ទុយនីស៊ី៖ហ្រ្វង់កូហ្វូនីបើកកិច្ចប្រជុំកំពូលលើកទី១៨ ក្រោយពីបានលើកពេលចំនួន ២ដងបន្តបន្ទាប់គា្ន
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៨:១៧
ថ្ងៃសៅរិ៍ ទី១៩ វិច្ឆិកានេះ អង្គការអន្តរជាតិនៃក្រុមប្រទេសនិយាយភាសាបារាំងហៅហ្រ្វង់កូហ្វូនីបើកកិច្ចប្រជុំកំពូលលើកទី១៨រយៈពេល ២ថ្ងៃលើកោះជែរបាស្ថិតប៉ែកខាងត្បូងក្នុងប្រទេសទុយនីស៊ី។ កិច្ចប្រជុំកំពូលដែលរៀបចំនៅរៀងរាល់ ២ឆ្នាំម្តងមួយនេះចូលរួមដោយប្រមុខរដ្ឋ និងប្រមុខរដ្ឋាភិបាលមកពីប្រទេសសមាជិក រួមទាំងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល និងសង្គមស៊ីវិលជាច្រើនផ្សេងទៀត។ កិច្ចប្រជុំកំពូលលើកទី១៨របស់អង្គការហ្រ្វង់កូហ្វូនីពេលនេះធ្វើឡើងនៅក្នុងបរិបទដែលពិភពលោកបានស្គាល់ និងកំពុងឆ្លងកាត់នូវវិបត្តិជាបន្តបន្ទាប់ ពិសេសវិបត្តិកូវីដ១៩ និងសង្រ្គាមរុស្ស៊ីឈ្លានពានអ៊ុយក្រែន។ នេះដោយមិនទាន់និយាយពីវិបត្តិដែលហ្រ្វង់កូហ្វូនីខ្លួនឯងកំពុងជួបប្រទះ។
មានការកត់សម្គាល់ចំនួន ២ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលលើកទី១៨របស់អង្គការហ្រ្វង់កូហ្វូនីក្នុងប្រទេសទុយនីស៊ីពេលនេះ ទី១ និងតាមធម្មតា ប្រទេសទុយនីស៊ីត្រូវរៀបចំកិច្ចប្រជុំកំពូលលើកទី១៨របស់អង្គការអន្តរជាតិនៃក្រុមប្រទេសនិយាយភាសាបារាំងហ្រ្វង់កូហ្វូនីតាំងពីឆ្នាំ ២០២០។ តែត្រូវបានលើកពេលចំនួន ២ដងបន្តបន្ទាប់គ្នាក្រោមហេតុផលចំនួន ២ ទី១ គឺដោយសារការផ្ទុះវិបត្តិឆ្លងកូវីដ១៩ក្នុងឆ្នាំ ២០២០ និងទី២ក្នុងឆ្នាំ ២០២១ គឺដោយសារវិបត្តិនយោបាយផ្ទៃក្នុងរបស់ទុយនីស៊ីដែលប្រជាជនបានធ្វើបាតុកម្មប្រឆាំងនឹងការពង្រឹងអំណាចរបស់ប្រធានាធិបតីទុយនីស៊ីលោកកាអ៊ីស សៃអ៊ីដ។ វិបត្តិនយោបាយផ្ទៃក្នុងទុយនីស៊ីកាលណោះបានបង្ខំឲ្យក្រុមប្រទេសហ្រ្វង់កូហ្វូនីលើកពេលកិច្ចប្រជុំ។
តែក្នុងពេលជាមួយគ្នា ក្រុមប្រទេសហ្រ្វង់កូហ្វូនីក៏មិនចង់លើកយកកិច្ចប្រជុំកំពូលលើកទី១៨នេះទៅរៀបចំនៅក្នុងប្រទេសសមាជិកណាផ្សេង មានន័យថា ចង់បន្តទុកឱកាសឲ្យទុយនីស៊ីជាអ្នករៀបចំដដែល។ ដូច្នេះគេអាចនិយាយបានថា ការដែលទុយនីស៊ីរៀបចំបាននូវកិច្ចប្រជុំកំពូលពេលនេះជាជ័យជំនះការទូតមួយរបស់ប្រមុខរដ្ឋទុយនីស៊ីលោកកាអ៊ីស សៃអ៊ី។ ចំណែកការកត់សម្គាល់ទី២ កិច្ចប្រជុំកំពូលលើកទី១៨របស់អង្គការហ្រ្វង់កូហ្វូនីពេលនេះបានធ្វើឡើងចំពេលដែលអង្គការអន្តរជាតិនៃក្រុមប្រទេសនិយាយភាសាបារាំងមួយនេះប្រារព្ធខួបកំណើតគម្រប់ ៥០ឆ្នាំរបស់ខ្លួន។
ប្រវត្តិ និងកម្មវត្ថុនៃការចាប់កំណើតរបស់អង្គការហ្រ្វង់កូហ្វូនី
នៅពេលដែលគេនិយាយាពីអង្គការនៃក្រុមប្រទេសនិយាយភាសាបារាំង គេមិនអាចនិយាយបានឡើយពីបិតាស្ថាបនិកចំនួន ៤រូប មកពី ៤ប្រទេស ក្នុងនោះមាន ៣ប្រទេសអាហ្រ្វិក និង ១ប្រទេសអាស៊ី។ ៣ប្រទេសអាហ្រ្វិក មានសេណេហ្កាល់ ទុយនីស៊ី នីហ្សេ ហើយ ១ប្រទេសអាស៊ី គឺកម្ពុជា។ ចំណែកបិតាស្ថាបនិកទាំង ៤រូប គឺប្រធានាធិបតីសេណេហ្កាល់លោកឡេអូប៉ូ សេដារ សេនហ្ក័រ, ប្រធានាធិបតីទុយនីស៊ីលោកហាប៊ីប បួរហ្គីបា, ប្រធានាធិបតីនីហ្សេលោកហាម៉ានី ឌីយ៉ូរី និងព្រះបរមរតនកោដ្ឋព្រះនរោត្តមសីហនុ។
នៅថ្ងៃទី២០ មីនា ឆ្នាំ ១៩៧០ សន្ធិសញ្ញាមួយត្រូវបានចុះហត្ថលេខានៅក្នុងទីក្រុងនីយ៉ាម៉េ ប្រទេសនីហ្សេដើម្បីបង្កើតទីភ្នាក់ងារនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការវប្បធម៌ និងបច្ចេកទេស ឬហៅកាត់ ACCT។ កាលណោះ ACCT មានប្រទេសសមាជិកពេញសិទ្ធិ សមាជិកមិនពេញសិទ្ធិ និងសមាជិកសង្កេតការណ៍ចំនួន ២១ប្រទេស។ កម្មវត្ថុនៃការបង្កើតឲ្យមាន ACCT មួយពេលនោះ គឺដើម្បីជំរុញកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនៅលើវិស័យវប្បធម៌ អប់រំ ទូរគមនាគមន៍ និងស្រាវជ្រាវនៅក្នុងចំណោមប្រទេសសមាជិក។ បន្ទាប់នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៨ ទីភ្នាក់ងារនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការវប្បធម៌ និងបច្ចេកទេសបានប្តូរឈ្មោះទៅជា ទីភ្នាក់ងារអន្តររដ្ឋាភិបាលនៃក្រុមប្រទេសនិយាយភាសាបារាំង។
បន្ទាប់មកទៀតចាប់ពីឆ្នាំ ២០០៧ ទីភ្នាក់ងារអន្តររដ្ឋាភិបាលនៃក្រុមប្រទេសនិយាយភាសាបារាំងបានប្តូរឈ្មោះទៅជា អង្គការអន្តរជាតិនៃក្រុមប្រទេសនិយាយភាសាបារាំង ឬហៅកាត់ OIF។ តែទន្ទឹមនឹងការប្តូរឈ្មោះជាបន្តបន្ទាប់ ចំនួនប្រទេសសមាជិកក៏មានការកើនឡើងគួរឲ្យកត់សម្គាល់ដែរ។ ពី ២១ប្រទេសនៅពេលចាប់កំណើតដំបូង OIF មានសមាជិកដល់ទៅ ៨៨ប្រទេសនាពេលបច្ចុប្បន្ន ក្នុងនោះ មានសមាជិកពេញសិទ្ធិចំនួន ៥៤ប្រទេស សមាជិកមិនពេញសិទ្ធិចំនួន ៧ប្រទេស និងសមាជិកសង្កេតការណ៍ចំនួន ២៧ប្រទេស។ ចំនួនសមាជិក ៨៨ប្រទេសបានធ្វើឲ្យ OIF ក្លាយជាអង្គការអន្តរជាតិធំលំដាប់ទី២ បន្ទាប់ពីអង្គការសហប្រជាជាតិ។
កម្មវិធី និងកម្មវត្ថុនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលរយៈពេល ២ថ្ងៃ
នៅថ្ងៃទី១ ថ្ងៃសៅរ៍ ទី១៩ វិច្ឆិកា កិច្ចប្រជុំកំពូលធ្វើឡើងជាសាធារណៈដោយមានការថ្លែងសុន្ទរកថាបើករបស់ប្រធានាធិបតីទុយនីស៊ីលោកកាអ៊ីស សៃអ៊ីដដែលជាម្ចាស់ផ្ទះ និងបន្តដោយថ្នាក់ដឹកនាំហ្រ្វង់កូហ្វូនីមួយចំនួន ពិសេសអគ្គលេខាធិការអង្គការហ្រ្វង់កូហ្វូនីលោកស្រីល្វីស មូស្ហ៊ីគីវ៉ាបូ។ តែប្រធានាធិបតីបារាំងលោកម៉ាក្រុងដែលបានមកដល់ប្រទេសទុយនីស៊ីថ្ងៃទី១៩ វិច្ឆិកានេះ ក្រោយពីបានចូលរួមនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូល APEC ក្នុងទីក្រុងបាងកក ប្រទេសថៃមិនបានឡើងថ្លែងសុន្ទកថា និងក៏មិនស្ថិតដល់ថ្ងៃបិទបញ្ចប់កិច្ចប្រជុំកំពូលនៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី២០ វិច្ឆិកាដែលជាកិច្ចប្រជុំកំពូលបិទទ្វារ។
ដោយឡែក នៅក្នុងឱកាសនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលរយៈពេល ២ថ្ងៃ ក៏មានការរៀបចំនូវព្រឹត្តិការណ៍ និងវេទិកាមួយចំនួន ដូចជាវេទិកាសេដ្ឋកិច្ចហ្រ្វង់កូហ្វូនី និងភូមិហ្រ្វង់កូហ្វូនី។ កម្មវត្ថុនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលលើកទី១៨របស់ OIF ពេលនេះ គឺដើម្បីផ្តល់សន្ទុះនូវគម្រោងហ្រ្វង់កូហ្វូនីឲ្យសម្របខ្លួនទៅនឹងស្ថានការណ៍សព្វថ្ងៃរបស់ពិភពលោក។ នៅក្នុងន័យនេះ ប្រធានបទដែលកិច្ចប្រជុំកំពូលលើកទី១៨ បានជ្រើសយក គឺការតភ្ជាប់ និងភាពចម្រុះដោយផ្តោតលើបច្ចេកវិទ្យាថ្មី « ឌីជីថល » ជាវ៉ិចទ័រនៃការអភិវឌ្ឍន៍ និងសាមគ្គីភាពនៅក្នុងលំហហ្រ្វង់ដកូហ្វូនី។ តាមរយៈប្រធានបទ « ឌីជីថល » ក្រុមប្រទេសសមាជិកហ្រ្វង់កូហ្វូនីសង្ឃឹមស្តារ ពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងភាពជាដៃគូនៅលើគ្រប់វិស័យ មានយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច វប្បធម៌ ទូរគមនាគមន៍ និងអប់រំ។
ទន្ទឹមគ្នានេះ កិច្ចប្រជុំកំពូលហ្រ្វង់កូហ្វូនីក៏ជាឱកាសអនុញ្ញាតឲ្យមានការផ្តោះប្តូររវាងថ្នាក់ដឹកនាំបស្ចិមលោក និងអាហ្រ្វិកនៅលើប្រធានបទក្តៅមួយចំនួន ពិសេសទាក់ទងនឹងសង្រ្គាមអ៊ុយក្រែន។ នៅក្នុងបញ្ហានេះ មានប្រទេសអាហ្រ្វិកជាច្រើនបានសម្តែងការសោយស្តាយពីកង្វះសាមគ្គីភាពរបស់អង្គការហ្រ្វង់កូហ្វូនីចំពោះពួកគេ ខណៈដែលជំនួយទៅឲ្យអ៊ុយក្រែនមានយ៉ាងច្រើន និងរហ័ស។
ស្ថានភាពនៃការសិក្សា និងការនិយាយភាសាបារាំងនៅក្នុងលោក
បើនិយាយនៅទូទាំងពិភពលោកនាពេលបច្ចុប្បន្ន សហគមន៍ហ្រ្វង់កូហ្វូនីមានអ្នកនិយាយភាសាបារាំងចំនួន ៣២១លាននាក់នៅក្នុង ១១២ប្រទេសស្ថិតនៅលើ ៥ទ្វីប។ នៅក្នុងចំណោមនេះ មានភាគច្រើនបានប្រើភាសាបារាំងប្រចាំថ្ងៃ ក្នុងនោះមាន ៦២% នៅក្នុងទ្វីបអាហ្រ្វិក ពោលមានការកើនឡើងចំនួន ២,៥ពីន្ទុ បើធៀបនឹងឆ្នាំ ២០១៨។
តាមតួលេខរបស់ OIF ឆ្នាំ ២០២២ ភាសាបារាំងជាភាសាទី២ ដែលមានអ្នករៀនច្រើនជាងគេ និងជាភាសាទី៥ ដែលមានអ្នកនិយាយច្រើនជាងក្នុងលោក បន្ទាប់ពីភាសាអង់គ្លេស ចិន ឬអេស្ប៉ាញ។ ក្នុងឆ្នាំ ២០២២ ដដែល ភាសាបារាំងជាភាសាចៀសមិនរួចនៅក្នុងពិភពឌីជីថល និងបានរក្សាកន្លែងទី៤ ជាភាសាប្រើនៅក្នុងប្រព័ន្ធអ៊ីនធ័រនែត។ ទាក់ទងនឹងវិស័យសេដ្ឋកិច្ច ផលិតផលសរុបក្នុងស្រុករបស់អង្គការហ្រ្វង់កូហ្វូនីតំណាងឲ្យ ១៦,៦% នៃសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ