ ពីដំបូងឡើយ ប្រទេសស៊ូដង់មានតែមួយគត់ គឺមិនបានពុះចែកជាពីរ ស៊ូដង់ខាងជើង និងស៊ូដង់ខាងត្បូងដូចសព្វថ្ងៃនេះទេ។ តែបញ្ហានៅត្រង់ថា ប្រទេសសូដង់ត្រូវបានញំញីដោយសង្រ្គាមស៊ីវិលអស់រយៈពេល ២ទសវត្សរ៍ គឺជាសង្រ្គាមរវាងរដ្ឋាភិបាលស៊ូដង់ និងក្រុមឧទ្ទាមទាមទារផ្តាច់ទឹកដីនិយមនៅតំបន់ប៉ែកខាងត្បូង។ ការចរចារវាងរដ្ឋាភិបាល និងក្រុមឧទ្ទាមធ្លាប់បានធ្វើជាហូរហែរ ដោយនៅទីបំផុត ស៊ូដង់ក៏ត្រូវបានកាត់ផ្តាច់ជាពីរជាផ្លូវការកាលពីឆ្នំា ២០១១ នៅម្ខាង គឺស៊ូដង់ខាងជើងដែលមានទីក្រុងឈ្មោះ កាតទូម ដឹកនំាដោយលោកប្រធានាធិបតីអូម៉ា អ៊ែលបេឈៀរ និងនៅម្ខាងទៀត គឺស៊ូដង់ខាងត្បូងដែលមានទីក្រុងឈ្មោះ យូបា ដឹកនំាដោយលោកប្រធានាធិបតីសាលវ៉ា គីអៀ។ គឺចាប់ពីឆ្នំា ២០១១ នោះមក ដែលស៊ូដង់ខាងត្បូងទទួលបានឯករាជ្យពេញទី រស់នៅខ្លួនទីពឹងខ្លួន ដោយមិនត្រូវការអាណាព្យាបាលរបស់ស៊ូដង់ខាងជើងទៀតឡើយ។
ប៉ុន្តែស្រាប់តែ ២ឆ្នំាក្រោយការទទួលឯករាជ្យមក ស៊ូដង់ខាងត្បូងដែលជារដ្ឋដ៏ក្មេងខ្ចីមួយនេះបែរជាបាននិងកំពុងធ្វើដំណើរឆ្ពោះទៅរកសង្រ្គាមស៊ីវិលហែកហួរគ្នាទៅវិញ។ តាមពិតទៅ អ្វីៗបានផ្តើមផ្ទុះចេញដំបូងពីអធិកររវាងលោកប្រធានាធិបតីសាលវ៉ា គីអៀ និងអនុប្រធានាធិបតីរបស់គាត់ គឺលោករៀក ម៉ាស្ហារ។ លោករៀក ម៉ាស្ហារដែលត្រូវបានលោកសាលវ៉ា គីអៀដកចេញពីតំណែងដូចដកស្មៅ។ ការបញ្ចប់តំណែងលោករៀក ម៉ាស្ហារត្រូវបានលោកសាលវ៉ា គីអៀលើកយកហេតុផលថា មកពីលោករៀក ម៉ាស្ហារមានបំណងចង់ធ្វើរដ្ឋប្រហារយោធាទម្លាក់លោក ព្រមទំាងមានមហិច្ឆតាចង់ឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីដែលគ្រោងរៀបចំនៅឆ្នំា ២០១៥ ខាងមុខ។ តែការចោទប្រកាន់របស់លោកសាលវ៉ា គីអៀត្រូវលោករៀក ម៉ាស្ហាបដិសេធ និងថា អ្វីដែលលោកសាលវ៉ា គីអៀបាននិយាយនោះ គ្រាន់តែជាលេសមួយដើម្បីកំចាតលោកចេញពីអំណាចប៉ុណ្ណោះ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ មានគម្រោងធ្វើរដ្ឋប្រហារយោធាមែន ឬក៏មិនមាននោះ ក៏សង្រ្គាមរវាងឥស្សរជននយោបាយជាន់ខ្ពស់ទំាងពីរកំពុងឆេះយ៉ាងសន្ធោសន្ធៅហើយ។ សូដង់ដែលទើបបានពុះចែកជាពីរ ជើង ត្បូងស្រាប់ទៅហើយនោះ ក៏ស្រាប់តែត្រូវបានពុះចែកជាពីរចំណែកទៀតនៅប៉ែកខាងត្បូង។ នៅម្ខាង គឺក្រុមបក្សពួករបស់លោកប្រធានាធិបតីសាលវ៉ា គីអៀដែលបានចូលកាន់កាប់តំបន់យុទ្ធសាស្រ្តមួយ គឺទីក្រុង បរ ស្ថិតក្នុងរដ្ឋ ជុងឡេដែលគ្មានស្ថិរភាព និងនៅម្ខាងទៀត គឺក្រុមបក្សពួករបស់លោករៀក ម៉ាស្ហារដែលបានបានចូលកាន់កាប់តំបន់យុទ្ធសាស្រ្តមួយទៀតដែលសម្បូរប្រេងកាត គឺទីក្រុងបេនទូ ស្ថិតក្នុងរដ្ឋឯកភាព។
ជិត ២សប្តាហ៍កន្លងទៅ ការប្រយុទ្ធគ្នារវាងក្រុមរបស់លោកសាលវ៉ា គីអៀ និងលោករៀក ម៉ាស្ហារបានបណ្តាលឲ្យមានមនុស្សស្លាប់រាប់រយនាក់ ព្រមទំាងបានបង្ខំឲ្យជនស៊ីវិលរត់ភៀសខ្លួនចេញតំបន់រងគ្រោះរាប់សិបពាន់នាក់ផ្សេងទៀត។ តែអ្វីដែលគួរឲ្យព្រួយបារម្ភខ្លំាងនោះនៅត្រង់ថា បន្តិចម្តងៗ ជម្លោះប្រជែងអំណាចគ្នារវាងលោកសាលវ៉ា គីអៀ និងលោករៀក ម៉ាស្ហារបាននិងកំពុងរុញច្រានប្រទេសឲ្យធ្លាក់ទៅក្នុងជម្លោះរវាងក្រុមជនជាតិពិន្ធុឌីនការបស់លោកសាលវ៉ា គីអៀ និងក្រុមជនជាតិពិន្ធុនូអេរបស់លោករៀក ម៉ាស្ហារ។ គួរបញ្ជាក់ជូនថា ជម្លោះបង្ហូរឈាមរវាងក្រុមជនជាតិពិន្ធុទំាងពីរធ្លាប់បានកើតមានម្តងហើយនៅក្នុងសម័យដណ្តើមឯករាជ្យស៊ូដង់ខាងត្បូង និងជាដែលជាទូទៅ ជម្លោះនេះត្រូវបានក្រុមអ្នកនយោបាយប្រើជាហេតុផលដើម្បីទាញចំណេញនយោបាយរបស់ខ្លួន។
ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានថ្ងៃចុងក្រោយនេះ ក្រុមប្រដាប់អាវុធរបស់រដ្ឋាភិបាលដែលជាក្រុមជនជាតិពិន្ធុឌីនកាបានធ្វើការសម្លាប់ពួកជនជាតិពិន្ធុនូអេរបស់លោករៀក ម៉ាស្ហារ។ ការសងសឹកភ្លាមៗក៏មានដែរ ពីសំណាក់ពួកនូអេលើពួកឌីនកា។ គឺជាទង្វើមួយដែលត្រូវបានឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សបរិហារជាទង្វើសម្លាប់រង្គាលនៅក្រៅក្របខ័ណ្ឌតុលាការ ដោយសំដៅលើមនុស្សដែលមិនមែនស្ថិតក្នុងក្រុមជាតិពិន្ធុរបស់ខ្លួន។ តើរូបភាពទំាងនេះ មិនមែនជាការចាប់ផ្តើមសង្រ្គាមស៊ីវិលនៅស៊ូដង់ខាងត្បូងទេ ឬយ៉ាងណា?
ចូរកុំភ្លេចថា នៅស៊ូដង់ និយាយជារួម និងស៊ូដង់ខាងត្បូង និយាយដោយឡែក មានរស់នៅដោយក្រុមជនជាតិពិន្ធុផ្សេងៗគ្នា និងដែលការរស់នៅជាមួយគ្នាមិនសូវជាល្អូកល្អឺនប៉ុន្មានទេ។ តាមពិតទៅ ភាពតានតឹងរវាងក្រុមជនជាតិពិន្ធុបានកើតមានតំាងពីស៊ូដង់ខាងត្បូងបានទទួលឯករាជ្យម្ល៉េះ។ តែវាទើបតែធ្លាក់ធ្ងន់ធ្ងន់ នៅក្រោយជម្លោះរវាងលោកសាលវ៉ា គីអៀ ដែលជាជនជាតិពិន្ធុឌីនកា និងលោករៀក ម៉ាស្ហា ដែលជាជនជាតិពិន្ធុនូអេ។ វាពិតណាស់ថា ទោះបីជាចេញមកពីជនជាតិពិន្ធុខុសគ្នាក៏ដោយ ក៏ឥស្សរជននយោបាយទំាងពីរនៅមិនអាចធ្វើឲ្យមានឯកភាពជាតិរវាងក្រុមជនជាតិពិន្ធុនោះទេ។ ផ្ទុយទៅវិញនៅពេលនេះ គឺអ្នកទំាងពីរនេះហើយដែលជាអ្នកអុជភ្លើងសង្រ្គាមរវាងជនជាតិពិន្ធុនៅស៊ូដង់ខាងត្បូងសព្វថ្ងៃ។
តើដំណោះស្រាយដោយសន្តិវិធីរវាងលោកសាលវ៉ា គីអៀ និងលោករៀក ម៉ាស្ហារដែលជាឥស្សរជនដណ្តើមឯករាជ្យស៊ូដង់ខាងត្បូងដូចគ្នានោះ អាចនឹងកើតមានឡើង ឬទេ?។ នៅចំពោះមុខ និងបើប្រៀបធៀបកម្លំាងរវាងអ្នកទំាងពីរ នេះពិតជារឿងមួយដ៏សែនពិបាក។ តែច្រកមួយដែលអាចនឹងជួយសម្រាលវិបត្តិ គឺអន្តរាគមន៍ដាក់គំនាបពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ពិសេសពីអាមេរិកដែលខ្លួនធ្លាប់បានលូកដៃចូលរួមជួយរកកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពឲ្យស៊ូដង់ក្នុងឆ្នំា ២០០៥ និងដែល ៦ឆ្នំាក្រោយមក ពោលក្នុងឆ្នំា ២០១១ បានជួយស៊ូដង់ខាងត្បូងឲ្យទទួលបានឯករាជ្យជាផ្លូវការ៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ