ការបោះឆ្នោតប៉ាគីស្ថាន៖ គ្រាប់ពូជប្រជាធិបតេយ្យនៅលើដីពេញដោយឥទ្ធិពលយោធា
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៤:៥៤
នៅថ្ងៃសៅរ៍ស្អែកនេះ ពលរដ្ឋប៉ាគីស្ថានប្រមាណជាង ៨៤លាននាក់ នឹងត្រូវចេញទៅបោះឆ្នោត ដើម្បីជ្រើសរើសតំណាងរាស្រ្ត សម្រាប់អាណត្តិថ្មី។ ការបោះឆ្នោត ដែលត្រូវបានគេចាត់ទុកថាមានលក្ខណៈជាប្រវត្តិសាស្រ្ត នៅក្នុងប្រទេសមួយ ដែលស្គាល់តែរបបដឹកនាំតាមបែបផ្តាច់ការដោយពួកមេដឹកនាំយោធា។ តើដំណើរការបោះឆ្នោតជាប្រវត្តិសាស្រ្តនេះប្រព្រឹត្តទៅក្នុងលក្ខខណ្ឌបែបណា? តើអ្នកណាខ្លះជាតួអង្គសំខាន់ៗ នៅក្នុងការបោះឆ្នោតនេះ? តើការបោះឆ្នោតនេះនឹងអាចធ្វើឲ្យគ្រាប់ពូជប្រជាធិបតេយ្យអាចចាក់ឫស រីកលូតលាស់នៅលើដី ដែលពោរពេញទៅដោយអំណាចទ័ពនេះដែរឬក៏យ៉ាងណា?
ការបោះឆ្នោតតំណាងរាស្រ្ត នៅថ្ងៃសៅរ៍ ១១ ឧសភា ស្អែកនេះ មិនមែនជាការបោះឆ្នោតលើកទីមួយទេ នៅប៉ាគីស្ថាន ក៏ប៉ុន្តែ វាជាការបោះឆ្នោតជាប្រវត្តិសាស្រ្តមួយ ពីព្រោះវាជាការបោះឆ្នោតផ្ទេរអំណាចរវាងរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិល ទៅរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិល ក្រោយពីសភានីតិកាលមុន បានកាន់អំណាចពេញមួយអាណត្តិ ៥ឆ្នាំរបស់ខ្លួន ដោយគ្មានរដ្ឋប្រហារដណ្តើមអំណាច ពីសំណាក់មេដឹកនាំយោធា ដែលនេះ គឺជារឿងដែលមិនធ្លាប់មាន នៅប៉ាគីស្ថាន ក្នុងរយៈពេលប្រមាណជាជាងកន្លះសតវត្សរ៍កន្លងទៅនេះ។
ចាប់តាំងពីបានផ្តាច់ខ្លួនពីឥណ្ឌា បង្កើតជារដ្ឋឯករាជ្យ នៅឆ្នាំ១៩៤៧ ប៉ាគីស្ថាន ភាគច្រើន ត្រូវដឹកនាំដោយអំណាចផ្តាច់ការយោធា។ ការរៀបចំបង្កើតឲ្យមានរបបដឹកនាំស៊ីវិលតែងតែត្រូវទទួលបរាជ័យ ដោយសារតែមេដឹកនាំយោធាតែងតែធ្វើរដ្ឋប្រហារច្បាមអំណាចយកទៅកាន់កាប់វិញ។ រដ្ឋប្រហារលើកចុងក្រោយ គឺបានកើតឡើង កាលពីឆ្នាំ១៩៩៩ ដែលមេដឹកនាំរដ្ឋប្រហារពេលនោះ គឺលោកឧត្តមសេនីយ៍ Pervez Musharraf។
គ្រាប់ពូជប្រជាធិបតេយ្យត្រូវបានគេចាប់ផ្តើមសាបព្រោះជាថ្មីឡើងវិញ នៅប៉ាគីស្ថាន តាមរយៈការបោះឆ្នោត នៅឆ្នាំ២០០៨ ដែលបាននាំគណបក្សប្រជាជនប៉ាគីស្ថាន (Pakistan People Party) មកកាន់អំណាច ក៏ប៉ុន្តែ មេដឹកនាំបក្ស គឺលោកស្រី Benazir Bhutto ត្រូវបានគេលបធ្វើឃាត នៅក្នុងអំឡុងយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោត ហើយស្វាមីរបស់លោកស្រី គឺលោក Ali Zardari បានឡើងមកស្នងតំណែងជាមេបក្ស និងបន្ទាប់មកទៀត ឡើងធ្វើជាប្រធានាធិបតីប៉ាគីស្ថានរហូតមកទល់នឹងសព្វថ្ងៃនេះ។
នៅក្នុងពេលកាន់អំណាចរយៈពេល ៥ឆ្នាំនេះ គណបក្សប្រជាជនប៉ាគីស្ថានបានទទួលរងនូវការរិះគន់យ៉ាងខ្លាំងក្លាបំផុត ពីរឿងពុករលួយ និងពីអសមត្ថភាព ក្នុងការទប់ស្កាត់អំពើហិង្សាបង្ហូរឈាម ដែលប្រព្រឹត្តទៅលើសហគមន៍ភាគតិច (ជនជាតិភាគតិច និងក្រុមអ្នកកាន់សាសនាភាគតិច)។ ក៏ប៉ុន្តែ បើទោះជាយ៉ាងនេះក៏ដោយ គណបក្សប្រជាជនប៉ាគីស្ថានត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ថា ជាគណបក្ស ដែលបានជួយឲ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបានចាក់ឫស នៅក្នុងប្រទេសប៉ាគីស្ថាន ជាពិសេស តាមរយៈការកម្រិតអំណាចប្រធានាធិបតី និងការបង្កើនអំណាចដល់ក្រុមប្រឹក្សាខេត្ត។
រដ្ឋសភាប៉ាគីស្ថានបានបញ្ចប់អាណត្តិ ៥ឆ្នាំរបស់ខ្លួន ជាលើកទី១ ដោយគ្មានរដ្ឋប្រហារយោធា ហើយនៅពេលនេះ ដល់ពេលបោះឆ្នោត ដើម្បីផ្ទេរអំណាចពីរបបដឹកនាំស៊ីវិលចាស់ ទៅរបបដឹកនាំស៊ីវិលថ្មីមួយទៀត។
ការបោះឆ្នោតនៅប៉ាគីស្ថាននៅថ្ងៃស្អែកនេះ ត្រូវចាត់ចែងរៀបចំឡើង ដោយគណៈកម្មការរៀបចំបោះឆ្នោតប៉ាគីស្ថាន ដែលជាស្ថាប័នមួយមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះល្អ ទទួលបានការជឿទុកចិត្តពីសំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋ និងពីគណបក្សធំៗ។
បេក្ខជនចំនួន ៥ពាន់នាក់ បានចុះឈ្មោះប្រកួតប្រជែង ដណ្តើមយកអាសនៈសរុប ចំនួន ២៧២ នៅរដ្ឋសភា ហើយប្រជាពលរដ្ឋ ដែលគ្រប់អាយុបោះឆ្នោត មានចំនួនប្រមាណជា ៨៤,៤លាននាក់ ក្នុងនោះ មានប្រមាណជា ៣១% មានអាយុចន្លោះពី ១៨ ទៅ ២៩ឆ្នាំ។
គេសង្កេតឃើញមានគណបក្សនយោបាយ ចំនួន ៣ ដែលជាតួអង្គសំខាន់ នៅក្នុងការបោះឆ្នោតថ្ងៃស្អែកនេះ។ ទីមួយ គណបក្សប្រជាជនប៉ាគីស្ថាន ដែលបច្ចុប្បន្នជាបក្សកាន់អំណាច ដឹកនាំដោយស្វាមី និងកូនប្រុសរបស់លោកស្រី Benazir Bhutto។ ទីពីរ គណបក្សសម្ព័ន្ធអ៊ីស្លាមប៉ាគីស្ថាន (Pakistan Muslim League-N) ដឹកនាំដោយលោក Nawaz Sharif អតីតនាយករដ្ឋមន្រ្តី ដែលត្រូវបានលោក Pervez Musharraf ធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់ កាលពីឆ្នាំ១៩៩៩។ ទីបី គណបក្សចលនាដើម្បីយុត្តិធម៌ (Pakistan Tehreek-e-Insaf) ដឹកនាំដោយអតីតកីឡាករ Cricket ដ៏ល្បីល្បាញម្នាក់ ឈ្មោះ Imran Khan ដែលកាលពីប៉ុន្មានថ្ងៃមុននេះ ត្រូវបានគេនាំទៅសង្រ្គោះបន្ទាន់ នៅមន្ទីរពេទ្យក្រោយពីត្រូវរងគ្រោះថ្នាក់ធ្លាក់ពីលើវេទិកា ក្នុងមិទ្ទិញយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោត។
ក្រៅពីគណបក្សនយោបាយធំៗទាំងនេះ នៅមានស្ថាប័នមួយចំនួនផ្សេងទៀត ដែលអាចមានតួនាទី និងឥទ្ធិពលខ្លាំង នៅក្នុងឆាកនយោបាយប៉ាគីស្ថាន នៅក្នុង និងនៅក្រោយពេលបោះឆ្នោត គឺតុលាការកំពូល ដែលជារឿយៗ តែងតែបានចេញមុខប្រឆាំងតទល់ជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាល និងមួយទៀត គឺមេដឹកនាំយោធា។
ថ្វីដ្បិតតែ នៅក្នុងរយៈពេល ៥ឆ្នាំកន្លងទៅនេះ មេដឹកនាំកងទ័ពបានទុកឲ្យរបបដឹកនាំស៊ីវិលកាន់អំណាចរហូតដល់ចប់អាណត្តិ ក៏ប៉ុន្តែ កងទ័ពប៉ាគីស្ថាន នៅតែជាស្ថាប័នដ៏មានឥទ្ធិពលខ្លាំងបំផុត នៅក្នុងឆាកនយោបាយប៉ាគីស្ថាន ហើយជាស្ថាប័ន ដែលរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលមិនអាចគ្រប់គ្រងបាន គឺប្រៀបដូចជា រដ្ឋ នៅក្នុងរដ្ឋ។ លើសពីនេះទៅទៀត មានបញ្ហាសំខាន់ៗមួយចំនួន ដូចជា បញ្ហាសន្តិសុខ និងនយោបាយការបរទេស ជាដើម គឺស្ថិតក្នុងដៃកងទ័ពជាអ្នកសម្រេច។
អ្នកវិភាគជាច្រើនយល់ថា ជោគវាសនានៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យប៉ាគីស្ថាន គឺស្ថិតនៅត្រង់ថា តើនៅក្នុងការបោះឆ្នោតថ្ងៃសៅរ៍ស្អែកនេះ ជ័យជំនះបានទៅលើអ្នកចេះចាត់ចែង សម្របសម្រួល ទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងកងទ័ព ឬក៏ជាអ្នកដែលចេញមុខធ្វើជាគូសត្រូវរបស់កងទ័ព? ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលថ្មីចង់តាំងខ្លួនជាគូសត្រូវរបស់មេដឹកនាំកងទ័ព ដូចជា ករណីលោកអតីតនាយករដ្ឋមន្រ្តី Nawaz Sharif ប៉ាគីស្ថានអាចនឹងត្រូវជួបនឹងរដ្ឋប្រហារ ហើយធ្លាក់ក្នុងអំណាចយោធាសាជាថ្មីម្តងទៀត។
ចុងក្រោយ បញ្ហាដែលចោទខ្លាំង នៅក្នុងការបោះឆ្នោតប៉ាគីស្ថាន នៅថ្ងៃសៅរ៍ស្អែកនេះ គឺពួកតាលីបង់។ យើងឃើញថា ពេញក្នុងអំឡុងយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោត ពួកឧទ្ទាមតាលីបង់បានធ្វើការវាយប្រហារភេរវកម្មជាច្រើន ដើម្បីព្យាយាមរារាំងការបោះឆ្នោតប្រជាធិបតេយ្យមួយនេះ។ ពួកតាលីបង់គំរាមផងដែរថានឹងធ្វើការវាយប្រហារធំៗជាច្រើនទៀត នៅក្នុងថ្ងៃបោះឆ្នោត ហើយការគំរាមបែបនេះអាចនឹងជះឥទ្ធិពលដល់លទ្ធផលបោះឆ្នោត ដោយសារតែវាអាចធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋប៉ាគីស្ថាន មានការខ្លាចរអា មិនហ៊ានចេញទៅបោះឆ្នោត នៅថ្ងៃស្អែក៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ