តុលាការកំពូលអាមេរិក លុបចោលសិទ្ធិរំលូតកូន ដែលធ្លាប់បានការពារដោយច្បាប់សហព័ន្ធ
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៩:៣៤
បន្ទាប់ពីបានចេញសាលក្រម ប្រកាសថាប្រជាជនអាមេរិក មានសិទ្ធិមានកាំភ្លើងជាប់ខ្លួន ពេលចេញដើរហើរនៅទីសាធារណៈ តុលាការកំពូលអាមេរិក បានចេញសាលក្រមមួយទៀត នៅថ្ងៃសុក្រទី២៤មិថុនា ប្រកាសលុបចោលសិទ្ធិរំលូតកូន ដែលសិទ្ធិនេះធ្លាប់ត្រូវបានទទួលស្គាល់រួចហើយ ដោយសាលក្រមមួយឆ្នាំ១៩៧៣។ សេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការកំពូលអាេមរិក នៅពេលនេះ បានធ្វើឲ្យកក្រើកទូទាំងសហរដ្ឋអាមេរិក ព្រោះវានឹងអាចបើកសិទ្ធិ ឲ្យរដ្ឋមួយចំនួនធំដឹកនាំដោយក្រុមបក្សសាធារណរដ្ឋអភិរក្សនិយម អាចចេញច្បាប់ហាមឃាត់ស្ត្រីមិនឲ្យរំលូតកូន ឬដាក់ទោសទណ្ឌ លើស្ត្រីទាំងនោះថែមទៀតផង។ ស្ត្រីនិងពលរដ្ឋទូទៅជាច្រើនម៉ឺននាក់ បានជួបជុំគ្នាធ្វើបាតុកម្ម នៅល្ងាចថ្ងៃសុក្រ បន្ទាប់ពីតុលាការកំពូលអាមេរិក បានចេញសាលក្រមដ៏ចម្រូងចម្រាសនេះ។
សិទ្ធិដែលគ្មានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
កម្លាំងបោកផ្ទប់នៃសាលក្រម របស់តុលាការកំពូលអាមេរិក កាលពីថ្ងៃសុក្រម្សិលមិញនេះ មិនខុសពីរន្ទះផ្លេកបន្ទោរ ធ្វើឲ្យកក្រើកសង្គមអាមេរិកទាំងមូលតែម្តង។ ចាប់ពីពេលនេះ ទៅ សិទ្ធិស្ត្រីក្នុងការរំលូតកូន គឺលែងជាសិទ្ធិមូលដ្ឋាន ដែលការពារដោយច្បាប់សហព័ន្ធទៀតហើយ។
សិទ្ធិនេះ ត្រូវបានកំណត់ការពារដោយសាលក្រមឈ្មោះ Roe v. Wade នៅឆ្នាំ១៩៧៣ នៃតុលាការកំពូល ដែលទទួលស្គាល់ថាការរំលូតកូន គឺជាសិទ្ធិឯកជនរបស់ស្ត្រីម្នាក់ៗ។ ក៏ប៉ុន្តែពេលនេះ តុលាការកំពូលដដែលនេះ បានចេញសាលក្រមមួយទៀត ចាត់ទុកជាមោឃៈនូវសាលក្រមឆ្នាំ១៩៧៣។ ចៅក្រម៦នាក់ ក្នុងចំណោម៩នាក់ នៃតុលាការកំពូលអាមេរិក បានសម្រេចកាលពីថ្ងៃម្សិលមិញថា សិទ្ធិរំលូតកូន មិនត្រូវបានចែងកំណត់ក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកទេ។ ដូច្នេះ វាមិនមែនជាតួនាទីរបស់ច្បាប់សហព័ន្ធទេ ដែលត្រូវកំណត់ការពារសិទ្ធិនេះ។ ចាប់ពីពេលនេះទៅ គឺរដ្ឋនីមួយៗ ជាអ្នកមានសិទ្ធិធ្វើច្បាប់កំណត់ ចង់ហាមឃាត់ ចង់រឹតបន្តឹង ឬអនុញ្ញាតការរលូតកូន វាគឺជាសិទ្ធិរបស់រដ្ឋសមាជិកនីមួយៗ។
អំណះអំណាង របស់សាលក្រមនៃតុលាការកំពូលនេះ គឺវាបានបញ្ជាក់ អំពីទំនោរអភិរក្សនិយមខ្លាំងបំផុត ក្រោមហេតុផលថា សិទ្ធិអ្វីក៏ដោយដែលមិនត្រូវបានកំណត់ឲ្យច្បាស់ក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ គឺមានវាមិនមែនសិទ្ធិនោះមិនមែនជាសិទ្ធិមូលដ្ឋាន មិនអាចប៉ះពាល់បានទេ។ ពោលគឺខ្លឹមសាររដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលមានចំណាស់តាំងតែពីចុងសតវត្សទី១៨ គឺត្រូវតែគោរពគ្រប់ពាក្យគ្រប់ឃ្លា មិនអាចបកស្រាយអ្វីផ្សេងបានទេ។
អាមេរិកដើរថយក្រោយ១សតវត្ស
តាមរយៈសាលក្រមនេះ ច្បាប់សហព័ន្ធមិនអាចការពារស្ត្រីគ្រប់រូបនៅសហរដ្ឋអាមេរិក ឲ្យមានសិទ្ធិរំលូតកូនទៀតបានទេ។ ពោលគឺអ្វីៗអាស្រ័យលើការកំណត់ តាមរដ្ឋនីមួយៗ។ មានន័យថា កុំថាឡើយដោយដល់ទៅសមភាពជាមួយបុរស សូម្បីតែរវាងស្ត្រីគ្នាឯង ក៏ស្ត្រីអាមេរិក លែងមានសិទ្ធិស្មើគ្នាដែរ។
លោកចូ បៃដិន បានថ្លែងសន្ទរកថា ប្រតិកម្មនឹងសាលក្រមកាលពីថ្ងៃម្សិលមិញនេះ ដោយលោកលើកឡើងថា អាមេរិកបានដើរថយក្រោយដល់ទៅ១០០ឆ្នាំ វិលទៅរកសង្គមចាស់គំរិល ដែលដាក់គំនៀបធ្វើបាបស្ត្រី។
តាមរយៈសាលក្រមនេះ អាមេរិកបានដើរផ្ទុយពីគេឯង បើប្រៀបធៀបទៅនឹងបណ្តាប្រទេសផ្សេងៗទៀត ជាពិសេសក្នុងចំណោមប្រទេសរីកចម្រើនលូតលាស់។ មិនថានៅអាមេរិកឡាទីន នៅអឺរ៉ុប ឬនៅអាស៊ី ប្រទេសភាគច្រើន បានចាប់ផ្តើមបន្ធូរបន្ថយ រៀបចំឲ្យស្ត្រីមានសិទ្ធិរំលូតកូនដោយស្របច្បាប់ ដោយមានសុវត្ថិភាព។ ប្លែកអីតែសហរដ្ឋអាមេរិក មហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចប្រជាធិបតេយ្យ តែបែជាចម្លែកខុសគេទៅវិញ ទាក់ទិននឹងសិទ្ធិរំលូតកូននេះ។
ក្រៅពីលោកម៉ាក្រុង ប្រធានាធិបតីបារាំង លោកយូស្តាំង ទ្រុយដូ នាយករដ្ឋមន្ត្រីកាណាដា សូម្បីតែលោកបូរីស ចនសុន នាយករដ្ឋមន្ត្រីអង់គ្លេស ដែលជាមនុស្សអភិរក្សនិយមដែរនោះ ក៏បានប្រតិកម្មរិះគន់ដែរ ថាមិនគួរឡើយណា អាមេរិកដើរថយក្រោយបែបនេះ ហើយការដើរថយក្រោយនេះ វានឹងជះឥទ្ធិពលគំរូអាក្រក់ ទៅកាន់បណ្តាប្រទេសផ្សេងៗទៀតទូទាំងពិភពលោកមិនខាន។
លោកស្រី មីឈែល បាឆឡេ ឧត្តមស្នងការសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ បានចេញលិខិតប្រកាសមួយ នៅថ្ងៃម្សិលមិញថា ប្រទេសចំនួន៥០ប្រទេសដែលធ្លាប់មានច្បាប់តឹងតែងរឿងរំលូតកូន ពេលនេះបានកែប្រែវិវឌ្ឍន៍ច្រើនហើយ ២៥ឆ្នាំកន្លងមកនេះ។ សេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការកំពូលអាមេរិកនេះ វាគឺជាការវាយបំបាក់ ទៅលើការរីកចម្រើន នៃសិទ្ធិស្ត្រី សមាភាពរវាងបុរសនិងស្ត្រី។
អរគុណលោកដូណាល់ ត្រាំ!
ក្នុងអាណត្តិរបស់គាត់ លោកដូណាល់ ត្រាំ បានតែងតែងចៅក្រមតុលាការកំពូល ដល់ទៅ៣នាក់ព្រមគ្នា ដែលសុទ្ធតែជាមនុស្សមានទំនោរអភិរក្សនិយម។ កាលនោះ គ្រប់គ្នាបានបង្ហាញការបារម្ភធំណាស់ ថាអាមេរិកនឹងដើរបត់ក្បាលទៅរកចរន្តអភិរក្សនិយម បែបចាស់គំរិល យកប្រពៃណីសាសនាកាតូលិកបុរាណហួសសម័យមកអនុវត្ត ដោយមិនខ្វល់ពីការវិវ្ឍន៍ និងបញ្ហាក្នុងតថៈភាពជាក់ស្តែងនៃសង្គមបច្ចុប្បន្ន។
ពេលនេះ យើងបានឃើញជាក់ស្តែងហើយ នូវទំនោរអភិរក្សនិយមបែបនេះ។ យ៉ាងណាមិញ រឿងសិទ្ធិកាន់កាប់អាវុធជាដើម ដែលកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ តុលាការកំពូលនេះ បានចេញសាលក្រមប្រកាសថា ពលរដ្ឋអាមេរិកគ្រប់រូបមានសិទ្ធិមានអាវុធមានកាំភ្លើងជាប់ខ្លួន ពេលចេញដើរហើរក្រៅផ្ទះ។ ការសម្រេចដោយមិនខ្វល់ពីបញ្ហាសង្គមដែលកើតមាននាពេលបច្ចុប្បន្ន ជាមួយនឹងការបាញ់រះ ស្លាប់មនុស្សរាប់ម៉ឺននាក់ជារៀងរាល់ឆ្នាំនៅអាមេរិក។
បច្ចុប្បន្ននេះ ក្នុងចំណោមចៅក្រមទាំង៩នាក់ គឺមានតែ៣នាក់ទេ មិនមានទំនោរមិនអភិរក្សនិយម។ លោកស្រី Mary Frances Berry សាស្ត្រាចារ្យប្រវត្តិសាស្ត្រនៅសកលវិទ្យាល័យផេនស៊ីលវ៉ានី បានលើកឡើងថា ទំនោរអភិរក្សនិយមនៃតុលាការកំពូល ដែលជាស្ថាប័នយុត្តិធម៌កំពូល និងជាអ្នកការពាររដ្ឋធម្មនុញ្ញសហរដ្ឋអាមេរិកនេះ គឺជាស្នាដៃបស់លោកដូណាល់ ត្រាំច្បាស់ណាស់។ បញ្ហាធំបំផុតនោះ ចៅក្រុមទាំងនេះត្រូវបានតែងតាំងអស់មួយជីវិត គ្មាននរណាអាចមកប៉ះពាល់បានទេ។ ជាងនេះទៀត ចៅក្រមដែលលោកត្រាំបានតែងតាំង សុទ្ធតែមានវ័យនៅមិនទាន់ចាស់ខ្លាំងទេ ដែលវាមានន័យថា នឹងអាចមានការសម្រេចដើរថយក្រោយ បែបចាស់គំរិលអភិរក្សនិយមរៀបនេះ ច្រើន យូរឆ្នាំទៅមុខទៀត។
លោក ដូណាល់ ត្រាំ បានអួតថា ការសម្រេចរបស់តុលាការកំពូលរឿងសិទ្ធិរំលូតកូននេះ គឺការសម្រេចជាប្រវត្តិសាស្ត្រ ហើយក៏ដោយសារតែគាត់ដែរ ដែលបានគោរពការសន្យានយោបាយ ព្រោះគាត់ជាអ្នកតែងតាំងចៅក្រមថ្មីដល់ទៅ៣នាក់។ លោកត្រាំ កំពុងតែស្រូបយកប្រជាប្រិយភាព ពីក្រុមអ្នកអភិរក្សនិយម ដើម្បីសង្ឃឹមវិលមកឈរឈ្មោះ ឈ្នះឆ្នោតនៅឆ្នាំ២០២៤ខាងមុខ។ តែយ៉ាងណា មតិខ្លះទៀតលើកឡើងថា ទំនោរកាន់តែអភិរក្សនិយមរបស់តុលាការកំពូលអាមេរិកនេះប្រាកដជានឹងរុញអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ ឲ្យផុសផុលខ្លាំង ដើម្បីទប់កុំឲ្យលោកត្រាំ និងបក្សសាធារណរដ្ឋ ត្រលប់មកដឹកនាំប្រទេសវិញឲ្យសោះ។
ស្ត្រីអាមេរិក៣៣លាននាក់ ដែលនឹងរងគ្រោះ
ចាប់ពីពេលនេះទៅ គឺស្ត្រីអាមេរិកចំនួនប្រមាណ៣៣លាននាក់ ដែលអាចប្រឈមនឹងបញ្ហា មិនអាចរំលូតកូនបាន ព្រោះគ្មានទីកន្លែងដែលរំលូតដោយសុវត្ថិភាព ឬក៏អាចប្រឈមនឹងទោស ត្រូវគេពិន័យជាប្រាក់ ឬអាចជាប់គុកផង ក៏ថាបាន បើគេតាមទាន់។
បើតាមការប៉ាន់ស្មាន រដ្ឋចំនួន២៦ ក្នុងចំណោម៥៣រដ្ឋ គឺអាចនឹងកែប្រែច្បាប់ រិតបន្តឹងការរំលូតកូន ឬអាចហាមឃាត់ទាំងស្រុងតែម្តង ទោះក្នុងករណីណាក៏ដោយ។ រដ្ឋទាំងនេោះ ភាគច្រើនជារដ្ឋអភិរក្សនិយមខ្លាំង ដូចជា តិចសាស់ ល្វីសយ៉ាន មីស៊ូរី និងអូក្លាហូម៉ាជាដើម។ បច្ចុប្បន្ននេះ យ៉ាងហោចណាស់ មានករណីរំលូតកូន ចំនួន ៣សែនករណី ក្នុងមួយឆ្នាំ នៅតាមរដ្ឋទាំងអស់នេះ។ ដូច្នេះសួរថា បើហាមឃាត់មិនឲ្យស្ត្រីរំលូតកូន តើករណីទាំង៣សែនករណីក្នុងមួយឆ្នាំ នៅតាមរដ្ឋទាំងនោះ នឹងទៅជាយ៉ាងណា? បើច្បាប់រារាំង គឺស្ត្រីអាចនឹងស្វែងរកសេវាក្រៅច្បាប់ បានន័យរំលូតកូនដោយលួចលាក់។
ការរំលូតកូន ដែលមិនធ្វើទៅតាមក្បួនច្បាប់ពេទ្យត្រឹមត្រូវ គឺគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងណាស់ អាចស្លាប់។ ស្ត្រីដែលរំលូតកូន គឺជាទូទៅ មិនចេះតែចង់តាមតែចិត្តនឹកឃើញនោះទេ។ វាអាចជាករណី ពពោះដោយរំលោភសេពសន្ទវៈជាដើម។ ស្ត្រីខ្លះគ្មានជំរើស ព្រោះជីវភាពក្រីក្រខ្លាំង មានកូនក្នុងបន្ទុកច្រើនរួចហើយ ជាដើម។
រដ្ឋដែនជំរក សម្រាប់ស្ត្រីដែលចង់រំលូតកូន
រដ្ឋមួយចំនួន ដែលមានទំនោរ « រីកចម្រើននិយម » ដូចជារដ្ឋញូយ៉ក រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា រដ្ឋវ៉ាស៊ីនតោន និងរដ្ឋមាសាជូសេតជាដើម អភិបាលរដ្ឋទាំងនេះបានប្រកាសថា គឺនឹងត្រៀមកម្លាំងពេទ្យនិងហេដ្ឋរចនាសម្ព័ន្ធ ដើម្បីទទួលស្ត្រីអាមេរិកទាំងអស់ ដែលចង់មករំលូតកូន នៅក្នុងរដ្ឋគេ។ នៅតាមរដ្ឋទាំងនេះ ទាំងអ្នកនយោបាយបក្សប្រជាធិបតេយ្យ ទាំងសកម្មជនសិទ្ធិស្ត្រី និងក្រុមគ្រូពេទ្យផង បានរួមគ្នាប្រកាសថានឹងរួមគ្នា ធ្វើឲ្យរដ្ឋគេក្លាយជាទីដែនជម្រកសម្រាប់ស្ត្រី ដែលចង់មករំលូតកូនដោយសុវត្ថិភាព។
អភិបាលរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា អូរ៉េហ្កុន និង វ៉ាស៊ីនតោន តាមប្រកាសថានឹងរួមគ្នាបញ្ចេញកញ្ចប់ប្រាក់ចំនួន ១៥២លានដុល្លារ ដើម្បីជួយដល់សេវាកម្មរំលូតកូន។ លោកស្រី Kathy Hochul អភិបាលរដ្ឋញូយ៉កអះអាងថា លោកស្រីនឹងចំណាយ ៣៥លានដុល្លារបន្ថែមទៀត ក្នុងវិស័យនេះ
តែយ៉ាងណា សម្រាប់ស្ត្រីក្រីក្រ វ័យក្មេងជាដើម គឺមិនអាចចំណាយប្រាក់ធ្វើដំណើរ ឆ្លងពីរដ្ឋមួយទៅរដ្ឋមួយ ដើម្បីរំលូតកូនបានទេ។ ដូច្នេះបន្ទុកលំបាកនឹងធ្លាក់ទៅលើពួកគេ ទៅថ្ងៃខាងមុខ ដែលត្រូវតែបង្ខំចិត្តពពោះ សម្រាល និងចិញ្ចឹមកូន នៅក្នុងលក្ខខណ្ឌជីវភាពលំបាក៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ