អាមេរិកនិងអង់គ្លេស ជាប់ចោទប្រព្រឹត្តឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ នៅកោះChagos
ចុះផ្សាយនៅថ្ងៃ៖
ស្តាប់ - ០៦:១៣
នៅថ្ងៃពុធទី ១៥កុម្ភៈនេះ អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch បានចេញរបាយការណ៍ ចោទប្រកាន់អង់គ្លេសនិងសហរដ្ឋអាមេរិក ថាបានរួមដៃគ្នា ប្រព្រឹត្តឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ តាមរយៈទង្វើបណ្តេញជនជាតិដើមនៃកោះChagos ក្នុងមហាសមុទ្ទឥណ្ឌា កាលពីជាង៥០ឆ្នាំមុន។ ក្រុងឡុងដ៍បានច្រានចោលទាំងស្រុងការចោទប្រកាន់នេះ។ តើរឿងរ៉ាវមួយនេះមានដំណើរដើមទងយ៉ាងដូចម្តេច ?
នៅក្នុងរបាយការណ៍ កម្រាស់ជាង ១០០ទំព័រ អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch បានប្រមូលផ្តុំសក្ខីកម្មដ៏ច្រើន រាប់សិបករណី និងឯកសារផ្លូវការដ៏សន្ធឹកសន្ធាប់ សម្រាប់មកធ្វើជាសំអាង ឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យឃើញអំពីការរងទុក្ខវេទនារបស់ពូជសាសន៍ដើម រស់នៅភាគឦសាននៃកោះម៉ូរីស ក្រោមស្នាដៃ ដោយមានការគាំទ្រពីសហរដ្ឋអាមេរិក។ អង់គ្លេសកំពុងប្រព្រឹត្តឧក្រិដ្ឋកម្មអាណានិគមដ៏អាក្រក់មួយ ដោយបានចាត់ទុកប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅលើកោះឆាហ្កូស ដូចជាមនុស្សដែលគ្មានសិទ្ធិអ្វីទាំងអស់។ នេះបើតាមលោក Clive Baldwin ម្ចាស់សំណេរនៃរបាយការណ៍។
អង្គការ Human Rights Watch បានវែកនិងកំណត់ឃើញអង់គ្លេសមានឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិបីយ៉ាង ៖ ឧក្រិដ្ឋកម្មអាណានិគមដោយចាប់បង្ខំឱ្យធ្វើបំលាស់ទី រារាំងពលរដ្ឋដើមមិនឱ្យត្រលប់ទៅស្រុកកំណើតវិញ និង ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញបែបរើសអើងពូជសាសន៍និងជាតិពិន្ធុ។ អង់គ្លេសនិងសហរដ្ឋអាមេរិក ត្រូវតែផ្តល់សំណងប៉ះប៉ូវដល់ការខូចខាតឱ្យបានពេញលេញដល់ពលរដ្ឋទាំងនោះ និងផ្តល់ការអនុញ្ញាតឱ្យពួកគេអាចត្រលប់ទៅកាន់កោះកំណើតវិញ។ នេះបើតាមHuman Rights Watch ដដែល។
ប៉ុន្តែ ក្រសួងការបរទេសអង់គ្លេសបានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ច្រានចោលទាំងស្រុងភ្លាម ដោយអះអាងថាអង់គ្លេសបានសម្តែងការសោកស្តាយយ៉ាងជ្រាលជ្រៅរួចទៅហើយចំពោះករណីចាប់បង្ខំពលរដ្ឋដើមឱ្យធ្វើបំលាស់ទីនោះ។ ចំណែកអាជ្ញាធរអាមេរិក មិនផ្តល់ប្រតិកម្មអ្វី នៅចំពោះសំណួររបស់ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មានបារាំងទេ។
បណ្តេញម្ចាស់ស្រុក ដើម្បីសង់មូលដ្ឋានទ័ព
កោះឆាហ្កូស ដែលស្ថិតនៅកណ្តាលមហាសមុទ្ទឥណ្ឌា ជាប់ជម្លោះជាមួយអង់គ្លេសតាំងពីជាង៥ទសវត្សរ៍មកហើយ។
ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៦០មក ប្រជាជនឆាហ្កូសបានរងអំពើហិង្សាអាណានិគម។ សហរដ្ឋអាមេរិកនិងអង់គ្លេសដែលជាម្ចាស់អាណានិគមលើកោះ បានចរចាគ្នាដោយសម្ងាត់ សង់មូលដ្ឋានទ័ពលើទីតាំង Diago Garcia កោះដ៏ធំជាងគេនៃប្រជុំកោះឆាហ្កូស។ ក្នុងការព្រមព្រៀងគ្នានោះ យោធាអាមេរិកទាមទារឱ្យអង់គ្លេសបណ្តេញប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ពីកោះ។ ពលរដ្ឋម្ចាស់ស្រុកឆាហ្កូសទាំងមូល បានក្លាយជាជនរងគ្រោះនៃសង្គ្រាមពង្រីកឥទ្ធិពល។
ដោយគ្មានតម្លាភាព អាជ្ញាធរអង់គ្លេសបានចាប់បញ្ជូនប្រជាពលរដ្ឋម្ចាស់ស្រុក ទាំងប្រមាណជាង២ពាន់នាក់ ចេញពីកោះជាបន្តបន្ទាប់ អ្នកមិនបាននៅលើកោះក្នុងពេលនោះបានទទួលការរារាំងហាមឃាត់មិនឱ្យត្រលប់ចូលស្រុកវិញទេ។ កោះខ្សត់ស្បៀងអាហារជាលំដាប់ សកម្មភាពបង្ក្រាបនិងបំភិតបំភ័យមានកាន់តែច្រើន។ អង់គ្លេសបន្តប្រើគ្រប់ល្បិចបណ្តេញអ្នកស្រុករហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៣។ យោធាអង់គ្លេសបានប្រើកម្លាំងគាស់គ្រួសាររឹងទទឹងចុងក្រោយគេ ដោយចាប់បង្ខំញាត់ចូលក្នុងនាវាជាមួយវត្ថុបន្តិចបន្តួចជាប់នឹងខ្លួន តែម្តង។
ពលរដ្ឋកោះឆាហ្កូស មួយភាគត្រូវបញ្ជូនឱ្យទៅនៅលើកោះSeychelles ហើយមួយភាគធំទៅកោះម៉ូរីស ក្រោមហេតុផលផ្ទេរទៅធ្វើការ។ ប៉ុន្តែពេលទៅដល់កន្លែងថ្មី គ្មានការទទួលខុសត្រូវ គ្មានជំនួយហិរញ្ញវត្ថុអ្វីបន្តិចសោះឡើយ។ ការបាត់បង់ជីវិតក៏មានច្រើន ជំងឺបាក់ស្បាតក៏កប់ជ្រៅក្នុងខួរក្បាលរបស់ពួកគេ។ ជាងកន្លះសតវត្សរ៍ក្រោយ ពួកគេភាគច្រើនរស់ក្នុងស្ថានភាពក្រីក្របំផុត។
ឆាហ្កូសបូរណភាពដែនដីរបស់ម៉ូរីស
បច្ចុប្បន្ន សមាគមឆាហ្កូសផ្សេងៗ បានតស៊ូទាមទារសំណងដែលពួកបានរងទុក្ខ និងទាមទារសិទ្ធិវិលត្រលប់ទៅដីកំណើត ព្រមទាំងបានប្តឹងទៅតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ក្នុងនាមប្រទេសម៉ូរីស។ មូរីស ដែលបានទទួលឯករាជ្យពីអង់គ្លេសនៅឆ្នាំ១៩៦៨ ទាមទារយកដែនដីប្រជុំកោះឆាហ្កូសថាជារបស់ខ្លួន និងសុំឱ្យអង់គ្លេសប្រគល់ដែនកោះនេះ មកឱ្យម៉ូរីសគ្រប់គ្រងវិញ។ ពលរដ្ឋមូរីសដើមកំណើតឆាហ្កូស បានចោទអង់គ្លេសថាកំពុងធ្វើអាណានិគមកិច្ចខុសច្បាប់លើប្រជុំកោះឆាហ្កូស។
នៅឆ្នាំ២០១៩ តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិកាត់ក្តីឱ្យកោះឆាហ្កូស ទៅម៉ូរីស។ ពីរបីខែក្រោយមកទៀត ពោលគឺនៅខែឧសភាឆ្នាំ២០១៩ អង្គការសហប្រជាជាតិបានចេញសេចក្តីសម្រេចចិត្ត ក្នុងន័យដូចគ្នា គឺឱ្យអន្តរជាតិទទួលស្គាល់ប្រជុំកោះឆាហ្កូស ជាចំណែកមួយនៃប្រទេសម៉ូរីស -ឱ្យដកអាណានិគមកិច្ចពីម៉ូរីសឱ្យបានលឿនបំផុតតាមដែលធ្វើទៅបាន -និងកុំរារាំងដំណើរការទទួលស្គាល់កោះឆាហ្កូស ក្រោមឈ្មោះ ដែនដីអង់គ្លេសនៅមហាសមុទ្ទឥណ្ឌា។
កាលពីខែមករា អង់គ្លេសនិងម៉ូរីស បានចាប់បើកកិច្ចពិភាក្សាស្តីអំពីបូរណភាពដែនដីរបស់ប្រជុំកោះហើយ ប៉ុន្តែបើតាមរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសអង់គ្លេស ប្រទេសទាំងពីរបានព្រមព្រៀងរក្សាមូលដ្ឋានទ័ពអាមេរិកនៅលើកោះឆាហ្កូសដដែល។ អង់គ្លេសចង់មានសិទ្ធិគ្រប់គ្រងលើមូលដ្ឋានទ័ពអាមេរិករហូតល់ឆ្នាំ២០៣៦ ដូចអ្វីដែលអង់គ្លេសនិងអាមេរិកបានចុះកុងត្រាជាមួយគ្នា ព្រោះមូលដ្ឋាននេះ មានតួនាទីជាយុទ្ធសាស្ត្រខ្លាំងណាស់ ក្នុងអំឡុងពេលសង្គ្រាមត្រជាក់ និងក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ២០០០ ពេលមានសង្គ្រាមនៅអ៊ីរ៉ាក់និងអាហ្វហ្កានីស្ថាន។
ជាផ្លូវការប្រទេសទាំងពីរ បានប្រកាសព្រមព្រៀងគ្នាតាមច្បាប់អន្តរជាតិ ដើម្បីដោះស្រាយនូវរាល់គ្រប់ចំណុចដែលមិនទាន់ដាច់ស្រេច៕
ព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានព្រឹត្តិបត្រព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃនឹងអាចឲ្យលោកអ្នកទទួលបាននូវព័ត៌មានសំខាន់ៗប្រចាំថ្ងៃក្នុងអ៊ីមែលរបស់លោកអ្នកផ្ទាល់៖
ចុះឈ្មោះ