កូវីដបានមកបំផ្លាញ ការប្រឹងប្រែងកន្លងមក ក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺអេដស៍-ស៊ីដា
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៨:០៦
ដូចជារៀងរាល់ឆ្នាំ ថ្ងៃទី១ធ្នូ គឺជាទិវាអន្តរជាតិ នៃជំងឺស៊ីដា ឬជីងឺអេដស៍។ វាគឺជាជំងឺដ៏កាចសាហាវមួយ ដែលរហូតមកទល់ពេលនេះ នៅតែពុំទាន់មានវ៉ាក់សាំងបង្ការនៅឡើយទេ។ ក្នុងឆ្នាំ២០២០ ជំងឺអេដស៍ បានសម្លាប់ជីវិតមនុស្ស ចំនួនប្រមាណ៦៨ម៉ឺននាក់។ ជាងនេះទៀត ការប្រឹងប្រឹង ក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងជំងឺនេះ ហាក់បានដើរថយក្រោយនៅក្នុងឆ្នាំ២០២០កន្លងទៅ ដោយសារតែពិភពលោកយើង បានពើបប្រទះនូវវិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩។ ជាក់ស្តែងនៅបារាំង ទីភ្នាក់សុខភាពសាធារណៈបារាំង បានបង្ហាញតួលេខថា ក្នុងឆ្នាំ២០២០ ការធ្វើតេស្តឈាមរកមេរោគអេដស៍ បានចុះថយគួរឲ្យព្រួយបារម្ភ បើប្រៀបធៀបទៅឆ្នាំ២០១៩។
ឆ្នាំ២០២០ ការធ្វើតេស្តឈាមរកមេរោគHIVចុះថយ១៦% នៅបារាំង
យោងតាមទីភ្នាក់ងារសុខភាពសាធារណៈបារាំង គឺក្នុងឆ្នាំ២០២០កន្លងទៅ ការធ្វើតេស្តឈាម ដើម្បីពិនិត្យរកមេរោគអេដស៍ គឺមានចំនួនប្រមាណ ៥,២លានតេស្ត នៅទូទាំងប្រទេសបារាំង ពោលគឺវាបានចុះថយ ចំនួន១៤% បើប្រៀបធៀបទៅ កម្រិតមធ្យម រវាងពីឆ្នាំ២០១៣ ដល់ឆ្នាំ២០១៩។ ចំណែក លទ្ធផលតេស្តឈាម រកឃើញមានមេរោគHIV គឺមានចំនួនសរុប ប្រមាណ ៤៨៥៦ករណី ក្នុងឆ្នាំ២០២០ ពោលគឺវាបានធ្លាក់ចុះ ចំនួន២២% បើប្រៀបធៀបទៅឆ្នាំ២០១៩។
បើតាម ទីភ្នាក់ងារសុខភាពបារាំង វាមានហេតុផលមួយចំនួន នៅពីក្រោយការធ្លាក់ចុះ។ ទីមួយគឺ គឺដោយសារវិធានការបិទខ្ទប់ ក្នុងឆ្នាំ២០២០ បន្ទាប់ពីមានការឆ្លងរាលដាលកូវីដ។ វិធានការបិទខ្ទប់ ធ្វើឲ្យមនុស្សមិនអាចចេញ ឬមិនចង់ចេញធ្វើតេស្តឈាមរកមើលមេរោគHIV ហើយចំណែកយុទ្ធនាការផ្សព្វផ្សាយ បង្ការជម្ងឺអេដស៍ក៏បានចុះខ្សោយ ឬអាក់ខានដែរ។
ទន្ទឹមនឹងនេះ បណ្តាញភ្នាក់ងារសុខាភិបាលជំនាញ ដែលមានតួនាទីធ្វើតេស្តនេះ ក៏បានជួបភាពរអាក់រអួលដែរ ដោយសារវិធានការសុខាភិបាល ត្រូវផ្តោតការប្រឹងប្រែង ប្រញ៉េបប្រញាប់ធ្វើតែតេស្ត ពិនិត្យជំងឺកូវីដ ដែលកំពុងតែបន្ទាន់ខ្លាំង។ វិបត្តិជំងឺកូវីដ១៩ បានគ្របដណ្តប់ ពាសពេញផ្ទៃនៃប្រព័ន្ធសុខាភិបាល ព្រមទាំងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ដែលធ្វើឲ្យគ្រប់គ្នា ភ្លេចមេរោគជំងឺមួយទៀត ដែលកាចសាហាវខ្លាំងដែរ គឺជំងឺ អេដស៍ ឬស៊ីដា នេះឯង។
ទាំងនេះគឺជាតួលេខ នៅក្នុងប្រទេសបារាំងមែនពិត តែវាបានស្តែងឲ្យឃើញ នូវទំនោរធ្លាក់ចុះនៅទូទាំងពិភពលោកតែម្តង នៃការធ្វើតេស្តរកមេរោគអេដស៍នេះ។ នៅបារាំង ដែលមានប្រព័ន្ធសុខាភិបាលល្អ មានការផ្សព្វផ្សាយឲ្យប្រជាជនយល់ដឹង និងធ្វើតេស្តឈាម តាមដានបានល្អម្លឹងហើយ ការធ្វើតេស្តឈាមរកមេរោគអេដស៍ បានធ្លាក់ចុះប៉ុណ្ណេះ ចុះទម្រាំនៅតាមប្រទេសក្រីក្រផ្សេងទៀត វាយ៉ាងណាទៅ?
ហានិភ័យនៃការធ្វើតេស្តរកមេរោគយឺតពេល
ការមិនធ្វើតេស្តរកមេរោគជំងឺអេដស៍ ឲ្យបានទាន់ពេលវេលា គឺមានន័យថា មនុស្សកាន់តែប្រឈមខ្លាំង នឹងភាពធ្ងន់ធ្ងរនៃជំងឺអេដស៍។ ពោលគឺ ដល់ទៅធ្លាក់ខ្លួនឈឺគ្រឹប ទើបទៅធ្វើតេស្តឈាមបានដឹងថាមានមេរោគHIV ហើយវាដល់ដំណាក់កាលមួយដែលធ្ងន់ អាចពិបាកក្នុងការព្យាបាល។ ជាក់ស្តែងក្នុងឆ្នាំ២០២០ នៅបារាំង ៣០%នៃករណីរកឃើញថ្មីនៃមេរោគHIV គឺជាករណីឈឺដំណាក់កាលធ្ងន់ទៅហើយ។ មួយវិញទៀត ការធ្វើតេស្តយឺតយ៉ាវ គឺវាអាចបន្ថែម ការប្រឈម ដែលមនុស្សអាចចម្លងមេរោគនេះ ទៅអ្នកផ្សេងទៀត ដោយមិនដឹងខ្លួន។ ដូច្នេះ ធ្វើតេស្តបានឆាប់កាលណា គឺវាល្អកាលនោះ។
ជាងនេះទៀត ការផ្តល់ថ្នាំលេប ប្រភេទ Prophylaxie préexposition (PrEP) ដែលជាថ្នាំបង្ការ លេបក្នុងករណី សង្ស័យប្រឈមនឹងការឆ្លងមេរោគHIV ក៏បានធ្លាក់ចុះដែរ។ រវាងពីខែ មីនា ឆ្នាំ២០២០ ដល់ខែមេសា ឆ្នាំ២០២១ យោងតាមទីភ្នាក់ងារសុខភាពសាធារណៈបារាំង គឺការផ្តល់ថ្នាំគ្រាប់ប្រភេទនេះ បានធ្លាក់ចុះចំនួន១៧%។ មានន័យថា ករណីប្រឈមនឹងការឆ្លងមេរោគHIV ដោយមិនអាចទទួលបាន ថ្នាំលេបទប់ឲ្យទាន់ពេលវេលានោះ ក៏វាមានកំណើនដែរ។ បញ្ហានេះ គឺបណ្តាលមកពីវិធានាការបិទខ្ទប់ ក្នុងវិបត្តិកូវីដ១៩នេះឯង។
យោងតាមលោកស្រី Florence Thune នាយិកាសមាគមSidaction ក្នុងឆ្នាំ២០២០កន្លងទៅនេះ ចំនួននៃការ ចាប់ផ្តើមព្យាបាល ករណីអ្នកជំងឺអេដស៍ថ្មីៗ នៅបារាំង បានធ្លាក់ចុះប្រមាណ២០%។ ការធ្លាក់ចុះនេះ គឺបណ្តាលមកពី វិបត្តិកូវីដ១៩ ដោយផ្ទាល់ និងដោយប្រយោល។ បន្ថែមពីនេះ ការធ្វើតេស្តឈាម រកមេរោគ បាក់តេរី៣ប្រភេទផ្សេងទៀត ដែលឆ្លងតាមការរួមភេទដែរ ដែលភាសាបច្ចេកទេស ហៅថា IST bactériennes (Infections à Chlamydia Trachomatis, Gonococcie, Syphilis) ក៏បានធ្លាក់ចុះគួរឲ្យបារម្ភណាស់ដែរ នៅបារាំង។
មេរោគHIV បំប្លែងខ្លួនរហ័ស ពិបាកនឹងរកវ៉ាក់សាំង
មេរោគអេដស៍ បានផ្តើមចេញរូបរាង្គ នៅឆ្នាំ១៩៨១។ មកទល់ពេលនេះ គឺវា៤០ឆ្នាំហើយ តែអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនៅតែមិនទាន់រកឃើញថ្នាំវ៉ាក់សាំងបាន។ ដោយឡែក ជាមួយនឹងជំងឺកូវីដ១៩ ក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ បានប្រឹងប្រែង រកឃើញថ្នាំវ៉ាក់សាំងបាន ក្នុងពេលមិនដល់១ឆ្នាំ។ មេរោគនីមួយៗ វាខុសៗគ្នា យើងមិនអាចយក មេរោគ HIV មកប្រៀបធៀបដោយងាយៗ ជាមួយមេរោគកូរ៉ូណាវីរុស បានទេ។ មានហេតុផល និងកត្តាជាច្រើន នៅពីក្រោយភាពបរាជ័យ ក្នុងការស្រាវជ្រាវរកវ៉ាក់សាំងបង្ការជំងឺអេដស៍។
លោក Oliver Schwartz នាយកផ្នែកស្រាវជ្រាវមេរោគ នៅវិទ្យាស្ថានប៉ាស្ទ័របារាំង បានពន្យល់ថា ហេតុផលធំបំផុត គឺវាស្ថិតនៅលើ លក្ខណៈស្មុគស្មាញនៃមេរោគHIV នៅពេលវាចូលក្នុងខ្លួនមនុស្ស ទៅវាយលុកកោសិកាដែលជាធាតុផ្សំ នៃប្រព័ន្ធការពារខ្លួនរបស់មនុស្សយើង។ មួយវិញទៀត មេរោគ HIV បំលែងខ្លួន បានលឿនរហ័សណាស់ ពោលគឺរហ័សជាងមេរោគជំងឺកូវីដឆ្ងាយណាស់។ ការបំលែងខ្លួន លឿនរហ័សនេះ ជាឧបសគ្គដ៏ធំមួយទៀត ធ្វើឲ្យវ៉ាក់សាំង គ្មានប្រសិទ្ធភាពទេ។
ទន្ទឹមគ្នានេះ ក្រុមហ៊ុនមន្ទីរពិសោធន៍ឱសថធំៗ ក៏មិនសូវចង់ចំណាយ ដើមទុនធំ ក្នុងការរកវ៉ាក់សាំងប្រឆាំងមេរោគHIV ដែរ ព្រោះថា គេដឹងថា នឹងមិនមានមនុស្សទូទៅ គ្រប់គ្នាទៅចាក់វ៉ាក់សាំងប្រភេទនេះដែរ គឺមានតែអ្នកប្រឈមខ្លាំងតែប៉ុណ្ណោះ ជាក់ស្តែង អ្នករកស៊ីបំរើសេវាកម្មផ្លូវភេទជាដើម។ តែយ៉ាងណាហេតុផល គិតតែប្រាក់ចំណេញនេះ គឺមិនអាចទទួលយកបានទេ ពីសំណាក់អង្គការ សមាគមនានា ព្រោះថាបើយើងក្រលេកមើលចំនួនអ្នកផ្ទុកមេរោគអេដស៍បច្ចុប្បន្ន ដែលមានប្រមាណ៣៨លាននាក់ទូទាំងពិភពលោក គឺពួកគេមិនមែនជាអ្នកបំរើសេវាកម្មផ្លូវភេទទាំងអស់នោះទេ។ មនុស្សណាក៏អាចរងគ្រោះ ឆ្លងមេរោគនេះដែរ។
តែទោះជាគ្មានវ៉ាក់សាំងក៏ដោយ តែអ្នកវិទ្យាសាស្ត្របានដើរទៅមុខច្រើនណាស់ ក្នុងការរកឃើញថ្នាំព្យាបាល ដែលមានប្រសិទ្ធភាពល្អណាស់។ ថ្នាំព្យាបាលប្រភេទ Trithérapie Antirétroviraux មានគុណភាព ប្រសិទ្ធភាពកាន់តែល្អឡើងៗ ជួយសង្គ្រោះ ឲ្យអ្នកផ្ទុកមេរោគHIV អាចរស់នៅបានយ៉ាងធម្មតាបំផុត និងមិនចម្លងមេរោគនេះទៅអ្នកផ្សេង។
ដោយឡែកបច្ចុប្បន្ននេះ មន្ទីរពិសោធន៍ Moderna បានអះអាងថា គេកំពុងតែស្រាវជ្រាវវ៉ាក់សាំងប្រឆាំងជំងឺអេដស៍ ដោយប្រើបច្ចេកទេស ARN Messager ដូចវ៉ាក់សាំងបង្ការកូវីដដែរ។ នេះជាក្តីសង្ឃឹមមួយ តែប្រហែលជាត្រូវរងចាំច្រើនឆ្នាំទៅមុខទៀត ទម្រាំដឹងលទ្ធផល៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ