មរណភាពរបស់លោកមីខាអ៊ីល ហ្កូបាឆូវ ប្រមុខដឹកនាំចុងក្រោយរបស់សហភាពសូវៀត
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៨:៣០
លោកមីខាងអ៊ីល ហ្កូបាឆូវ មេដឹកនាំចុងក្រោយរបស់សហភាពសូវៀតបានទទួលមរណភាព កាលពីយប់ថ្ងៃអង្គារទី ៣០សីហា ក្នុងជន្មាយុ ៩១ឆ្នាំ។ នេះបើតាមការប្រកាសរបស់មន្ទីរពេទ្យរដ្ឋ ដកស្រង់សំដីដោយទីភ្នាក់ងារព័ត៌មានរុស្ស៊ី។ ជាជ័យលាភីណូបែលសន្តិភាពឆ្នាំ ១៩៩០ លោកហ្កូបាឆូវត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ថា អ្នកចូលរួមចំណែកសំខាន់ក្នុងការជួយបិទបញ្ចប់សង្រ្គាមត្រជាក់ នៅក្នុងអំឡុងពេលដែលភាពតានតឹងរវាងអាមេរិក និងសហភាពសូវៀតកំពុងកើនឡើងដល់កម្រិតកំពូល។ គឺនៅក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកហ្កូបាឆូវនេះដែរ ដែលសហភាពសូវៀតបានដួលរលំ បាត់រូបនៅឆ្នាំ ១៩៩១។ នៅក្រោយមរណភាពរបស់លោកហ្កូបាឆូវ មេដឹកនាំនៅក្នុងពិភពលោក បង្ហាញសារសោកស្តាយ និងនឹកដឹងគុណអតីតមេដឹកនាំសូវៀតម្នាក់ដែលបានធ្វើនយោបាយជំរុញសន្តិភាព នៅក្នុងពិភពលោក។
នៅក្រោយមន្ទីរពេទ្យក្នុងក្រុងម៉ូស្គូ ប្រកាសពីមរណភាពរបស់លោកមីខាអ៊ីល ហ្កូបាឆូវ កាលពីថ្ងៃអង្គារ ទី ៣០ សីហា មេដឹកនាំនៅក្នុងពិភពលោកបានសំដែងការសោកស្តាយចំពោះការបាត់បង់អតីតមេដឹកនាំរុស្ស៊ីម្នាក់ដែលគេចាត់ទុកជាបុគ្គលសំខាន់ដែលចូលរួមជួយបិទបញ្ចប់សង្រ្គាមត្រជាក់កាលពី ជាង ៣០ឆ្នាំមុន។ វីរភាពរបស់អតីតមេដឹកនាំចុងក្រោយរបស់សហភាពសូវៀតដែលមេដឹកនាំលោកខាងលិចចាត់ទុកជាបិតាសន្តិភាពត្រូវបានរំលេចច្រើន នៅក្នុងខណៈដែលរុស្ស៊ីរបស់ប្រធានាធិបតីពូទីនកំពុងធ្វើសង្រ្គាមនៅអ៊ុយក្រែនអស់៦ខែមកនេះ។
សម្រាប់ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោកចូ បៃដិន មេដឹកនាំចុងក្រោយរបស់សហភាពសូវៀត លោកហ្កូបាឆូវ គឺជាមេដឹកនាំដ៏កម្រម្នាក់ ដែលមានក្តីស្រមៃ និងសេចក្តីក្លាហាន ហ៊ានប្រថុយបាត់មុខតំណែង ដើម្បីឈានទៅសម្រេចក្តីស្រមៃរបស់ខ្លួន។
អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ លោកអង់តូញ៉ូ ហ្គុយទែរក៍បានសរសេរសារទ្វីតថា ពិភពលោកបានបាត់បង់មេដឹកនាំដ៏សំខាន់ម្នាក់ ដែលបានខ្នះខ្នែងជំរុញ ពហុភាគីនិយម និងការពារសន្តិភាព ដោយមិនចេះនឿយហត់។ សម្រាប់ប្រធានាធិបតីបារាំង លោកមីខាងអ៊ីល ហ្កូបាឆូវ គឺជាបិតាសន្តិភាព ដែលបានបើកផ្លូវសេរីភាពសម្រាប់ពលរដ្ឋរុស្ស៊ី។
ពីខាងអាល្លឺម៉ង់ ប្រតិកម្មមានច្រើនជាងគេ តាំងពីប្រធានាធិបតី នាយករដ្ឋមន្រ្តី និងអតីតនាយរដ្ឋមន្រ្តី លោកស្រី អង់ហ្កេឡា មេរកិល។ ប្រធានាធិបតីអាល្លឺម៉ង់ លោក Frank Walter បានថ្លែងអំណរគុណលោកហ្កូបាឆូវ ដែលបានចូលរួមចំណែកឲ្យមានការបង្រួបបង្រួម អាល្លឺម៉ង់ និងសេចក្តីក្លាហានរបស់លោកសម្រាប់ការបើកចំហលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅរុស្ស៊ី និងការកសាងស្ពានរវាងលោកខាងលិច និងលោកខាងកើត។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ក្តីស្រមៃរបស់ហ្កូបាឆូវត្រូវបានបំផ្លិចបំផ្លាញ ទៅវិញដោយសារសង្រ្គាមឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ី នៅប្រទេសអ៊ុយក្រែន។ នេះបើតាមប្រធានាធិបតីអាល្លឺម៉ង់។ នាយករដ្ឋមន្រ្តី អាល្លឺម៉ង់ លោកអូឡាហ្វ ស្ហុល៍វិញ វាយតម្លៃថា លោកបិតាប្រជាធិបតេយ្យរុស្ស៊ីស្លាប់នៅក្នុងពេលវេលាមួយ ដែលលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យកំពុងចុះសាបសូន្យនៅរុស្ស៊ី និងនៅពេលវេលាមួយដែល ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ី លោកពូទីនកំពុងជីករណ្តៅ ពង្រីកគម្លាតកាន់តែធំនៅអឺរ៉ុប ជាមួយការចូលធ្វើសង្រ្គាម ឈ្លានពាន អ៊ុយក្រែន ដែលជាប្រទេសជិតខាង។
ពីទីក្រុងប៉េកាំង អ្នកនាំពាក្យរបស់ក្រសួងការបរទេស បាននិយាយដឹងគុណមេដឹកនាំចុងក្រោយរបស់សហភាពសូវៀត ដែលបានចូលរួមចំណែកក្នុងការខិតចូលគ្នារវាងប្រទេសកុម្មុយនិស្តទាំងពីរ ចិន សហភាពសូវៀត បន្ទាប់ពីផ្តាច់ទំនាក់ទំនងនឹងគ្នា អស់ ៣ទសវត្សរ៍។
មេដឹកនាំប្រទេសលោកខាងលិច សំដែងការសោកស្តាយ មេដឹកនាំរុស្ស៊ី
លោកហ្កោបាឆូវ បានទទួលការគោរព កោតសរសើរពីមេដឹកនាំរបស់ប្រទេសលោកខាងលិច ព្រោះលោកបានដើរតួដ៏សំខាន់ក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តនៃសតវត្សរ៍ទី ២០។ ឡើងកាន់អំណាចនៅឆ្នាំ ១៩៨៥ ក្នុងនាមជាលេខាបក្សកុម្មុយនិស្ត លោកមីខាអ៊ីល ហ្កូបាឆូវ បានធ្វើនយោបាយខុសប្លែកពីមេដឹកនាំសហភាពសូវៀតមុន ដោយផ្តោតសំខាន់ទៅលើសេដ្ឋកិច្ចជាជាង ការប្រកួតប្រជែងសព្វាវុធ ដែលជាបន្ទុកចំណាយដ៏ធ្ងន់ធ្ងរសម្រាប់សហភាពសូវៀត។
លោកជាមេដឹកនាំសហភាពសូវៀត លើកដំបូង ដែលបើកចំហយល់ព្រមឲ្យមានការចរចាដើម្បីបន្ធូរបន្ថយភាពតានតឹងជាមួយប្លុកលោកសេរី ដែលមានអាមេរិក និងអង់គ្លេស។ ជាអ្នកនយោបាយដែលមាននិន្នាការសន្តិភាពនិយម លោកហ្កូបាឆូវ ចុះហត្ថលេខា ជាមួយអាមេរិក នៅឆ្នាំ ១៩៨៧ លើកិច្ចព្រមព្រៀងស្តីពីការកាត់បន្ថយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរចម្ងាយមធ្យម។ ដោយចូលរួមជួយបិទបញ្ចប់សង្រ្គាមត្រជាក់ ដោយគ្មានការបង្ហូរឈាម មួយតំណក់ក្នុងកាលៈទេសៈ ដែលភាពតានតឹងរវាងសូវៀត និងអាមេរិកបានឡើងដល់កម្រិតកំពូល លោកហ្កូបាឆូវបានទទួលរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាពនៅឆ្នាំ ១៩៩០។
ស្នាដៃផ្សេងទៀតរបស់លោកហ្កូបាឆូវ ដែលគេនៅតែកោតសរសើរ និងនឹកដឹងគុណ នោះ គឺនៅក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក សហភាពសូវៀតបានប្រកាសបិទបញ្ចប់សង្រ្គាម នៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន។ លោកហ្កូបាឆូវ តំណាងឲ្យអ្នកនយោបាយសូវៀតដែលបានបើកផ្លូវឲ្យមានការបង្ខិតចូលជិត គ្នារវាងប្រទេសលោកខាងលិច និងប្រទេសលោកខាងកើត ដោយបានបណ្តោយឲ្យជញ្ជាំងប៊ែរឡាំងដួលរលំនិងឈានទៅដល់ការបង្រួបបង្រួមប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ឡើងវិញ នៅឆ្នាំ ១៩៨៩។
លោកហ្កូបាឆូវ ជាបុគ្គលសំអប់នៅក្នុងក្រសែភ្នែកប្រជាជនរុស្ស៊ី
នៅក្នុងសម័យដឹកនាំសហភាពសូវៀត ពីឆ្នាំ ១៩៨៥ ដល់ឆ្នាំ ១៩៩១ លោកហ្កូបាឆូវបានធ្វើកំណែទម្រង់ប្រជាធិបតេយ្យ បើកទូលាយសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយ ដែលនេះជារឿងមិនធ្លាប់មានទេ នៅសហភាពសូវៀត។ លោកហ្កូបាឆូវបានប្រកាសបិទបញ្ចប់នយោបាយជ្រៀតជ្រែកក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងប្រទេសក្នុងប្លុកសូវៀត ហើយបើកសិទ្ធិសេរីភាពឲ្យបណ្តាប្រទេសនៅអឺរ៉ុបខាងកើតអាចជ្រើសរើសផ្លូវដើរដោយខ្លួនឯង។លោកហ្កូបាឆូវបានទទួលការគោរពកោតសរសើរ នៅបរទេស ប៉ុន្តែ នៅក្នុងស្រុក ជាមួយការដួលរលំ សហភាពសូវៀត លោកហ្កូបាឆូវ នៅតែរងការរិះគន់ ចោទប្រកាន់ថា ជាដើមហេតុនៃការធ្លាក់ចុះខ្សោយចក្រភពមួយ ដូចជាសហភាពសូវៀត។ នយោបាយបើកចំហរបស់លោកហ្កូបាឆូវ ដូចជាការធ្វើកំណែទម្រង់ ប៉េរេ ស្ត្រយកា (Perestroika) និងហ្ក្លាស្នូស្ត (Glasnost) មិនត្រឹមតែបានធ្វើឲ្យរង្គោះរង្គើដល់របបកុម្មុយនិស្ត នៅក្នុងតំបន់អឺរ៉ុបខាងកើតប៉ុណ្ណោះទេ សូម្បីតែនៅក្នុងសហភាពសូវៀតខ្លួនឯងក៏ត្រូវរង្គោះរង្គើផងដែរ ដោយបណ្តារដ្ឋជាសមាជិកចាប់ផ្តើមបះបោរប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធ រួចហើយក៏បាននាំគ្នាប្រកាសផ្តាច់ខ្លួនជាប្រទេសឯករាជ្យម្តងមួយៗ ដោយចាប់ផ្តើមពីប្រទេសនៅជុំវិញសមុទ្របាល់ទិក គឺលីទុយអានី អេស្តូនី និងឡេតូនី។
នៅពេលចូលកាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ី នៅឆ្នាំ ២០០០ លោកវ្លាឌីមៀពូទីនផ្ទាល់ធ្លាប់ចាត់ទុកការដួលរលំសហភាពសូវៀតជាគ្រោះមហន្តរាយភូមិសាស្រ្តនយោបាយដ៏ធំមួយសម្រាប់សតវត្សរ៍ទី ២០។ ដូចលោកពូទីន អ្នកនយោបាយរុស្ស៊ីនៅតែបន្ទោសលោកហ្កោបាឆូវ ថាបានធ្វើនយោបាយ ចាញ់ប្រៀបអាមេរិក។
នៅក្នុងបទសម្ភាសន៍ជាមួយទីភ្នាក់ងារ AFPលោកហ្កូបាឆូវធ្លាប់និយាយទទួលស្គាល់ថា លោកសោកស្តាយ និងបានប្រព្រឹត្តកំហុសដ៏ធំមួយ។
មួយវិញទៀត ក្រៅតែគុំខឹង ដោយសារធ្វើឲ្យសហភាពសូវៀតដួលរលំ ប្រជាជនរុស្ស៊ី ជាច្រើន នៅតែមិនសប្បាយចិត្តនឹងលោកហ្កូបាឆូវ ព្រោះថា នៅពេលគេនិយាយពីសម័យដឹកនាំរបស់លោកហ្កូបាឆូវ គេនៅតែនឹកចាំមិនភ្លេចពីគ្រោះទុរភិក្ស អត់អាហារ និងការវឹកវរ អសន្តិសុខ ក្នុងប្រទេស ដោយសារតែវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច ដែលបណ្តាលមកពីកំណែទម្រង់ របស់លោក។ នៅក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកហ្កូបាឆូវ គេនៅចាំមិនភ្លេចផងដែរ ពីការបង្រ្កាបបង្ហូរឈាមរបស់ទាហានសូវៀត នៅលីទុយអានី និងនៅតំបន់ឆេឆេនីជាដើម។
នៅក្រោយ ចុះចេញពីមុខតំណែង ប្រមុខដឹកនាំសហភាពសូវៀត នៅឆ្នាំ ១៩៩១ លោកហ្កូបាឆូវធ្លាប់បានព្យាយាមត្រលប់មកចូលឆាកនយោបាយវិញ ដោយបានឈរឈ្មោះជាបេក្ខជនប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ី នៅឆ្នាំ ១៩៩៦ ប៉ុន្តែ លោកបានទទួលសំឡេងឆ្នោត តែ ០,៥%ប៉ុណ្ណោះ ដែលនេះគឺរឿងដ៏អាម៉ាស់មុខបំផុត សម្រាប់មេដឹកនាំចុងក្រោយរបស់សហភាពសូវៀត។
សង្រ្គាមអ៊ុយក្រែន៖ លោកហ្កូបាឆូវគ្មានយោបល់
នៅក្រោយបរាជ័យដ៏អាម៉ាស់មុខ ក្នុងការបោះឆ្នោត ប្រធានាធិបតី រុស្ស៊ី នៅឆ្នាំ ១៩៩៦ លោកហ្កូបាឆូវ បានដកខ្លួនចេញពីពិភពនយោបាយ ដោយបានផ្តោតសំខាន់ទៅលើវិស័យសង្គម មនុស្សធម៌វិញ។
នៅថ្ងៃទី ២៦ កុម្ភៈ ពោលនៅពីរថ្ងៃក្រោយរុស្ស៊ីចូលធ្វើសង្រ្គាមនៅអ៊ុយក្រែន មូលនិធិរបស់លោកធ្លាប់បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយដោយបានអំពាវនាវសុំឲ្យបញ្ឈប់ការស្អប់គ្នានៅ អ៊ុយក្រែន និងការចរចាបន្ទាន់ ដើម្បីសន្តិភាព។ ប៉ុន្តែ ក្រៅពីនោះ គេមិនឃើញមានប្រតិកម្មអ្វីផ្សេងរបស់លោកហ្កូបាឆូវទៅនឹងសង្រ្គាមឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីនៅអ៊ុយក្រែននោះទេ។ កាសែតក្នុងស្រុករុស្ស៊ីបានចុះផ្សាយពីបញ្ហាសុខភាព របស់លោកហ្កូបាឆូវ ដែលចូលសម្រាកព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យជាញឹញយដង តាំងពីវិបត្តិកូវីដ។
ធ្លាប់រិះគន់លោកពូទីន នៅឆ្នាំ ២០១១ លោកហ្កូបាឆូវ ដែលនឹកសោកស្តាយ និងធ្លាប់ប៉ុនប៉ងស្តារសហភាពសូវៀត ឡើងវិញ បានផ្លាស់ប្តូរជំហរវិញ នៅក្រោយ លោកពូទីនប្រកាសកាត់យកទឹកដីគ្រីមេមកធ្វើជាដែនដីរបស់រុស្ស៊ី នៅឆ្នាំ ២០១៤។ បន្ទាប់ពីនោះ លោកហ្កូបាឆូវ បានចេញមុខរិះគន់ប្រទេសលោកខាងលិច និងបានព្រមានជាញឹកញាប់ ពីការផ្ទុះឡើងវិញ នៃសង្រ្គាមត្រជាក់។
នៅឆ្នាំ ២០១៩ លោកបានបរិហារិះគន់ការសម្រេចចិត្តរបស់អាមេរិកដែលបានដកខ្លួនចេញពីសន្ធិសញ្ញា កាត់បន្ថយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរដែលមានលោកជាអ្នកចុះហត្ថលេខាជាមួយប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោករ៉ូណាល់ រីហ្គែន។
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ